


To jest jedynie podgląd.
3 wyświetlane ||| 3 wyświetlanych na 12 str.

To jest jedynie podgląd.
3 wyświetlane ||| 3 wyświetlanych na 12 str.

To jest jedynie podgląd.
3 wyświetlane ||| 3 wyświetlanych na 12 str.

To jest jedynie podgląd.
3 wyświetlane ||| 3 wyświetlanych na 12 str.
Przeszukuj podgląd dokumentu
WSTĘP
Temat mojej pracy nasunął mi się podczas obserwacji tego, co działo się
w moim mieście tzn. Iławie w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Także prasa i
telewizja na bieżąco informowały o rozwoju samorządu lokalnego oraz o tym
jakie są przekazywane przez władze centralne na realizację zadań własnych oraz
zleconych. Dlatego też obserwuje się, że każda gmina stara się, aby jej dochody
w danym roku wzrastały. Jakikolwiek, więc przypływ pieniędzy lub innych
środków do gminy jest szansą na to, by można było zwiększyć jej finanse na
przykład poprzez pozyskiwanie środków pozabudżetowych. Okazuje się, iż
pozyskiwanie takich środków przez gminę samorządową jest jedną z możliwości
zwiększania dochodów własnych, które to w efekcie wpływają na jej wzrost
gospodarczy i ekonomiczny.
W przeddzień wejścia Polski do Unii Europejskiej każda gmina
samorządowa powinna spełniać pewne standardy obowiązujące we wspólnocie
europejskiej, a jeśli nie, to musi się dostosowywać w ciągu najbliższych lat do
wymogów Unii. Iława, jak to wynika z moich obserwacji, też stara się o środki
pochodzące z kraju oraz z zagranicy w celu dostosowania własnego rozwoju
do poziomu europejskiego. Jednak główną przeszkoda są przede wszystkim zbyt
niskie dochody gminy, dlatego też postaram się przedstawić tę gminę
samorządową jako instytucję, która chce i dąży do zwiększenia swoich wpływów
poprzez pozyskiwanie środków pozabudżetowych w celu realizacji zadań
własnych.
Zakres pracy obejmuje, więc przedstawienie gminy miejskiej jako
podstawowej jednostki samorządowej, która rozwijała się przez minione
dziesięciolecie i która w obecnej rzeczywistości ma możliwość decydowania o
swoim systemie funkcjonowania w świetle aktualnie obowiązujących norm
prawa. A normy te decydują także o zasadach finansowania gminy tzn. jakie
gmina może mieć dochody i na co je musi lub może wydatkować. Jednak, aby
zwiększyć te dochody, musi się o to bardzo starać chociażby poprzez możliwości
pozyskiwania środków pozabudżetowych od organizacji i fundacji w kraju jak i za
granicą państwa polskiego.
Jeden z rozdziałów został, więc przeze mnie przeznaczony
na przedstawienie środków pozabudżetowych w rozwoju gminy miejskiej Iława
na przestrzeni lat 1997 – 2000. W rozdziale tym chcę także zaprezentować, jak
to gmina miejska Iława starała się o te środki i jakie można było z tego tytułu
zrealizować zadania własne. Postaram się także odpowiedzieć na pytanie - Czy
docsity.com
warto było starać się o środki pomocowe, oraz jaka perspektywa w tym zakresie
czeka gminy samorządowe?
W pracy tej postaram się także wykazać, że możliwość pozyskiwania
środków pozabudżetowych rodzi duże korzyści dla gminy, czyli mieszkańców
całej społeczności lokalnej.
docsity.com
ROZDZIAŁ I
GMINA JAKO PODSTAWOWA JEDNOSTKA SAMORZĄDOWA
1. Samorząd gminy w okresie II Rzeczpospolitej
Samorząd terytorialny w Polsce lat międzywojennych dopiero w roku 1933
doczekał się ustawy zapowiedzianej Konstytucją z marca 1921 roku, nie znaczy
to jednak, że do tego czasu go nie było1. Przeciwnie, już sam tytuł ustawy
o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego, zwanej ustawą
scaleniową wskazuje, że stanowiła ona uzupełnienie istniejących już przepisów.
