Download Tổ chức vận tải đa phương thức nhằm trang bị cho sinh viên những kiến thức cần thiết and more Study Guides, Projects, Research Logistics in PDF only on Docsity! “=, TRUONG DAI HOC NGOAI THUONG.
PGS.TS. NGUYEN NHU TIEN (Chi-bien)
GIAO TRINH
VANTAL
GIAO NH@N
TRONG NGOgI THUONG
NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT
XUAT BAN~2011
MUC LUC
LOINOL DAU
CRUONG I. VAN TAL VA MUA BAN Quéc TE...
i Khéi quat vé van tai
L. Khai niém vé van tai
2. Dac diém cia van tai
3. Phan toai van tai.
Ui. Van tai voi mua ban quée
1. M6i quan hé gitia van tdi v6i mua bén quéc té:...
2, Tac dung cla van thi déi voi mua ban quéc 18 aes
IL Phan chia tréch nbiém van tai trong mua ban quéc.ié
i. Cosé phan chia tréch nhiém van tdi :
2. Quyén vé van tai
3. ¥ nghia cia viée gianh quyén van
TV. Incoterms voi céc phuong tién van tai.
1. Incoterms 2000...
2. Incoterms 2010...
V. Cam két gia nbap TS cinte Thuong mai Thé gidi (WTO)
trong Hinh vuc dich vu van tai cha Viet Nam
. Ddi véi dich vu van tai bidn.....
. D6i vei dich vu van thi duimg 66.
DOi véi dich vu van tai thay ndi dia.
D6i vii dich vu van tai da phucng thiic
AeA YN
CHUONG U. VAN CHUYEN HANG HOA XUAT NHAP
KBAU BANG DUONG BIEN
L Khai quat vé van tai dutng bién..
1. Vitel, vai td cia van tai dutng bién
2. Dic diém Kinh t&-ky thnat cha van tai dung bién
3. Téc dung cha van tai dutng bién ddi vai buén ban que t&.
IL, Cosé vat chit ky thudt cia van ti dung bién.
1, Tuyén dutng bién
2. Cing bién..
3. Tan bién.
IE C&c phuong tric thué tau chayén ché bang dutng bign
1. Phuong thie thug tau cho...
2. Phuong thiic thué tau chuyén...
3. Phuong thitc thué tau dinh han
CHUONG I. VAN CHUYEN HANG BOA. XUAT Nag
KHAU BANG DUONG SAT a
L Vitri, dae diém cia van tai dutng sit
1. Vi tei cha van tdi dutmg sét.
2, Dac diém cia van tai dudng sit...
UL. Covsé vat chat, ky thuat cia van tai dutng sit
1. Tayén duing sat...
2.. Ga dutng sit
3. Dau may ...
4. Toa xe...
i. 16 che chuyén cha bang héa bog dutng sit Viet Nam.
1. Lich sit phat trién cha dutmg sit VietNam...
2. Té chic van chuyén hing ha bing dutug sit Viet Nam.... ace
3. ,Quyén va nghia vu cila cdc ben cé quan tdi van chuyén
hang héa bing dutmg sat Viet Nam.
IV. Té chéc chuyén ché hang héa bing dutmg st Hén van quée
6.
1. Co sd phap ly cha viéc chuyén ché hang hoa bing dudng sat
lién vin qudc té...
2. Té chitc chuyén ché bang héa bing dutng sdf lien van quéc
1 theo Higp dinh SMGS .
CHUONG 1¥. CHUYEN CHO HANG HOA, XUAT NHAP
KHAU BANG DUONG HANG KHONG
L Vitri, dic diém cia van ti hang khong...
1. Vit cha van tai hang khong
2. diém cita van tai hang khon;
_ HL Cosé vat chit, ky thudt cita van tai hing khong.
1. Cang hang khong...
2. May bay...
3. Thiet bi xép d6, van chuyén hang hoa
4, Don vi xép hing trén may bay...
IL Té chite chuyén ché hang héa bang van tai hang khong...
- Cac t6 chite quéc té vé hang khong
Co sti php If cita van ti Hing khong
Chring ti trong van tai hang khéng.....
Cue phi van tai hang khong’...
. Trach nhiém cha ngudi van chuyén quy
nguén luat diéu chinh van tai hang khong.
6. Khiév nai va kien tung ngudi chuyén ché hang khong.
183
woe £83
183
183
184
188
189
+ 194
YR wpm
trong cfc
196
202
CHUONG V. VAN CHUYEN HANG HOA XUAT NHAP
KHAU BANG DUONG 0 TO...
L Khai quat vé van tai 6 to...
1. Dac diém cia van tai oe
2. Vai tS cia van tai 6
DL. Co'sé vat chat, ky thuat cia van
1. Tuyén dutng 6 t6
2. Cong cu vaa tai bing 6 t6....
IL Té chic giao nhan hang héa xudt nhap khéu
1. Giao nhan bang héa xuét nhap khdu bing dutng bién
2. Giao nhan hang héa xudt nhap khdu bing cdc phuong thitc
TALLIGU THAM KHAO
PHU LUC...
Phu lue 1. Cong wdc quéc té thong nhat mot sé quy tac vé van don.
dudig bién .....
Phu lye 2. Nghi dinh thu sita d6i Cong wéc quéc t€ thong nhat mot
. s6 quy tac vé van don dutng bién (Neghi dinh thu Visby
1968)...
Phu luc 3. Cong utc ciia Lin hiép quéc vé chuyén ché hang héa
bang dutng bién, 1978 ....
Pha luc 4, Cong uéc thdng nhat mét sé quy tic vé van tai hing
khong quéc té (Céng woe Vacsava 1929).
Phu luc 5, Nghi dinh tha sia dé6i Cong wéc dé thong shat mét sé
quy tac vé van thi hang khéng quéc té (Nghi dinh
Hague 1955)...
Phu Inc 6, Quy.téc vé ching tir van tdi da phuong thitc cia Hoi
nghi.Lién higp quéc vé buén bén va phat wién/Phing
thuong mai quéc t€.
Phu Ine 7. C4c diéu kien kinh doanh chudn cia Hiép héi giao nhan
kho van Viét Nam...
‘LOINOIDAU
‘Mon hoc “Vén tdi va Giao nhén trong Ngoai thing” 1a mon hoc
chuyén nganh duge gidng day. trong truimg Dai hoc Ngoai thuong ngay ti
kit thank lap. Mén hoc da duge edi tith va hodn thin ddn.nhém dép ting
nhu cdu phat trién cia nén kinh té xd hi qua ting giai doan va nang cao
" chdt lugng dao tao cla Nha trudng. :
Cudn Gido trinh ddu tién cila mén hoc duoc phat hank vao ndm 1986
vdi ten goi “Van tdi trong Ngogi thuong”. Dén ndm 1994, Gido trink dude
bién sogn lai véi tén goi moi la: “Van tdi va Bao hiém trong Negoai thitong”,
Oi dung ctta Gido trinh nay phong phi hon va tre thanh Gido trink chudn
phuc vu gidng day va hoc tap cliaTruéng. Nam 1997; cudn gido trink “Vén
tdi va Bdo hiém trong Ngoai thuong” duge idi bdn cb 66 ‘sung kiéh thite cép
nhgt. ,
Qua trink mé cia hoi nhdp, cdc dich vy van idi, giao nhan va bdo
hidmn trong hoat déng kinh té déi ngogi néi chung va kink doanh xudt nhdp
khdu néi riéng duge phét trién manh, vt vay dé dép ting nhu cdu thuc 1éndm
1998, Truong Dai hoc Ngogi thuong quyéi dink tich min hoc “Vén tdi va
Bao hiém trong Ngogi thuong” thank hai mon hoc riéng biét: mén hoe “Van
tdi va giao nh@n trong Ngogi thuong” va mén hoc “Bdo hiém trong kink
doanh”. Ném 2003, cudn gido trinh “Van tdi va Giao ahén trong ngoai
thong” dugc bién sogn méi voi ddy dit kigh thite co bén vé 18 chite van
chayén va giao nhdn hang héa xudt nhdp khdu bing cde phuong thite van tdi
hdc nhau, Ném 2005, cudn Gido trink duge tdi ban’ césita abi, bb sung va
cép nhat mét sé néi dung so yéi lin xudt bdn true. Gido trinh tdi bdn duge
su ting h6 cia dong ddo ban doc, dé: biét Id sinh vién tring Dai hoc Ngoai
thuong. ~
Tit nd 2005 dén nay, tinh hinh kink té xa hoi trong va ngodi nudc cb
nhiéu thay adi. rong nub, chin luge phdt trién céc nganh kink tf then
chét duoc xdy dung, hé thong phdp ludt duge sita déi, b8 sung khé hodn
9
thién, quan hé kinh 16 quOc t€ duoc mé rong... Dac biét 1a su kién Viét Nam
1ré thanh thanh vién chink thitc cla T@ chite Theong mai Thé gidi (WTO).
Diing truéc su bien déi sdu séc 46, dé kip thoi dép img nhu cdu dgy va hoc
cho sink vién céc loai hinh cia Truéng Dai hoc Ngoai thuong, cing hit tai
ligu tham khdo va hoc tép cho cdc doc gid ngodi trudng, nhdt 1a nhiing
ngudi dang hoat ding trong link vuc kink 1 doi ngogi, Ban Gidm higu aa
giao cho TS b6 mon "Van tdi-Bdo hiém” bién sogn cudn gido trink m6 theo
yéu cd cia Nha tring.
Gido tinh “Vén 1di va Giao nhdn trong ngogi thuong”, ditoc bién
soan ldn nay nhém phuc vu cong tée gidng day va hoc tdp cila gidng vién va
sink vién Khoa Kinh t8 va Kinh doanh quéc t& va mét 36 khoa khac cita nha
- truéng cé chuyén nganh lién quan. Giéo trinh mén hoc véi 36 tin cht quy
dinh 1a 03 va lugng thai gian day va hoe ditec phan 86 cho cde chuong cu
thé nhut sau: Chitong I: 3 tiét; Chwtong H: 15 tiét; Chuong Hl: 4 tit; Chatong
IV: 6 tiél; Chwong V: 3 tiét; Chuong VI: 5 tiét; Chuong VI: 4 wét va
Chuong VIE: 5 tiét.
Giéo trinh do PGS. TS. Nguyén Nhu Tién la chit bién va cde thank
vién tham gia viét:
- PGS. TS. Nguyén NhuTién: Chuong 1, 11, IV, VI
-TS. Trinh Thi Thu Huong: Chitong VU, VT
+ TS. Trén St Lam: Chuong V
= ThS. Pham Thanh Ha: Chuong It
Gido trinh “Vén tdi va Giao nhan trong Ngogi thuong” duge bién
sogn méi la sit cf gdng cia tap thé BG mon “Van tdi-Bdo hiém”, Truéng
Dai hoc Ngogi Thuong, song cling thd trank khéi nhiing sai sét trong bién
soan, in dn, tap thé tdc gid rdt mong sy déng gop, phé binh cita ban doc.
Xin chdn thank cdm ont
Tap thé tac gid
10
© Qud trink sdn xudt cila ngank van ti khong lam thay d6i tinh chdt
Ly, héa cila dét tugng van chuyén: .
San xuét trong nganh van 14i 1B mot qué trinh, téc dng lam thay a6i vj
iri cla doi tong van chuyén trong khong gian chit khong phéi 18 sy téc dong
vé mit ky thuat vao déi trong lao dong 4€ tao ra bn phdm nhw ote nganh
san xudt khdc.
Déi tugng lao dong trong nginh van tai 14 d6i tigng van chuyén niu
hing héa, vat phdm, con nguwoi thong qua cong cu van tai (cong cu lao dong)
di chayén vj ti cita d6i tuong van chuyén nhim thda man mét muc dich nao
46 duge dat ra.
‘Mne dich san xutt cla nghnh vin #8i I& phat dim bio an totn cho dh
tuong van chuyén. Vi vay tmén thuc té, qué tinh van chuyén néu cé6 su thay
déi vé tinh chét cia 46i tuong van chuyén thi ho’n toin do nhing yéu t
khach quan giy nén chtt khéng phdi J4 muc dich cia qué trink sfn xuat cha
. nganh van tai.
° Qué trinh sdn xudt va tiéu thy sdn phdin gan lién voi nhau va khéng
tach roi nhau.
Thong thudng quy trinh sén xudt va tiéu thu san phdm trong x4 hoi
duge di&m ra bat dau tt khau: nguyén vat ligu dua vio sin xudt, sin xudt ra
san pham, sin phdm dugc phan phi t6i tay ngudi tiéu ding. Nint vay gitta
sén xuét va Géu thy sin phdm cé khoang cdch vé mit thoi gian. Song déi véi
sn xudt trong nganh van ti thi khdc. San phdm van tai khong tén tai doc lap
ngoai qué trinh san xuat ra né. San phdm van tdi khong c6 mé6t khoang c4ch
vé thoi gian gita sin xudt va tiev ding. Néi cdéch khéc, trong nganh van
tdi, san xndt va tigu thy sén phdm khong téch rdi nhav ma gén lién véi
nhau. Nghia 1a, khi qué trinh sin xudt van t4i ket théc thi déng théi sin
phdm van tdi tao ra duge tieu ding xong.
Xuat phat tir dac diém péu trén cho nén trong sin xuat cha nganh van
ti khéng 06 san phdm di trit, sin xuiit xong thi tiéu ding cfing két thiic.
Trong nganh van tai néu c6 thy khéi niém “dy tif” thi day khéng phai JA du
tri sn phdm van tdi ma [8 dy tri nang‘lyc van chuyén dé dép ting mhu cdi:
van chuyén tang Jén trong x8 hoi khi ma mia van chuyén d&n.
13
© Sdn phim van tdi khéng cé hinh déng, kich thude, trong lugng,
niuing van cé tinh vat chat.
San xudt trong nganh van tai khong séng tao'ra sin phdm yat chat mdi
nhu cfc nganh sin xudt vat chat khéc, ma séng tao 7a sin phdm dic biét, 46
Ysy di chuyén vj ti cia 46i tuyng van chuyén trong khong gian nhim thoa
man muc dich nao d6 cla con ngudi.
Sin phdm van t8i khong c6 binh ding, kich thude, trong lugng, ma 1
v6 hinh: Vi vay bing c4c giéc quan ching ta khong thé nhan biét dugc nd
ma phat qua tu duy méi cé thé cam nhan duoc.
. Mac dit sin phdm van tai tén tai dudi dang v6 hinh nhung né gidng
nhu 4c loai hang héa khde, vin mang hai thudc tinh cha hang héa, do [a gid
tri vA gid trj sk dung. Trén thi trutmg, gid tri cha sin phdm van tai cfing duge
thé hién bang gid cd. Trong van ti, cwéc phi chinh 18 gid cd cha sdn phém
van tai,
‘Tie nhiing dic diém duoc phan tich wen day o6 thé di dén két luan:
‘Van tai A nganh san xudt vat chat dic biét,.1A nganh kinh té doc lap, mot bo
phén cau thinh nén kinh t€ x hoi, to ra sin phém xa h6i va 6 thu nhap
quéc dén.
3. Phan loaf van tai
‘Tren thy 16, hoat dong van tii rit da dang va phong phi. Dé phan loai
van tai ngudi ta cé thé chia ra nhiéu cach thy thuéc vao cdc can oft Iva chon.
San day TA mot s6 cn cit duge ding dé phn loai van tai:
3.1. Cén ctt véo pharm vi phuc va
Can cit vio pham vi phuc vu, ngudi ta chia van tai thanh hai loaf: Van
tdi cong cong VA van tdi ndi BO.
- Van tdi céng céng: Day 1a loai hinh van tdi phuc vu nhu cdu vé van
chuyén hang héa, hanh khdéch cho toan bd x4 hoi. Van tai cong cong 1a
nganh sin xudt vat chat d6c lap, riéng biet trong hé thong kinh t€ quéc dan.
N6 tg0 ra sin phém x4 boi va thu nb4p quéc dan.
© Viet Nam, cdc loai hinh doanh nghiép thude van tdi cong cong nhy
céc Téng cong ty (Hang hai, Hang khéng, Dutmg sii), cdc xf nghiép van tdi
6 td, cfc doan xe hay ddi xe... Cc loai hinh doanh nghiép nay phuc vu ahu
cau van chuyén chung cho x4 h6i.
14
- Van tai $i bG: Day Ia joai binh van tdi ma pham vi phuc vu chi nim
trong pham vi xf nghiép, nhA may hay cdc don vi san xudt kinh doanh, van
tai ngi bo 1a mot bO phan khong thé tach r9i-qué tinh sin xudt kinh doanh
cilia deanh nghiép, xi nghiép, nha my. Van tdi ni 6$ phuc vy vie van
chuyén nguyén vat liéu, thank phdm, ban think phim... trong n6i b6 co quan
xf nghigp. Gid tri ciia sin phdm van ti noi bd duge dua vio gid.thanh san
phdm ctia nh& méy, xi nghiép va Ta mot bo phan céu thanh gid c sin xudt.
3.2, Can et vao pham vi hoat dong oe
Can cit vao pham vi hoat dong ngudi ta chia van ti thai hai loai: Van
. indi dia va van tai quéc te. - Sop
- Van tdi n6i dja: LA loei hinh van tdi ma hoat dong cia né nim trong
pham vi bien gidi cha mot nudc. N6t cfch khéc, 461 ‘wong van chuyén. chi
dimg & tong nude chit khong vuot qua bien Sidi quéc gia dé sang nuéc
khéac.
~ Van tdi quéc té: LA \oai hinh van tii m3 hoat dong cita n6 dé vuot ra
Khoi pham vi bien gigi cia quée gia. Noi och Khée, hing héa hoi hinh
khach dugc van chuyén vuot ra khdi bién gidi quéc gia dé dén cdc quée gia
khdc.
Van tai quéc 16 c6 thé phan thinh hai loai:
+ Van tdi quéc 1€ truc tigp
Van ti quéc t8 truc tiép 14 hoat dong van tai duge dién ra gitta hai hay
nhiéu nue c6 chung bién giéi hoac sit dung ving bién quéc té.
Vidu:
~ Van chuyén hing héa bing o 16 ty Vier Nam sang Lao hay
Campuchia.
- Van chuyén hing héa bing dutng sat tir Viet Nam sang Trung Quéc.
~ Hay van chuyén hang h6a bing dutng bién ti Viet Nam sang Cuba,
+ Van 18i quéc té qué cdoh
Van tai quéc t€ qua cdnh IA hoat déng vin-tdi mA hanh tinh cé sir
dung Janh thé cia mét hay nhiéu nude thit ba.
