Study with the several resources on Docsity
Earn points by helping other students or get them with a premium plan
Prepare for your exams
Study with the several resources on Docsity
Earn points to download
Earn points by helping other students or get them with a premium plan
Community
Ask the community for help and clear up your study doubts
Discover the best universities in your country according to Docsity users
Free resources
Download our free guides on studying techniques, anxiety management strategies, and thesis advice from Docsity tutors
Notes and reviewer for everyone
Typology: Schemes and Mind Maps
1 / 11
โ Ang suring basa ay isang anyo ng pagsusuri o rebyu ng binasang teksto o akda. โ Ang pagsusuri o rebyu ay ang pag-alam sa nilalaman (content), kahalagahan (importance) at ang estilo ng awtor o may-akda (authorโs writing style) Balangkas o pormat ng Suring Basa I. Pamagat, May-akda, Genre II. Buod III. Paksa IV. Bisa (damdamin, isip) V. V. Mensahe VI. Teorya Panunuring Pampanitikan โ Ito ay isang malalim na paghihimay sa mga akdang pampanitikan sa pamamagitan ng paglalapat ng iba'tibang dulog ng kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa malikhaing manunulat at katha. โ Ang pagsusuring pampanitikan ay isang pag-aaral, pagtalakay, pagsusuri at pagpapaliwanag ng panitikan. Ito ay may dalawang sangay. Ang unang sangay ay ang Pagdulog. Ang mga uri nito ay pormalistiko o pang-anyo. Ang pangalawa ay ang moralistiko. Ang pangatlo ay ang sikolohikal. at ang huling uri ay sosyolohikal-panlipunan. Ang pangalawang sangay ay ang Pananalig. Binubuo to ng maraming uri. Ang mga uri nito ay klasisismo, romantisismo, realismo, naturalismo, impresyunalismo, ekspresyunalismo,simbolismo, eksistensiyalismo, at peminismo. Mga Simulain sa Panunuring Pampanitikan
inampalan sa Timpalak sa Pagsulat ng Sanaysay- Panunuring Pampanitikan sa Panitikang Nasusulat sa Katutubong Wika sa Pilipinas.
โ Ang kritiko ay laging bukas ang pananaw sa mga pagbabagong nagaganap sa panitikan. โ Ang kritiko ay iginagalang ang desisyon ng bang mga kritiko na patuloy na sumasandig sa ibang disiplina gaya ng linggwistika, kasaysayan, sikolohiya, atbp. โ Ang kritiko ay matapat na kumikilala sa akda bilang isang akdang sumasailalim sa paraan ng pagbuo o konstruksyon batay sa sinusunod na alituntunin at batas. โ Ayon kay Alejandro G. Abadilla, kailangan ng isang kritiko ang tigas ng damdaming naninindigan upang maging tiyak na kapakinabangan ng panitikan ang kanyang pagmamalasakit, ay ipinakilala ng mga pangyayari nang mga unang taon ng kanyang pamimili. โโโโโโโโโ PANUNURING PAMPANITIKAN May ibaโt ibang anggulong tinitingnan. Ibaโt iba rin ang hinuha at perspektibo. Pagsusuri= Kritisismo โ tinitignan kung ang bawat detalye ng teskto ay matagumpay na naipadaloy ang kahulugan ng akdang naisulat patungo sa pang-unawa ng isang mambabasa. โ tinitingnan kung gaano kaepektibo ang akda sa pagdaloy ng kahulugan nito sa mga mambabasa. At habang ginagawa ito ay mas nauunawaan ng mambabasa ang kagandahan, kariktan, at pagiging makulay ng isang akda. โโโโโโโโโโ ANG PAGBASA AT PAGSUSURI โ Ang pag-aaral na "The Importance of Reading Literature: A Comparative Study of Reading Literature and Non-Literature Texts" ay nagsasabi na ang pagbabasa ng panitikan ay mahalaga sa pag-unlad ng wika, pag-iisip, at kaalaman sa kultura. โ Ayon sa pag-aaral, mas nakakatulong ang pagbabasa ng panitikan kaysa sa ibang mga teksto na hindi panitikan. Nagpapalawak ito ng kasanayan sa wika, nagpapabuti ng pagkaunawa sa binabasa, nagpapalalim ng kritikal na pag-iisip, at nagpapalawak ng kaalaman sa kultura. ANTAS NG PAGBASA AYON KAY EVASCO ET.AL โ Ang Tekstuwal na pagsusuri ay katulad din kay Yu (2011) na pinipisil ang teksto sa anyong kinapapalooban ng elemento ng isang genre. Pinatitingkad nito ang genre sa kanyang malikhaing porma nasadyang pinalalalim ng pananaw pormalismo. โ Kontekstuwal na pagsusuri ay kinikilala bilang produkto ng mga nakalipas na pangyayaring nagpapalawak ng butil ng isipan ng mambabasa. Ang ganitong pagbasaโy iniintindi ang kalagayang panlipunan na nabubuhos sa anyo ng pagsulat ng panitikan. Madalas
