MOTIVACIJA I ŠKOLSKO UČENJE, Study Guides, Projects, Research of Global studies

Download MOTIVACIJA I ŠKOLSKO UČENJE and more Study Guides, Projects, Research Global studies in PDF only on Docsity! PEDAGOŠKI FAKULTET PRVI CIKLUS STUDIJA STUDIJSKI PROGRAM PREDSKOLSKO VASPITANJE MOTIVACIJA I ŠKOLSKO UČENJE Seminarski rad iz predmeta Pedagoške psihologije N A S T A V N I K S T U D E N T Prof. dr Jasna Bogdanović – Ćurić Marijana Marković Broj Indeksa: PV – 496/22 Banja Luka, januar 2024. godine. 1 Sadržaj Contents UVOD.........................................................................................................................................................3 1.1.Problem istraživanja.......................................................................................................................4 1.2.Predmet istraživanja.......................................................................................................................4 2. ZNAČAJ I UČESTALOST POZITIVNIH KARAKTERISTIKA NASTAVNIKA.........................5 2.1.Odnos nastavnika prema učeniku i nastavi...................................................................................5 2.2. Stil i način rada u nastavi...............................................................................................................5 2.3. Položaj učenika u nastavi...............................................................................................................6 3.MOTIVACIJA U UČENJU...................................................................................................................6 3.1. Učenik kao subjekt nastave i motivacije.......................................................................................6 3.2. Izvori motivacije u nastavi.............................................................................................................7 3.3. Nivoi motivacije u nastavi..............................................................................................................8 4.ANALIZA I INTERPRETACIJA PODATAKA..................................................................................9 ZAKLJUCAK..........................................................................................................................................11 LITERATURA........................................................................................................................................12 2 U pedagoškoj literaturi se mnogo govori o učitelju kao jednom od najvažnijih faktori obrazovnog procesa. Učitelj je planer, organizator i neposredni rukovodilac svih aktivnosti koje čine obrazovni proces. Svojim odlukama, za koje se pretpostavlja da su zasnovane koliko na stručnosti stručno znanje koliko i lične kvalitete, nastavnik iz razreda u razred, iz dana u dan dan, sedmicu za sedmicom, artikuliše događaje u razredu. Postoji, s jedne strane, tendencija da se uloga nastavnika veliča i vrednuje kao najvažnija, a takođe i sklonost ka tome ukazuje na nastavnika kao na najkritičniju, najslabiju kariku u obrazovnom procesu. Kontakt između nastavnika i učenika uspostavlja se i održava u okviru aktivnosti koje odvijati u učionici. Svaki odjel je samostalna obrazovna grupa u gde se odvija ceo nastavni proces. U predmetnoj nastavi sa svakim odsjekom, u zavisnosti od broja predmeta radi tim od 10 do 15 nastavnika. Sa nekim nastavnicima učenici provode dva, a sa nekih četiri ili više časova sedmično. Učenici su objektivno u povoljnoj poziciji kada je u pitanju međusobno upoznavanje nastavnik. Tokom časa imaju priliku da posmatraju njegovo ponašanje, držanje i govor, otkrivaju strukturu u njegovom izlaganju nastavnog materijala, prate linije razmišljanja koje on predlaže i da se