15
Bang 1.2. KhGi lung hing 46a vin chuyén theo kim wyo'vgrtii cba Vigt Nam
DVT: Nghin tén
Nam | Téngsé | Dutmg | Dutng | Dudng | Duong Dung
a woo sat _ be song “bién ~~ | hang khong
1995 | 1407099 | 45150 [912023 | 37653,7- | 73069 32,0
1996 | 157201,9 | 40415 | 103058,7 | 402703 | 9783.7. 417
1997 | 1762588 | 4752,0 .| 114395,1 | 46286,2 | 107754 50,1
1998 | ia9184,0 | 4977,6 | 1217164 | 306324 | 117930 64,6
i999 |°203212,7 | 5146,0 | 1304800 | 54538,1 | 13006,1 42,5
2000 | -223823,0'[ -62582 | 144571,8 | 573953 | 15552,5 452
_ | 2001 | 252146,0 | 6456.7 | 164013,7 | 647935 | 10815,3 66,8
2002 | 292869,2 | 7051,9 | 192322,0 | 749315 | 184918 72,0
2003 | 347232,7 | 8850 | 225296,7 | 860127 | 274486 29,7
2004 | 403002,2 | 88736 | 264761,6 | 979368 | 31332,0 98,2.
2005 |_460146,3 | 8786.6 | 2980513 | 1111459 |- 42051,5 111.6
2006 | 513575,1 |_9153,2 | 3386233 | 1229844 | 42693,4 1208
2007 | 596300,9 | 9050.0 | 4033618 | 135282.8-| 48976,7 129,6
2008 | 648681.5 | 8426.9. | 4432945 | 1371768 | 59653,6 1297
Chi s6 phat trién (Nam trude = 100) - %
1995] 1102 12,9 1124 113,1 114.1 152,4
1996 [. 111.7 89,5 1130 106,9 133,9 149,1
joo7 | 112k | 217.6 | 1110 1149 110,1 105,0
1998 [107.3 104,7 106,4 109.4 109,4 1289
i999 | 1074 103.4 | 1072 107,7 110,3 65,8
2000] 110,1 wie [ 108 105.2 119.6 106.4
2001 | 112,7 103.2 113,4 112,9 108,1 147.8
2002 [1162 109.2 [1173 1156 10,0 1078
2003 | 1186 139 [i720 1148 148,4 i246
2006} 1161 | "1058 [1175 1139 U4) 1095
200s | 1142 99,0" 112,6 13,5 1342 113.0 |
2006 |. 111.6 104.2 1136 110,7 1015 108,8
2007 | 116.2 939 |. 119,1 110,0 1147 107,3
2008 | 108,7 93,4 109,9 1014 121,8 100,1
Nguén: Nién gidi thong ké - NXBThong ké, Ha Noi 2009.
18
3.4. Can cit vao dét tong van chuyén
Can ct vao déi tuong vin chuyén, ngudi, ta chiavan tdi thanh nhing
loai hinh nhw sau: .
- Vén tdi hang héa: Hang héa trong van chiiyéi'cé thé ia & thé rin
hoae thé long, hang héa bao bi hay bing roi. ‘Trong van t4i hang héa, cde
cong cu van chuyén duge sit dung 12 cdc cong cu chuyeén di ty theo dic
diém chinh'chat hang héa khi.cé thu cdu van chuyén: .
- Van tdi hanh khach: Van tai hanh khich cing 1adoai hinh van ri men
duge céc quée gia quan tam phat trién phim dép tng nha cdw di lai cita ngudi
dan trong xi hdi, gitia cdc quéc gia, cdc ving mién Ichéc mhau trén thé gidi.
- Van wii hén hop: D6i voi phuong thiéc van tai-nay, cde phuong tisn
van tai sit dung vita ché khach két hop ché cA hang, phttong thitc nay chting
ta thay nhiéu trong van iai hing khong.
3.5. Can cit vio khodng cach ven chuyén
Can cit vao Khoang céch vin chuyén, o6 thé chia-vén tai thinh nhing
loai nh sau:
+ Van tdi dudng edn: Vi dy nbu vin chuyén han;
ti Vigt Nam sang cdc auéc & khu vue chau A va nguge lai.
xvat hap khdu
- Van tdi duong xa: Vi dy van chuyén hing héa tir, Viet Nam sang MY
hay cdc nudc thudc EU va ngugc lai... .
3.6. Can cit vio cdch té chite van chayén
Can cit vao cach té chite van chuyén, 6 thé chia van tai think cdc loai
hinh sau:
- Van tdi don phwong thic: Van tai don phuong thite 1A Phuong’ thitc
van chuyén hang héa hay hinh khéch th noi di dén noi dén bang mét loai
céng cu van chuyén duy abét. “ .
- Van tdi da phuong thite: Van thi da Phuong thic hay cdn goi 14 van
-tai Lien hop 1& phuong thie van chuyén hang -héa hay hanh khdch ti noi.di
dén noi dén bang it nhét tit hai cong cu van chuyén khde nhau tro Jén, trén
co sé mét hop déng van chuyén thé hién trén mot ching tit van chuyén va
mét ngudi chiu tréch ahiém trong suét qué trinh van chuyén. ‘Van tai da
phuong thc 18 phuong thie van tdi mdi ra‘ déi, song hién dang dics quan
tam va phat trién.
{9
+ Vén tdi dit doan: Van tii dit doan la viée van chuyén hing hoa
hodc hanh khéch tir noi di dén noi dén bang hai hay nhiéu cong cu van
chuyén khée nhau, dua trén co sé nhiéu hop déng van chuyén va sit dung
nhiéu chting tit vin chuyén khéc nhau; Hanh trinh cé nhiéu, ngudi van
“chuyén tham gia vagus van chuyén chi chiu tréch.nhiem.é chdag minh
van chuyén.
~ Van tdi hang nguyén: Van thi hang nguyen 14 phutong thtic van
chuyén ddi héi phai ding nguyén cong cu van chuyén dé van chuyén nhu:
nguyén toa, nguyén tu, nguyén 6 t6 hay may bay, nguyén container... Van
tai hang nguyén duge 4p ding khi nhu cdu van chuyén J6n, €6 kha nang xép
day céng cu van chuyén-
+ Van tdi hang 1é: Van tai bang [é Ya phuong thttc van chuyén duce ap
dung khi luong hang van chuyén khéng di xép day cong cu van chuyén. Déi
véi van tai hang 18, nhiéu 16 hang cia nhiéu chi sé duge xép va van chuyén
trén cing céng cy van chuyén nhu hang van chuyén bang tau cho hay tu
gom container hoac dich vu gom hang...
Tren day La mét sd can cit dé phan loai van tai. Phan loai trong van tai
chi.cé ¥ nghiia tuong déi dé nhan dang cdc loai hinh van tdi nham sit dung vA
phat trién cho hop ly.
It. VAN TAL VOI MUA BAN QUOC TE
Giao théng van tai la mét trong nhiing nganh kinh té quan trong cla
nén Kinh té quéc dan. Ngoai viée d4p ting nhu cdu van chuyén cita nén kinh
1 - x2 hdi, nganh vin'tai cn 14 mot thi tudng rat 1én tiéu thu cdc s4n phdm
cla cdc nginh kinh té, ky thuat khdc trong x4 h6i. Phat trién giao thong van
thi phan 4nh tinh do phat trién kinh té - x8 hoi cila mot quéc gia.
Giao thong van tai dim bao cho qué tinh san xu va tdi sin xudt cha
x4 hoi duge dién ra lien tuc, dim bao thong sudt trong luu théng tir khau
cung tng nguyén vat liéu qua sin xudt, phan phéi téi tiéu ding. Lamu thong
cé nghia 1a hanh trinh thuc t&cila hang hdéa trong khéng gian duoc gidi quyét
bang van tai. Van tai 12 su tiép tuc cia qué trinh sin xudt trong lu thong.
Nhé cé van tai ma qué inh Iuu théng mdi thuc hién duge, lua théng cd thuc
hién dugc thi hang héa méi dén duoc noi tiéu ding.
29
trén thi trudng lic ndo cing nhon nhip. Van tai quéc té mé rng, gid thank
van ti gidm, cy ly. van chuyén trung-bink tang, diéu kién van chuyén dé
dang.. dé tgo ra nhiing thudn Ioi cho vig mo. réng thi tudng trong mua ban
quéc té. Ngudi mua cé thé mua hing 6 nbiéu thi tung khéc nhau vi ngudi
ban ciing cé thé ban hang 6 ohiéu thi tru’ng Ktidc phau ma khong bi rang
‘buge nhiéu vé khodng c4ch van chuyén nhu tude, | * . .
‘Tém Jai, van vai phat trién gop phéin Him thay déi co‘ cau hang héa va
co cau thi trudng trong mua ban quéc té. .
2.3. Vin tdi duh hudng téi cdn edn thank todn qué té
Van tai anh hudng rét Ién t6i cdn can thanh’ todn.quéc 8. Van ti 06
thé gép phan cai thién cén cn thanh todn quéc t€ nhung cling 6 thé lam
xdu di can can thanh tofn qué t&. ‘
Van tai J2 nganh san xuét vat chat cha xa h6i, qué tinh sin xudt cing
go ra san phém, vi vay néu xuat khdu nhiéu sin phdm-van tdi cling nhu céc
dich vu c6 lién quan sé thu duge nhiéw ngoai t8, s& g6p phan cai thien cén
can thanh todn quéc té. Va ngugc lai, née nhap khdu nhiéu sin phdm van tai
va dich vu lién quan sé gép phda Jam xdu di cin cén thanh toda quéc té.
Ngudi ta da thong ke, trong chi phi van tdi, cuéc phf chiém ty lé kha'cao,
khoang 60 - 70%, phdn cin lai thuée vé chi phi xép dé, giao nhan, bao
quan... Theo sé ligu théng ké cha UNCTAD, chi phi van tai dudng bién
chiém khodng 10 - 15% gid FOB hoe:8 -.9% gid CIF cha hing héa trong
mua bén quée té. Vi vay hoat déng kinh doanh van tai quéc té anh hutmg rat
I6n tdi cn can thanh todn quéc 18.
2.4. Vn tdi dnb hudng ti hiéu qui kinh doanh xudt nhap khdu
Chi phi van tdi trong mua bén quéc € bao gdm foan bé chi phi Lien
quan tdi qué trinh 16 chée chuyén chd va chuyén che hang héa tir not giti
hang (6i noi nhan hang. Vé co cfu, chi phf van t&i gém: phi chuyén ché
(cude phi), chi phi xép dé hang héa 6 cdc diém van ti; chi phi bao quan,
Kho bai va céc chi phi khéc! lin quan-t6i chuyén ché, trong d6 cude phf
chiém t} trong cao trong téng chi phi van tai (khong 65-70%).
Chi phf van tai néi chung va cude phi ni riéng 14 mét trong nhing yéu
t6 anh huéng true tiép dén viéc hink thanh va bign ding cla gid ca hang héa
trén thi trudpg thé gidi. Vi gid cd hang héa wen thi auing bao gid cing duoc
xéc dinh twén co s& gid hing cong voi phi Iuu thong va cdc chi phi khdc. Cé
23
ngbia Ia cuéde van chuyén va cdc chi phi 6 lién quan 1a mot bo phan cu
thinh gid cd hang héa trén thj tutmg, vay bd qua cdo yéu t6 khdc néu cudée
van chuyén cao thi gid hang trén thi trudng.cao va ngugc lai néu cude van
chuyén théip thi gid hang tén thi mvdng thap. Cube pi la yéu 16 ¢au thanh
va anh huéng toi gid cd.hang'héa tréo thi tring cho nén troog mua bain
quéc té, c& ngudi xudt khdu cing nhu.nguéi ohap.khdu déu phdi quan tam
16i phi.van t&i ma.co ban IA cuée phi khi tinh todn gid cd hing héa xuat nhap
khdu. :
Gid cA cha cing mot loai hang héa theo diéu kién CIF (cing d€n)
thutmg cé xu huéng. gdn bing nhau gitta cdc thi trudng tie thy. Nhung
nguge lai, gid cd cha clng mét-loai hang héa trén thi tudng thé gidi theo
diéu kien FOB (cang giti) lai duge hinh thinh rat khac nbau. Sy khdc nhau
nay pha thuéc vio nhiéu yéu 16 nhw: diéu kién sin xuat, cuéc phi trén cdc
tuyén dung van chuyén cia thi tradng canh tranh... Vi vay khi nhap khdu
mot loai hang héa no 46 theo diéu kién CIF, thong thuéng, ngudi nhap
khdu sé chon mua hang tai thi tudng nao chao ban véi gid CIF thap nhat va
cdc diéu kién giao dich khdc tuong ty nhw nhau. Va khi nhap khdu mot oat
hang héa nao dé theo diéu kién FOB, lic nay ngudi hap khdu lai phi
budéc tinh todn tdi yéu té cudc phi van chuyén. Néu gid FOB cha cing mot
loai hang héa trén cdc thi trutmg cung cdp xp xi bang nhau, ngudi nhap
khéu chic chin chon mua hang & thi wudng gan nhat dé cuée van chuyén
phai chiu 1a thifp nhat. Con néu gid FOB ca mot loai hang héa trén cc thi
trutmg-cung cp chio bén khéng bing nhau, ngudi nhap khdu lic nay chon
mua hang & thi trudng n&o lai phy thude vio yéu t6 cude phi van chuyén.
Nghia 1 ngudi nhap kh4u phai tinh todn va so s4nh tong chi phf nhap khdu
gia cdc thi trutng cung cdp. Ngudi nhap khda c6 thé tir choi mua vdi gid
FOB thap & thi utng nay, ma chap nhan mua véi gid FOB cao hon 6 mot
thj trudng khéc, néu s6 tién chénh iéch vé cude phi ciia hai tyén van chuyén
16n hon sé tién chénh léch vé gié FOB cita hai thi trutmg.
Tir quan diém néu tén, ngudi xudt khdu di ban hang theo diéu kién
FOB hay CIF déu.phai quan tam t6i yéu td cude phi va cdc chi phi cd lién
quan dé 1am sao cho phil hop véi quan diém cia ngudi ahap khdu déng thoi
tao stic’cank tranh vdi cdc thi trudng khac.
Chi phi van tdi néi chung va cudc phi n6i riéng.la mét trong nhting yeu
t6 cu thanh va anh hudng true tiép téi hiéu qua kinh doanh trong mua ban
quéc té, lam bién dong gid cd hang héa trén thi tudng thé gidi.
24
UL PHAN CHIA TRACH NHIEM VAN TAI TRONG MUA BAN
Quéc TE
Van t4i déng vai td quan wong trong mua bén quéc té. Vi vay, khi
giao két hop déng mua ban, c4 ngudi mua lin ngudi ban déu quan tam. tei
vén dé van tai va tréch nhiém van tai. vay trdch nhiém van wai la gi?
Co thé néi - trich nbiém van 14) 12 tich nhient 16.chite. van chuyéa
hang héa tit nui giao hang (bén bin) dén noi nhan hang cu6i cling (bén mua)
theo quy dinh ciia hop déng. :
Trén thyc té, tréch nhiém van tat thutng duge thé hién & hai viéc: KY
két hop déng van chuyén va thanh todn cudéc phi. Viéc. ky hop déng van
chuyén va thanh todn cude phf duge phan chia nur thé ndo gifta ngudi mua
véi ngudéi bdn sé din dén nhiing cdi loi va c4i bat Igi.cho cd ngwéi mua Tan
ngudi ban. Vi vay trong mua ban quéc 1€, ngubi ta di dua ra nhimg can cir
é phan chia tréch nhiém van tdi khi giao két hop déng mua ban.
i. Co'sé phan chia trach nhiém van ti
Trong mua ban quéc té, ai IA ngudi cé tréch nhigm ky két hop déng
van chuyén va thanh todn toin bé hay mét phiin cué¢ ‘phi cho ngudi van
chuyén, té chic viéc van chuyén hing héa trén toan 66 hank ‘tinh hay timg
ching nhat din. thi ngudi dé 14 ngudi gianh duge “quyén vé van tai", néu
hang héa di bing dutmg bién thi goi la “quyén thue au’ Nhw vay viéc phan
chia wach nhiém van tdi trong mua bén quéc t@ chinh I viée xdc’ dink
“quyén van tai”. .
Viéc xdc dinh quyén van ti trong mua bén quéc té thutmg dua vao
diéu kién co sé giao hang trong Incoterms. Theo Incoterms 2000, ¢6 13 diéu
kien co sd giao hang, tir gidc dé “quyén van tai”, hay “quyén thué tau”, cé
thé chia cdc diéu kign co sé giao hang trong Incoterms thank hai nhém sau:
Ld. Nhém thit nhat
Phén Idn tréch nbier’ vé van tai thuéc vé gud mua (nguéi nhap
khau).
Déi véi cdc diéu kign co sé giao hang & nhém nay thi ngudi ban sé
giao hang cho ngudi mua tai kho bai cla mink hoic giao hing cho agudi
chuyén chd theo sy chi dinh cla ngudi mua. Néi cach khéc, ngudi bin
chuyén quyén dinh doat hang héa cho ngudi mua hoc giao cho ngudi
25
‘el aan wt Bory HF} onl pau Ba Uwe eNO my
nd stn wt Roe aU Pay Bg Hc FOARL ES ‘
wim af ae fons op gun witouD so
‘augp don coun uni gi 90 mb
sr 2 ope uneh Sean ors Sey ow
: ” sandy
of sonp sou Bue 4 SA ens as Ua OB My UPR OO
‘ui 0 Wo 6b oR UD 2A
soy eg ovr aren bie oe aren Fue
rad or of USES big Sr UPD pee URINE BHR)
tee fe
ere ooo so nou Sees eR aN HEROD
Na Rue dh a hn? OU) ON
aE...
28
2. Qayén vé van tai e
Trong mua ban quéc té, x4c dinh trach nhiém van ti chinh 1 x4c dinh
quyén vé van tdi d6i véi bang héa. Ai 14 ngudi chi tach nhiem van chuyén
hang'héa, ngudi 66 chink 18 ngudi gin duge'“quyén vé van tai”. Quyén vé
van tai cing chinh 1a quyén t6 chic van chuyén hang héa tir noigiao hing
cho 4€a noi nhan hang théo quy dinh. Trong van’ chuyén hang-héa bang
dutng bién, “quyén vé van tdi” cdn duge goi JA “quyén vé.thué tia”.
