Skrypt z wiedzy o mediach - Notatki - Polski System Medialny - Część 3, Notatki'z Komunikacja masowa. University of Warsaw

 Unifikacja tytułów, co zagraża obiektywizmowi mediów i sprzyja manipulowaniu polską opinią publiczną

 latynoamerykanizacja mediów - przekazywanie pustych, jałowych treści, konstruowanych często według zagranicznych szablonów.

 Polskie media 10 lat po likwidacji cenzuryo zauważa się potrzebę wprowadzenia zmian prawnych i strukturalnych, by można było

mówić o mediach publicznych w Polsce

o degradacja polskiej prasy informacyjno-politycznejo spadek liczby tytułów dzienników ogólnokrajowych i regionalnycho kryzys mediów regionalnych - efekt nieustabilizowania rynku i dyktatu pracodawcówo kryzys pracy dziennikarskiejo zaistniały prawne problemy mediów po 1989 roku

 likwidacja cenzury zaowocowała:

 różnymi próbami reglamentacji prasy, np. poprzez kolportaż

 próbami manipulacji ustawa o prawach autorskich

 wykorzystywaniem przepisów do reaktywacji cenzury i ograniczania swobody wypowiedzi

 pojawieniem się problemu ingerencji coraz silniejszych grup nacisku, które podejmują próby kontrolowania mediów

 kwestia kompetencji dziennikarzy - okazuje się, że często nie potrafią bronić swoich praw

 następuje zacieranie się granic między sferą publiczną i prywatną

 kształtują się nowe relacje między elitami medialnymi a elitami politycznymi

 społeczne implikacje związane z pojawieniem się nowych technik komunikowania, np. Internet i jego wpływ na odbiorców

 na polskim rynku prasowym obserwuje się dominację zachodnich, głównie niemieckich wydawców, zwłaszcza na rynku prasy kobiecej i związany z tym transfer filozofii i wzorców,

dostosowywanych (jeszcze!) do polskiej specyfiki kulturowej.

27. Powoływanie władz mediów publicznych

 Rada Programowa Telewizji i Rada Programowa Radia o 15 członków

 10 z ugrupowań parlamentarnych  5 spośród ludzi z doświadczeniem w dziedzinie mediów, czyli profesorowie itd.

o Kadencja trwa 4 lata o Rady Programowe mają dosyć nieostre kompetencje. Ich celem jest ocena poziomu i

jakości programu radiowego i telewizyjnego.

 Rada Nadzorcza TVP i PR o 9 członków

 8 powołuje KRRiT  1 od ministra skarbu państwa

o Kadencja trwa 3 lata

 Media publiczne są spółkami skarbu państwa więc są spółkami prawa handlowego i podlegają ministrowi skarbu. Ale jednocześnie powołane do pełnienia misji publicznej…zatem – dwuwładza.

28. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

 Jest organem konstytucyjnym

 9 członków o 4 – Sejm o 3 – Prezydent o 2 – Senat o Kadencja trwa 6 lat

 Co dwa lata wymienia się 1/3 składu  Kadencja nie jest powtarzana (może być kilka, ale łącznie nie więcej niż 6 lat)

docsity.com

o Przewodniczący może być odwołany większością 2/3 głosów członków rady

 Jest jedyną nowoutworzoną instytucją wprowadzoną do polskiego systemu prasowego po roku 1990.

 Rozpoczęła działalność 1 marca 1993 r. – w momencie wejścia w życie ustawy o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 r.

 Dyskusje na temat jej składu, kompetencji i miejsca w systemie ustrojowo-politycznym RP trwały już od początku 1990r. (wcześniej działał Radiokomitet – centralny organ adm. państwowej).

o W sporze dotyczącym roli i zadań KRRiTV zarysowały się dwa stanowiska:  Stworzenia „rady autorytetów moralnych”  Stworzenia „rady fachowców”

o Twórcy ustawy doszli w końcu do kompromisu i postanowili, że na członków rady należy wybierać autorytety z doświadczeniem dziennikarskim.

 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

 KRRiT wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Krajowej Rady, które jest finansowane z budżetu państwa.

 KRRiT przedstawia corocznie do końca marca Sejmowi, Senatowi, Prezydentowi oraz Premierowi sprawozdanie ze swej działalności za poprzedni rok.

o Sejm i Senat mogą odrzucić sprawozdanie, a wtedy kadencja członków rady wygasa w ciągu 14 dni.

 Zadania KRRiTV o Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży:

 Wolności słowa w radiu i tv  Samodzielności nadawców  Interesów odbiorców  Otwartego, pluralistycznego charakteru radiofonii i telewizji

o Projektuje w porozumieniu z Premierem kierunki polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji.

o Określa warunki prowadzenia działalności przez nadawców. o Rozstrzyga w sprawach koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów. o Sprawuje kontrolę nad działalnością nadawców (np. określa porę emisji programów) o Bada treść i odbiór programów radiowych i telewizyjnych. o Określa opłaty abonamentowe, opłaty za udzielanie koncesji oraz wpis do rejestru. o Opiniuje projekty aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych dot. radia i tv o Inicjuje postęp naukowo-techniczny i kształcenie kadr w dziedzinie radiofonii i tv o Organizuje i inicjuje współpracę z zagranicą o Współpracuje z różnymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw

autorskich, praw wykonawców oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych.