na ang pagsulat ay may lalim at pinaghuhugutan nang nakalipas ng pag-uha ng batang paslit na pumilat sa karanasan. Ang kontekstuwal kung gayon ay isang salamin ng lumipas at ang epekto nitong masisilayan sa kasalukuyan. Nagiging malaking salik sa mas malalim na pagtalakay ng teksto ang kultural na pag-aaral na bagong bahagi ng kritisismong pampanitikan (Evasco, et al., 2011). โ Ayon kay Evasco, et al., (2011) ay ang pagdaragdag ng subtekstuwal na pagbasa sa kanilang antas na tinitirik ang lihim ng manunulat sa kanyang mga akdang isinusulat. Nagiging mas tiyak ang mambabasa sa kanyang pagkilatis sa simbolo, lugar, panahon at iba pa. Mas mainam na may kakayahang mabatid ang manunulat at mga sadya at hindi sadyang nais iparating ng teksto sa mga mambabasa. Ang pagbasang ito ay magiging makabuluhan ang paggamit ng moralismong pananaw pampanitikan. โ Ang Intertekstuwal ay katulad ng pagbasa ni Yu (2011) na inihahalintulad ang binasa sa iba pang akdang may kaugnayan sa binabasang akda.
โ Ang Teoryang Formalistiko o Formalismo ay isinilang noong 1910 at yumabong noong dekada 50 at
โ Ang teoryang ito ay may pananaw na ang akda o teksto ay dapat surin at pahalagahan kung ibig talagang masukat ang kagandahan ng akda. Layunin ng Formalistiko: โ Iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan; kung ano ang sinasabi ng may-akda sa kanyang panitikan ang siyang nais niyang ipaabot sa mambabasa - walang labis at walang kulang. Istilo ng Formalistiko โ Dito inilalabas ng manunulat ang pagiging masining sa paglikha ng akda. โ Tinitingnan nito ang panitikan bilang isang likhang-sining na mayroong organic unity o isang kabuuang may kaisahan. Sa pagsusuri ng Formalistikong Akda โ Sa pananaw na ito ay hindi lamang mahalaga ang pagbabalangkas kundi ang pagsusuri na ring ginamit. โ Sa pagtalakay ng akda, dapat ang mailantad lahat ng mahahalagang bagay mula sa simula patungo sa iba't-ibang elementong
magkakaugnay hanggang sa katapusan. โ Dapat makita kung may ironi o paradoks o may kalabuan o may iba pang elemento sa akda. Kung makikita ang mga elementong ito, masasabing mahusay ang akda. โ Binibigyang a t e n s i o n din ang salita o vokabularyo at ang kaibahan ng mga salitang pampanitikan sa pang araw-araw na salita. โ Kailangang masuri sa akda ang tema o paksa ng akda, ang sensibilidad at paguugnayan ng mga salita, istrukturang wika, metapora, imahen, at iba pang elemento ng akda. โ Ang tunguhin ng pananaw na ito ay matukoy ang sumusunod
โ May dahilan ang bawat kilos o gawi, may pinagmulan ang bawat bagay o pangyayari. โ Sinasabing walang katapusan ang diwa at espiritu ng tao na makalaya sa kinabibilangang daigdig. Layunin ng Sikolohikal/Saykolohikal โ Ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga salik (factor) sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa kanyang akda. Istilo ng Sikolohikal/ Saykolohikal โ Makikita ang takbo ng isip ng may katha, antas ng buhay, paninindigan, pinaniniwalaan, pinahahalagahan at mga tumatakbo sa isipan at kamalayan sa may akda. Sa Pagsusuri ng Sikolohikal/Saykolohikal na Akda โ Sa pagsusuring sikolohikal, inaalam ang mga nagaganap sa mga antas ng kamalayan ng