Quyén vé van 14i c6 lien quan ti viée tr chi phi van ti, vi vay c6 thé
bat dau tir viéc tra chi phi van tdi dé di dén xdc dinh quyén-vé van tai. Trong
mua ban quéc té, viée tra chi phi van tai cé thé thuc hién duéi hai hish'thic:
trd truc tip hose tra gidn tip. Song viée tra chi phi vén tdi: dudi hinh thie
‘nao, truc tiép hay gidn tiép thi suy cho cing ngudi mua (ngudi nhap, khdu)
vin 1a ngudi phi g4nh chiu chi phi van chuyén. Chi-phi van tdi IA bO phan
cau thanh gid cA hang Hida cho nén khi giao két hop déng mua ban, quan
diém cia ngudi mua (ngudi nhap khdu) voi ngudi baa (ngudi xudt khdn)
ciing cé su khéc nhau. Déi véi ngudi bén hang, cho di c6 ban theo gid FOB,
CIF hay CFR... thi gid bude ngudi bin phai quan tam W6 chinh Ia gid FOB
cng di. Nguoc lai déi véi ngudi mua lai cé quan diém khéc, nguti mua
hang cé thé mua hang theo gid FOB, CIF ay CFR. jphung gid hang ma
ngudi mua phai quan tam lai [a gid CIF cang dén.
‘Théng qua viéc tra chi phi van tai dé xdc dinh quyén van tii cé thé ndi:
ai 1A ngudi truc ti€p ky hop déng van tai, truc dép thank todn chi phi van tai
ngudi d6 Ja ngtdi ginh duge quyén vé van tai hang héd. Gianh duge quyén
vé van ti nghia 1a gianh duoc quyén td chiic van-chuyén hang héa.
3. ¥ nghia cia viée gianh quyén van tai ©
Van tdi cé vai tr rat 16n trong buéa ban quéc té, cho nén khi giao két
hop déng xudi nhap khdu, ngudi mua cing nh ngudi ban déu mong muén
gianb duge “quyén vé van tai”, nhat 14 “quyén vé thué tau”, Gianh duge
quyén vé van tai c6 nhiing loi thé sau day: ,
~ Ngudi gianh duoc “quyén vé van tdi” hoan toan chi déng trong viéc.
lya chof phuong thitc van chuyén, tuyén dutmg van chuyén cing nhu ngudi
van chuyén... c6 loi nhat cho minh néu hop déag-mua b4n khong cé quy
dinh cu thé. Ngudi gianh dugc “quyén vé van ti* sé dap img duge phuong
an t6i uu trong van chuyén nhu: Dap img nhu cdu van choyén, dim bio an
29
toan cho hing héa van chuyén véi thdi gian nhanh nhat va chi phi van
chuyén thap nhat. .
- Gianh duoc “quyén vé van tai” 06 dia kién sit dung c4c phuong én
van tai cling nhu céc lao vu trong nude nhu: dai ly, giao nhan, cung ting vat
phdm,-cung ting-bao hiém... Néi cach khéc, gidinh duigc “quyén vé van tdi”
sé gop phin thiic ddy sw phat tién cdc phuong tién vn tdi trong nudc cling
nhw cdc dich vu trong nuéc cd lien quan ma khong phai thué cia nude ngoai.
- Gianh duge “quyén vé van ti” sé chi dng trong viée van chuyén va
giao nhan hing héa, néu thdi gian giao hing trong hop.déng mua ban khong
quy dinh cn thé chinh xéc. Dic biét 14 giao nhan va van chuyén hang héa
bing: dutng bign thi eft c6 Ioi. Hang héa van chuyén bing dutmg bién
thudng cd khdi lung 16n, thdi gian giao han ‘vA van chtiyén lau, cho nén
néu ngudi bén gilnh dugc “quyén vé van thi” thi cif khi nao gom va chudn bi
day di hing sé thué tau dé van chuyén dén cing dén giao cho ngudi mua.
Neguoc lai néu ngudi mua gianh duge “quyén vé van tai” thi ctf trong khoang
thdi gian cho phép, khi nao thué dugc tau véi chi phi nop ly sé diéu tau dén
cAng nuéc ngudi ban dé nhan hang.
- Gidnh duge “quyén vé van tai” 6 téc dung gép phan ting thu va
gidm chi ngoai té cho dat nudéc. Khi xuét khdu theo cdc diéu kién nhu: CIF,
CIP, DES, DEQ néu bang dugc van chuyén bang céc phuong tién van
chuyén trong nuéc déng thdi str dung cdc dich vu trong nudc cé lién quan da
tao diéu kién thu thém ngoai t¢. Nhu vay ngudi bin sé ket hop viée xudt
khdu hing hoa vdi xudt khdu san phdm van tai va cdc dich vu. Nguoc lai, Khi
nhap khdu theo cdc diéu kién nhu: EXW, FCA, FAS, FOB va hang héa cfing
duge vin chuyén bang cdc phwong tien van tai trong nude sé cé tée dung tiét
kig¢m chi ngoai t€ cho viée nhap khdu ede sin phdm van tai va cfc dich vu
lien quan.
- Giinh duge “quyén vé van tdi” ngay ca khi phai thué phuong tien van
chuyén nuséc ngoai thi ngudi gianh duce quyén van tai van c6 nhiing 1oi the’
nhu chit déng Iva chon phutong tién chuyén ché, ngudi chuyén chd. Chi
dong trong dam phén ky ket hop déng van chuyén dé bao vé quyén loi cho
minh. «
~ Gianh duge “quyén vé van tai”, dic biét 1A “quyén vé thué tau” déi
v6i nhiing nude dang phét trién nhu Viet Nam cing cé ¥ nghia hon. Gianh
duge quyén van tai, ngo&i viéc tao thé chil dong tham gia vio thi trutng van
30
- DAF (Delivered At Frontier) - Giao tai bién gidi: ¢5 nghia la ngudi
bain giao hang khi hang hoa duge dat dudi guyén dinb, dost. cha ngudi mua
trén phuong tign van tai ché dén ma chum dime dé.d3 théng quan xudt kin
ohung chua thong quan nh§p khdu & diém giao hing. quy- dink tai bién-gidi
nhung trudc “cia khdu hai quan” cha nude tiép gid Tr “bien gidi” cé thé
st dung cho moi loai bien gidi ké cA bien gidi ci ad ‘khdu. Vi vay,
diéu quan trong 1a bién gidi c6 ign quan phiai duge xéc dink mot cach cu thé
bang cach ghi (6 dia diém vio noi giao hang.
1.2. Nhém didu kién ca-sé Bio fang dp dung rié
bién
- FAS (Free Alongside Ship) - Giao doc man tai nghiia TA ngudi
ban giao hang khi hang héa 44 dugc dat doc man tau tai cng béc hang va
hang da thong quan xuat khdu. Diéu nay c6 nghia JA ngudi mua phai chiu moi
chi phi va ri ro-vé mét mat hay hu hing cita hang héa ké tir thoi diém dé.
- FOB (Free On Board) - Giao lén tau: cé nghia 1A nigudi bin giao
hang len con tau ma ngudi mua chi dinh tai cang béc hang quy dinh. Diéu
nay cé nghiia la ngudi mua phai chiv chi phi va ri 10 vé mét mat hay hu
héng cha hang héa ké tir khi hazig 43 qua tan can tau tai céng bee hang
quy dinh. Diéu kign FOB ddi hai ngudi ban phai théng quan hang hoa
dé xuat khdu.
- CFR (Cost and Freight) - Tién héng va cud phi: c6 neti JA agudi
ban giao hang khi hang qua lan can tu tai cang boc hang. Ngudi ban phai tA
céc chi phi can thiét dé dua hing ti cang dén quy dinh. Rai ro-vé mat mat va
hu hong hang hda ciing nhw bat ky.chi phi phat sinh nko do nhting tinh hudng
xy ra sau khi giao hang duge chuyén ti ngudi ban sang ngudi mua.
- CIF (Cost, Insurace and Freight) - Tién hang, phi bdo hiém va
cudée phi: c6 nghila la ngudi bén phai giao hang khi hang len fu tai cang boc
hang vao ngay hodc tong thdi han quy dink. Ngudi bén phai tra cdc chi phi
va cue phi cén thiét dé dua hang t6i cing. quy dink. Rai ro vé mat mat hay
hu héng cia hang héa ciing rhe moi chi phi do nihtng si sit c6 xay ra sau khi
giao bang duge chuyén tit nguéi ban sang ngudi mua. Tey nkien, theo diéu
kien CIF, nguéi ban cdn phai mua bie hiém cho hang héa dé bao hiém
ahiing rii ro tn that hay mat mét, hu héng cia hing héa ma ngudi mua phdi
chiu wong qué trinh van chuyén bang duing bién.
33
- DES (Delivered Ex Ship) - Giao tai tau:.c6 nghia 1& ngubi ban giao
hang kbi hing duoc dat duéi sy dinh doat cia mua trén tau, chua théng quan
hap khdu tai cang dén quy dinh. Ngudi ban phai-chiu-moi chi phi va rai ro
aé dua hang dén: ang quy dinh truéc khi dé hang.
- DEQ (Delivered Ex Quay) - Giao tai cay tau: 6 nghia 14 ngui ban
phai dat hang héd dudi sy dinh doat cia ngudi.mua chya théng ‘quan nhap
khdu trén cdu cdng (cu tau) tai cing dén quy dinh. Ngudi ban phai chiu moi
chi phi va nti ro dé dua hing dén cang dén quy dinh va do hang !én cau cang
(cfu tau). Diéu kin DEQ ddi-hdi ngudi mua phai thong quan hing nhap
khéu va phai tra chi phi cho moi thi tuc, thué, I¢ phi vA chi phi khéc Khi
nhap khéu.
2. Incoterms 2010
Thang 7/2010, Phong thuong mai quéc t€ da hoan tat viée xem xét cdc
diéu kién co sé giao hang va phat hanh Incoterms 2010 thay thé Incoterms
2000 va c6 hiéu Iye-nim 2011.
Incoterms 2010 so véi Incoterms 2000 thi sé lung diéu kién co sé
giao hing gidm xudng cn 11, trong dé c6 9 diéu kién khéng thay déi dé 1a:
EXW, FCA, FAS, FOB, CFR, CIF, CIP, CPT, DDP; 4 diéu kign duge rét bo
d6 Ia: DAF, DDU, DES, DEQ; Bé sung hai diéu kien méi dé 1a: DAT
(Delivered At Terminal) va DAP (Delivered At Place).
2.1. Nhém diéu kién co sé giao hang dp dung cho moi phuong thite van
tdi
-~EXW : Ex Works
.+FCA : Free‘Carrier
-CPT : Carriage Paid To
-CIP =: Carriage and Insurance Paid to
-DAT ; Delivered At Terminal
-DAP_ : Delivered At Place
-DDP _ : Delivered Duty Paid
34
2.2. Nhém diéu kién co sé giao hang chi Gj @ ung cho} phucong tute van tdi
thily.(Sea and inland water way) : ps
-FAS _ ; Free Alongside Ship
-FOB : Free On Board
~CFR_ : Cost and Freight
-CIF — : Cost, Insurance and Freight.
Nam 2011, Incoterms 2010 cé higu luc vi vay dan hnghiép nao van
muén sit dung cdc diéu kién DDU, DAF, DES, DEQ
tdi Incoterms 2010 vi cdc diéu kien nay khong con du
V. CAM KET GIA NHAP T6 CHUC THUONG MAI THE GIGI
(WTO) TRONG LINH VUC DICH VU VAN TAI cta ViET NAM
Thue hién dutng 16 mé cita hoi nhap va tham. gia sau rong vao cdc
hoat dong kinh t€ quéc té, thing 1 nam 2007 Viet Nam ‘chinh thifc tré think
thank vién the! 150 cia Té chite Thuong mai Thé giéi (WTO). Tham gia vio
WTO, cdc cam két mé cita thi turing cha Viet Nam d6i voi Tinh var dich vu
van ii cu thé uhy sau:
L. Dét véi dich vu van tai bién
Trong linh vuc van tai bién, Viet Nam cam két n rad cla di véi tat ca
céc dich vu van tai hanh kh4ch cing nhu van tai hing‘héa, wir van ti bién
ni dia. Thé hién cdc cam két trong van tai bién nhu sai
LI. Viét Nam cam két cho phép c4c doanh nghiép hang. hai nudc
" ngoai chua c6 ign dién thuong mai tai VietNam duge Sung efp cdc dich vu
van tai hang ha qu6c té cho cdc khéch hing Viet Nam. 2
4.2, Viét Nam cam két cho phép cdc aha dai tu nuée ngoai duge cung
cap dich vu van tai bién tai Wiet Nam duéi cdc hinh thitc hién di¢n thuong
mai vdi cdc diéu kien nhét dink abu sau:
* Trading hop cung cap dich'vy van chuyén hanh khach va hang h6a.
Nha dau tu nude ngoai chi duee thanh Jap “doanh nghiép lién doanh”
vGi déi téc Viet Nam dé van hanh.(khai thac) d6i tan treo c& Viet Nam theo
cdc diéu kién:
35
* Vé dich vu dai ly tau bién va dich vy lai dé.
Gia nhap WTO, Vigt Nam khéng cam. két mé cita thi wuéng dich vu
dai ly tau bién va dich vu lai dat. Nhung theo quy.dinh cia phép luat
. hanh (Neghi dinh s6 115/2007/ND-CP yé diéu kién kinh doanh v4n tai bién)-
thi cde ‘nha cung cp ‘dich vu nude ngoai cé thé tham gia cung cap dich va
dai ly tau bién, dich vu Iai dat dudi hinh thife lién doanh vdi déi tac Viét
Nam trong d6 phan von 26p cia phia mréc ngo&i khéng wut qué 49% von
diéu le cia lien doanh.
* Vé cdc dich vu hé try van ti bién.
Déi v6i dich va hé tro van tdi bién, Viet Nam mdi chi cam két mé cita
- thi trudng mot s6 loai dich ve véi cdc diéu kién cu thé rhu sau:
+ Dich vu xép d@ container.
Cam két cla Viet Nam J& cho phép nha dau ur nude ngoai c6.thé hoat
dong tai Viét Nam duéi bat ky hinh thiic hién dién thuong mai nao (chi
nhdnh, van phong dai dién, lién doanh hay doanh nghiép 100% vin nuéc
ngodi) ké tir nghy 11/1/2007. Déi véi doanh nghiép lién doanh, ty Ié von gép
cha phia nude ngoai khong vuot qué 50% von didu le.
+ Dich vu théng quan
Viet Nam cam két cho phép nha ddu tu nite ngoai cé thé hoat déng
tai Vier Nam dudi bat ky hink thie hién dién thuong mai nao ké tir ngay
11/1/2007. Riéng déi véi lien doanh thi ty 1é von gép cha phia nuéc ngoai
khéng chiém qué 51% vén diéu lé (digu kién nay sé bd sau ngay
11/1/2012).
+ Dich wu kho bai container
‘Viet Nam cam két cho phép nha ddu tu nuéc ngoai cé thé hoat dong tai
Viet Nam duéi bat ky binh thitc hign dien thuong mai nio ké tir 11/1/2007.
Riéng d6i vdi doanh nghiép lién doanh phdi d4p img diéu kién [a cy 16 von
dong gop cia phia nudc ngoai khéng vuct qua 51% von diéu 1é (diéu kién
nay sé bd sau ngay 11/1/2014).
‘Tém Iai, thi trémg dich vu hing bai sau théi diém 11/1/2007 vé co
ban théng thodng hon cho cdc nha dau tu nude ngoai so véi trude khi Viét
Nam ra ahap WTO.
38
2. Doi véi dich vu van tai hing khong
WTO khéng diéu chinh dich vu hang khong thudn tiy (nic 14 dich
va van chuyéa hanh khdch va hang héa) néa Viet Nam khong bi ring
-buéc gi khi ra nhap WTO lien quan t6i cdc dich vu nay.’ Vi vay, cdc hing
hang khong mu6c ngoai tiép tuc hoat déng, cung c4p dich vy van chuyén
hang khong tai Viet Nam theo céc quy dinh hién ‘hank cha phép luat Viet
Nam. . : ‘ .
WTO chi diéu chinh mot s6 dich vy Lién quan,téi, van tdi hang khorig
(thugc pham vi cia hiép dinh chung vé thuong mai dich’vu - GATS) cho
nén Viét Nam da dua ra cam ket mé cita trong cdc dich va'nay cu thé nhu
sau: .
* Dich vu ban vi tiép thi san phdm hang khéng.
Cée hang hang khong nude ngoai duoc phép cung cap dich vu tai
Viet Nam théng qua van phong ban vé cia minh hodc cdc dai iy tai Viet
Nam.
* Dich vu dit ché, gitt ch6 bing méy tinh.
Dé cung cp dich vy nay, nha cung cfp dich vu nude ngoai phai sit
dung mang viéa thong cong cong duéi su quan ly cla co quan Nha nude vé
vién thong Viei Nam.
* Dich vu bao dung va sta chita may bay.
Ké titngay 11/1/2007, Viet Nam cho phép thanh Jap lign doanh trong
6 phan von gép cia phia nude ngoai khong duge vot qué 51% von diéu le
cia lién doanh. Sau 5 nam ké tir khi ra phap WTO, Viet Nam cho phép thanh
lap doanh nghiép 100% vén dau tr nuéc ngoai dé cung edp cdc dich vu bao
dudng va sta chita may bay.
3. D6i v6i dich vu van tai dudng sdt
Gia uhap WTO, Viet Nam cam ket cho phép cde nb& du tu nude
ngoai dugc tham gia thi wuddg dich vu van chuyén hang héa va van chuyén
hanh khdch bang doing sét tai Viet Nam tir'11/1/2007 dudi binh thie duy
nhét la’ thanh Tap doanh nghiép lin doanh véi d6i téc Viét Nam. Phan vn
d6ng gép cia phia nude ngodi theo cam két 1a khong duge vuot qué 49%
téng von php dinh.
39
4, Déi v6i dich vu van tai duong bo
Vist Nari cain Ket cho phép.cd¢ nba dau tr nude ngoai tham gia cung
dp dich vu van tdi dudng bd (van chuyén hanh khiéch va hang hhéa) tai Vier
Nam dui cd¢ hinh thie va theo cdé diéu kien:
‘+ Hop déng ‘hop téc kink doanh Gi d6i téc Viet Nam.