 Obecny skład KRRiTV (stan z 2004 roku) o Danuta Waniek

 Przewodnicząca (funkcja przew. od 26 marca 2003 r.)  Od 15 maja 2001 do 14 maja 2007 r.  Powołana przez Prezydenta  Poseł I, II i III kadencji sejmu RP (Parlamentarny Klub Lewicy / SLD)  Były członek PZPR i SdRP  Była szefowa Kancelarii Prezydenta Kwaśniewskiego

o Aleksander Łuczak  Zastępca Przewodniczącej (funkcja z-ca przew. od 5 czerwca 2003)  Od 11 kwietnia 2001 do 11 kwietnia 2007 r.  Powołany przez Sejm RP  Poseł X, I, II i III kadencji sejmu RP (PSL)  Były wiceminister w MEN (88-90)  Były minister MEN (93 – 95)  Były P.O. szefa URM (1992 r.)  Były wicepremier w rządach W. Pawlaka i J. Oleksego (93 – 96 r.)  Były członek delegacji Sejmu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady

Europy (91-01)

 Profesor na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW

docsity.com

o Włodzimierz Czarzasty  Sekretarz (funkcja sekr. od 23 marca 2000 r.)  Od 9 maja 1999 do 9 maja 2005 r.  Powołany przez Prezydenta RP

o Juliusz Braun  Były przew. KRRiTV do 25 marca 2003 r (ustąpił w związku z aferą Rywina)  Od 6 lipca 1999 do 20 kwietnia 2005 r.  Powołany przez Sejm RP  Były członek Unii Wolności (współzałożyciel Unii Demokratycznej)  Poseł X, I, II i III kadencji Sejmu RP (UD / UW)

o Tomasz Goban-Klas  Od 7 maja 2003 r. do 7 maja 2009 r.  Powołany przez Senat RP

o Ryszard Ulicki  Od 23 lipca 2003 r. do 23 lipca 2009 r.  Powołany przez Sejm RP

o Lech Jaworski  Od 24 kwietnia 2001 r. do 24 kwietnia 2007 r.  Powołany przez Senat RP  Były pracownik Biura KRRiTV

 Naczelnik Wydziału Polityki Programowej

 Zastępca przewodniczącego Zespołu Koncesyjnego

 P.O. Dyrektora Departamentu Prawno – Organizacyjnego

 Konsultant ds. prawnych Przewodniczącego KRRiTV  Były członek Rady Nadzorczej TVP SA (od 27 XI 1997 r. do 24 IV 2001 r. )  Wykładowca na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego  Doktor nauk prawnych (prace mgr. i dr. Pisał pod patronatem prof. dr hab. Jana

Błeszyńskiego – tego od pani Kasi od prawa;) ).

o Sławomira Łozińska  Od 1 maja 2003 do 29 kwietnia 2009 r.  Powołana przez Prezydenta RP  Była Kierownik Działu Organizacji Pracy Artystycznej w Teatrze Narodowym  Była prowadząca programu „Kawa czy herbata” w TVP SA  Aktorka (serial TVP – Daleko od Szosy)

 Teatr Nowy w Warszawie

 Teatr Narodowy o Jarosław Sellin

 Od 21 kwietnia 1999 do 20 kwietnia 2005 r.  Powołany przez Sejm RP  Były aktywista prawicowego Ruchu Młodej Polski (1983 r.)  Brał udział w strajkach:

 Studenckim w maju 1988 r.

 Robotniczym w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1988 r.  Były urzędnik działu szkoleń związkowych w Komisji Krajowej „Solidarności”

 Członek związku.  Partie polityczne

 ZChN - Zjednoczenie Chrześcijańsko – Narodowe (90-91)

 Koalicja Republikańska (91-93)

 Partia Konserwatywnej

 Dziś bezpartyjny  Działalność dziennikarska:

 Tygodnik katolicki Młoda Polska o Szef działu politycznego i akademickiego. (Red.nacz. -

Wiesław Walendziak) (90-91)

 Panorama OTV Gdańsk (Kierownik)

 Wiadomości TVP

 Polsat Informacje o Budowanie i kierowanie zespołem informacji i publicystyki

(Dyr. Programowy Wiesław Walendziak) (Od 1993 r.)

 Od 1998 r. Rzecznik prasowy rządu Jerzego Buzka

docsity.com

 Kilkuletnia działalność Rady doprowadziła do uporządkowania chaosu, jaki zapanował w eterze od początku lat 90. Bez koncesji działało kilkanaście stacji telewizyjnych, którym Rada zabroniła

działalności (np. warszawski Top Canal). Z drugiej strony była miejscem ciągłych przepychanek

personalnych.

 KRRiT przyznała dotąd 26 koncesji telewizyjnych.

 Od początku swego istnienia rada prowadziła intensywną działalność prawodawczą – prace zmierzające do uporządkowania sytuacji w mediach audiowizualnych.

o Rozporządzenia i uchwały w sprawach:  Zasad działalności reklamowej  Minimalnego udziału audycji produkcji krajowej w programach radiowych i

telewizyjnych

 Zakazu sponsorowania określonych audycji i określonych sposobów sponsorowania

 Zawartości wniosku i trybu postępowania podczas udzielania i cofania koncesji.

 Niewątpliwym osiągnięciem Rady jest uporządkowanie sektora mediów elektronicznych oraz przygotowanie podstaw prawnych regulujących funkcjonowania r i t, a także określających relacje

pomiędzy nadawcami publicznymi i komercyjnymi. W trakcie tych prac Rada musiała zmieniać

swe pierwotne założenia – była do tego zmuszana przede wszystkim sytuacją ekonomiczną

nadawców – głównie telewizyjnych.

29. Polityka audiowizualna Polski a budowanie społeczeństwa informacyjnego

 1992 r. - Uregulowanie struktury mediów w Polsce. o Struktura wyznaczona w procesach transformacji politycznych, ekonomicznych i

społecznych

o Odrzucono koncepcję uspołecznienia środków masowego przekazu o Uwzględniono koncepcję deregulacji mediów elektronicznych o Ograniczono funkcję państwa w dysponowaniu częstotliwościami o Położono nacisk na dominującą role mediów publicznych. o Zwyciężyła koncepcja ekonomiczna

 Komercjalizacja mediów

 Zysk jako wartość nadrzędna

 Odbiorca staje się konsumentem

 Pominięcie podmiotowości obywatela  System komunikowania stał się bardziej otwarty (umiędzynarodowienie

programowe i własnościowe mediów)

 W latach 90-tych projekty budowania społeczeństwa informacyjnego ujęto w koncepcję Europejskiego Społeczeństwa Informacyjnego.