isang tao na batayan ng kanyang pag-isip at pagkilos. โ Ang mga panlabas na katangian ng karakter ay sinusuri ayon sa mga panloob na sanhi. โ Ipinaliliwanag ang mga nangyayari sa tauhan na ipinakita sa kanyang paraan ng pagsasalita, daloy ng pag-iisip at kilos na may sinasagisag. โ Sinusuri nito ang mga proseso at pangyayari na nagsasaad ng personalidad ng mga taong sangkot. Tinatawag ito na "di", "ego," at "super ego." โ Ang "id" ay yaong mga natural o instinctive na reaksyon ng tao batay sa kung ano ang masarap o masakit sa pakiramdam (pleasure-pain principle). โ Ang "superego" (morality principle) naman ang tumatayong konsensya ng tao. โ Ang "ego" (reality principle) ang siyang nag-uugnay at naninimbang sa 'id' at 'superego.' SOSYOLOHIKAL โ Ang akda ay hindi nagmula sa kawalan. Ang mga pananaw at saloobin ng mga karakter ay hinubog ng mga pangyayari. โ Ang panitikan ay may mabuti at kapakinabangang dulot sa lipunan at ang lipunan ay kailangang tumugon sa mga sitwasyon o kalagayang inihihingi ng pagbabago upang maiangat ang tao. โ Salamin ng kaligiran ng isang tiyak na pook, kultura, tradisyon, kaugalian, at paraan ng pamumuhay. Dito naniniwala ang kritiko na ang panitikan ay hindi humihiwalay sa lipunan. Layunin ng Sosyolohikal โ Ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan ng may-akda. โ Ipakita ang mga kaganapan sa isang lipunan at ang dulot nito sa mga tao.
Istilo ng Sosyolohikal โ Ipinapahayag ng akda ang mga saloobin, mithin at pangarap na hango sa galaw ng panahon. โ Naniniwala ang mga tagapagtaguyod nito na ang manunulat ay produkto ng kanyang panahon, lugar, mga kaganapan, kultura,at institusyon sa kanyang kapaligiran kung saan itinuturing sila bilang boses ng kanyang panahon dahil dito, ipinalalagay na ang akdang kanilang nilikha ay repleksyon o salamin ng mga nagaganap sa lipunang kanyang kinalalagyan. Sa pagsusuri ng Sosyolohikal na Akda โ Ang akda ay sinusuri sa konteksto ng iba't ibang institusyon sa lipunan at ang kaugnayan nito sa indibidwal. โ Sinusuri rito ang pamaraan ng mga tauhan sa pagsugpo sa suliranin o kalagayan ng lipunan na nagsisilling gabay sa mga mambabasa sa magpuksa sa mga katulad na suliranin. BAYOGRAPIKAL โ Tumutukoy sa karanasan ng may-akda sa kanyang sinulat na akda. โ Ang teoryang ito ay tumutukoy sa background ng may akda sa kanyang sinulat na akda, makababasa tayo ng ilang mga pangyayaring nangyari sa tunay na buhay ng may-akda upang mas mapaganda pa nito ang paghubog sa kanyang sinulat na akda. โ Ang teoryang ito ay patungkol sa may-akda ng mga akdang pampanitikan, siya ang nagsusulat o sumusulat g m g a akdang pampanitikan na ating nababasa magpasahanggang ngayon Layunin ng Bayograpikal โ Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may akda. Istilo ng Bayograpikal โ Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang mga bahagi sa buhay ng may-akda na siya niyang pinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat ng mga "pinaka" na inaasahang magsilbing katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo. โ Naniniwala ang mga biyograpikalista na ang manunulat ay nagsusulat ng mga bagay na personal niyang nararanasan at nakikita sa kanyang paligid. โ Kung gayon, ang mga isinusulat niyang mga akda ay mga hibo o impluwensiya ng mga karanasan at nangyari sa buhay. Ito' namayagpag sa kasalukuyan. โ Makababasa tayo ng ilang mga pangyayaring nangyari sa tunay na buhay na may-akda upang mas mapaganda pa nito ang paghubog sa kanyang sinulat at akda. โ Kakikitaan din ito ng pilosopiya ng may akda sa dahilang kababasahan ito ng kanyang pananaw. Patungkol ito sa mga bagay na nais niyang ihatid sa mga mambabasa.