* Thanh lap doanh nghiép lién doanh véi 46i téc Viet Nam trong 46
phan yon d6ng g6p cia phia nude ngoai chiém Khong. qué 49% von.diéu Ie
cha ligni doanh, Te 11/172010, doanh nghiép lien doanh 06 thé duge ‘than lap
vi ope von gf 1 cha phia nude ngoai én 161 51% nés duge co quan cé thém
quyén (xem. xét nhu c4u thi trutng) cho phép. Lai xe trong lin doanh phai 18
céng dan Viet Nam.
5. Déi véi dich vy van tai thiy ndi dia
6 Hinh wire nay, Vigt Nam cam két chi cho phép cdc nh& cung cap dich
va nude ngoai tham gia cung c&p dich vu van ti thily ndi dia dé van chuyén
hanh kh4ch va hang héa duéi hinh thc thanh lap li¢i doanh vdi d6i tac Viet
Nam. TY-1é von gop cha phia nude, ngoat tong doanh nghiép lién doanh
Khong vuot qué 49% téng vén diéirle.
6. Déi véi dich vu van tai da phuong thite
Theo phan loai cia WTO thi khong ¢6 dich vu van tdi da phuong thifc.
Vi vay gia.nhap WTO, Viet Nam khéng cam két di véi, dich vu vin tai da
phuong thie. Song trong cam két ra nap WTO cia Viet Nam néu 16 1 khi
van tii duong bd, dutng. noi thiy, van tai'ven bién va trong dat lién va cde
dich, vu bé tro lién quan khéng duge quy dinh- dy dé trong biéy cam két
dich va thi ngudi khai‘théc dich wu van ti da phuong thie c6 thé ti¢p can
cdc nha cung e4p dich vu dai ly hang hai cia Viét Nam (cha thé cung cap
cdc dich vu nay & Viét Nam) dé thué xe tai, toa xe dudng-sat, xa lan hoc
cdc thiét bi lien quan véi muc dich giao nhan tong noi dia déi voi hang hoa
duge van chiuyén bang. dutng didn quéc 16.
Tom lai, van i A mot nganh } kinh. té 6 vi tf va-vai tr} rét quan trong
tao sani phdm x hoi va thu nb4p quéc dan. Negudi ta-vi hé thing giao thong
van tai nhu 1A mach mdu trong co thé cia con ngudi. Van ti phuc vu moi
mit hoat déng cia d3i sng kinh té xa hoi tir sn xudit, lua thong phan ph6i
t6i nhu cau di Jai cia.con ngudi. Trong link vuc kinh té déi ngoai, van tai
40
109°30° ding Ia vi tri “cia ngé ra bién” cha cdc nude lang giéng mién Nam
Trung .Quéc.Nhiing con dutng tir Lao ra bién gén nbat cing phai vugt qua
Vigt Nam. Dudag tir Campuchia ra bién Viet Nam Iai ang thuan lei. Viet
Nam cé 3.260 km bé bién véi hang chuc cAng bién lén ahd chay dai tir Bac
xudng'Nam. Bé bién Viet Nam nam trén myén dutng hang bai quéc té chay
tt An Bo Duong sang Thai Binh Duong. Méi quai hé hop tac Kinh té va
buon ban gifta Viet Nam véi céc nude trén thé gidi ngay cing mé rng vi
phat trién. Do 46, Viét Nam. c6 diéu kign thuan loi dé phat trigp van ‘tai
dudnig bién. Van ti duémg bién cia Vigt Nam dang tren da phat trién theo
huéng hién dai héa. Doi tau big tuy chira nhidu, niiung van t4i dutng bién
da va dang déng vai wd quan trong trong nién kinh t€ quéc dan phuc va
chuyén ché hing héa xuat nbap khidu. .
Bang 2.1. KbGi ivong bing héa van chuyén bing dubng biéa wen thé gidi
DVT: T} tain - Hei tf
Dau va sin pham
Nam sia do {Quang | than | Noa’ | Hing kho | Téng
Déu | Sin phim | “* | ee khae | cong
tha déu
1970 | 5597 890 1093, | 481 | 475 | 2118 | lo6sa
1980 |, 8385 1020 * | 1613 952 1087 3720 16777
1990 | 6261 1029 ' | ‘1978 | 1349 | 1073 4041 16400
“2000 } 8180 1319 2545 | 2509 | 1244 6790 22927
2001 8074 1345 2575 | 2552 | 1322 6930 23131
2002 | 7848 1394 2731 | 2549 | 1241 7395’ | 23516
2003 | 8390 1460 3035 { 2810 | 1273. F8LO |. 25124
2004 | 8795 1545 3444 | 2960 |. 1350 8335 26814
2005 | 8875 1652 3918. | 3113 | 1686 8730 28376
2006 8983 1758 4192 3540 1822 9341 30053
2007 9214 1870 4544 | ‘3778 1927 9665 31425
| 2008 } 9300 1992 | 4849 | 3905 | 2029 10245 | 32746
Ngudn: Review of Maritime Transport 2009, UNCTAD.
43
Gitta cdc cdng bién Viét Nam véi cdc cdng chinh thie clla nhiéu nuée
trén thé giéi di hinh thanh cdc Iuéng tu thutng xuyén va Au chuyén. Tren
‘cdc lnéng tau nay, lyc lugng tan buon cla Vigt Nam vA thu cha nude ngoai
dang kinh doanh khai thic. Van tai duéng bién 1a nginh van ti chi chét so
v6i cdc phuong ‘thite van ti khdo, dé c6 thé chuyén ché hang hoa xuat nap
khdu.
2. Dac diém kinh té-ky thuat cia van ti dung bién
_ Van ti duting bién c6 thé phuc vu chuyén ché tt cd cdc loai hang héa
trong buén bén quéc té. Van tai dutmg bién thich hop véi chuyen ché trén cr
ly Gi, khét long lén. Tuy nhién, van.t4i dutmg bién khéng thich hop vot
chuyén ché nhiing hang héa doi hdi thoi gian giao hang nhanh; trong chuyén
ché dutng bin thudng gap nhiéu rai ro va nguy hiém.
Cie tayén dutmg van ti trén bién hdu bét 14 nhiing tuyén dutng giao
théng ty nbién. Do dé khong doi héi phai ddu nr nbidu vé tién von, nguyén
vat ligu, stic lao dong dé xay dimg va bdo quan cdc tuyén dudng van tai én
bién. Day JA m6t trong nhiing nguyén nhan lim cho. gid thanh van tai ding
bign thiip hon so véi cde phurong thitc van tai khdc.
Nang luc chuyén ché cia van tai dutmg didn sit lon. Nhin chung nang
luc chuyén ché cla cong cu van tai dutmg bién (iu bién) khéng bi han ché
niur cde cong cu cita cic phuong thic van tai khdc. Trén cing mot chuyén
dutmg bién 6 thé 16 chiic chay nbiéu chuyén thu trong cing mot thdi gian
cho ca hai chiéu. Trong tai cha thu bién rit lén. Vi du, trong tdi cha 6 16 cdc
loai 16n 1 $0 MT, may bay Ién nhat 6 trong tai 1A 100 MT wong khi 46
trong tai ca tau bién loai nhé va trung binh 1a 6.000 MT-2.000 MT, tau lén
nhat Ta 564.000 MT. Trong nhing nam gan day, do tién bo cia khoa hoc k¥
thuat, trong tii trang binh cilia tau bign ting niianh va vin o6 xu hudng lang
Jén a6i véi tht cA cc nhém tau.
Uu diém néi bét ola van tai dutmg bién Ja gid thinh thdp (bing mot
phan mudi so véi dutmg hing khong). Trong chuyén ché hang héa, gid
thanh van tai dutng bién chi cao hon gié thanh van tai dutmg éng nhung
thép hon rat nhiéu so véi cdc phuong thite van ti khdc. Nguyen aban chi
yéu 12-trong tai tau bién 1én, cy ly chuyén ché trung binh dai, nang suat lao
dong cao. Véi tién bé khoa hoc ky thuat va hoan thién co ché quan ly trong
nganh van tai dutng bién, higu qua kinh t6 chéc chén ngay mot tang len.
Tuy nhiéo, van tdi dudng bién o6 mét s6 nhuge diém:
*
. 7 Van 18 dung bién piu thudc rét nhiée vao diéu kign oy nhién. Moi
trugng hoat dong, thei tiét, diéu kien thily van trén mat ‘bién luén anh huéng
dén qua tink chuyén ché. Nhiing rii ro thién tai, tai nan bat ngé wen bién
thudng gay ra nhing tén that rat lén cho tin, hang héa va sink mang con ngudi.
~ Téc d¢ cia tau bidn con thap va vie ting 6c dO Khai thée cla tau
bién cin bj Han ché'(téc 46 cla mit tau ché hang héa binh thudng 14 16-20
hai IY/dit, tau bién cé tdc 46 ky thuat cao nhdt cing chi khoang 35 hai
1¥/gid). Do d6; thdi gian giao hang cia van thi dutmg bién chani. Van tai
dubng bién khong thich hgp véi chuyen ché cdc hang héa xuat phap khdu adi
hdi théi gian giao hing nhanh, .
‘Tit nhiing dac diém kinh té ky that nd: ten cha van taf duéng bién,-ta
C6 thé nit ra két luan mot cdch tdng quat vé pham vi 4p dung nhy sau:
~ Van ti dudmg biés thich hop véi chuyén ché hang’ f6a trong buen
* ban quéc té.
- Van tai dutng bién thich-hgp véi chuyén chd hang héa cé khéi.
luong 1én, chuyén ché trén cyly dai nhung khéng doi héi thdi gian giao
hang nhanh chéng.
3. Tac dung cia van t4i dudng bién d6i voi buén. bari quéc té
3.1. Van tdi dubng bidn la yéa t6 khong tach roi buén ban qué té
Buda ban quéc té (hay con goi J& kink doanh xaat nhap khdu) va van tdi
quéc té (hay cdn goi 14 van tdi ngoai thuong) I hai khau kh6ng thé tach roi.
Xuat nhap khdu 18 tién dé ca van tdi néi chung va van tdi dutng bién
noi riéng va ngugc lai van t8i 1A khau két thic-cha qué tink xudt nhap khdu.
Van tai dutng bién déng thoi con mé ra kha Rang xudt nhap khdu trong
tuong lai, 14 chiéc cdu ni lién gitta ngudi sin xugst voi ngudi tiéu ding. Van
(i dudng bién ty la mot khéu déc lap trong kinh doanh ngoai thuiong nhung
né lai Jign quan chat ché véi kinh doanh ngoai thvong. Méi quan hé nay
duge thé hign & ché van ti dudng bién khong chi J& khau két this clta‘hop
dong xuét hap khdu'ma con duge vin dung ngay truéc va trong khi ky két
hop dong xuat nhap khan. . : .
Néu khong quan tam dén van dé van tdi trong khi ky ket hop déng
mua ban sé o6 thé gay ra nhiéu kh6 khan cho viée thie hién hop déng hoac
dua lai nhimg tén that lam gidm hiéu qua kinh doanh.
45
giéi. Vi vay van tdi dudng bién gop phan thay ddi thi trutng hang héa.
Nhiing nude xudt khéu o6 kha nang tiéu thy sn pham coa minh & ohiing thi
tritng xa x6L Nguoc lai, nude nhap khdu c6 diéy kién lua chon thf trutng
cung cap hang héa rong rai hon. Su mé.réng thi trutmg'va thay a6i co cau thi
trudng trong budn ban quéc té dugc thé hién 6 cu ly chuyén ché trung binh
trong van tai dutmg bide quéc té ngky mét ting lén. Nam 1986 cy ly chuyén
ché trung binh trong van tai duémg bidn quéc té 1A 3.601 hai ly, nm’ 1985 1
3.967 hai If va nim 1990 1 4,285 bai ly (1 hai ly bine ‘1,85 km), dén nay
chi s6 nay da cao Jén rat nhiéu.
3.4. Vén tdi dudng bién the dgrig tdi can can thanh iodn qade tf
‘Van tai.dutmg bién od téc dung anh hung tich cue hoac lam xau di
can can thanh todn. Chétc nang phuc vy thé hién & ché- van tai quéc t dim
bdo nhu cdu chuyén chd hang héa xudt nhap khdu cita méi nude. Chic nang
kinh doanh thé hiién trong viéc thuc hién xuét khdu sin phdm van di dudng
bién, Kudt nhap khdu sin phdm van ti 1& mot hinh théc xudt nhap khdu v6
Hinh rét quan trong, Thu chi ngoai té vé van tai dating bién va cécidich vu
-Khdc lién quan é€n van tai duéng bién 14 mot b6 ph4n quan trong trong can
cén thanh todn quéc té. Phat trién van tai, dac biét 14 phat trién doi tau budn
c6 tde dung tang thém nguén thu ngoai té bang cach han ché nhap khdu sin
phdm van tai. Do'dé, van ti dung. bién da anh hudng tich eye dén cin can
thanh todn quée té. Néu van t&i duémg bién cia mét nude khong dép tng
duge nhu céu. chuyén ché bang héa ngoai thvong thi phi chi ra mgt lugng
ngoai t@ nhét dinh dé nhap khdu sn phdm van tai, Su thigu hut trong cdn can
xuat nhap kbdu san phém van ti sé anh hudng x4u t6i cén can thanh todn
quéc té. Tréi lai, dur thita trong cén cén thanh todn vé van tdi cé thé ba dap
mét phan thiée hut trong edn can mau dich néi riéng va wong, cdr can thanh
todn qué t€ ndi chung.
IL. CO SG var cHAr KY THUAT CUA VAN TAI DUONG BIEN
1. Tuyén dudagbign (Ocean line)
Trong vari i dudng bién, céc tuyén dutng vai chuyén dugc goi 18 cdc
tuyén dudng nas hai.
48
Tuyén duimg hang hai 1a nhiing tuyén dutng duge inh thanh gitta hai
hay ahiéu céng voi.nhau, trén 46 thu, thuyén qua Iai dé shayén ché hang héa
hay hanh kiidch. . : -
5) Phan loai
Tuyén duémg hang hai cé nhiéu loai, chting ta o6 thé dua ra éc Cin cit
sau day dé phan loai va nhan dang. 4
- Cain, cit véo pham vi hoat dong: tuyéa, duimg-bing hai duc phan
chia thanh hai loai. : :
+ Tuyén dutmg hang hai noi dia (Domestic ‘navigation line), Cic teyén
dudag hang hai ndi dia danh cho thu thuyén hoat dOng-trong pharn vi quéc gia:
+ Tuyén dutmg hang hai quéc 1& (international navigation line). Cac
tuyén duéng hang hai quéc t€ danh cho tau thuyén hoat d6ng trén pham vi
lanh hai cha nhiéu quéc gia.
- Can cit vdo cong dung: tuyén duimg hang hai dugc phan chia
than ba loai:
+ Tuyén dutng hing hai dinh tuyén (Regular navigation line). Nhing
tuyén duéng nay danh cho tau kink doanh dinb tuyén, tie kink doanh dudi
hirh thifc tau chg.
+ Tuyén duéng hang hai khéng dith tuyén, (Non regular ‘navigation
line). Tuyén duéng hang hai khong dink fuyén dank cho tau kinh doank theo
hinh thite chay rong (tramp) tif 1A chay dp ‘dng.nhu cau taxi.
+ Twyén dutmg hang hai dac biet (Special navigation line). Nhiing
tuyén dudng nay danh cho ta kinh doanh yi muc dich dic bigt trong hang
hai.
Trén cdc iyéh hang hai quéc 18, dé rétngin hay mo TOng khoang céch
van chuyén, ngudi ta di cho xay dung nhfing kénh dao. Trong cdc kénh dio
hién nay ndi tiéng nhatla: |
+ Kénh dio Suez: Kénh dio Suez duge khii céng xay dung vio nam
1859 va hoan thanh vao nam 1869. Kénh dio Suez.ra dai di rit ngan tuyén
dutng van chuyén thong thuthg gitta chan Au va chau A 16i 4.000 hii ly...,
+ Kénh dao Panama: Kénh dao Panama duge xy dimg vao nam 1879
49
va hoan thanh vao nam 1914. Kénh dao Panama 4 néi Dai Tay Duong vdi
‘Thai Binh Duong ngang qua chau Mj.
+ Thai Lan da dur kign dio kenh dao Kra dé ndi An D6 Duong voi
Thai Bink Duong.
2. Cang bién .
&) Khai niémvé cdng bién
Cang bién gan lién véi su phidt trién cla nganh hang hai. Truc day,
cang bién chi duge coi J& noi trank gié to, bao 1én cia cdc loai thu be. Trang
thiét bi cita cing bién Idc bay gid rat don gian va tho so..Ngay nay, cing
~ bién khong ning 18 noi bao vé an ton cho tau bién tude cdc hién tuong
thién nhién bat loi, mA trudc hét cng dién 14 mot dév mdi giao thong, mot
mat xich quan trong cia qué trinh van t4i. Cang bién thuc hign cdc chic
nang va nhiém vy rat khdc nhau. Do dé ky thuat xay dung, wang thiét bi, co
cdu 06 chite cita cdng cing rét khdc nhau va ngay cing duge hién dai héa.
CAng bién 1& noi ra vio, neo dau cta tau bién, 1A noi phuc vu thu
va hing héa chuyén ché trén tau, 14 déu méi giao thong quan trong cila
nhting quéc gia cé-bién.
5) Chute nding ewia cing bién
C4ng cé hai chite ning chi yéu:
- Cang phuc vu cée cong cu van ti dutng thay, trudc hét 1A tau bién.
Véi chite nang nay, cing phai dim bao cho tu bé ra vo va neo dau an toan.
Tir dé cng 6 nhiém vu phuc vu cdc cong viée cy thé: dua dén tu bé ra vao,
bé tri noi neo dau, Fam vé sinh tau, stra chifa tau, cung ting céc nhu cau can
thi€t cho tau... Vi vay hoat dong cha cang thutng vugt ra ngoai pham vi dia
gidi cia cang, nic a trén pham vi thanh phd cang, vi du thank pho cing Hii
Phong. Thanh phé cang tré thanh mét trong nhimg trung tam ‘cong nghiép,
thuong mai - dich vy va trung tam dan cu dong diic.
= Cling c6 chic ning phye vu hang héa. Tai cing bién, qué tinh
chuyén ché hing héa c6 thé dugc bat dau, két thie hodc tip tuc hAnh tinh.