W związku z tym należy przypomnieć, że wcześniej funkcjonował samorząd
terytorialny w byłym zaborze pruskim, austriackim i rosyjskim.
W chwili odzyskania niepodległości samorząd terytorialny istniał w różnym
stopniu na terenie całego kraju. Na ziemiach byłego zaboru austriackiego i
pruskiego jego organizacja opierała się początkowo na przepisach państw
zaborczych, natomiast na ziemiach byłego Królestwa Polskiego jego organizację
unormowały przepisy polskie (dekrety Naczelnika Państwa z lat 1918-19).
1. Samorząd gmin wiejskich
W chwili odzyskania niepodległości samorząd gmin wiejskich istniał
na terenie całego kraju. Zmiany dotyczące organizacji na ziemiach byłego
Królestwa Polskiego wprowadzono w 1918 roku. Nową instytucją była rada
gminna (wybierana przez zgromadzenie gminne) z wójtem na czele. Była ona
organem zarządzającym i kontrolującym działalność wójtów. Na ziemiach byłego
zaboru austriackiego przeprowadzono częściową demokratyzację istniejących
struktur samorządu gminnego, ale nie ich zmianę. Wprowadzono dodatkowe
kurie w wyborach samorządowych, mimo to rada wciąż składała się głównie z
osób pochodzących z nominacji. Na ziemiach byłego zaboru pruskiego także
odziedziczone struktury nie uległy zmianie. Wprowadzono jedynie
demokratyczną ordynację wyborczą.
2. Samorząd gmin miejskich
Samorząd gmin miejskich istniał na wszystkich terenach byłego Królestwa
Polskiego. Na mocy dekretu z 1918 roku wprowadzono pojęcie gminy jako
samodzielnej jednostki terytorialnej, wyposażonej w osobowość prawa
publicznego. Członkami gminy stali się wszyscy obywatele polscy zamieszkali na 1 Przy opracowaniu wykorzystałem pracę D. J. Malec „Historia administracji nowożytnej”, Warszawa 1994, s. 20-45.
docsity.com
jej terenie od 6 miesięcy. Organem uchwałodawczym i kontrolującym były rady
miejskie. Organ wykonawczy stanowił magistrat (zarząd miejski). Na terenach
byłego zaboru austriackiego wybory do samorządu nadal opierały się
na systemie kurialnym.
3. Samorząd powiatowy
Samorząd powiatowy po wprowadzeniu go w latach 1918-19 na ziemiach
byłego Królestwa Polskiego istniał na terenie całego kraju (z wyjątkiem Śląska
Cieszyńskiego). Organami uchwałodawczymi i kontrolującymi były sejmiki
powiatowe, a organami wykonawczymi – wydział powiatowy. Na czele sejmiku
i wydziału stał starosta. Na ziemiach byłego zaboru austriackiego samorząd
powiatowy praktycznie nie działał.
4. Samorząd wojewódzki
Samorząd wojewódzki w chwili odzyskania niepodległości istniał tylko na
ziemiach byłego zaboru pruskiego jako dawny pruski samorząd prowincjonalny.
Jego organem uchwałodawczym był sejmik wojewódzki a organem
wykonawczym – wydział wojewódzki ze starostą na czele. Funkcje samorządu
terytorialnego na terenach byłego zaboru rosyjskiego pełniły rady wojewódzkie.
„Decydujące znaczenie dla funkcjonowania samorządu terytorialnego
miała ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego z dnia 23
marca 1933 roku2 (tzw. ustawa scaleniowa). Wprowadziła ona jednolitą dla
całego kraju organizację i zasady działania samorządu gminnego (miejskiego i
wiejskiego) oraz powiatowego. Ogólnopolski samorząd wojewódzki wbrew
zapowiedziom nie został wprowadzony.”3
Ustawa dzieliła organy samorządu na wykonawcze i zarządzające oraz
stanowiące i kontrolujące. W organizacji samorządu terytorialnego w różnym
stopniu uwzględniono następujące zasady. Na postawie Konstytucji marcowej
jednostki samorządu terytorialnego pokrywały się z jednostkami podstawowego
podziału administracyjnego państwa (gminy, powiaty, województwa). Decyzje
dotyczące samorządu terytorialnego podejmowały organy wybieralne.
