Norma prawna, akt prawny, Notatki z Prawoznawstwo

Pobierz Norma prawna, akt prawny i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity! NORMA PRAWNA – reguła postępowania wskazująca, komu i w jakich okolicznościach jest nakazane, zakazane, bądź dozwolone konkretne postępowanie oraz jakie będą konsekwencje w przypadku, gdy adresat nie zachowa się w sposób określony przez normę. Wiedzę o normie zawiera AKT PRAWNY. Cechy charakterystyczne norm prawnych:  Jej przestrzeganie ustala PRZYMUS PAŃSTWOWY (środek stosowany przez państwo w celu zapewnienia przestrzegania prawa); występuje w postaci różnego rodzaju sankcji stosowanych przez organy państw. W razie niewykonania przez adresata obowiązku zawartego w normie prawnej; formami przymusu państwowego są: kary, unieważnienie aktów prawnych, wykonywanie aktów prawnych za pomocą przymusu administracyjnego (egzekucja);  Ma charakter GENERALNY - adresaci wskazani są ogólnie. Wskazanie takie może nastąpić poprzez cechy rodzajowe czy klasy ogólne (np. przedsiębiorca, małoletni), poprzez okoliczności w których znajdzie się adresat (podatnik, który osiągnął określony dochód w danym roku podatkowym).  ABSTRAKCYJNOŚĆ - nie jest kierowana do pojedynczej, konkretnej sytuacji, ale dla takiej, która może wydarzyć się w różnym czasie wielokrotnie; przeciwieństwem tej normy jest norma konkretna. „Kto zabija człowieka podlega karze dożywotniego pozbawienia wolności z możliwością skrócenia kary do lat 25.” RODZAJE NORM  NORMA INDYWIDUALNA - norma, których adresat wskazany jest jednoznacznie, poprzez wyróżniające go, niepowtarzalne cechy (np. wskazanie adresata imiennie, przez PESEL, firmę czy NIP); Tego rodzaju normy z reguły będą występować w decyzjach administracyjnych oraz orzeczeniach sądowych. (np. Jan Kowalski Z tytułu własności nieruchomości rolnej A pan B jest zobowiązany uiścić w roku 2006 podatek rolny w wysokości xxx złotych.) Norma indywidualna często powstaje w wyniku praktycznego zastosowania (wykonania) normy generalnej.  NORMA GENERALNA – określa adresata przez wskazanie cechy lub cech, które mają dotyczyć określony w normie obowiązek (np. norma ruchu drogowego, prawo podatkowe; podatnik, który osiągnął określony dochód w danym roku podatkowym) PRAWO –ogół przepisów, norm prawnych regulujących stosunki między ludźmi, usankcjonowanych przymusem państwowym. Jest zmienne. GAŁĘZIE PRAWA (METODY DZIAŁANIA PRAWA):  KARNOPRAWNA – reguluje normy zachowań ludzi, by było wiadomo, co jest zabronione – np. zabijanie; i co jest konsekwencją czynu; np. kodeks karny ma na celu eliminację zachowań aspołecznych  ADMINISTRACYJNOPRAWNA – największa, reguluje stosunki społeczne drogą obowiązujących nakazów/zakazów. Bezpośrednia ingerencja państwa; np. prawo pracy (wymiar czasu pracy, zakaz zatrudniania młodocianych w pracach im zabronionych; zapewnianie warunków bezpieczeństwa i higieny pracy). Są równocześnie obowiązkami wobec państwa , zapewniającego z urzędu kontrolę ich przestrzegania i wyposażenie organów kontrolnych w kompetencje władcze oraz stosowanie sankcji karno – administracyjnych. Jest stosowana w celu wzmocnienia ochrony pracownika.  CYWILNOPRAWNA – sprawy obywatela, głównie w prawie cywilnym. Prawna równorzędność podmiotów danego stosunku prawnego i brak bezpośredniego przymusu ze strony organów państwa. Wykorzystywana przede wszystkim w regulacji prawnej stosunku pracy, jako zobowiązanym stosunku prawnym prawa pracy i regulacji niektórych innych stosunków prawnych składających się na przedmiot tej gałęzi prawa. (np.kwestia nieuregulowania wynagrodzenia za pracę: pracodawca nie ma większych praw, obie strony są sobie równe, a kwestia sporna, czyli to wynagrodzenie, rozstrzyga sąd,działając na podstawie 0obowiązujących w danym momencie przepisów prawa. Drugi przykład to: rozwód; i powód i pozwany ma takie same prawa i żadna ze stron nie jest „panem i władcą” w tej sprawie.) Podział prawa według działań norm prawnych:  PRAWO PUBLICZNE – dotyczące norm, których naruszenie powoduje interwencje państwa (np. prawo karne, prawo konstytucyjne). Służy ochronie interesów państwa, zbiorowości, dobra wspólnego. Reguluje stosunki między organami państwa oraz między państwem a jednostką. Opiera się na zasadzie podporządkowania jednych podmiotów drugim.  PRAWO PRYWATNE –Chroni interesy jednostek, reguluje stosunki majątkowe i osobiste. Stronami stosunku prawnego są jednostki. Opiera się na zasadzie równorzędności podmiotów. Dotyczące osób fizycznych (os. Fizyczna = od urodzenia, do śmierci), kierowane jest do konkretnych osobników (np. Jan Kowalski) i ich stosunków (np. prawo pracy, prawo rodzinne) NORMY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO – normy powstałe w skutek umów międzynarodowych, Np. ONZ, UE ma kilka organów (Rada UE, Komisja UE, itp. ) Tworzą one przepisy prawa dla państw członkowskich. Może tworzyć przepisy prawa niezależne od woli państwa. Podział prawa według przedmiotów regulacji:  Prawo rodzinne – reguluje relacje między członkami rodziny Na podstawie art. 3 k.c. ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Omawiana zasada powoduje, że do zdarzeń prawnych stosuje się te przepisy prawa, które obowiązują w chwili ich zaistnienia. Kara się według ustaw za czyn w momencie jego popełnienia. PUBLIKATORY AKTÓW PRAWNYCH/ŹRÓDŁA PRAWA – Fontes iures cogniscenti – PAŃSTWO USTANAWIA NORMĘ PRAWNĄ- (każdy z publikatorów ma własną stronę internetową):  Dziennik ustaw RP (https://dziennikustaw.gov.pl/DU)  Monitor Polski (https://monitorpolski.gov.pl/MP)  Strona Sejmu RP (https://www.sejm.gov.pl/)  Dzienniki poszczególnych ministrów (https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/dzienniki- urzedowe-ministrow)  Biuletyn Informacji Publicznej danego urzędu (wojewódzki, powiatowy, gminny – zależnie od terytorium) Podstawowym i najważniejszym aktem prawnym, stanowiącym fundament systemu prawnego w danym kraju jest KONSTYTUCJA. RODO – akt prawa europejskiego zawierający przepisy o ochronie osób fizycznych, w związku z przetwarzaniem danych osobowych i ich przepływie. Ma charakter proceduralny. DOTYCZY każdego, kto przetwarza czyjeś dane osobowe. Nie ma potrzeby zajmowania się danymi osobowymi, dopóki nie korzystasz z danych innych ludzi. A korzystanie z danych osobowych to właśnie tzw.: przetwarzanie danych. RODO nie stosuje się, gdy: osoba, której dane dotyczą, nie żyje. osoba, której dane dotyczą, jest osobą prawną dane są przetwarzane w celach niezwiązanych z działalnością handlową, gospodarczą lub zawodową osoby przetwarzającej dane. Prewencja - inaczej zapobieganie złym zjawiskom i zagrożeniom, usuwanie ich przyczyn. Składają się na to różnego rodzaju działania prowadzone przez instytucje i służby państwowe, organizacje społeczne i inne podmioty, które muszą (ze względu np. na obowiązki wynikające z ustaw) lub chcą pełnić rolę prewencyjną; Prewencja indywidualna (szczegółowa) Prewencja ogólna (generalna) Jeden z celów kary i dyrektywa jej wymiaru. Ma na celu zapobieganie ponownemu popełnieniu czynu przez sprawcę. Zapobieganie popełnienia przestępstw i wykroczeń przez ogół społeczeństwa przez stosowanie kar w stosunku do sprawców i przez samo zagrożenie karą. Kontratypy – jest okolicznością, która uchyla karną bezprawność czynu. Zaistnienie kontratypu powoduje, że postępowanie, które w normalnych warunkach jest bezprawne, staje się prawnie dozwolone ze względu na zaistnienie określonych okoliczności wynikających z faktu wyłączenia przesłanek winy. Kontratypy to:  obrona konieczna - Jeśli strzelamy do napastnika, który nas atakuje to będzie to działanie w obronie koniecznej. W sytuacji, w której napastnik od ataku odstąpił i zaczął uciekać a my strzelamy do niego, to będzie to przekroczenie granic obrony koniecznej.  stan wyższej konieczności - Najczęściej pojawiającym się w mediach przykładem stanu wyższej konieczności, szczególnie w sezonie letnim, jest wybicie szyby w zaparkowanym pojeździe w celu wydobycia zamkniętego w nim dziecka/psa. Takim działaniem wyrządza się szkodę w mieniu. Formalnie jest to przestępstwo uszkodzenia rzeczy. Czyn ten popełnia się jednak w celu ochrony dobra zagrożonego przez nieodpowiedzialnego rodzica/właściciela zwierzęcia – w tym przypadku życia ludzkiego/zwierzęcego. Jest więc uzasadniony stanem wyższej konieczności.  Eksperyment (Dokonując wszelkiego rodzaju eksperymentów należy się liczyć z tym, iż pewne dobra chronione prawem, takie jak życie, zdrowie, mienie itp. mogą zostać naruszone lub zagrożone.),  dopuszczalne ryzyko sportowe – sporty walki (Klasycznym przykładem ryzyka sportowego jest walka bokserska, w której zawodnicy godzą się na ryzyko, jakie walka za sobą niesie.)  zwyczaj – np. zwyczaj wręczania prezentów. W myśl art. 228 § 1 k.k. kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Wręczenie lekarzowi butelki alkoholu za pozytywne orzeczenie w sprawie o przyznanie renty. Natomiast  nie zawsze wręczenie korzyści majątkowej takiej osobie będzie łapówką. Ciężko mówić o łapówce, gdy lekarz otrzyma pudełko czekoladek w podziękowaniu za udaną operację. Podobnie zgodnie z art. 229 § 1 k.k. kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Natomiast nie zawsze przepis ten znajdzie zastosowanie. Osoba z przykładu pierwszego, która wręcza taki prezent lekarzowi w tych okolicznościach nie wręcza łapówki tylko prezent.