o 8.12.1999r. Komisja Europejska ogłosiła inicjatywę eEuropa  Zapewnienie dostępu do Internetu  Stworzenie wykształconej cyfrowo Europy podtrzymywanej przez kulturę

przedsiębiorczości, gotowej rozwijać nowe przemysły

 Tworzenie zaufania konsumentów  Wzmacnianie spójności społecznej

 Wyznaczniki społeczeństwa informacyjnego: o Międzyludzkie kontakty mają charakter medialny o Media tworzą rzeczywistość wirtualną, strukturę medialną o Struktura medialna jest podstawą sieci i obiegów informacyjnych o różnej skali, od

lokalnej do globalnej

o Działania ludzkie wspomagane są przez techniki medialno-informacyjne o Większość PKB powstaje w ramach sektora usług informacyjnych, telekomunikacyjnych i

medialnych

o Informacja i wiedza są podstawowym czynnikiem wytwórczym, towarem o Produkcja i obieg wiedzy i informacji mają charakter działalności gospodarczej o Rozwój społeczeństwa opiera się na wykorzystywaniu teleinformatyki

 Polska uczestniczy w dwóch projektach: PHARE i Przyjazne Społeczeństwo Informacyjne

 UE obliguje Polskę w tych projektach do o Opracowania narodowej strategii budowania społeczeństwa informacyjnego

docsity.com

o Pobudzania inwestycji sektora prywatnego w infrastrukturę informacyjną przy liberalizacji sektora teleinformacyjnego i rozwoju finansów i handlu elektronicznego.

 (Są to zbyt ogólne wyznaczniki!)

 Przeszkody w budowaniu społeczeństwa informacyjnego w Polsce: o Brak pieniędzy na badania i projekty o Bariera edukacyjna o Przestarzała struktura regulacyjna o Bariera infrastruktury o Za mało podmiotów na rynku o Brak nowych przepisów prawnych o Brak narodowej strategii

o Niedocenianie przemysłu audiowizualnego

30. Cele i priorytety polityki medialnej Unii Europejskiej

 Komunikat o przyszłości regulacji polityki audiowizualnej Unii Europejskiej z grudnia 2003 roku stwierdza, że media audiowizualne (radio, telewizja, kinematografia, nowe technologie, w takim

zakresie, w jakim są nośnikami audiowizualnych treści programowych) pełnią kluczową rolę w

funkcjonowaniu współczesnych społeczeństw demokratycznych oraz w tworzeniu i przekazywaniu

wartości społecznych. Media te wywierają wielki wpływ na to, co obywatele wiedzą, w co wierzą i

jakie mają przekonania.

W komunikacie podkreśla się również, że media audiowizualne to „przemysł kulturalny par

excellence” podmioty zaś aktywne na tym rynku potrzebują jasnej i przewidywalnej polityki

medialnej, pozwalającej na planowanie inwestycji oraz tworzenie strategii biznesowych.

 Protokół Amsterdamski z 1997 roku do Traktatu Wspólnot Europejskich stwierdza wprost, że system publicznej radiofonii i telewizji w państwach członkowskich jest bezpośrednio związany z

demokratycznymi, społecznymi i kulturalnymi potrzebami każdego społeczeństwa.

 Dla określenia głównych kierunków polityki medialnej Unii Europejskiej ważna jest wypowiedź Komisarza Unii Europejskiej ds. oświaty i kultury pani Viviane Reding:

o Wspólnota Europejska nie ma odrębnych i specyficznych dla sektora audiowizualnego podstaw prawnych dla tworzenia regulacji zawartości mediów.

o Pod rządami traktatów europejskich Wspólnota nie ma niezależnego mandatu, by kształtować dziedzinę mediów.

o Podstawy prawne naszej działalności mają charakter horyzontalny, czyli służą osiąganiu ogólnych celów Wspólnoty, zwłaszcza rozwijaniu rynku wewnętrznego.

o Polityka Wspólnoty w zakresie regulowania zawartości mediów ma zapewnić, by kraje członkowskie dążyły do tego właśnie celu. Nie chodzi nam o to, by realizowały

jednorodną i zuniformizowaną politykę medialną [...]

o Polityka Wspólnoty w zakresie regulacji zawartości mediów jest zatem w istocie polityką wspólnego rynku i ma służyć zapewnieniu swobodnego przepływu towarów (np. gazet i

czasopism) oraz usług (w tym programów radiowych i telewizyjnych).

o Regulacja zawartości [na szczeblu europejskim] w sposób szczególny podlega więc wymogowi proporcjonalności. Musi ona regulować te sprawy, które są konieczne dla

osiągnięcia wspólnego rynku i nie może zawierać żadnych innych regulacji.

 Komisarz Unii Europejskiej ds. oświaty i kultury nazywa dyrektywę o telewizji bez granic instrumentem rynku wewnętrznego. Istotnie, projekt dyrektywy powstał w dyrekcji generalnej

Komisji Europejskiej, odpowiedzialnej za rynek wewnętrzny, a nie w dyrekcji odpowiedzialnej za

kulturę, oświatę i politykę audiowizualną. Zgodnie z tym poglądem w dyrektywie stwierdza się, że

polityka wspólnotowa w sektorze audiowizualnym służyć ma rozwojowi tego sektora, zwłaszcza

poprzez ochronę takich wartości jak różnorodność kulturalna i językowa, ochrona mniejszości

narodowych i godności ludzkiej oraz ochrona konsumentów.

 Mimo zatem wyraźnych konsekwencji kulturalnych niektórych wyżej wskazanych aspektów polityki audiowizualnej i medialnej UE, jej podstawowe cele mają charakter gospodarczy,

związany z zapewnieniem swobody świadczenia usług, uzupełnieniem wspólnego rynku i

rozwojem gospodarczym krajów Wspólnoty.

docsity.com

 Unia Europejska stosuje dwa główne instrumenty realizowania polityki audiowizualnej: o tworzenie ram prawnych działania sektora audiowizualnego o programy wsparcia finansowego.