Jednostkom samorządu terytorialnego przyznano zarówno osobowość
cywilnoprawną jak i publicznoprawną, czyli prawo dysponowania władztwem
organizacyjnym. Jednostki samorządu terytorialnego uzyskały prawo łączenia się
w celu realizacji zadań przekraczających możliwości danej gminy (tzw. związki
międzykomunalne).
2 Dz.U. z 1933 r., nr 35, poz. 294 3 D. J. Malec „Historia administracji nowożytnej”, Warszawa 1994, s. 26.
docsity.com
Ustawa scaleniowa przeprowadziła tylko częściową unifikację. Obok gmin
jednostkowych pozostawiono gminy zbiorowe składające się z gromad. Organem
uchwałodawczym w gminie była rada gminna, a organem wykonawczym był
zarząd gminy. W gminach miejskich organami uchwałodawczymi były rady
miejskie, a wykonawczymi – zarządy miejskie.
Po unifikacji w 1933 roku samorząd powiatowy działał na obszarze
powiatów oraz miast wydzielonych z powiatów (miasta liczące ponad 25 tysięcy
mieszkańców lub mniejsze z mocy szczególnej ustawy). Organami
uchwałodawczymi były rady powiatowe wybierane przez rady gminne i miejskie.
Rady powiatowe wybierały wydział powiatowy będący organem wykonawczym.
„Ustawa z 1933 roku upoważniała samorząd terytorialny do działania
tylko w wypadkach, gdy ustawa wyraźnie go do tego upoważniała. Do zakresu
działania należały sprawy własne i zlecone. Własny zakres działania obejmował
sprawy gospodarcze, kulturalne, oświatowe, zdrowia publicznego, zaspokajania
lokalnych potrzeb mieszkańców, o ile nie zostały one przekazane organom
administracji rządowej, czy samorządowi gospodarczemu. Część spraw
należących do kompetencji administracji rządowej na mocy ustaw i innych aktów
przekazano jednostkom samorządu terytorialnego. Były to zadania zlecone
(poruczone) do wykonania przez samorząd.”4
2. Samorząd terytorialny po II wojnie światowej (do 1950 r.)
1. Regulacje prawne
Zgodnie z Manifestem PKWN z dnia 22 lipca 1944 r. zapowiadającym
realizowanie władzy w terenie przez rady narodowe i swych upełnomocnionych
przedstawicieli, wprowadzono dualistyczny system organów administracji
terenowej.
Dekrety PKWN z dnia 21 sierpnia 1944 roku o trybie powoływania władz
administracji ogólnej I-ej i II-ej instancji5 i 23 listopada 1944 roku o organizacji i
zakresie działania samorządów terytorialnych6 oraz ustawa Krajowej Rady
Narodowej z dnia 11 września 1944 roku o kompetencji Przewodniczącego
Krajowej Rady Narodowej7, nawiązując do wzorów okresu międzywojennego,
stworzyły prawne podstawy systemu terenowej administracji opartej
na organach administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego.
4 Ibidem, s. 33 5 Dz.U. z 1944 Nr 2 poz. 8 6 Dz.U. z 1944 Nr 14 poz. 74 7 Dz.U. z 1944 Nr 5 poz. 23
docsity.com
Dekret PKWN z dnia 21 sierpnia 1944 roku o trybie powołania władz
administracji ogólnej I-ej i II-ej instancji powołał obok rad narodowych w terenie
organy administracji rządowej, mianowicie województwa i starostwa oraz ich
aparaty pomocnicze tj. urzędy wojewódzkie i starostwa powiatowe.
Rady Narodowe działały przez powoływane oraz nadzorowane przez siebie
organy wykonawcze samorządu, a ponadto wykonywały funkcje planowania
działalności publicznej. Posiadały prawo do wykonywania kontroli społecznej
ogółu jednostek terenowych realizujących funkcje administracji publicznej.