Chic nang nay duge tap wing & nhiém vu phuc vu viée xép dé hang héa lén
xudng cdc cong cy van tli. Ngoai ra, céng cén thyc hién nhigu nhiém ve
khdc lign quan.dén hang héa nhu: béo quan hang héa tai kho bai, phan loai
50
Thuan An (Thita Thién Hué), Tign Sa, Song Han (A Nang); Sa Ky (Quang
Ngai); Nha Trang, Ba Ngdi, Hon Khéi,.. (Khanh Hoa); ‘Quy Nhon, Thi Nai
(Binh Dinh),... céc cng quan trong & cum cdng nay Ia: Cia.Ld, Viing Ang,
Chan May, Da Nang, Dung Quét, Quy Nhon, Van Phong, Nha ‘Trang.
- Cum cdng mién Nam (tit Déng Nai dén eye Nam): Cum cang mién
Nam cé thé chia thanh hai nhém nhy sau:
+ NkOm cdng kitu vc thanh pho Hé Chi Minh.
Nhém cng nay hign c6 28 céng dang due khai théc’ thude 1'5 don vi
ché quan, trong 46 c6 4 céng Iéit nhat 18 cdng Ski Gdn (Téng Cong ty Hang
hai Viet Nam), Tan cdng (thugc_Quan-D9i); Béa Nghé (Thanh pho'H6 Chi
Minh); cang VICT (lien doanh).Ngodi ra cin c6 cdc cdng nhu; Cing ELF Gas
Sai Gon, cang Rau qua, cing Bong sen, cing Cét Lai,... (Thanh pho Hé Chi
Minh); cdng 39ng Nai, cang Gd Dau A-B, cdng Long Thanh... (Déng Nai).
Bang 2.2. Khoi lgng hing héa thong qua céng Viet Nam
DVT: Tain
Phan loat hang héa | Nam 2005 | Nam 2006| Nam 2007 | Nam 2008 Deo toe
Hang long | Xue 13.761.978| 34.981.219{ 13.723.406] — 12,989.129 7.980.785
‘Nhap 7.957.132] 79.436.483| 33.337.196} 100.265.010: 13.149.792
[Net dja 2.015.048] 2.550.627) 2.501.801 3.025.693 2.763.076
Hang kho. | Xuat (7.895.510| 23.812.6904 26.131.839| .54.266.676} - 36.624.219
[Nhap 12.792.797; 10.418.065| 12.087.603 146.033.9735) 21.383.249
NGI dia 11-724.635| 21.081.807} 16.841.490} 26.404.920| _17.110.291
Hang Kut 1 2.264.821} 3.812.858] 3.848.960 STSLI97)] | 5.146.438
container Thay ‘| 3333928] 5.355.728] 64z2.130] © 9.250381| 9.345.288
(Noi dja 2.471.587), 3.589.495}. 4.933.616 4.288.125 3.224.948
‘Xuii TEU 3 258.979 420.119 459.367 648.713, 514.850
[Nhap TEU 286.550 482.606 531.633 796.243 THB.185
[Noi dia 172.428 (242,473 330.005 322.513 235.909
TEU
Hang 8.783.790, 4.547.351] [2.589.694 13.965.418 4.780.462
qué canh :
Nguén: Cuc Hang Hadi Viét Nain, www.viamarine.gov.vn-2009.
53
+ Nhém cdng Viing Tau-Thi Vai.
Nhém nay bao gém cée céng nhu: cdng dich vu dau khi, cing
Vietsopetro,... tai khu vue nay cing quéc té C4i Mép-Thi V4i 14 céng trung
chuyén lin da’ duoc xay dumg va dia vio khai thée. Bén'container cia cag
6 thé ti€p nhasi-50.000 TEU.
- Cum cdng ding bang séng Citu Long: Cum cang thudc déng bang
séng Clu Long bao gém cde cang nhu: Cang Can The, MY Tho, Déng Thap,
Hon Chéng, Céi Cui, Vinh Théi, Nam Can... O cum tang nay, cing Cin Tho:
déng vai tr quan trong hon ca. Cang Cain Tho nim trén séng Hau c6 ving nudic
tude céng rng va stu hign dang duce dau ar phat tridn.
Hién tai, cdng bién Viet Nam Khai théc chua hét cong suat, ning sudt
x€p dé con han ché, quan ly phan tén,... Vi vay higu qua hoat déng chua cao.
‘Trong thdi gian ti dé cing bign thuc hién ding chiic nang, dip tng nhu cdu cia
van tai dutng bién, can xem xét lai quy hoach phat trién, tp trang dau ww phat
trién va phuong thiic quan ly,... nhdm nang cao hiéu qua cia hoat déng cang bién
6 Viét Nam.
3. Tau bién
Trong van tai dutmg bién, phuong ti¢n sit dung phé bién IA thu bién.
Tau bién duge chia thanh hai loat: Tau budn va thu quan sy. Trong pham vi
nghién cttu cla mén hoe, gido trinh chi dé cap téi tu budn.
4) Khai niém tau budn
Vien kinh té Van ti va Logistics Bremen da dua ra khéi niém vé thu
buén nhw sau: Tau buén 14 nhing tau bién duge ding vao myc dich kinh t€
trong hang hai. Nhe vay’ theo khéi niém nay thi cd thé hiéu tat ca nhiing loai
tau bién duce ding vao mic dich kinh t€ trong hing hai thi déu ¢6 thé goi Ia
tau buon. Song trong co cau déi tau buén cia thé gidi thi tu ché hang 1A chi
y6u, chiém ty 1¢ cao nhdt, va gido trinh ciing chi dé cap tdi cdc loai tau buon
ding dé ché hing. ‘
Bo lugt Hang hai 2005 cha Vigt Nam khéng dua ra khéi niém “Tau
buén” ma chi dua ra khéi niém “tau bién”. Diéu 11, Muc 1, Churong I thi:
“Tau bién 1& tu hodé cau tric ndi di dong khac chuyén ding hoat déng trén
bign. Tau bién quy dinh trong BO luat nay khéng bao gdm tau quan su, iu
céng vu va tau ca”. Khéi nigm “tau bién® dua ra trong BO luat Hang hai
54
2005 cita Viet Nam can cit vio pham vi diéu chink ita: BO Iuat. Nhu vay d6i
v6i tau quan su, tau cong vy va tau cé chi 4p dung trong tring hop cd quy
dink cu thé cha Bo lat, sod
5) Phan logi tau buon
‘Trong van téi duéng bién, iu buon ché hang da dang vi phong phi ob
thé dua ra é4c can cit sau day dé phan loai va nhan datig' tau buon.
- Can ct theo céng dung eda tau: Theo cong dung cha tau, nguéi
C6 thé chia thu buon thank ba hhém: co :
+ Nhéin tau chd hang khd (Dry cargo ships) Taui ché hing khé 1a
hing logi thu ding éé chuyén ché nhiiing mat hing 6 thé rén c6 bao bi hodc
au ché hing khé co
khong, hay nhiing mat hing & thé léng cé bao bi.
nhiing loai ta: chinh sau day:
- Tau ché hang béch héa (General sargo ships): ‘Tau bach héa thuong
ché nhing mat hang cong nghiép; nong nghiép ché. biéh, nhing mat hang cé
bao bi hay c6 gid tri cao... Loai tawnay cé nhiéu boong (desk), nhiéu hém
(hold) vi c6 trang thiet bi xép d@ rieng, tc 46 thu khé dhanh va thutng duge
khai the dui hinh thc dinh tuyén.
- Tau container: 1 loai tau chor hang bach héa hién dai due phat tién
rt nhanh dac biét vao nhing nim ctiéi thé ky XX daw thé ky XX. Tau
container thuting cé hai boong, nhiéu hm, trong tai khé én va tc dé chay
vuot xa tau ché hing bach héa thong thudng. Tau corilainer c6 nhiéu loai
nhu: Tau bén container (Semni-container ships), tau Lo-Lo (Lift on and Lift
off), tau Ro-Ro (Roll on and Roll off), :
~ Tau ché xa lan (Light Aboard Ship-LASH): Tau'ché xa Jan 12 mot hé
théng van chuyén géi, tu me c6 trong tdi lén_va cdc-xa lan cé tong ti
khoang 500-1.000 tan. Cac x3 lan da xép bang hodc Container duge kéo tt hé
thong song ngoi ra cdng xép lén tau me bang cén cdu chuyén dung hodc theo
phupng thd ndi-chim. Tau me van chuyén céc xa lan én cing d&n. Cac xa
Jan duge dé xudng cé thé-ty hinh hodc duoc kéo theo dutng song, ngdi vio
sau trong ndi dja dé giao hang.
- Tau ché hing kho 6 khéi lugng Ién (Bulk carrier): Loai tau nay
duge chuyén mon héa 3 rét nhu thu che quang (ore carrier}, thu chd xi
méang (cemen carrier), tau’ ché than-(coal carrier), tau cho g6 cay (timber
55
iz [ers SoG [ZIL8eL9 [oloicro [9zot [Tes Séb SIN guL
Sst __[90'et Seresost ole'sso% |sesose'e1 [res j09 bey oa
tet [ese goreel it [seoozes |eeoetwil [ete [biz 655 eytead
Pet is'99 osszeost [ize isozi less‘oaes [te [6es ZEST iN Sueg wor]
Ist [sv'z8 sbrepest [eexsecot fess'zsez% [oth €1z 902 epeue |
osc [oc‘es ops ion'e _lrrcees'st lseveevor [9a [car vee quy|
ez. [948 eecostoe _foeetorze [sseoeee [ess Lor 6 OU) BOT RG,
pz [sso Epperic fezeiseor lozesorot 1198 [bes Lig qpaA weg
out [8st psssenee _[rezzerel loszoryor [698 lee oes odeatuig
we (9b'sh eerreres _[eeusorst |iso'sze'st [iso [Sve Te GD Bogy StH
soe ‘(acer woeconte [tesossst [owe zeret [ovr [bse OSL apni We
pee ‘60°67 osrscese igee9es'et |psrtocoe [69u'1 |PI6 Sse oa
isp [rl69. seveLeor _[sscosgze [iveesty [eze't [scot z6L ‘NN
are {es"6s coutss¢s |[pavorsos [sioisere [coct |eort 006" pend Fundy,
10% _[es"b8 (BLTC PE Tee ves GL [990'8BS1 [Bore _|pOs% vor - 0G
asst [e'z6 ZOriee isi ltzeoerosT [iacoes tl [sts [1087 vi WON
igor [90°89 TLVOLS' PLT _[90I'rOs BIT [Soe99L'ss [STE [6Le'% 9€L eT |
wos aur] 1g Buby auomyd up
eT {Op | Bugr' tps os way 3) a0 Bugnygs { 9s | Suonyd go; Sugnis go 9 HURT
1p os a) Buonyd gs % | Budaz sugy, | oan ney cass ng | Bugy, | ova ney, | 0847.08], Suna:
- 7 GA DOT
(LM) 199. 3uday, ary?) my BubnT OS :
i -
_ IPINE UE WONG NEL TOP 90 Py Tug Buna Ya OONN “7 Fup
(g007/1/1 49 HHL
2
B
‘QVIONA “8008 Madsuasy sunny fo mamay -upniy
oo'ooT : -_ {VES'EES'S69 lOsse'zoo'epe [ETE oe SIS 61 -{864'91 ot ayn 9s Bupy,
ses 68S°962'st0'T [BLT IZE 999. woeleoece losezelspe ut US¢t (ognu cE) 9s Bugs
0E'0 PG TE, _|O¥S°700'066. - [L686 -_ TL6E 9807 ati fee... BL t Bpeory
‘fre’ 0'00T beesoo'e’ [ooe'sive lo wo oo 9 . bpanieg
PE'O eon 908°91S'E MSleLeZ [So tLE'S Bst leer 6% dg Any,
60 WE TES8LSE P86'00¢ Tes'02S'E Tee |6€ we Bel PUL
er'0 Ory S@B ZO” PPEEPG [LIOZLY'E bet fel Ost Keg.
x) 8°89 T9E'Teh'y- B1s's20'¢ EDEL TBE (61 061 BUN Ueg A¥L
r'o ov'oe [Te 86b> SLO rE] [19¢%6T'e g0v joc Ree WEN FIA,
Is‘o Se'sz SECORS OBESE T [OOTESE'E 69 67 oF 390.00
£9'0 BPE oae'ico's” fostoore Tro'geo'e BSE FOLT wr dyug
i9'0 [8S'8 I6T°9¢5°9 GiL'est'S — |Zovese'y Soe TIZ PST a pig Any
0L'0 9L'EE PHT 'St6'9 bseosrc [108 L68"r oss | tei 82h Bisguigpuy
OL '0 te19 Ssvesee Bho ysr'r (Obs Rzez S82 |peT Uk dig ORG
£80 ores “esr eres Seleor'y [opeoery cL | 6S% £05 eT
. WwyU Buggy, dry]
98'0 STG FES*SES'S BI9EOWS deste Pep OLE vs apn suena ORL
660 LP'OS S6Z'S76'8. LPLOLV'S | 9ET‘O80°S Lt leo oI uely
80'r SLCe £88°9S7' OF O69L'E [96T6GEL CGE. [BL vie PISARLE.
[£07 wor 906° 89T1E beoi909 | Tsaz80°9 ceZ [OPT ay lg
Sel 18°€6 SLO'PST'ZT 96rrI'eI [GES 108 vor [cor 19 ¥Igeay Tpheg|
a
Bs
- Can cit theo phuong thite kink doanh: Can cit theo phuong thiic kinh
doanh tau, ngudi ta chia tau thinh hai loai:
+ Tau chg (Liner): Day 14 nhitng tau’ ché hang chay thudng xuyén trén
nhing tuyéa dudng ohit dinh, ghé qua nhing cing nhat dink theo mot lich
tinh dinh trade. Loai tu nay nguti ta cn goi 12 tan dinh tuyén.
+ Tau chay, r6ng (Tramp): Loai tau nay khong khai théc,dinh tuyén
nhv tau chg ma ché hang theo yéu cdu cia cha hang, chay dap ting nhu edu
taxi. Tau chay rong ¢6 thé kinh doanh theo hinh thie thué chuyén. (voyage
charter) hoic kinh doanh theo hinh thife thue tau dink han (time charter).
- Phén logi tau theo cde edn cit khde: Ngoai céc can ctt dé phan loai
tau nhw da dé cap, ngudi ta con dia vao cdc can cit khai thac dé phan loai. Vi
dy can cit vao d6ng co cha tau thi tau déng co hoi nudc, tu dong co diezen,
tau dong co nguyén tit... hay cdn cit vao pham vi hoat dong thi lai phan tu
thinh cdc loai nhu thu chay ving bién xa (tau vién duong), tau chay ving
bién gén (tau can duong),...
¢) Déc trung kinh té ky thudt eda tau buén
Tau ché harig rat da dang, sorig déu c6 nhiing dic tmg kinh t€ ky
thuat co ban sau day:
- Tén téu (Ship's name): Tén tau 1a mt danh ti hay mOt ky hiéu nao
46 dé ngudi ta gol tén thu do chi tau dat va duge co quan dang kiém chap
nhan. ‘Tén tau bao gid cing duge xac dinh trén cdc chiing tir, gidy t 06 lien
quan nhu chitag tit van chuyén, hop déng van chuyén, chting tir bdo hiém,...
- Not ding ky cita tau (Place of registry): Tau hoat dong 4 wén bién
bao gid cing duce ding ky & quéc gia nao dé. Tau dang k¥ & quéc gia nao
s€ mang quéc tich & quéc gia 46. Tau thudc sé bitu cia quéc gia nay nhung
c6 thé dang ky vi mang quée tich quéc-gia khéc.
+ Cé tau (Flag of ship): Co tau cé hai loai: Co thudng va co phuong
tién. Co thutng 1a tau nude nao thi ding ky va treo c& nude 46, C phuong
lién [a tau nuéc nay nbung Jai dang ky & nude khdc va treo cé nude khdc.
Tau weo cd phuong tién rat cé ¥ nghia trong hoat dong kinh doanh khai thac
tu, vi.vay xu hudng treo cis phuong tign cho doi tau dang duge phat ign &
nhiéu nvéc trén thé gidi.
+ Chil tau (Shipowner): Chi thu la ngudi sé hou con thu va cé thé khai
théc chinh con tau cha minh déIay cudc, trutng Hop nay cha tau dong thoi
60
Trong lygng tau day hang bing trong iuong tau-khong hang cong voi
trong luong cla hing héa va céc vat phdm cung tng cho chuyén di ma tau
06 thé ché ditgc. ff
- Trong tdi cia tau (Dead Weight Tonnage-DWT): ‘Trong tai cha thu
Ia silc ché cha thuduge tinh bang don vj tin dai & mn nitéc 161 da, ‘Trong tai
cia tau duge chia thanb hai loai: te
+ Trong tdi toan phan cfia tau (Deadweight Capacity-DWO): ‘Trong tai
toin phén cia thu bing trong Ingng tau’ diy bing ctritdi wong luotig tan
khong hang. Nhu vay trong tai to’n phan cia tu chinh ‘bing trong tuong cia:
hang héa va cic vat phdm cung emg cho chuyén di mi thu c6 thé ché dude &
mon nude téi da. 2s
+ Trong (ai tinh cha tau (Deadweight Cargo Capacity-DWCC): Trong
(ai tinh cha tau bang trong 14i toin phin cia tau wit di trong kong cdc vat
pham cung tng cho chuyén di. By
Trong luong tinh cia tau chinh JA trong luong hang héa thuong mai ma
tu 06 thé ché dugc. Trong tai tinh cla tu 1A mét dai hudng thay déi, né phu
thuge vao khéi iutong vat phdm cung ting cho chuyén di.
+ Dung tich ding kJ cita tau (Register tonnage) Dung tich dang ky
cla tau bing tng thé tich cha céc khoang tong khép kin cd & trén thu duoc
- tinh bang ién dang ky (register toh). Trong hang hdi khi ding ky vi thong ke
6i tau buén, ngudi ta thuong ding don vi tinh dac bit goi IA td dang ky.
M6t tan dung lich dang ky bang 100 cubic feet va bang 2,83 m*. C6 hai loai
dung tich dang ky: .
+ Dung tich dang ky ton phan (Gross Register Tonnage-GRT): Dung
tich dang k¥ wan phan cha tha bang téng dung tich cia cdc khoang trong
khép kin 6 & trén ta ti boong irén cing tré xudng ‘nhting trit.céc_khoang
trong dé chita nude tén thu (water ballast), 16i di trong ham thu, buéng léi,
buéng hai 46, buéng tim, budng vé sinh, Kho,... Dung tich dang k¥ toan
phan ding dé dang ky va thong ke doi tau-buon xdc dirth bign ché cho tau,
xdc dinh long ciia sf quan thy thi cita tau!