 Analiza europejskich aktów prawnych pozwala wyodrębnić następujące główne cele polityki medialnej Unii Europejskiej:

o Rozwój regulacji prawnych, zmierzających do efektywnej realizacji idei wspólnego rynku w dziedzinie radiofonii i telewizji

o Rozwój cyberprzestrzeni, wspierających konkurencję, chroniących małoletnich przed szkodliwymi treściami rozpowszechnianymi w mediach audiowizualnych i w Internecie.

 Mając na względzie te cele, Rada Unii Europejskiej przyjęła w 1998 roku „Rekomendację w sprawie rozwoju konkurencyjności europejskiego przemysłu usług audiowizualnych i

informacyjnych przez promowanie narodowych działań na rzecz osiągnięcia podobnej i efektywnej

ochrony małoletnich i godności ludzkiej”. W 1999 roku Parlament Europejski i Rada UE przyjęły

„Wieloletni plan działalności wspólnotowej na rzecz promocji bezpiecznego wykorzystania

Internetu przez zwalczanie nielegalnej i szkodliwej zawartości sieci globalnych”.

Wspieranie rozwoju przemysłu audiowizualnego, produkcji i dystrybucji europejskich audycji

telewizyjnych i filmów, co z kolei służy promocji różnorodności kulturalnej i językowej oraz

podnoszeniu konkurencyjności Unii na światowym rynku audiowizualnym. Te cele realizuje

program Media Plus, na który przeznaczono budżet 400 mln euro, w tym 50 mln euro na

szkolenia, na development - 70 mln euro, dystrybucję - 201 mln euro, promocję – ok. 30 mln

euro, koszty administracyjne – ok. 31 mln euro.

Finansowanie programów rozwoju produkcji zawartości multimedialnej i internetowej m.in. w

celu promocji różnorodności kulturowej i językowej w społeczeństwie informacyjnym. W

2000 roku Rada UE przyjęła decyzję o rozpoczęciu realizacji wieloletniego programu

wspierania produkcji i wykorzystania europejskiej zawartości cyfrowej w sieciach globalnych

oraz promowania różnorodności językowej w społeczeństwie informacyjnym. Składają się na

to działania wspomagające wykorzystywanie europejskiej zawartości Internetu, szczególnie

tworzonej przez sektor publiczny, promocję produkcji w językach krajów unijnych oraz

wspieranie eksportu tych treści, a także wzmacnianie dynamiki rynkowej i działalności

przedsiębiorstw. W 2002 roku Rada UE przyjęła uchwałę „O interaktywnej zawartości mediów

w Europie”, traktując rozwój produkcji i wykorzystania tych interaktywnych treści jako

element realizacji znacznie szerszego programu rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz

jako kontynuację działań związanych z promocją produkcji treści audiowizualnych.

Wypracowanie wspólnych standardów technicznych w zakresie mediów audiowizualnych i

komunikacji elektronicznej, stworzenie prawnych i technologicznych podstaw wejścia

europejskich mediów audiowizualnych do ery cyfrowej; promowanie integracji (konwergencji)

i interoperacyjności mediów audiowizualnych, telekomunikacji i informatyki jako fundamentu

rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

Wśród celów polityki Unii Europejskiej ważne miejsce zajmują relacje z krajami trzecimi,

obejmujące:

rozszerzenie Unii Europejskiej i wprowadzenie krajów kandydackich oraz innych krajów

postkomunistycznych do „europejskiej przestrzeni audiowizualnej” (czyli objęcie ich tym

samym porządkiem prawnym oraz zasadami działalności mediów audiowizualnych);

wielostronne negocjacje handlowe w ramach Światowej Organizacji Handlu, których celem

jest ochrona unijnego rynku audiowizualnego przez niepodejmowanie w ramach GATS

zobowiązania liberalizacji tego rynku i odmowę przyznania krajom trzecim nieograniczonego

dostępu do tego rynku oraz klauzuli najwyższego uprzywilejowania;

współpracę z innymi krajami (np. z krajami Morza Śródziemnego, z krajami bałkańskimi oraz

z tzw. nowymi sąsiadami UE na Wschodzie po rozszerzeniu UE o 10 państw), a także

współpracę z organizacjami międzynarodowymi.

1.3W 1999 roku Komisja Europejska opublikowała komunikat na temat zasad i wytycznych

polityki audiowizualnej Wspólnoty w erze cyfrowej. Komisja Europejska wymieniła w

komunikacie podstawowe dziedziny działalności w tym zakresie (m.in. nowelizację dyrektywy

o telewizji bez granic, zapewnianie równego prawa do programowej zawartości mediów

audiowizualnych, ochronę praw autorskich i zwalczanie piractwa, pomoc publiczną dla

kinematografii i telewizji, stworzenie ram prawnych dla kinematografii, regulację nowych

form reklamy i sponsoringu, ochronę małoletnich).

Komisja Europejska określiła również w komunikacie następujące zasady polityki

audiowizualnej:

proporcjonalność, czyli ograniczanie regulacji do niezbędnego zakresu, potrzebnego do

osiągnięcia założonego celu,

docsity.com

oddzielenie regulacji infrastruktury od regulacji zawartości komunikowania (czyli z jednej

strony rozdzielenie regulacji dotyczących przekazywania sygnałów elektronicznych i

stosowanej w tym zakresie infrastruktury, a z drugiej strony regulacji dotyczących treści

audiowizualnych),

neutralność techniczną regulacji,

zachowanie polityki i regulacji na szczeblu europejskim, służących interesowi ogólnemu

zgodnie z zasadą, że regulacja następuje wtedy, gdy rynek sam nie zrealizuje tych celów,

uznanie roli publicznego radia i telewizji oraz potrzeby przejrzystości w ich finansowaniu,

samoregulację jako uzupełnienie regulacji.

Polityka audiowizualna UE jest realizowana w szczególności przez program Media Plus i inne

programy wsparcia finansowego w celu ochrony różnorodności kulturalnej i językowej, a także

przez inicjatywę „e-Europe”.