Zadania Rad Narodowych znacznie wykraczały poza kompetencje samorządów
terytorialnych w okresie międzywojennym. Przyznanie im prawa kontroli i
nadzoru nad działalnością pionu administracji rządowej, odwróciło konstrukcje
sprzed 1939 roku, gdzie administracja rządowa nadzorowała działalność
samorządów. Rady działały na sesjach, za pośrednictwem komisji i prezydiów
będących organami rady. Prezydia były organem rady wyłonionym z grona
radnych, organizującym prace sesji i komisji, wykonującym kontrolę i nadzór
nad organami wykonawczymi samorządów terytorialnych.
Dekret PKWN z dnia 23 listopada 1944 roku o organizacji i zakresie
działania samorządów terytorialnych8 przywrócił samorząd terytorialny, który
miały reprezentować rady narodowe. W ten sposób ukształtowała się swoista
sytuacja na odcinku administracji państwowej w terenie, określona jako dualizm
administracji państwowej: z jednej strony ukształtował się pion administracji
rządowej (wojewodowie, starostowie i tzw. urzędy niezespolone), z drugiej zaś
strony rady narodowe.
Do zadań samorządu terytorialnego należały sprawy publiczne
o znaczeniu lokalnym o ile nie zostały wyraźnie zastrzeżone do kompetencji
władz państwowych. Zakres administracji zleconej samorządom terytorialnym
był znaczny (m.in. szkoły, drogi, szpitale).
„Samorząd terytorialnym reprezentowany był przez terenową radę
narodową. Organami stanowiącymi samorządu terytorialnego były rady
narodowe, a organami wykonawczymi na szczeblu wojewódzkim i powiatowym –
wydziały, których z urzędu przewodniczącymi byli wojewodowie i starostowie, a
na szczeblu gminy i miasta – zarządy, którymi kierowali przełożeni gmin –
wójtowie, burmistrzowie i prezydenci.”9
Organem wykonawczym wojewódzkiej rady narodowej był wydział
wojewódzki. Przewodniczącym wydziału był wojewoda lub jego zastępca.
Wszystkie czynności biurowe wydziału wojewódzkiego załatwiał właściwy urząd
8 Dz.U. z 1944 r., nr 14, poz. 74 9 D. J. Malec „Historia administracji nowożytnej”, Warszawa 1994, s. 41.
docsity.com
wojewódzki. Organem wykonawczym powiatowej rady narodowej był wydział
powiatowy, którego przewodniczącym był starosta lub jego zastępca. Wydział
powiatowy był władzą porządkową dla burmistrzów, wójtów, sołtysów oraz
członków zarządów gmin wiejskich i miast niewydzielonych.
Organem wykonawczym miejskiej rady narodowej był zarząd miejski.
Składał się on z burmistrza i wiceburmistrza lub prezydenta i wiceprezydenta
oraz 3-6 członków zarządu wybieranych przez miejską radę narodową.
Organem wykonawczym gminnej rady narodowej był zarząd gminy.
Składał się on z wójta i podwójciego i trzech członków zarządu wybieranych
przez gminną radę narodową. Wójtowi dla celów administracji gromad podlegali
sołtysi i podsołtysi wybieranych przez ogólne zebranie mieszkańców gromady.
Brali oni udział w posiedzeniach zarządu gminnego z głosem doradczym tylko
wtedy, gdy przedmiotem obrad były sprawy dotyczące gromady.