+ Dung tich ding ky tinh cita tau (Net Register Tonnage-NRT): Dung
lich ding ky tinh hay cén goi Ia dung tich dang if thuc dung cilia thu: JA
dung tich cila cic khoang trong khép kin ding dé chia hang. Dung tich dang
ky tinh clia tau ding dé tinh phi kénh dio, phi hoa tiéu tiay cang phi,...
63
Dung tich dang ky cia tau phu thudc vio cd tao cia tau va hé thong do
IuSng ma ¢dc co quan dang ky tau bién 4p dung khi dang ky thu, vi dit theo hé
théng do luting ding tich tau “Moorsom” thi dung tich tau chi tinh thé tich
bén trong clit khong tinh boong trén cing, nhung theo tap quén cia kénh dao
Suez vi Panama thi dung tich tau tinh ca dung tich boong trén cing.
- Dung tich chita hang cia tau (Cargo ‘capacity): Dung tich chita
hang cia tau 1A tng dung tich cba cdc khoang ding dé chia hing. Tly theo cdu
tric cha tu va loai hing duge xép lén tau ma kha pang chita hing cha cdc hdm
tau cé su khde nhau. Dung tich chita hang cita thu cé hai loai:
+ Dung tich chtia hang xéi (Grain capacity): Dung tich chita hang roi da
khA nang xép hang rdi cia hém tau dugc tinh bang mét khdi hodc t&c khdi cia
Anh. Dung tich chia hang roi bao gié ciing ln hon dung tich chita hang bao
kién céta tau, vi hang roi bao gid cling tan dung hét thé tich ca cdc him hang.
+ Dung tich cha hang bao kién (Bale capacity): Dung tich chda hang
bao kién 1a kha nang xép hang bao Kién cia ham tau. Dung tich chia hang
bao kién cia tau thudng nhé hon dung tich chifa hang roi cla tau, vi hang bao
kign khi xép trong him tau khong thé tan dung hét thé tich ciia cdc hm hang.
- Hé sé xép hang cia tau (Coefficient of loading): Hé s6 xép hang
cha thu i ty 1é gitta dung tich chifa hang cilia tiu va trong tai tinh cia tau. Hé
36 xép hang cia tan duge xdc dinh bang céng thttc sau:
CC (Cargo Capacity)
CL (Coefficient of Loading) =
DWC (ead Weight Cargo)
He s6 xép hang ctia tau cho biét mot tan trong 14i tinh cla tau tuong
duong vdi bao nhiéu don vi dung tich chita hing cia tau. Vi vay. muén tan
dung hét déng théi trong tai tinh ca tau cing niu dung tich chifa hang cila
thu thi phai chon duigc mat hang cé bé sé x€p hang cia hang bing hé s6 xép
hang cha tau.
“He 6 xép hang cia bang héa (Stowage factor) la ty 1é gitta thé tich ca
hang va trong luong cia hang. Hé sé x€p hang cia hang cho biét mét tin
hang chiém bao nhiéu don vi thé tich trong hdm tau. Méi loai hang khéc
nhau, hé sé xép hang cita hang !6n hay nho ciing khéc nhau.
4d) Xu huing phat tridn Agi tau buén thé gidi
Cuéi thé ky XX sang déu thé k} XX1, xu hudng quéc té hoa ngay cang
64
dién ra sau dam trén moi mat cha di s6ng kinh té x4:Hoi. Nhu cdu giao luv ..
gitia cdc quéc gia, cdc ving mién trén thé gidi ngiy cing gia tang, da dang
vé hinh thie, phong phut vé néi dung va duoe chia vao figuyén tc; ton trong
ln nhau, bin ding va cing c6 loi. D6i thu buén thé giGi cling cé xu hudng
phat trién méi.
Trén thé gidi, wong nhing nim gan day, 46i tan buon ting len khong
niging vé sd lugng, trong ti va thay di vé chat lugng. :
- Tang nhanh trong tai trung binh 6 tat cd cdc nhom tau, dac biét 14 rau
ché dau, tau chd bang hén hop, thu ché container, Tang nhanh trong tai
tung binh clu doi tau buén thé gidi 1a mot yéu 06 quan trong dé ha gid think
van tai. Vi du, chi phi chuyén ché mét tin ddu thd bing tu 100.000 DWT
tren carly 10.000 hai ly, chi-bang 70% chi phi chuyén ché bing tau 10.000
DWT.
~ DOi tau buén thé gidi ngay cing duge “wé héa”, Xu huéng chung 18
tang ty trong sé luong thu c6 d6 tuéi tr 10 nam wre xuéng va gidm tau c6 dé
tudi 25 nam. Hien nay da c6 mét sé Bu hang I6n thay. toan b6 s6 lung tau
ché hing bach héa cG bang tu ché hing container hién dai.
- Xu hung tign bo khoa hoc-ky thuat trong d6i tau buén thé gidi cdn
duge thé hién trong viée thay déi-vé dong co va nhién ligu ding trong hang
hai. Tang tf trong tu chay bing dong co diesel va giam t} trong thu chay
bang dong co hoi nude. Hien nay, phan Ién céc tau bién chay mdy bing
nhién liu dang long, khdc véi trade day ding chit yéu'la than dé lam nhién
ligu chay tau. Gan day, trén the’ gidi da xuat hién loai tau buén chay bang
dong co nguyén tit. Thay 4di loai déng co Ia bign phap quan trong dé nang
cao tée d6 v3 Linh an toan trong chuyén che.
~ DOi tau budn thé gidi ngay cang dugc chuyén mon héa va két hgp véi
téng hop héa. Sy én dinh ngudn hang trén cdc tuyén chuyén ché di tao diéu
kin cho viée chuyén mon hée cdc loai tin buon nbu: tu ch dau, tau cho
hoi dét dang Iéng, tau container, tau ché 6 10... Ben canh d6, tong hang hai
thé gidi van phét trién xu huéng déng va khai théc cdc loai tau c6 tinh chat
téng hop, tic la thu c6 dic diém thich ung vdi chuyén chd mét sé mat
hang... Hai xu hudng nay khong loai tir ahau ma eda’ bé sung cho nhau,
86p phan lam cho d6i thu buén ngiy cing thich hgp vdi nhu cdu chuyén cho
phong phi, da dang trong buon bén quéc té.
65
hang béch héa ¢@ 20.000-30.000 DWT va thu container cd 4.000-5.000
TEU. Tau ché dau thé c@ tir 100.000-200.000 DWT, Gu ché ddu thanh phdm
6 c@ tit 20.000 dén 40.000 DWT. Tan ché hang néi dja cing ¢6 c& tir 1.000
dén 10.000 DWT va tir 100-1.000 TEU déi véi tu container.
Quy hoach dat ra muc tiéu nhu tren, song thie 1é tinh dén hét 2008,
di tau bién Viet Nam da dat téng trong tdi 1a 5.579.524 DWT, vugt muc
tién dé ra trong quy hogch 25,5%. ‘pé dim bio déi Bui quéc gia phét trién
tuong xing véi tiém nang clia dat aude, phye vu, d4p ting nha cu cia thi
truéng, quy hoach phét wién van tai bién Viet Nam 64 duge diéu chink: theo
nuténg kéo dai vé tim nhin va mé rong muc tigu phét wign. Du thao quy
hoach indi phat tridni d6i tau bién Viét Nam theo Ynidng hien dai hoa, chi
trong phat trién cdc logi thu chuyén dimg (tau container, tau hang roi, tu
dau...) va thu trong ti 16. Dén nm 2610 téng trong tai doi tau bién quéc
gia cé thé dat 6-6,5 trigu DWT, nam 2015 dat 8,5-9,5 trigu DWT. Timg bude
tré héa doi thu dé dim bdo tdi binh quan cia doi tau 6 thé dat 12 tuéi vao
nam 2020.
Nhu vay, doi tu bién Viet Nam da duoc dua vio quy hoach phat
trign véi tém shin méi téi nam"2020 va dinh huéng dén nam 2030 nham
dam bao dau tr phat irién doi tau tring huéng, tring loai, dm bao tang
cutmg ste canh tranh va higu qpa kinh doanh kchai thac cho di tau Viét
Nam.
TL CAC PHUONG THUC THUE TAU CHUYEN CHG HANG HOA
BANG DUONG BIEN
‘Trong hang hai quéc té c6 hai hinh thiic kinh doanh tau: Kinh doanh
tau chay réng (tramp) vA kinh doanh tau chg (liner). Hinh thitc kinh doanh
tan chay rong 14 hinh thie kink doanh 6 dién phat, tau cho méi xudt-hién
vao cuéi thé ky XIX nhung dén nay lai duge phat triéa manh.
Tau chay rong lai chia thanh hai loai: Tau chuyén va tau inh han. Vi
vay tren thi trutng thue tau thé gidi t6n tai ba phuong thtic thué tau chi yeu
sau day: 1
+ Phuong thiic thué tau cho (Liner charter)
+ Phuong thic thue thu chuyén we oyage charter)
+ Phuong thitc thué thu dinh han (Time charter).
68
is Phuong thitc thué tau che
1. Khdi niém va dac diém eda tau che
@) Khéi niém
‘Tau cho la Gu chay thudng xuyén trén mét myn duing ahi dink, ghé
qua nhiing cang nhét dinh theo mdt Jich trinh dinh trudc:. . .
Tau chy hoat dong trén tuyéri dudng hat dinh nén ngudi ta cdn goi 1a
tau dinh tuyén. Lich chay tau thutng duge cdc hang tau céng bé wén cdc
pbuong tién thong tin dai ching dé phuc wy khéch hang:
b) Dae didm tau cher
Can cit vao hoat dong cia tau cho, chiing ta cé-thé rit ra thing dac
diém co ban cia tau chg nhu sau:
- Tau chg thudng ch hang bach héa c6 khdi luong nhé. Tau cho
thuong duoc sit dung van chuyén nhfing 16 bang nbd, cng xép, cing d& nam
trén tuy€n dudng kinh doanh cha Gu. Dung tich ding ky ciia tau khong én,
khodng tir 6.000 dén 12.000 GRT.
* Cu tao ota tau chy phiée tap hon ede Joai tau khéc. Cy thé: tau cho
cé cu tic nhiéu boong, nhiéu ham dé 06 thé giao nhan hang hda & cdc
cng khde nhuu; thu chy 6 thé c6 c& ede hém hang dic bigt dé nhan ch’
nhiing 16 hang dac biét nhu dong lanh. Trang thiét bi x€p d& hing hda khé
day di 4é phong khi cdng thieu phuong tién xép dé. Téc dd chay thu kha
nhanh vi théi gian tau dau 6 cdc cang iam hang thutng nhiéu hon thoi gian
chay trén dudng.
~ Diéu kién chuyén ché do cdc hang (au quy dinh va in sn trén van
don dutng bién 4é phat hanh cho ngudi git hang. Nguoi thué tau khong
duoc phép sta di, bé sung bat ctt diéu gi wén van don da dugc hang tau
quy dinh.
~ Cutéc phi thu chd do hang tau dua ra cong bd tren bigu cude va gém
ca chi phi xép dé... : .
+ Tau chg khéng quy dink mtic xép dé va thudng phat x€p dé nhanh
cham 6 cAng vi tréch nhiém xép do thuéc vé chi tau. Tau chi ghé vao cang
tard viee mot s6 ngay nhét dink nhw da céng bo trén lich r6i quay ra.
69
1.2, Phuong thite thué tau cho
a) Khdi niémn vé thué tau cho
Thué tau chg hay ngudi ta con goi 14 lau cdc tau chg (liner booking).
‘Thue iu chg Ja cha hang (shipper) truc tiép hay thong qua ngudi méi gidi
(broker) yeu cau ché tau (shipowner) danh cho minh thué mot phan tau.dé
chuyén ch hang héa tit cang nay dén cang khac.
Moi quan hé gitta ngudi thué véi ngudi cho thué trong phutong thite
thué thu cho duge diéu chinh bang mét ching tit duge goi Ja van don dung
bién. Noi dung cia van don dutmg biéa-do hang tu quy dinh va duge in sin.
» Trinh tu cdc buée tién hanh thué tau cho,
Quy trinh thué tau che c6 thé Khéi quat thinh cde bude cu thé nhu sav;
+ Buéc 1: Chi hang thong qua ngudi méi gidi, nho ngudi mi gidi tim
thu héi thu dé van chuyén hang héa cho minh.
+ Bude 2: Ngudi méi gidi chio tu héi tau bing viée git idly hu cuée
tau chg (Liner booking note). Gidy. tua cuéc thutng dugc in san thinh mau,
trén 46 c6 cdc théng tin cn thiét dé ngubdi ta dién vao khi si dung, viéc lus
cuéc thu chy c6 thé cho mot 16 hang:Ié va fing cé-thé cho mét 16 hang lén
thutng xuyén duge giti, Chil bing 06 thé hm cudc cho 4 quy. cA nam bing
mét hop déng hm cudc véi hing tau.
+Buéc 3: Ngudi méi gidi véi chi tau théa thuan mot sé diéu khoan
chit yéu trong xép do va van’chuyén.
+ Buéc.4: Ngudi méi gidi thong bdo. cho, chil hang két qua hm cudc
véi chb tau.
+ Bude 5: Chi hang dén lich tau dé van chuyén hang héa ra cang giao
cho fa.
+ Bude 6: Sau khi hing héa 43 duoc xép lén tau, chi tau hay dai dién
cla chi tin s8 cp cho chi hing mdt bd van don theo yéu cau cia chi hang.
Qua cae bude tién hinh thué tau chg ching ta thély ngudi ta khong ky
hop déng thue tau. Khi cha hang oé abu edu gitt hang bang tu cho chi cén
thé hign teén gidy lua cudc voi hang tau va khi hang taa déng ¥ nhan hang
é ché thi khi nhan hing, hing tau sé phat hinh van don cho ngudi giti hang.
‘Van don khi da-phét hanh nghia 1A chdi tau 6 trach nhiém thuc hign viéc van
chuyén 16 hang.
nr
+ Van don dudrig bién 1a bién lai nhén hang es cia ngudt ohuyen che *
cho ngudi giti hang
Sau khi nhan hang dé ché, ngudi chuyén ché.s8-c4p phat van don cho
nguvi git hang. Van don duoc’ cap cé eid rj obw 1A biéa Jai nan bang cha
agudi chuyén ché. Van don 18 bing ching vé ngudt chuyén ché 4a nhan
hang, da xép hang lén thu hay-nhan hang dé xe, ‘vOi 8 Iuong va tinh trang
hang héa nbu ghi trén van don,
Vi.vay khi da phat hinh van don, ngudi chuyén ché phai cd trécti
nhiém d6i vdi hang héa trong suét qué winh chayén he vé sO tuong cting
nhv tinh trang hang héa. Déng thdi phai od | nghia va Biao- hang cho ai xuat
trinh dau tien van don ma ngudi chuyén chi 44 cfip phat & cing di. Nhan
hang héa & cing di ti ngudi giti hang nhu thé nio thi sé giao cho ngudi ahan
hang & cang é¢n nhu vay. Tri phi hang héa trong qua with van chuyén bj hu
héng tén thét do nhing ri ro khong thuéc pham vi trach nhiém' cia ngudi
chuyén ché gay nén.
Ngudi chuyén ché chi ching minh ring minh d4 hoan thinh tréch
nhiém van chuyén khi da giao xong hang cho ngudi nhan hang 6 cang dén
va thy hdi duge van don dutng bién géc.
Tém lai: Khi da cap phat van don cho ngudi giti-hang, diéu nay efing
c6 nghia J ngubi ban (agubi xudt khéu) da giao hang cho ngubi mua (ngudi
nhap khdu) thong qua ngudi chuyen ché. Neudi chuyén ché cé tach nhiém
van chuyén hing héa t6i giao cho ngudi nhan hing déng thdi thu héi van
don gdc ma minh da cap phat 3 cang di thi coi nhu 44 hoan thinh tach
nhiém chuyén ché nhu d3 cam két,
- Van don duéng.bién la ching ht xdc nhdn quyén sé hitu hang hoa
ghi trén van dim
Van don dudng bién thé hién chic nang nay & ché nguti ndo cm van
don hop phap ngudi dé chinh 1a chit sé hifa bing héa ghi trén vin don. Va da
1a chi van don thi anh ta cé quyén yéu edu ngudi chuyén ch& phai giao hang
cho anh ta khi anh ta xudt trinh van don va anh ta cé quyén dinh doat hang
héa tréri van dun dé. Nguge lai ngudi chuyén. ché chi giao hing cho ai cdm
git van don hop phdp (ngudi-cé tén trén van don hoac ngudi duge dy thac
nbn hang.....).
Van don dutng bién cd id tei cho nén trén thuc té ngudi ta coi van
73
don nhut mét loai hing héa va cé thé mua bén chuyén nhugng rat tién loi
duéi nhién hinh thite nh mua bén trao tay (van don v6 danh) hay ky hau
chuyén nhvong (van don theo lénh) hodc mua ban tuan thd theo [uat hoac
14p quan noi dién ra hanh dong chuyén nhugng (vai don dich danh)...
Trén co s& cde chife nang co ban cha van don nhir 44 néu trén, trong
buén ban quéc té ngubi ta sir dimg van don vio nhiing cng viée cy thé ahu
sau: .
+ + D6i vi ngudi xuat khdu (ngudi géi hing): Sau khi giao hang xong
ngudi xbat khdu ding vin don cing cdc chitng tir Khe ila hang héa lap
thinh mét bd ching tir thanh todn theo yeu cu cia hop déng mua bdn hay
theo yéu cdu cia thu tin-dung ching ti. Trong b6 chiing-iir xudt trinh dé
thanh todn tién hang dit khodt phai cé vin don dutng bién. Van don dudng
bin Ja bing chiing ching minh ngudi- bén da hoan thanh tréch nhigm giao’
hang cho ngudi mua (tdéng qua ngudi chuyén chd) theo ding quy dinh cia
hop déng mua ban da ky két.