Informacje dotyczące kierunków polityki medialnej Unii Europejskiej i działalności

międzynarodowej KRRiT znajdują się w rozdziale VIII „Sprawozdania Krajowej Rady

Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności” oraz w części „Informacja o

podstawowych problemach radiofonii i telewizji”

Rola regulatorów audiowizualnych według Komisji Europejskiej

1.4Unia Europejska, wyznaczając cele wspólnotowej polityki audiowizualnej, dostrzega

znaczenie tworzenia korzystnych warunków dla rozwoju rynku audiowizualnego, zniesienia

przeszkód swobodnego przepływu usług pomiędzy państwami członkowskimi UE oraz

powstania systemu przeciwdziałającego nieuczciwej konkurencji na wspólnym rynku.

Osiągnięcie tych celów będzie możliwe poprzez harmonizację przepisów prawnych oraz

działań administracyjnych w państwach członkowskich w zakresie podejmowania działalności

przez nadawców programów telewizyjnych oraz operatorów telewizji kablowych.

Celem podejmowanych działań jest przeciwdziałanie zakłóceniom swobodnego przepływu

programów w ramach Wspólnoty, propagowanie powstawania w państwach członkowskich

rynków o wielkości odpowiedniej dla produkcji telewizyjnej, nie tylko poprzez ustanowienie

wspólnych zasad otwierania rynków krajowych, lecz także poprzez popieranie produkcji

europejskiej.

Nie mniej ważnym elementem akcentowanym przez wspólnotowe prawo audiowizualne jest

ochrona interesu publicznego w zakresie roli pełnionej przez telewizję jako źródło informacji,

edukacji, kultury i rozrywki. Ochrona interesu publicznego obejmuje przestrzeganie praw

odbiorcy, poszanowanie godności ludzkiej oraz ochronę praw dzieci i młodzieży w mediach

elektronicznych, a także promowanie różnorodności kulturowej i językowej.

Cele te znalazły odzwierciedlenie w najistotniejszym akcie prawnym regulującym sferę

rozpowszechniania treści audiowizualnych na obszarze Unii Europejskiej, czyli dyrektywie o

telewizji bez granic.

Dyrektywa wskazuje na obowiązek zagwarantowania niezależności krajowych organów

regulacyjnych. Ich podstawową rolą, w rozumieniu dyrektywy, jest monitorowanie

efektywnego wypełniania zadań określonych w jej przepisach.

1.5Istnienie niezależnego organu państwowego właściwego w sprawach radiofonii i telewizji

jest normą w państwach europejskich. Radiofonia i telewizja realizują prawo każdego

człowieka do wypowiedzi i informacji.

Zgodnie z art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka każdy ma prawo korzystać z tych

praw bez ingerencji władz publicznych. Ze względu jednak na konieczność koncesjonowania

nadawców oraz na znaczenie radiofonii i telewizji dla demokracji, kultury, społeczeństwa oraz

gospodarki powołuje się niezależne organy regulacyjne do realizacji celów polityki publicznej

w sposób zgodny z normami demokracji m.in. w celu ochrony wolności nadawców.

Unia Europejska przywiązuje duże znaczenie do właściwego funkcjonowania audiowizualnych

organów regulacyjnych w nowych krajach członkowskich, uznając to za element

administracyjnej zdolności do realizacji acquis communautaire w tej dziedzinie. Komisja

Europejska zapowiada rozpoczęcie konsultacji na temat możliwości zacieśnienia współpracy

na szczeblu europejskim między organami regulującymi dziedzinę audiowizualną.

W lipcu 2002 roku Komisja Europejska powołała stałą grupę regulatorów europejskich. W jej

skład wchodzą przedstawiciele krajowych organów regulacji i Komisji Europejskiej. Celem

działania grupy jest m.in. ujednolicanie stosowania nowych, wspólnotowych regulacji

ramowych oraz doradzanie Komisji Europejskiej w zagadnieniach, dotyczących wdrażania

tych regulacji.

W komunikacie Komisji Europejskiej z 1999 roku na temat zasad i wytycznych, dotyczących

wspólnotowej polityki audiowizualnej w erze cyfrowej m.in. stwierdza się, że:

organy regulacyjne powinny być niezależne od rządu i podmiotów rynkowych,

docsity.com

proces konwergencji technologicznej wymaga zwiększonej współpracy między organami

regulacyjnymi, odpowiedzialnymi za infrastrukturę łączności, media audiowizualne i ochronę

konkurencji (istotne jest, aby regulacja radia i telewizji była częścią procesu kształtowania

rynku i uwzględniała konieczność liberalizacji, otwarcia rynków na konkurencję,

monitorowania przypadków naruszania zasad konkurencji, stwarzania warunków sprzyjających

konkurencji; regulacja powinna także uwzględniać zadania związane z tworzeniem i treścią

programu, w związku z czym wyrażany jest pogląd, że regulacja treści i regulacja sieci nie

powinna być rozłączna),

organy regulacyjne mogą przyczynić się do rozwoju i wdrożenia systemów samoregulacji

podmiotów rynkowych. W miarę wzrostu liczby nadawców, a także wraz z rozwojem nowych

technologii, trudniejszych do objęcia regulacją i nadzorem, do rozpowszechniania programów

przewiduje się upowszechnianie różnych form samoregulacji. Formy te mają obejmować

tworzenie zasad i kodeksów dobrej praktyki przez samych nadawców lub dostawców treści

(potencjalnie w ramach prawnych tworzonych przez ustawodawstwo i z określeniem roli

organu regulacyjnego w nadzorowaniu ich przestrzegania).

Organom regulacyjnym powierza się – w różnym zakresie, w różnych krajach – zadania

związane z:

zarządzaniem sektorem audiowizualnym (koncesjonowanie nadawców prywatnych i

ewentualnie publicznych, w niektórych przypadkach powoływanie członków organów

nadzorczych lub zarządzających nadawców publicznych),

regulacją i nadzorowaniem nadawców (wydawanie rozporządzeń w ramach upoważnień

ustawowych, opracowywanie kodeksów i standardów działalności nadawców, nadzorowanie i

monitorowanie tej działalności, nakładanie kar za naruszanie przepisów lub nie wywiązywanie

się z obowiązków),

udziałem doradczym lub współstanowiącym w tworzeniu polityki państwa w zakresie

radiofonii i telewizji, w procesie legislacyjnym, w opiniowaniu porozumień

międzynarodowych w dziedzinie mediów audiowizualnych,

współpracą międzynarodową.