Sa pagsusuring Bayograpikal na Akda โ Ang tanging tugon ng pagsusuri ay akda mismo na siyang binabasa at sinusuri kung kaya't kailanman ay hindi ito ipinapalit sa buhay ng makata o manunulat. โ Ang kahinaan at kapintasan ng may-akda sa kanyang akda ay hindi dapat maging kapasyahan ng sinumang bumabasa ng akda. โ Upang mas maging epektibo ang pagsusuri sa akdang bayograpikal, bigyang-pansin ang talambuhay ng may-akda ang kanyang pinagmulan, mga karanasan, lipunang kanyang kinabibilangan, m g a suliranin at tagumpay sa buhay. โ lugnay ang i o n g mga nasaliksik sa buhay ng may-akda sa kanyang katha at surin ang pagkakabuo, damdamin at istilo nito. HISTORIKAL โ Kakikitaan ang mga akda ng mga pagbabago sa paggamit ng mga salitang naaayon sa panahon at sa kultura na may kinalaman sa mga pagbabagong nagaganap sa ating bayan, kasama rito ang mga pagbabagong nagaganap sa ating lipunan, ekonomiya, edukasyon, agrikultura at higit sa lahat ang ating pananampalataya โ Kakikitaan ang mga akda ng mga pagbabago sa paggamit ng mga salitang naaayon sa panahon at sa kultura na may kinalaman sa mga pagbabagong nagaganap sa ating bayan, kasama rito ang mga pagbabagong nagaganap sa ating lipunan, ekonomiya, edukasyon, agrikultura at higit sa lahat ang ating pananampalataya. Layunin ng Historikal โ Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng kanyang pagkahubog. โ Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo. Sa pagsusuring Historikal na Akda
- Ang akdang susurin ay dapat na maging epekto ng kasaysayan na maipaliliwanag sa pamamagitan ng pagbabalik-alaala sa panahong kinasangkutan ng pag- aaral. Sa pagsusuri ng akdang Historikal: โ Pinapayuhan a magkaroon din ng sailing pananaliksik hinggil sa panahong kinabibilangan ng may-akda upang mas maging mahusay ang gagawing pagsusuri. โโโโโโโโโโโโโ PAGSASALIN NG TERMINOLOHIYANG PAMPANITIKAN Ayon kay Jakobson(1959:114) Mayroong tatlong uri ng Pagsasalin 1. Intralinggwal (rewording) - Itoโy pagbabago lamang ng mga salita sa loob ng magkaparehong wika. 2. Interlinggwal (translation proper)- Ito ay may layuning mag-interpret ng mga
verbal sign sa pamamagitan ng mga verbal sign ng ibang wika.
3. Intersemiotiko (transmutation)- Itoโy pagsasalin ng isang mensahe mula sa isang sistematikong simbolo Ano mga ba ang pagsasaling pampanitika n โ Ang pagsasaling pampanitikan ay isang uri ng pagsasaling naiiba sa pangkaraniwan at pangkalahatang konsepto ng pagsasalin. โ Sinasalamin ng pagsasaling pampanitikan ang imahinasyon,matayog na kaisipan, at ang intuitibong panulat ng isang may akda. โ Sa katunayan, natutukoy kung ano ang isang akdang pampanitikan dahil sa taglay nitong estilo. Katangian ng Pagsasaling Pampanitikan (Biuod ni Belhag(1997:20) โ Ekspresibo - Naglalarawan ito ng damdaming personal na saloobin at paniniwala sa isang pagsasaling mas nagiging makatotohanan at nalalapit sa orihinal ang isang salin kung ang taga ay nagkakaroon ng personal na ugnayan sa akdang kanyang isasalin. โ Konotatibo -Tumutukoy sa ekstrang kahulugan na ikinakabit sa isang salita depende sa intensyon ng tagapagsalin. Ang konotatibo ay maaaring mag iba- iba ayon sa saloobin, at karanasan. โ Pragmatiks โ Simbolikal โ Nakapokus sa anyo ng Nilalaman โ Subhektibo โ Bukas sa ibaโt ibang pangpapakahulugan o katangian ng โ Hindi kumukupas at may katangiang unibersal โ Gumagamitng mga natatanging pamamaraan upang itampok ang bisang pangkomunikatibo-isang pagkiling sa intensyong humiwalay sa mga alituntuning pangwika/oang gramatika Sino-sino daw ang may โKโ sa pagsasalin ng mga akdang pampanitikan? โ Hindi sapat na marunong lamang ng isang banyagang wika ang isang tagasalin. โ Kailangan ding maging maalam siya sa kultura ng kanyang wikang isasalin. โ Kailangang nauunawaan din niya at nararamdaman iyong sinasabing โforeign culture mentality. โโโโโโโโโโโโโ MGA IDYOMA โ Tinatawag na idyoma ang natatanging gamit ng ilang partikular na kombinasyon ng mga salita sa isang wika, mga kombinasyon ng mga salitang mayroon nang kahulugang iba sa indibidwal na mga salitang bumubuo rito. โ Nabubuo ang mga idyoma ng isang wika sa loob ng mahabang panahon, nagpapasalin-saling pasalita hanggang maging matatag sa dila ng bayan, sa paraang hindi na malaman ngayon kung bakit at paano.