+ Déi voi ngudi chuyén ché: Vi van don dung bién do ngudi chuyén
ché phat hinh & cing di cho nguéi giti hang, cé chiic nang Ya bién lat nhan
hang éé ché cho rién & cang dén sau khi giao hang xong cho ngudi nhan va
thu héi duge van don géc mi minh di cp thi dé la-bang chting rang ngudi
chuyén ché 4 hoin thinh trich nhiém van chuyén hang héa nhu da cam ket
voi ngudi thué. Dac biét khi ngudi chuyén ché giao hang cho ngudi nhan &
cang dé mA ngudi nhan hang lai khong phai 1A ngudi ky hop déng thué thu
(bén CIF, CFR) khi 06 tranh chip xdy ra thi chinh toAn b¢ ndi dung cia van
don dutmg bién lai Ja co sé phap ly dé gidi quyét tranh chap.
+ Déi véi ngudi nhap khdu (ngudi nban hang). Van don dutmg bién
géc duge ding lim ching tt dé nhan bang. Khi di nhan hang'dit khodt
ngudi nhan hang phai xudt wink van don thi mdi dugc nhan hang. Ngudi
chuyén ché chi giao hang cho ai xudt winh dau tién van don ma ho da cdp
phat & cng di. Ngudi chuyen ché sé giao cho ngudi nhan hing ding 86
Iwong va tinh trang: hang héa nhu dugc ghi tren van don. Ngoai ra d6i vii
ngwdi nhap khdu con ding van don dé lam can cit xdc dinh s6 lugng va tinh
trang hing héa ma ngudi ban giti cho minh va dua vio 46 ghi s6, théng ké
dé theo d6i viéc thuc hin hop déng mua ban da ky két.
Van don c6 chife ndng 1a bang ching xdc nhan quyén sé hit bang hoa
ghi trén van don, diéu dé 06 nghia van don 1 mot chimg tir cé gid tri, Trong
74
buon ban quée t€ ngudi te coi van don nh JA mot thé Hiing héa ding aé trao
d6i, cam 6, thé chap,... Ngudi ta cé thé mua bén chuyén nhuong van don
bang nhiéu hinh that nhu trao tay, ky hau chuyén nbuong,... theo tap quan
quée té d6i véi cheng tix nay. el
+ DOi voi cdc Tinh vue khée, Ngoai nhiing téc dung'¢ia.van don nhu a3
néy trén, trong buon ban quéc té ngudi ta con ding ‘van:don vio ning cong
vige khde cil te oh. Van don duge diing lam ching ti hét site quan trong
trong b§ ching tir khiéu nai, kién tung nhiing ngudi cé lién quan. Dac biét B
khiéu nai: nguti bao hiém hang béa trong’ van chuyén. Van don 6 gid tri
chitng ct rat lin, nd chitmg minh bang 06 duos van chuyén vedi sé luong va
tinh trang nhu ghi wén van don va bang con tau c6 tén trén van don, con thu cd
én én van don cfing chinh Id con tau cé tén.trén ching tit bao hiém véi hanh
inh’ @a duge x4c dinh. Ngubi bdo hiém sé cn ctt vio van don va cdc chting tir
khdc lién quan téi hang ha duoc bao hiém va ching ti lien quan téi tén that
dé gidi quyét khigu: nai thuge pham vi tréch ahiém cha minh.
Tom tai, van don dutmg bign 14 ching ti duge. sit dung phd-biéa va
rong rai trong thuong mai va hang hai quéc té. Day 1A loai chiing tir 06 nhiéu
chiic nang va lién quan téi nhiéu fink vic trong buén-ban quéc té.
¢) Phan logi van don duéng bién
Van don dutmg bién rat da dang va phong phé, trong thuong mai va
hang hai quéc 16, ngudi ta sit dung van don vao nhiéu cOng viée kh4c nhau
thy theo ndi dung ma né thé hién. Viec nhan biét cdc loai van don va ¥ nghia
cia nd trong buén bén quéc té JA vin dé het ste quan trong d6i véi nhing
ngudi sir dung van don. Chiing ta cé thé dua ra cdc tien chi sau day dé nhan
biét cdc Joai van don.
- Cn cit vdo tinh trang boc xép hang héa .
Theo quan diém cia ESCAP (Economic and Social Commission for
Asia and Pacific)-Uy ban Kinh té vA Xa h6i chau A va Théi Binh Duong, tat
od cdc van don dutmg bién duc phan thinh hai loai:
+ Van don da xép hang (Shipped on board bill of lading). Van don
da_xép hang 18 toai van don duge phat hank sau khi hang héa d3 duge xép
Ién tau. Trén van don da xép hang, thutmg duge -ngitéi chuyén chd, dai ly
hoac thuyén truéng déng dau céc chit nhu: “Shipped on board” , “on board”
WR)
Khi cé phé chi xdu trén bién lai thuyén phd, cde chi hang khéng nén.
Jam “thu dam bao” véi tau (letter of indemnity) dé thuyén truémg ky van don
hoan hao vi thy dim bao khong cé gid tri phdp ly va luat phdp quéc té hién
dang nghiém cdm viéc lam dé.
+ Van don khéng hoan hdo ( Unclean bill of lading). Van don khéng
" oan bao Hi Ioai van don ma &trén d6-c6 phé chit x4u cia thuyén trudnig vé
hang héa cling nhu tinh trang cia hing héa.
Khi nhan hang dé chd, néu hang :héa khong d4m bao nbu v@, bep,
rich, ky ma higu khong 16... hodc o6 nghi ngd vé tinh ‘trang cita hang héa...
thi ngudi chuyén ché s@‘ghi bao Iuu vac van don dé-trénh bi khiéu nai & cang
én tie giao hang, Vi du: uo
- Mot s6 thing bi bep khi xép lén tau
- Hing bi uét khi nhan dé xép
- Kién hing sé “345 HKT” khong c6
- Ky ma hiu bi nhoé khéng 15.
Nhing phé cha nhu wen 6 van don 4A phé chi xau vé hang hda ciing
ohu tinh trang hang héa Itc giao hang d4 1am cho van don mat tinh hoan
hao. N6 1a ching cit dé suy dodn ring ngudi ban giao hing cho ngudi mua
trong tinh trang khéng tét. Néu khong cé quy dinh gi khac 6 hop déng mua
ban tin dung ching tir thi loai van-don ny thutng sé bi ngdn hing tit choi
* thanh ton tién hang. Vi vay khi giao hing, cm van don chi hang cfn hét
stic lu ¥ téi nhitng noi dung cia 1di 1 phé chi tren van don é€ trénh ahing
tranh chap phat sinh sau nay.
+ Cdn cit vao quyén chuyén nhuong, sé hitu hang héa ghi trén van don
+ Van don dich danh (Straight bill of lading/ Bill of lading to a named
person) la van don ma tén d6 ngudi ta ghi 16 tén va dia chi ngudi nhan.
Ngudi chuyén ché chi giao hang cho ai 18 ngudi ¢6 tén trén van don.
Loai nay it ding vi a6 khang thé chuyén nhugng dugc theo tap quén thong
thutng. Van don nay duoc sit dung trong truéng hop hang ciia c4 nban giti
cA nhah, hing 1a qua bién, hing trién lim hay hang cla cdng ty me giti cho
céng ty con. Van don dich danh muén chuyén nhugng phai tuan theo [wat
hofc tap quén noi dign ra hanh dong chuyén nhuong.
78
+ Van don theo lénh (BIL to-order.of...) la loai.van don mi tren a6
khong ghi ten agudi aban Wang ma ghi: “theo Ign cha,..” hodc “theo leah. ~
to order”. .
Vidu: To ordes of shipper: Theo lenih cia ngutiixép hang,
To order of consignee: Theo Tenh cia ngudi nhan hing,
‘To order of the bank: Theo Jénh cita Ngan hang.
Van don theo lénh duge ding thong dung’ trong ‘buén ban’ va. van tai
quoc té, né cé thé duoc chuyén ahugng bang phuong phap thong thudng 1a
ky hau. Vi sy tien dung cia Joai van don nay va cing vi phitng kh6é khan
trong k¥ thuat lap va chuyén nhuong: van don ching ta sé xem xét, nghién
ci mét.céch cu thé ting trutnghopsau.? | : .
Nhu ching ta da biét, véi loai van don nay, khong thay xudt hién ten
ngudi nhan hang ma phan “theo lénh cia... 06 thé digo: “shipper”, “bank”,
“consignee’ hoac ¢6 truéng hop 8 tréng. Theo tap quén thuong mai quéc 1é,
néu van don duge phat hanh theo lénh. réi dé trong (to order) thi duge hiéa
“ring 6 1 theo lénk cilia ngudj giti tng nhung theo quan.diém chia ESCAP
(Economic'and Social Commission for Asia and Pacific-Uy ban Kinh té va
Xa hoi chan A - Thai Binh Duong), néu van. don dugc phat hank theo lenh
ma khong ghi ten ngudi nhan hang hogc phat hanh theo leah nguéi thy
hugng va ngudi tha hutng da ky hau ahung bé wéng khong shi ten ngudi
thu hudng tigp theo thi goi [a van don vo danh, :
Van don dutng bign 06 chitc nang I ching th x4c nhan quyén sé hitu
d6i voi hang héa ghi tren van don. Niu vay, van don duitng bién 18 ching tir
06 gid tri. Ai sé hiu van don thi ngubi d6 6 quyén sé httu hang héa.da duge
ghi trén van don. Negudita cd thé mua bin hang héa bing céch mua bén t&
van don.
Van don theo lénh duge chayén nhugng bang Phuong phap ky hau
théng thutng. Ky hau la mot thi tuc chuyén nhuong quyén'sé hitu hang héa
ghi trén van don tir ngudi huong iol nay sang ngudi hutng loi khic. Neudi
ky hau phai ky 18n, déng daa vio mit sau té van don va trao van don cho
. Agudi duge chuyén nhuong (ngudi duoc hudng igi), Vé mat phép If thi banh_
Vi ky bau cla ngudi ky tén trén van don tha ‘han tir bé quyén s& hu dé
cho ngubi khdc duge huéng. Hanh vi ky hau mang tinh chat trim tugng va v6
diéu kien. Nghia 12 ngudi ky hau tren van don khong phai tinh bay ly do
“79
phai chuyén nhuong va cing khéng phai théng bao cho ngudi ban truéc d6-
cling nhu ngudi chayén ché biét yé viée chuyén nhuong quyén sé htt déi
véi hing héa ghi trén van don. Mat khdc, hanh vi ky hau trén van don con
6 ¥ ngbia xdc nhan tach nhiém cha ngudi ky hau déi véi viéc giao hang
ghi trén t& van don cho ngudi hudng loi t van don.
Khi ky tiau van don, ngudi ky hau phat tuan:thit nhiing quy dinb sau:
- Ky hau phai bang ng6n nett cilia chinh ngudi huéng loi trén van don.
- Ky hau phai ky vio chinh van don duing bién géc (Original bill of
lading).
- Ky hau chuyén nhuong phai thé hién 16 ¥ chi cla mink vé vigc
chuyéi nhugng quyén sé-hitu van don, ky ten va déng dau x4c nhan, déng
thdi cam két cham dit quyén s¢ hitu bang héa ghi trén van don.
‘Trong buon bin quéc té thudng cé céc loai ky hau van don nhu sais:
Thit nhdt, ki bau dich danb: Deliver to... (named person). Déi véi loai
ky hau nay, & mat sau van don dudng bién g6c ngudi ky hau sé dé 13 ten cv
thé cia ngudi hutng igi 1 van don. Nhu vay van don dutng bién sé 1
thanh van don dich danh (bili of lading to 2 named person), da la van don
dich danh thi chi cé ngudi hudng iol cé tén ten van don méi cd quyén sé
hi hing héa va duge nban hing khi hing t6i cing dich.
Vi du ghi: “Please deliver to Animex”.
Sau dé ngwdi chuyén nhuong sé ghi tén cla minh, ky tén va déng
dau x4c nhan.
Thit hai, k¥ hau chuyén nhugng theo lénh: To order of... Déi véi loai
ky hau niy & mat sau vin don dutng bidn gic, ngudi ky h4u sé dé theo lénh
cia mét ngudi nao dé hoac dé 1a “theo lénh”.
Vi du: “To order of NAFORIMEX HANOI” ho&c
“To order of...”
Nhu vay, néu dé theo lénh cla NAFORIMEX Ha Néi cé nghia 12
NAFORIMEX Ha N6i I ngubi cé quyén sé hitu van don dutng bién nhung
chua chéc 44 1A ngudi hung igi cuéi cing hing héa ghi tren van don dé.
NAFORIMEX cé quyén 1a lénh giao hang cho ngudi nao khéc bang cdch k¥
hav, Ngudi duge NAFORIMEX ky hau chuyén nhuong Itic nay Sai 18 ngudi
80
hang ciing 14 agudi thué tau, trong qué trinh nhan hing, néu cé tranh chap
phat sinh gida ngudi nhén hing va-ngudi chuyén ché thi ding hop déng dé
gidi quyét vi hop déng diéu chinh moi quan hé gitta'ngudi chuyén ché- va
ngudi thué tu déng thoi cing Ia ngudinhanhing =: .
Tuy ahién su vige khong don gida nhu vay,.néu chang duge giao theo
diéu kién CIF, CFR,.. vi ngudi thué rau 1a ngudi.giti hang chit khéng phai 1a
ngudi nhan hing. Hop déng chi diéy chinh'quan hé gitta ngudi ehuyén cho
va ngudi gti hang. Van don diéu chin quan hé gitta ‘ngudi chuyen'chd va
ngudi nhan hang nhung van don cé ndi-dung qué don gidn vA viée gidi quyét
tranh chap sé gap khé khan. 7
Chinh vi vay néu phai chép'nhan van don theo hop déng thué idu, ngudi
mua khi ky hop déng mua bén can’cé digu khddn vé tu véi ngudi ban, yeu
céu néu cdc digu khoan chit yéu vé tau va dic biet 1 yeu cdu vé diéu kién
Tong tai va luit xét xir dé bao ve duge quyén loi chink ding cba minh.
+ Can cw vdo hanh trinh chuyén che
+ Van don di thdng (Direct BIL} Ia van don duge ep trong trudng hep
hang hoa duge chuyén ch thing ti cing xép Bang ‘dén cang do hang ma
khong c6 chuyén tdi cing doc dudng. Trén vin don nay, & 6 “teanshipment”
kh6ng duge ghi gi, néu khéng ngan hang tit chéi thanh todn (trutig hop tin
dyng thir quy dinh “transhipment not allowed”).
Khi cap van don di thang, néu doc dudng, vi nhiéu nguyén nhan khdc
nhau c6 thé xdy ra, vi du: thu bi hong, hang:phai chuyén sang tau khdc thi
ngudi chuyén ché cap van don-di thang phdi chit wich nhiém 6i véi nhing
hu hong, mit mét cfa hing héa do viée chuyén tai, gay ra. Sau a6 nhiing ngudi
chuyén cho sé xem xét tén that cha ai va ai sé phai chiu tréch. nhiem khi phan
dinh duoc 164. ,
+ Van dom cho subt (Through bill of lading) a van don duge cap trong
truéng hop c6 chuyén ti & cng doc dudng, 6 thay thé thu chuyén ché va
ngudi chuyén chd, Théng thutmg trong loai: hinh van tai nay, mot ngudi
ditng ra td chic toan be qué. trinh chuyén ché vA chiu tréch nhiém vé hang
héa trong suét qué trinh chuyén ché, ngudi dé duge quyén oap van dén ch
sudt. Do ¢6 nbiéu ngudi chuyén cho duge cap: mét van don chang (Local bill
of lading) nén khi cé tén that hang héa, ngudi chi hang chi oda kign nguti
cap van don ché suét. Sau dé nhting ngudi chuyén ché phai Bidi quyét voi
83
nhaui xem hang bi hu héng & chang no va ai 1a ngudi phai chiu tréch nhiém vé
tinh trang hu héng, mét mét cia hang boa dé.
Nhu vay, van don chd sudt ding dé diéu chinh mdi quan hé phap ly
giita ngudt cha hang va ngudi chuyén chd duge eép van don ché sudt, Con
van don chang trong qu4.trink chuyén ché 14 dé diéu chinh quan hé ngi bo
gia nhtng ngudi chuyén chd voi nban. | ‘
Hang héa chi duge giao nh4n vdi ngudi duge cap van don ‘chd suét mot
cach hop phap. Viée cfip van don ché-sudt cé Igi cho cA ngudi xudt khdu va
ngudi nhap khdu néu hang phai van chuyén qua nhiéu ching, vi véi ngudi
xuét khéw cd van don chéf suét JA thu duge tién hang. Véi ngudi nhap khau
khi can khidw nai thi chi phai khiéu nai v6i ngudi cap van don cho sudt.
+Vén don van tdi litn hop (C ‘combined Transport BIL) 1a van don duge
c&p trong trudng hop hang duge van chuyén it nhat. bang hai phuong thiic
van tai khée nhau tr lén.
Vi dy: Hing duge van chuyén gitia chau Au va Vién thong qua [anh
thd cla My. Theo tuyén nay, hing héa tir cdc nitée chau Au duge van
chuyén bang duiémg bién’dén cang phia dong cha nude. My, Tr day hang hoa
dude van chuyén bang dutmg sat sang cang phia tay cha nude Mj nhu: Los
Angeles, Seattle,... tir cng nay hing héa Jai duge van chuyén bang duéng
bién d&n cdc nude thuéc ving Dong Nam.
‘Van don duge cfp trong trudrig hop van 14i lign hop goi La.van don van
ti lin’ hop. Trong van tdi lign hgp'thutng cé mot ngudi ding ra 16 chitc
ton 66 qué trinh-van tdi lien hop, 46 la CTO (Combined Transport Operator
— ngudi 16 chic van tai lién hgp), ngudi dé sé cap van don van tai lien hop.
Trong van tdi lien hop ¢6 nbiéu chang chuyén ché v6i nhiéu phuong tién van
tdi khdc nhau, 3 timg chang cé chting tir chang (local document) ding dé
gidi quyét méi quan hé giffa nhiing nguéi van tdi voi nhau.
+ Can cit vao gid tri sit dung ve. kha nding leu thong
+ Van don géc (Original bill of lading) 1 loai van don duge ding dé
phan hang, thanh todn, chilyén nhuong, khiéu nai, kign tung,... do ngudi
chuyén chéphat hanh theo yeu cdu cia ngudi gui hang.