1.6 Dzisiaj cele regulacji radiofonii i telewizji określa się najogólniej w sposób następujący:

zapewnianie dostępu do sieci i usług, czyli do oferty programowej i innej,

określenie standardów obowiązujących w programach i dążenie do ich podwyższania,

promowanie jakości,

troska o gospodarczy i technologiczny rozwój sektora.

Zapewnianie dostępu do programu obejmuje m.in. promowanie rozwoju radiofonii i telewizji

cyfrowej, w tym dostarczanie nadawcom bodźców (np. przez gwarancje uzyskania

dodatkowych kanałów) oraz pomoc w konwersji cyfrowej. Realizowaniu tego celu służy także

rozwój sieci szerokopasmowych.

Promocji wysokiej jakości programu służy w szczególności:

wzmacnianie nadawców publicznych (czy bezpłatnych kanałów ogólnodostępnych, jak na

przykład w Niemczech poprzez zakaz przenoszenia transmisji sportowych i filmów do

kanałów płatnych),

utrzymywanie kwot programowych, nakładanie wymogów programowych także na nadawców

kanałów płatnych, troska o wysoką jakość oferty internetowej (m.in. przez zapewnianie

działalności nadawców publicznych w Internecie, jak na przykład BBC),

finansowanie produkcji określonych gatunków programowych.

Troska o gospodarczy rozwój sektora wymaga rozważenia, czy inne omówione tu kierunki

polityki medialnej i regulacyjnej przyczynią się do tego celu, czy też nie. Istotne znaczenie ma

tu ochrona konkurencji, wspieranie rozwoju technologicznego, troska o to, by nowe podmioty

nie musiały pokonywać wysokich barier wstępu na rynek.

Wyróżnia się regulację „behawioralną” (opracowywanie przepisów, stanowiących niekiedy

daleko idącą ingerencję w działalność nadawców i operatorów, narzucających im określone

obowiązki i sposób ich realizacji) oraz regulację „strukturalną” (zapewnianie takiej struktury

rynku, by wymuszała ona właściwe zachowania nadawców, promowała inwestycje w

produkcję programu oraz jego jakość).

Ze względu na rosnącą liczbę nadawców oraz źródeł programu i informacji polityka

regulacyjna w coraz większym stopniu ma charakter strukturalny.

Do instrumentów polityki „strukturalnej” należą także utrzymywanie nadawcy lub nadawców

publicznych, kwoty programowe lub inwestycyjne, przyznawanie nadawcom komercyjnym

określonych przywilejów (np. we Francji jest to brak opłaty za częstotliwość), w zamian za co

docsity.com

można wymagać od nadawców realizacji wymogów programowych, ograniczania koncentracji

mediów itp.

Kompetencje regulatorów audiowizualnych w wybranych krajach

1.7Państwa członkowskie UE zgodnie z systemami prawnymi, tradycjami demokratycznymi i

kulturowymi ustanawiały organy regulacyjne w różny sposób. Efektem jest zróżnicowanie

zarówno w odniesieniu do ich modeli, kompetencji, jak i środków służących zachowaniu

niezależności.

W większości krajów ciała regulacyjne mają charakter kolegialnego organu decyzyjnego,

którego członkowie są powoływani przez:

władze ustawodawcze,

władze wykonawcze,

władze ustawodawcze i wykonawcze,

władze sądownicze,

ruchy i grupy społeczne.

Zróżnicowanie modeli i kompetencji regulatorów obrazują rozwiązania francuskie i irlandzkie,

uznawane za tradycyjne oraz brytyjskie i austriackie, które przyjęły skonwergowany model

regulatora.

1.8 We Francji Najwyższa Rada ds. Audiowizualnych (CSA), powołana na mocy ustawy z 17

stycznia 1989 roku, jest przykładem tradycyjnego regulatora radiofonii i telewizji.

CSA dysponuje częstotliwościami, przyznaje koncesje, monitoruje nadawców w zakresie

zobowiązań programowych oraz przestrzegania podstawowych zasad porządku publicznego w

mediach, nakłada kary administracyjne na nadawców prywatnych i publicznych w przypadku

niewypełniania ciążących na nich obowiązków. CSA wybiera członków zarządów radiofonii i

telewizji publicznej.

Rząd Republiki zwraca się do CSA o wydawanie opinii w zakresie nowych aktów prawnych,

dotyczących radiofonii i telewizji, czy negocjacji międzynarodowych w zakresie mediów

elektronicznych. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o swobodzie komunikacji z 1 sierpnia

2000 roku CSA odgrywa główną rolę w praktycznej realizacji projektu wprowadzenia

naziemnej telewizji cyfrowej. CSA posiada kompetencje w zakresie planowania częstotliwości

oraz wyboru komercyjnych stacji telewizyjnych, ubiegających się o możliwość naziemnego

nadawania cyfrowego.

1.9 W Irlandii regulatorem zawartości treści mediów elektronicznych jest Broadcasting

Commission of Ireland.

Od 2003 roku komisja przechodzi przez etap tworzenia regulatora, obejmującego także media

publiczne.

Niezależnie od BCI działa komisja rozpatrująca skargi na nadawców (Broadcasting Complaints

Commission – BCC).

BCI ma charakter komercyjnego, quasi-państwowego organu, co w warunkach irlandzkich

oznacza możliwość pobierania opłat od podmiotów rynkowych. BCI licencjonuje nadawców,

przy czym warunki udzielenia koncesji na nadawanie są publicznie znane. Warunkiem złożenia

wniosku koncesyjnego jest przeprowadzenie przez przyszłego nadawcę badań rynkowych

związanych z określeniem swojej przyszłej pozycji rynkowej. W praktyce BCI często zgłasza

uwagi i zastrzeżenia w stosunku do przedstawianych analiz.