โ Sinabi nina Almario et al, sa kanilang Patnubay sa Pagsasalin, na โang mga idyoma ay parang patibong; nakatago ang panganib, hindi lantad,โ at maaaring nabitag ka na ng patibong bago mo pa man mamalayan ang panganib na napasukan mo. โ Ang eye ng nose โ walang ganitong pahayag: naked nose. Mayroon ding small hours pero wala namang big hours o small minutes. Sa Filipino, may sinasabi tayong โwalang masamang tinapay,โ pero wala namang โwalang masamang kaninโ o โwalang masamang ulam.โ Samakatwid, hindi maaaring palitan ng singkahulugan ang isang salita sa idyomatikong pahayag dahil iba nang pahayag ang mabubuo na di nagtataglay ng bisa ng orihinal. โ Masasalamin ang kultura at ang pananaw sa daigdig ng mga taong gumagamit ng mga idyomatikong pahayag. Halimbawa, para sa isang nagsasalita ng Ingles, kahawig siguro ng tenga ang mais, kaya ear of corn ang tawag nila sa bagay na mais para sa mga Pilipino. Para rin sa kanila, parang mata ang butas ng karayom kaya eye of the needle ang tawag nila pero simpleng butas ng karayom lamang ito para sa mga Filipino. โ Gayon din, may mga bagay naman na para sa ating mga Pilipino ay maiuugnay sa bahagi ng katawan, tulad ng pisngi ng langit at pusod ng karagatan na hindi naman cheek of the skies o navel of the sea ang katapat sa Ingles kundi skies at bottom of the sea.
โ Idyomang Parirala โ Ekspresong Idyomatiko Dalawa ang paraan ng pagtutumbas nito: a. Ihanap ng katapat na idyoma Halimbawa : cold feet - urong ang buntot the next world - kabilang buhay fishwivesโ tales - balitang kutsero b. Ibigay ang kahulugan Halimbawa : light-fingered person - mangungumit laconic speech - matipid na pananalita Paano isinasalin ang mga ekspresyong idyomatiko? โ Tandaan na maaaring mayroon itong kahulugang literal kaya suriing mabuti ang konteksto bago tumbasan. โ Kung minsan, ang ekspresyong idyomatiko sa Ingles ay may literal na katapat sa Filipino: snake in the grass - ahas sa damo/damuhan over my dead body - sa ibabaw ng aking bangkay Tatlong paraan ng pagtutumbas:
1. Ihanap ng katapat na idyoma โ dressed to kill - nakapamburol โ still wet behind the ears - may gatas pa sa mga labi
โ till hell freezes over - pagputi ng uwak
2. Ibigay ang kahulugan โ left-handed compliment - pambobola โ jailbird - madalas makulong/labas-masok sa kulungan 3. Tumbasan ang kahulugan sa paraang idyomatiko โ starve to death - mamatay ng gutom (hindi: nagutom hanggang mamatay) โ hacked to death - napatay sa taga (hindi: tinaga hanggang mamatay) โ lying in a pool of blood - naliligo sa sariling dugo (hindi: nakahiga sa lawa ng dugo)