oslanjaju na ilustracije, primjere i objašnjenja koja im daje pomoć nastavnih sredstava. Vjerovatno su studenti dobri poznavaoci posla, ponašanja i karakteristike njihovih nastavnika.1 2.1.Odnos nastavnika prema učeniku i nastavi Odnos nastavnika sa učenikom može biti demokratski, autoritativan i indiferentan, može biti dominantan (autoritativan i vladajući) i integrativno – kolaborativni .2 U studiji koju je proveo Vitti (P.) 1947. godine, analizirajući 12.000 besplatne učeničke kompozicije "O učitelju koji im je najviše pomogao", svojstva dobra nastavnici su rangirani na sljedeći način: razumije učenika, dobar je kolega, da demokratske prakse; da je dobar, ljubazan, strpljiv i da ima široka interesovanja; biti prijatan eksterijera, blag u držanju, da ima smisla za humor; da je miran i dosljedan, da zanimaju ga problemi djece, ima sposobnost prilagođavanja, pravilnog organizovanja pohvala. Tek na kraju, daleko iza raznih ličnih kvaliteta – od nastavnika se traži da bude vješt u nastavi. Muszinski (Muszinski, H.) izdvaja karakteristike koje osiguravaju uspješan rad učitelj:3  organizacione sposobnosti;  sposobnost liderstva;  ortačka imovina;  osobine i funkcije onoga ko vodi i savetuje;  sposobnost saradnje. 2.2. Stil i način rada u nastavi Karakteristike nastavnika:  kontrolor nastavnika - kaže šta učenici treba da rade i određuje šta će ko raditi betonski radovi;  nastavnik koji autoritarno nameće aktivnost učenika - učenika, po pravilu, obraća se zapovestima;  nastavnik koji pomaže i olakšava aktivnost učenika – pomaže u održavanju toka i 1 Havelka, N. (2000): Učenik i nastavnik u obrazovnom procesu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd.,str.242 2 Đorđević, J. (1981): Savremena nastava, Naučna knjiga, Beograd.,str.52 3 Đorđević, B., Đorđević, J. (1988): Učenici o svojstvima nastavnika, Prosveta, Beograd.,str 222 5 kontinuitet aktivnosti;  nastavnik koji razvija sadržaje aktivnosti kako bi pomogao učenicima da se snađu u određenoj situaciji - prihvata i uvažava primjedbe i mišljenja učenika;  lično angažovan učitelj – spreman da reši lične probleme deteta, da mu da pomoć;  nastavnik koji se ponaša kao primjer kroz ličnu aktivnost – kroz ličnu uključenost vodi, ohrabruje (motiviše) i usmjerava;  negativno angažovan nastavnik – ukazuje na nedostatke učenicima, stalno kritikuje, optužuje za neuspjeh, prijeti i kažnjava 4 2.3. Položaj učenika u nastavi Uz analizu stavova učenika prema nastavi, potrebno je obuhvatiti koncept predmeta. Riječ subjekt ima svoju osnovu u latinskom izrazu subiectus = leži ispod čega, susjednog, subjekta, izbačeni. U "Enciklopedijskom rječniku pedagogije" objašnjen je pojam "predmet nastave" u vezi sa tzv "stara" i "nova" škola. U novoj školi učenik se kreće sa periferije nastavnog procesa u njegov centar, postaje centar oko kojeg se sve vrti, sve pokušava da se prilagodi njemu i njegovoj prirodi. Učenik se smatra aktivnim subjektom nastavnika, koji i sam učestvuje u sopstvenom obrazovanju i čija aktivnost ima odlučujući efekat značenje za tok i rezultat nastavnog procesa.5 U "Pedagoškom rječniku" pojam "subjekt obrazovanja" definiran je kao: "Naprotiv shvatanje da dete u procesu obrazovanja treba posmatrati samo kao objekat vaspitanja koje će dodijeliti nastavnik, bez aktivnog učešća samog nastavnika. Pristalice ovog gledišta ističu da u nastojanju da se dijete izgradi u slobodna i samoinicijativna ličnost, to se može postići samo ako se na dijete posmatra kao svesno biće kome treba dati priliku i stvoriti uslove da postane svesno samoaktivnost doprinosi njegovom razvoju. U tom smislu govorimo o djetetu kao subjektu obrazovni proces“.6 3.MOTIVACIJA U UČENJU 3.1. Učenik kao subjekt nastave i motivacije Odnos učenika prema nastavi