Specyfiką regulacji prywatnych nadawców irlandzkich jest to, że koncesja należy do organu

regulującego, a nadawca jest jedynie jej wykonawcą. BCI zajmuje się także monitorowaniem

programów, czyni to jednak sporadycznie. Sprawdza też, czy koncesja wykonywana jest

zgodnie z warunkami jej przyznania. Program monitorowany jest na bieżąco. Corocznej ocenie

podlegają m.in. dokumenty finansowe nadawcy, posiadane zasoby, w tym zasoby ludzkie oraz

ich efektywne wykorzystanie. Sprawdzane są także wykorzystywanie przyznanych

częstotliwości, należyta staranność w dopełnieniu warunków koncesji i wysiłki na rzecz

zachowania różnorodności w przekazywanych treściach.

1.10 W 2003 roku w Wielkiej Brytanii rozpoczął działalność Office of Communications

(OFCOM). W jednym niezależnym urzędzie połączono funkcje istniejących dotychczas pięciu

ciał regulacyjnych:

The Broadcasting Standards Commission (BSC),

Independent Television Commission (ITC),

The Office of Telecommunications (Oftel),

The Radio Authority,

Radiocommunications Agency (RAu).

System nowej regulacji charakteryzuje się zarówno dla mediów publicznych, jak i

komercyjnych minimalną ingerencją regulatora oraz naciskiem na samokontrolę nadawców.

docsity.com

OFCOM ma jednocześnie dbać o przestrzeganie standardów jakości i przyzwoitości w

mediach, standardów technicznych, jak też zapewniać wysoki poziom konkurencyjności i

dobrą kondycję ekonomiczną sektora mediów elektronicznych i telekomunikacji.

Do najważniejszych zadań brytyjskiego regulatora należą m.in.:

efektywne zaspakajanie potrzeb odbiorców,

zintegrowane podejście do regulacji,

kreowanie klarownej i spójnej polityki,

zdolność do elastycznego reagowania,

utrzymywanie różnorodnej oferty i jakości usług sektora komunikacyjnego,

wykorzystanie doświadczeń istniejących regulatorów,

szybka reakcja na skargi odbiorców,

usprawnienie procesu koncesyjnego i decyzji dotyczących polityki medialnej.

Zadaniem OFCOM-u jest też tworzenie strategii rozwoju sektora telekomunikacyjnego i

polityki w tym zakresie.

Obszar telekomunikacyjny odpowiada za politykę dotyczącą regulacji sieci, usług i zakresu

częstotliwości. Obejmuje on politykę dostępu do sieci i usług (szerokopasmowych i

wąskopasmowych), planowania częstotliwości, ich sprzedaży (np. w formie aukcji), a także

współpracy międzynarodowej.

OFCOM odpowiada za licencjonowanie częstotliwości na potrzeby usług telekomunikacyjnych

oraz zagadnienia związane z częstotliwościami dla poszczególnych licencji telewizyjnych i

radiowych. OFCOM dodatkowo ponosi odpowiedzialność za politykę przyznawania numerów

telefonicznych.

OFCOM jest tzw. regulatorem lekkim, czyli wypracowującym standardy dobrego

postępowania, które służą jako wzorce do samoregulacji przez media. Taki sposób działania

jest możliwy w warunkach tradycji mediów dojrzałych i odpowiedzialnych, wyrosłych z

doświadczeń BBC.

OFCOM jest jednak też regulatorem, który ma podwójne zadanie: nie tylko kontroluje (w tym

po raz pierwszy także media publiczne), ale dba o kondycję całego sektora medialnego w

Wielkiej Brytanii. Dbałość ta ma dwa oblicza: dotyczy odbiorców mediów (standardy

przyzwoitości, różnorodność oferty programowej, zapobieganie praktykom

monopolistycznym) oraz nadawców (polityka konkurencyjności).

W strukturze OFCOM-u charakterystyczne jest istnienie rady konsumentów, która doradza

zarówno radzie nadzorczej, dyrektorowi naczelnemu, jak i jednostce odpowiedzialnej za

badania i wypracowywanie strategii.

1.11 W Austrii obecny kształt systemu regulacyjnego został określony zmianami ustawowymi

z 2001 roku.

Na ich podstawie centralną rolę odgrywa Rundfunk und Telekom Regulierungs-GmbH (RTR),

czyli Regulacja Radiowo-Telewizyjna i Telekomunikacyjna sp. z o.o. Instytucja ta stanowi

strukturę operacyjną zarówno dla KommAustria (Austriacki Urząd ds. Komunikowania), jak i

TKK (Komisja ds. Kontroli Telekomunikacji).

W skład RTR wchodzą dwa podstawowe departamenty: departament ds. radiowo-

telewizyjnych oraz departament ds. telekomunikacyjnych. W praktyce oznacza to przyjęcie

przez Austrię zintegrowanego modelu regulatora, kompetentnego zarówno w dziedzinie

mediów elektronicznych, jak i telekomunikacji. Takie rozwiązanie umożliwia lepsze

wykorzystanie informacji, dotyczących obu rynków oraz doświadczeń pracowników,

dotychczas zatrudnionych w odrębnych instytucjach.

RTR jest odpowiedzialna za techniczną i administracyjną stronę decyzji regulacyjnych,

podejmowanych przez KommAustria i TKK. W dziedzinie mediów elektronicznych RTR

wspiera działania KommAustria, która bezpośrednio podlega kanclerzowi federalnemu.

KommAustria jest odpowiedzialna w szczególności za wprowadzanie w życie ustaw o

prywatnej radiofonii telewizji w zakresie zarządzania częstotliwościami i licencjonowania

nadawców. RTR we współpracy z KommAustria jest aktywnie zaangażowany w prace,

których celem jest wprowadzenie naziemnej telewizji cyfrowej.