‘Van don nay duge phét hinh mot ban hode mot b§ gém nhidu ban,
song di duge phat hanh thanh'nhiéu ban van don g6¢ nhumg cdc van don géc
déu c6 gid tri nhu nhau. Nghia lA mét trong cdc van don 46 duge sit dung
84
vao viéc nao dé thi céc ban con lai tu dong hét gid ti, Vi dy, mgt van. don...
g6c 44 ding dé nhan hang thi cdc bin géc cin lai khong can gid trj dé aban
“hang nffa- Van don nay cé nhiéu chitc nang, dic bigt 1 6 chete nang Inu
thong, day 1a diém khéc biet quan trong véi van don copy.”
+ Van ‘don copy: li vin don khong 6, gid tei-lum thong, chuyén
nhugng, dac biét khong phai lA ching tis sor hiu hang hé Ngutii ta ding van
don Copy fam thi tuc hanh chinh, tham khdo'hodc fun: hé so, - Van don
Copy cling do nguéi chuyen ché phat hanh theo len cia ‘ngitdi gid hang.
Ciing nhu van don géc, van con Copy’ ed'thé duge phat hanh nhiéy ban: Vé
mat hinh thie van don Copy duge ghi-mén bé wat ‘chit Copy hose Non-
negotiable. Vé mat noi dung, ngoai nhiing phih abu dia chi ngudi git hing,
Sgudi nhén, cing béc, cing d6,.:, mat sau dé:tiong; hodc ghi van tit cdc diéu
kién chayén ché dé tiet kiém chi phi in 4, °
+ Ngodi ra trén thuc té con nhiéu loai van don 'khiéie
+ Van don rit gon (Short BIL): th van don chi cé mot mt, khong cé
mat sau. Trén ti. van don nay, ngoai nhing diéu khodn théng thudng c6 trén
18 van don binh thudng nhu: tén va dia chi cha ngudi‘cdp, ngudi xép hang,
ngudi nhan hang, tén tau, cing béc,.cdng dé... cbn of. neuén wat, quy dink
cha chil tau dé did chiah tranh chap khi cb phat sinh.
Van don nit gon thutng duge sit dung dchi thué Bu chuyén vi ngoai
van don cdn c6 hop déng thué tau chuyéu.
mot sd trung gian, ta cd thém cdc loai sau: .
+ Van don hdi quan: khi hang chua bée thing lén thu'm’ phdi nhap
kho hai quan tude thi khi dé ngudi chit hang duoc cap ‘mét.loai van don hai
quan, van don bai quan chi duge str dung dé gidi quyét thé tic hai quan.
‘Trong thuc té hang héa ¢6 khi chua duoc béc Jen thu ngay ma phai qua
+ Van don cia nguéi giao nhdn: khi hang héa khéng dugc. giao thing
cho thu ma giuo cho ngudi giao nhan dé chudn bi béc len tau, ngudi.giao
nhan khi nhan hang sé 4p cho chil hang mot loai van don goi 1a van don
giao nhan. a te . ow
Vé nguyén tac, ngudi giao nhan déng vai wd Ji ngwdi chuyén ché
(carrier) vi anh ta da cara két van chuyén harig hda tir noi nay dén noi khac.
Tuy ahién, van don gom hang chua duge Phong Thuong mai’ quéc té thong
85
van don.thong thudng, bao gém cdc diéu khoan chi yéu nhu tén hang, cang .
xép, cing dé, .ngudi chuyén ché, ngudi‘nhan, pang va mét 8 chi tiét khdc.
Mat sau dé trong hodc ghi ngin gon véi muc dich tiét,kigm chi phi in an.
Su khdc nhau gitta B/L va Seawaybill:
“= Vari don 06 ba chitc ning nbung Seawaybill chi cé-hai, Seawaybill
khong cé chtic nang. jue thong, trén bé mat cfa né thuong duge in chit Non-
negotiable. Cing chinh vi diém khéc bigt nay mi viéc giao hang ‘can cit vio
xéc nhan rang ngudi ohan hang la-ngudi cé tén ghi. trong Seawaybill chit
khong ean ctf vao-van-don. géc. Con néu ding van don, thi ngudi cdém van
don vo.danh hay cé lénh ghi-trén van don thi duoc quyén nhan bang. Nhu
vay Seawaybill phat hanh ra khong phai ai cing duge nhan hang ma chi cé
tén ngudi cy thé ghi trong Seawaybill mdi nhan dugc hing.
~ Trén van don duoc in ddy da digu.kién chuyén ché nhung trén mat
sau cia Seawaybill hoat dé tréng hodc in nhing luu ¥ khi sit dung.
~ Seawaybill duoc giti theo tiu con van don thi khong, diém khdc biét
nay Ham cho Seawaybill linh hoat hon vi khi thu dén céng, Seawaypbill cing
dén ang va ngudi nhan chi céu xudt wink.chiing tir chitng minh minh ding
14 ngudi cé tén én Seawaybill vi dugc nhan hang.
Hién nay Seawaybill chua thong dung vi céc ly do sau:
- Viée sit dung van don 44 di sau vao tiém thitc cha con ngudi va 1
mét tap: quén thuong mai hang hai binh thanh th hang tram nam nay nén
khéng thé mot sém mét chiés 1a 66 thé xod bé ngay duce.
- Nhng ngudi ddi hdi phat sit dung: van don (ngan hang, ngudi mua,
ngudi bén) cho rang chi cé van don 1a phuong tien t6t nhét dé bao vé quyén
loi cha ho. Nhing ngudi xay dyng Seawaypbill lai gidi thich rang Seawaybill
cfing d4p ing quyén Ii cha cde bén. Thit nhét la, do tréch nhiém cia chi tau
quy dinh trong’ Seawaybill cing icin toan gi6ng nhw ghi trong van don. Hai
1A, trong tru’mg hop ding van don dutng bién, ngudi chuyén ché sé giao
hang cho ngudi dau tien xudt trinh van don géc ahung hign nay, co thé néi
rang van don g6c khéng chi duge lap thanh mot ban, va nhu vay chink vige
ding Seawaypill lai td ra an ton hon, chéc chin hon cho ngudi giti hang.
- Nhiév ngudi cdn ban. khoan vé viéc Seawaybill khong 06 chic ning
thé ba cha van doin: A ching tir chémg nhan quyén sé hitu hang héa. Nhu
vay ho'gap-khé khiin trong viée mua ban hing héa bling cdch mua ching wr
88
va lam thé nao dé chimg minh quyén sé hdw hang héa cia minh dé phan .-
hang tai cang dich. Hudng gidi quyét chic nang chuyép, nhuong Seawaybill
1a sit dung hé thong ngan hang nude ngudi mua: Ngudi chuiyén chd sé ‘bio
tin cho ngan hang nude ngodi, ngudi mua sé béo cho ngudi chuyén cho
nhiing chi dn vé. viéc giao hang. Néu ngan hang.c6 s6é.dang ky-thee. doi ting
chuyén hang thi khong o6 kh6 khang? trong vide x4 ai Ia cha sd haw
thuc su cha 16 hang va cling khong c6 gi tro ngai trong. viec thong béo cho _
higuéi chuyén chd va ngudi’ cho sé hirw thue:su cia 16 bling khi giao hang tai
eang do hang, :
Ngui ta cho rang-viée don gidn héa chihig ii néi chuag va viée sit
dung Seawaybill thay thé cho van don néi ring chi c6 thé thuc bien trén co
86 c6 sit cOng téc chat ché.cia ‘nbiiéu ben nhw cha iu, chi Bang, ngan hang,
bdo hiém, hai quan,... va viée sit dung rong ri Seawaybill cin ddi héi phai
©6 sy sita déi mot sé cong ude quée té va lua hang hai-nhiéu nude nhat 1a
thay adi vé nhiin thio, tap quin da 16i thai.
Ban diéu Ie va thuc hanh théng nbét tin dung ching tt (viét tat la UCP
600) da danh rieng mét diéu khoan néi vé Seawaybill. Quan diém ny dai
duge “Hoi ngli vé Thuoig mai Phét trién cia Lien-Hop Quée (UNCTAD)
dng hé va duye coi 1A su phat tid quan trong déi véi nén mau dich thé
gidi”.
4) N6i dung cita van don dung bién
Van dou dudng bign do cdc hing thu phat hank thinh mau dé sir dung
khi 6 nhu cau. Van don dug in thanh mau thuéng gém hai mat.
+ MGt thir nhdt thuong gém uhiing noi dung:
- Tén, dia chi ngudi phat hanh van don.
- S6 van don (number of bill of lading).
~ Ngudi giti hang (shipper).
- Ngudi nhan hang (consignee) >
~ Dia chi thong béo (notify address)
~Tén tau (vessel or name of ship).
~ $6 higu chuyén thu (voyage number).
+ CAng xép hang (port of loading).
89
~ C4ng di hang (port of discharge).
- Cang chuyén tai (via or transhipment port)
- Noi giao hang (place of delivery)
- Tén hang. (name of goods) .
- K¥ ma higu (marks arid numbers)
- Céich déng géi va m6 14 hing héa (kind of packages.and discriptions
of goods).
- 86 kién (number of packages)
- - Trong lugng toa b6 hay thé tich (total weight or miesurement)
~ Curbe phi va chi phi (reight and charges)
- 86 ban van don géc (number of original bill of lading).
~ Negay va dia diém cdp van don (place and date of issue)
- Chit kf cia ngudi van chuyén hoge ngudi thay mat.
Nhing thong tin & mat mude cia van don do ngubi giti hang cung ofp
48 ghi vio van don va nhitng thong tin nay agubdi.gii hang phai chju wich
nhiam.
+ Mat thit hai cila van don:
Gém nhing quy dinh cé lién quan dén van chuyén do hang tu in san,
ngudi thué thu khong cé quyén bé sung hay sia déi ma mac nhién phi chap
nhén né. Mat sau thudng gém cdc ndi dung mhu cdc dinh nghia, diéu khoan
chung, diéu khoan tréch nhigm ca ngudi chuyén ché, diéu khodn xép dé va
giao nhan, diéu khoan cdc phi vA phy phi, diéu khoan gidi han trach nhiem
cia ngudi chuyén ché, diéu khoan mién tréch cita ngudi chuyén ché.
Mat hai cia van don mae da [& cde diéu khodn do cac hang tau w ¥
quy dinh, nhumg thutng néi dung cia né phi hop véi quy dinh cha céc cong
uéc, tap quan quéc té van chuyén hang héa bang duéng bién.
4, Nguén luat digu chink vén don duéng bién
‘Van don dutmg bién do cdc hang tau phat hanh thanh mau dé six dung
trong kinh doanh. Méi hang tau khéc nhau 6 thé phat hinh mu van don
khdc nhau, song nhin chung khi phat hanh, cdc diéu khoan trén van don déu
dua vio nhiimg-co st phap ly nhu: cdc diéu ude quéc té (luat quéc té, cdc
90
cdc céng cu xép d@,... va thu cling phdi cé di nhien ligu, nudée-ngot, thuc *
phdm cho hanh trinh vi day 14 hanh tinh dai ngay trén bién, au khong thé
ding lai gifta duéng'dé sita chita, cung céip nhién ligu duge. . .
Tht hai, hdm qudy hang va phong lanh phai thich Wag va an toan cho
vige tip nh4n, chuyén ché va bao quan hing héa. : So
‘Tau phai dim bdo duge cdc yéu cdu trén thi mi 14. tau cd.di kha nang
di bién, truémg hgp ngugc lai ma ngudi ‘chnyén ché van cho hanh tinh thi ho
phai chiu tréch nhiém vé tén that hang héa do ‘vige thiéu kha nang di bién
Bay nén.'Vi du, trong qué trinh di bién, phat hign thu thiéu ahién Hiéu, khong
thé tigp tuc duoc, thuyén truéng ra leah lay, hang dét thay. thé, vé dén cing
dich, thayén tuéng phai béi thueng thier hai d6 vi thuyén truéng da khong
quan tam thich déng tdi nhién lieu cia tau.”
Tuy nhién, tréch nhiém cia thuyén truéng trude va-bat dau hanh tinh
chi 1a “cén man hop ly” (due deligence) ma thé}. Néu thu cé truc trac gi
thuée an tY cita tau thi thuyén tregng duge mién tréch, vi dn ty ola thu 1a
nhfing hu héng bén trong bang mat thutmg va bang sy can man hop ly cfing
khong phat hién ra duoc. .
+ Tréch nhiém cita nguéi chuyén chd véi hang:
“Ngudi chuyén ché phi tign han amdt céch thich hop va cdn than viéc
xp, dich chuyén, sp xép, chuyén ché, coi git, chim séc vA di nbimg hang
héa duge chuyén cho” (Diéu 3, Khodn 2, Céng ude Brussels 1924).
~ Trong Diéu khoan nay, Cong ude quy dink trich nhiém thuong.mai
cita ngudi chuyén ché tir lic bée hang lén tau cho dn hic giao hing xong
cho ngudi nhan hang. Ngudi chuyén ché phai c6 trich nhiém coi git, cham
séc hing héa trong suét qué tinh chuyén ché tren bién va phai’ béc hing,
san xép hang va do hang. Néu ngudi chuyén ché khéng hoan thanh ghia vu
va trach nhigm nay, dé hing héa bj hu hong tic 1a ngudi chuyen ché dé mac
* 16i thuong mai.va phai béi thutmg cho chil hing.
~ Chit “thich hop” cé nghia 1a dé nao phai dung cy ay dé bao vé hang
héa. Vi du: 6 td, may mée thi phai bao vé khdi' say sét, hang ky nhau nhw
sogreese = thude héa hoc va thuc phém,...-thi khong duge xép lin.
~ Chit “cin than” 6 nghia IA khong pham phai so suat, so sudt cd
nghia 1a viéc dang lam thi khong am. Viéc dang lam nhw thé nay thi lai am
abu thé khdc. Vi dy: ché hang dong lanh céin c6 thiét bi lam lanh dé git cho
hang héa khong bi 6i, rita.
93
+ Trach nhiém cdp vén don cita ngudl chuyén chd:
Sau khi nhan tréch nhiém yé hang héa, aguéi chuyén ché hode thuyén
trudng hay dai ly cba ngwdi chuyén ché phai c&ip-cho ngudi giti hang mét b6
van don dutng bién theo yéu cau cia ngudi git hang. N6i dung cha van don
phai-d4p-ing-nhting quy dinh trong Cong udc.
oNhing mién trach cia i ngudi chuyén cho”
Miéo tréch cha ngudi chuyén ché duge any dinh tai Diéu 4, Quy
téc Hague 1924.
= TAY 06 su shigu cf mn hop a8:
+Lam cho fucé dit kha nang di bién:
+ Bién ché, cung ting, trang thiét bj cung ting thich nop cho tau.
+ Lam cho cdc ham lanh, phong lanh va uit cd cdc bd phan khde cla
con tau ding vio viée chuyén ché hang hda, thich img vA an toan cho viéc
tip nhan, chuyén ché va bdo quan hang hda.
Ngudi chuyén ché’sé khong phai chiu tréch nhiém vé tén that, mat mat
ma nguyén ohan [8 tau khong dé khd nang di bién thi chi: thn phdi ching
minh minh da khdn truong, hop ly trong viéc thue hién ba yéu edu.trén. Néu
chéing minh duge diéu 46 chi tau duge mign tréch. Néu khong chting minh
duge thi ngudi chuyén ché c6 nghia vu béi thutng.
~ Ca ngudi chuyén ché va tau khong chiu trich nhiém vé nhing mat
mat, hu hong hang héa phat sink béi: .
+ Hanh vi so sust hay khuyét diém cia thayén tring, thy thi, hoa
tiéu hay nguéi gitp viéc cho ngudi chuyén ché trong viée diéu: khién hay
quan irj tau.
+ Chay, tit khi c6 16i ldm thuc sy hay hanh dong c6 ¥ cia. ngudi
chuyén ché gay ra.
+ Nhimg tai hoa nguy hiém hodc tai nan trén bién hay song nudc.
+ Thién tai
+ Hanh dong chién tranh.
+ Hanh déng thi dich.
94
+ Bat giit hay kiém ché cba chinh quyén hay nhan dati hod bi tich thu
theo phap luat. oS
+ Han ché vé kiém dich. . : . .
+ Hanh vi hay thiéu sét cha ngudi giti hing .ciia dai ly hai dat dién cha
ton bé khong ké If do gi. : . 4 -
+ Bao dong hay néi loan.
+ Cifu hay mun toan cit sinh ménh hay: thi sdn,trén bién.
+ Hao hut thé tich; trong lugag hoc bat ky mét mat, hu héng nao khdée
xay ra do ngi ty, ban chat hay khuyét tat cha hang tia, 7.
+ Bao bi khéng day di.
+ Thiéu s6t hay su khong chinh xéc vé ky ma higu.
+ NhGng 4a t} khéng phat hién duoc cho di o6 sy cdn mn thich déng.
+ Moi aguyén nhan khéc khong do 16i Jém thuc su hay 6 ¥ cia ngudi
chuyén. ché, nhing ngudi mu6n .duge butng quyén mién tréch nay phai
ching minh khéng phai do 14i iam thuc sy hay o6¥ cia nguéi chuyén
chéshoie so sust, Idi lam:eta dai ly hay ngudi an cong: cha ngudi chuyén
ché gép phan vio mat mat, hu héng nao 46. : :
Day 4 17 truéng hop mién tach ohiém cita ngudi chuyén ché, Ngoai ra
ngudi chuyén ché khong phat chiu trich nhigm trong nhting teutng hop sau:
~ Bat ky sve di chéch duéng dé cifa tro hay muu toan cdu-trg sinh menh
hoc tai sin wén bign hay bat cit su di chéch dudng hop Iy nao khac sé khéng
coi I vi pham. Cong ude nay hay hgp déng van tdi vi ngudi chuyén ché sé
khong chju tréch nhiém vé bat ké mat mat, hu héng no xay ray vide dé.
- Trong moi tring hop, ngudi chuyén chd va.tau sé khong chiu trach
nhiém vé mat mit hay hu hong néu viéc kin céo khong duoc dua ra trong vong
mét nim ké tit ngay giao hing hoic ké tirngay hing héa dang 1é phai giao.
> Trong bat ky trutng hop nio ngudi chuyén ‘ché va du cling khong
chiu wach ohiem vé nhitng mat mat, hu hong néu ngubi giti bang da od tink
Khai sai tinh chat hoac gid tri hing héa 46 tren van don. ‘
Trong van don duéng biéa, ky mi hiéu cilia hang héa va ode sé higu vé
kign hang, sO lugng hang va trong Ivong hang 18 rat quan trong vi van don [A
bang ching cia hop déng van. tai, ddi hdi phai o6 s6 ligu chfnh xéc va 1
95