podrazumijeva i učenikove stavove. Nova faza obrade materijali ili faza sticanja znanja na nastavi neodvojivi su od stavova učenika. Kako god, tradicionalna nastava nema instrumente, senzibilitet i vrijeme za to baviti se, poštovati stavove učenika. Eksternom motivacijom (ocena, pohvala, nagrada i sl.) nastavnik podstiče decu na to naučite osnovne činjenice. Ispravna reprodukcija dovoljna je za visok rezultat. Realizacija trenutnog cilja (ocena) koji slijedi kao nagrada. Svrha reprodukcije ili znanja je završena i učenik može "srećno" zaboraviti sadržaj. Za razliku od tog pristupa, nastavnik koji želi pokazati učenicima koliko hoće znanja iz određene oblasti su potrebna u daljem obrazovanju, u životu, u raznim praktičnim situacije, uticaće na stavove učenika. Ovakvu nastavu je mnogo teže pripremiti izvaditi. Za razliku od tradicionalne, ova nastava bi se bazirala na vrijednostima učenika. U poziciji predmeta nastave učenik ostaje lišen osjećaja samostalnosti i samostalnosti iskustvo kompetentnosti. U nižem školskom uzrastu učenik je nužno objekat, ali i subject casovi. Tu ulogu predmeta u nastavi učenik djelimično 4 Suzić, N. (2003): Osobine nastavnika i odnos učenika prema nastavi – treće izdanje, Teacher Training Centre, Banja Luka.,stra226 5 Enciklopedijski rječnik pedagogije, 1963 6 Pedagoški rečnik II, 1967. 6 zadržava do kraja školovanja. Međutim, pružanjem alternativa, višestrukog izbora ili pripremom analognog sadržaja, nastavnik može stvoriti privid slobodnog izbora, da stavi učenika u situaciju da se osjeća da je predmet nastave.7 3.2. Izvori motivacije u nastavi Na osnovu psiholoških i pedagoških saznanja u teorijama motivacije, moguće je izvući zaključke o izvorima motivacije u školskim uslovima. 1) radoznalost, interesovanje: - Fokusiranje na kratkoročne ciljeve u nižem školskom uzrastu i na dugoročne ciljeve ciljevi u višoj školskoj dobi; - Brzo postizanje zadovoljstva, rezultata; - Postepeno povećavanje složenosti zadataka; - postepeno produžavanje ili skraćivanje vremena potrebnog za realizaciju proizvoda; - Isticanje vrijednosti i značaja aktivnosti, dostignuća i proizvoda; - Iskazano interesovanje za aktivnost i rezultate djetetove aktivnosti od strane nastavnika Iroditelji; -Prevazilaženje platoa izazvanog dosadom i zasićenjem, stvarajući dalje radoznalost i interesovanje; - Vježbe upornosti - upornost (volja); 2) pohvala: - Daje se radi vlastite posvećenosti djeteta, a ne radi ponovljivosti; - Dijete cijeni sebe na osnovu svojih rezultata, na osnovu dobijenih povratnih informacija povratne informacije ili pohvale; - Osjećaj djeteta da samo utiče na svoje rezultate, da pohvale i nagrade zavise od njega njega lično; - Ponos na nagrade ostvarene sopstvenom aktivnošću; - Pohvala kao intelektualni prestiž, u situacijama usmjerene kognitivne disonance ili druge odgovarajuće situacije; 3) kompetentnost, autonomija: - Svest o dostignutom nivou, samostalan izbor i osećaj da to mogu da urade aktivnošću postizanje visokih rezultata (autodeterminizam); - Izbor više alternativa, čak i ako su paralelne i jednake, zbog osjećaja autonomije vlastiti izbor; - Razvijati sposobnost izbora kod učenika postepeno, u okruženju kompetencije djeteta; - Vježbe učenja (faze učenja, hodogrami, itd.); - Uvježbavanje samostalnog odlučivanja učenika:  dati važnost odluci svakog učenika,  poštovati i dosledno se držati odluke učenika,  stimulisati inicijativu učenika,  proširiti granice donošenja odluka s obzirom na rast kompetencija učenika; - Vježbajte učenje učenja; 4) podučavanje kao zadovoljstvo, zadovoljstvo (unutrašnja motivacija): - Nije potrebno insistirati na rezultatu - aktivnost treba vrednovati kao i rezultat; - Pružiti osjećaj napretka u nastavi (poređenje sa prethodnim