31. Komercjalizacja mediów w Polsce

 Komercjalizacja o Regulacja oparta na specyficznym rozumieniu interesu publicznego, usług i dóbr

publicznych związanych z nimi standardami

o Jest zastępowana lub ustępuje miejsca regulacji rynkowej i wykorzystywanym przez nią standardom.

docsity.com

o W obszarze komunikowania masowego oznacza zwiększenie nacisku na osiąganie wysokiej pozycji na rynku, na wypracowanie zysku i należytej stopy zwrotu na aktywach

także w stosunku do instytucji państwowych (tj. np. TVP lub PR i spółki radia

regionalnego).

o Komercjalizacja wyzwala tendencję do osiągania jak największego audytorium, pozyskiwania wysokich przychodów reklam, wytwarzania takich form programowych,

które sprzyjają osiąganiu tych celów i generowaniu przychodów przez podmioty

medialne.

o Dla sektora publicznego dłuższym okresie czasu komercjalizacja jest wstępem do prywatyzacji.

o Komercjalizacja stanowi przesłankę sprzyjającą nasilającej się obecności zagranicznego kapitału w postaci gotowych produktów medialnych np. filmów, jak też praw

programowych (licencyjnych na różnego typu Quizy, show etc. – np. Polsat 5 razy więcej

produkcji z USA, niż z Polski, TVN 63% program z USA)

 Realizacja szczegółowych zadań programowych przez TVP.SA 2001r: o Audycje zgodne z art.21 ust:

 TVP1 36,6%  TVP2 24,6% - tendencja do komercjalizacji i ekonomizacji kultury.

 Konkurencja ze strony nadawców prywatnych, sprawiła także, że media publiczne przezywają od początku lat 80. kryzys legitymizacji. W momencie gdy system dualny zaczął się stabilizować i

dojrzewać , pojawiło się nowe wyzwanie w postaci multimediów i techniki cyfrowej.

 We wszystkich krajach, które wprowadziły system dualny (Polska, Czechy Węgry) trwa dyskusja nad spadkiem jakości programów telewizji publicznych, wszędzie też telewizje publiczne

dopasowują swe programy do oferty mediów prywatnych.

 Wprowadzenie modelu mediów publicznych w Polsce odbywało się w okresie, kiedy szczególnie silne ścierają się przeciwne tendencje zarówno rodzaju gospodarczym , jak i politycznym.

 Dwa ważne zjawiska, które mają znaczące skutki dla funkcjonowania systemów medialnych Europie Środkowej to

o Komercjalizacja (prywatyzacja) mediów regionie oraz ich internacjonalizacja. Komercjalizacja w pierwszym okresie przemian dotyczyła przede wszystkim prasy, a

rynek mediów drukowanych stanowił mniejszy obszar konfliktów niż media

elektroniczne. Po 1995 r. nastąpiło jednak przyśpieszenie prywatyzacji radia i telewizji,

związane z przyśpieszeniem rozwoju nowych technologii.

o Cyfryzacja technologii medialnej ostatecznie kończy okres braku częstotliwości i przewagi popytu nad podażą w nadawaniu programów. Oznacza to, że wkrótce głównym

problemem znaczenia mediów dla rozwoju sfery publicznej w Europie Środkowej będzie

nie kwestia upolitycznienia, ale zamożności społeczeństwa, tak aby, każdy obywatel –

jednocześnie członek publiczności mediów – miał równy dostęp do usług związanych z

rozwojem technologii cyfrowej.

 Przykłady: 1. Super Express, Fakt, zmiany w Gazecie Wyborczej

– krótkie zwięzłe informacje, łatwiejszy język, przekrój- kolorowe zdjęcia.2.

TVP1

32. Polskie media na przełomie dwóch wieków – bilans

 Po 1989 roku wysyp nowych tytułów, gazet niezależnych, solidarnościowych, z których sukces odniosła tylko Gazeta Wyborcza. Schodzenie z rynku starych tytułów PRL-owskich, z 10

dzienników utrzymała się tylko Rzeczpospolita i Trybuna.

o Przekształcenie Rzeczpospolitej w gazetę niezależną dzięki działalności Dariusza Fikusa i wejściu kapitału zagranicznego.

 Komercjalizacja i tabloidyzacja. Zmiany w szatach graficznych, wejście kolorów i dużych zdjęć, dodatków tematycznych i insertów. Uproszczenie języka, skracanie tekstów. Taka tendencja

zauważalna jest w przypadku wszystkich tytułów, oparł się jej wyłącznie Tygodnik Powszechny.

 Specjalizacja. Powstawanie periodyków zaadresowanych do wąskiego, elitarnego kręgu odbiorców zainteresowanych jakąś dziedziną życia.

 Utrzymywanie się prasy głównie z reklam. Walka o reklamy. Mniejsza rola prenumeraty. o Wyjątek: Rzeczpospolita

 Koncentracja mediów.

docsity.com

o Przykład - Imperium medialne Agory, która posiada dziennik ogólnokrajowy, prasę lokalną, stacje radiowe oraz serwisy internetowe.

 Wejście gazet ogólnokrajowych w regiony, poprzez dołączanie wkładek lokalnych stają konkurencją dla prasy regionalnej. Przejmowanie funkcji gazety lokalnej przez gazetę

ogólnokrajową.

 Unifikacja pod względem własnościowym w regionach. Kapitał zagraniczny zdominował prase regionalną. Łączone są tytuły i tworzone monopole. Przykład: region poznański zdominowany

przez Pasauera.

 Spadające nakłady wszystkich tytułów prasy codziennej. nowe zagospodarowanie na rynku, schodzenie starych tytułów (Życie) , wchodzenie nowych (Fakt).

 Rozwój dziennikarstwa śledczego. Gazety ujawniają wielkie afery, afera Rywina - GW, afera Starachowicka - Rzeczpospolita.

 Wzrost czytelnictwa w ogóle dzięki prasie bezpłatnej, czytają ci którzy normalnie nie mają żadnej styczności ze słowem drukowanym.

Mogą pojawić się pytania z ostatnich wykładów, czyli:

33. Media a władza. 34. Władza mediów a terroryzm.

35. Władza mediów a koncentracja.

docsity.com