postignućima, kontinuitet u toku, poređenje sa drugim učenicima itd.); 7 Suzić, N. (2003): Osobine nastavnika i odnos učenika prema nastavi – treće izdanje, Teacher Training Centre, Banja Luka.,stra345 7 Da li vaši nastavnici primjenjuju savremene metode rada? a) prezentacije b) radionice c) samostalnu pripremu nastave i učeničkih prezentacija d) ne primjenjuju se Na pitanje u anketi da li njihovi nastavnici primenjuju savremene metode rada, izvesno broj učenika (32,9%) je odgovorio da se njihovi nastavnici prijavljuju samo samostalno priprema nastave i učeničkih prezentacija, a većina odgovora je da ih ne primjenjuju (67,1%). Da li vas nastavnici unaprijed obavještavaju o svom planu rada i kalendaru? a) da b) ne Na pitanje u anketi, da li ih nastavnici unaprijed obavještavaju o svom planu rada i kalendaru studenti (100,0%) su odgovorili da. Da li vas nastavnici redovno obavještavaju o ocjenama? a) da b) ne Na pitanje u anketi da li ih nastavnici redovno obavještavaju o ocjenama, svi učenici (100,0%) odgovorio potvrdno Povezujete li efikasnost lekcije sa karakteristikama nastavnika? a) da b) ne Na pitanje u anketi, da li povezuju efikasnost lekcije sa karakteristikama nastavnika, mali broj učenika (18,6%) je dao negativan odgovor, a učenika je mnogo više (81,4%) koji povezuju efikasnost časa sa karakteristikama nastavnika. Koliko ste neopravdanih izostanaka imali tokom prethodne školske godine? a) preko 30 b) između 15 i 30 c) između 5 i 10 d) Nisam imao Na pitanje u anketi, koliko su neopravdanih izostanaka imali tokom prethodne školske godine godine, najveći broj studenata (44,3%) je odgovorio da je bilo između 5 i 10 neopravdanih izostanaka, a zatim slijede studenti (31,4%) koji nisu imali neopravdanih izostanaka studenti (15,7%) sa između 15 i 30 neopravdanih izostanaka, a najmanje učenika (8,6%) sa preko 30 neopravdanih izostanaka. ZAKLJUCAK 10 Zaključno, motivacija u učenju je ključni faktor koji utiče na uspjeh učenika i kvalitet obrazovnog procesa. Ovom analizom istakli smo važnost uloge nastavnika u motivisanju učenika, kao i potrebu istraživanja faktora koji utiču na motivaciju učenika za učenje. Nastavnici imaju ključnu ulogu u stvaranju podsticajnog okruženja za učenje i podsticanju interesovanja i angažovanja učenika. Njihova sposobnost da prenesu znanje na način koji motiviše učenike i podstiče njihovu nezavisnost i inicijativu ključna je za postizanje uspeha u učenju. Međutim, da bi se postigla adekvatna motivacija učenika, potrebno je razumjeti i pozabaviti se različitim faktorima koji utiču na njihovu motivaciju. To uključuje ne samo individualne karakteristike učenika, već i pedagošku praksu, organizaciju nastave, kao i širi društveni kontekst obrazovanja. Dalje istraživanje i razvoj pedagoških pristupa usmjerenih na jačanje motivacije učenika moglo bi pružiti vrijedne uvide i resurse za unapređenje obrazovnog procesa. Kontinuiranim radom na motivisanju učenika za učenje možemo stvoriti inspirativno okruženje u kojem će učenici razvijati svoje potencijale i postići uspjeh u obrazovanju. LITERATURA a) Đorđević, J. (1981): Savremena nastava, Naučna knjiga, Beograd 11 b) Đorđević, B., Đorđević, J. (1988): Učenici o svojstvima nastavnika, Prosveta, Beograd c) Enciklopedijski rječnik pedagogije (1963), Matica Hrvatska, Zagreb d) Havelka, N. (2000): Učenik i nastavnik u obrazovnom procesu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd e) Pedagoški rečnik II (1967), Zavod za izdavanje udžbenika SR Srbije, Beograd f) Suzić, N. (2003): Osobine nastavnika i odnos učenika prema nastavi – treće izdanje, Teacher Training Centre, Banja Luka g) Vučić, L. (1991): Pedagoška psihologija – učenje, Centar za primenjenu psihologiju, Društva psihologa Srbije, Beograd 12