Jeśli chodzi o organizację systemu sprawowania nadzoru
nad samorządem terytorialnym to te sprawy dopiero unormowano w ustawie z
dnia 11 września 1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu
terytorialnego10 poprzez wprowadzenie zasady hierarchicznego
podporządkowania: rady niższego stopnia były nadzorowane przez rady
wyższego stopnia. Cechą charakterystyczną była dwutorowość: sprawowano go
w pionie rad narodowych oraz w pionie ich organów wykonawczych. Nadzór
zwierzchni nad radami narodowymi i ich prezydiami sprawowało Prezydium
Krajowej Rady Narodowej. Na mocy ustawy konstytucyjnej z dnia 19 lutego
1947 roku11 kompetencje te zostały przekazane Radzie Państwa. Równocześnie
w pionie organów wykonawczo - zarządzających samorządu terytorialnego,
zwierzchni nadzór nad działalnością wojewódzkich i powiatowych organów
sprawował najpierw kierownik resortu administracji publicznej, zaś od 1945 roku
minister tegoż resortu. Nadzór bezpośredni nad zarządami gmin wiejskich i miast
niewydzielonych z powiatowych związków samorządowych sprawował wydział
powiatowy, a w sprawach nie cierpiących zwłoki – starosta. Nadzór nad
wydziałami powiatowymi i zarządami miast wydzielonych z powiatowych
związków samorządowych sprawował wydział wojewódzki lub wojewoda jako
przewodniczący. Wydział wojewódzki lub wojewoda jako przewodniczący.
2. Likwidacja samorządu terytorialnego
W latach 1948-50 doszło do likwidacji tradycyjnych organów administracji
i stworzenia jednolitego systemu administracji terytorialnej. W Polsce nastąpiło
10 Dz.U. z 1944 r., nr 5 poz. 23 11 Dz.U. z 1947 r., nr 18 poz. 71
docsity.com
to na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej
władzy państwowej12. Ustawa wprowadziła jednolitość strukturalną i
funkcjonalną. Zniosła związek samorządu terytorialnego, wydziały powiatowe i
wojewódzkie oraz zarządy, stanowiska wojewodów, starostów, burmistrzów,
wójtów, urzędy wojewódzkie i starostwa. Równocześnie nastąpiła nacjonalizacja
mienia samorządowego. Kompetencje zniesionych organów przejęły rady
narodowe: gminne, miejskie, powiatowe i wojewódzkie – które wewnętrznie
zreorganizowano. Zniesiony został wewnętrzny organ rady, kierujący jej
pracami, czyli prezydium. Powołano natomiast pod tą samą nazwą Prezydium.
Rady miały podlegać radom wyższego szczebla oraz wyborcom, którym
przyznano prawo odwołania radnego. Społeczności lokalne straciły podmiotowość
prawną. Stworzono konstrukcję, według której rada narodowa reprezentowała
jednocześnie interesy lokalnej społeczności i państwa. Radę przyrównano do
parlamentu i ona reprezentowała nie tylko lokalne społeczeństwo, ale cały naród.
W rezultacie rady i ich organy wykonawcze miały przejąć władzę w terenie. Takie
ukształtowanie roli rad narodowych mogło sugerować silną pozycję rad jako
organów państwa w terenie.
Taki stan rzeczy istniał do czasu wejścia w życie ustawy z 20 marca 1950
r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej13, która wprowadziła do
naszego systemu organów terenowych zasady ustroju radzieckiego. Ustawa ta
zniosła system dualistyczny, a więc samorząd terytorialny, jego związki i organy.
Majątek samorządu terytorialnego przejęło państwo. System wprowadzony tą
ustawą był modyfikowany wielokrotnie, co doprowadziło w 1975 roku do
zniesienia powiatów, jednocześnie zwiększając liczbę województw do 49.
W latach 1980-81 doktryna i publicystyka postulowały o przywrócenie
samorządu terytorialnego. Jednakże dopiero po wyborach czerwcowych 1989
roku stało się to możliwe14.
3. 10 lat współczesnej samorządności
1. Postanowienia „okrągłego stołu”
Teoretycy nauki administracji i prawa administracyjnego byli od lat
zwolennikami przywrócenia samorządu terytorialnego w Polsce. Szczególnie
ożywiona dyskusja na ten temat prowadzona była w latach 1980 – 1981.
Również w późniejszych latach problem ten był przedmiotem rozważań i
postulatów.
12 Dz. U. z 1950 r., Nr 14 poz. 130 13 Ibidem 14 E. Ochendowski, Prawo administracujne, Toruń 1998, str. 283-284
docsity.com
Realne szanse przywrócenia samorządu terytorialnego powstały dopiero
po obradach „okrągłego stołu”, które odbyły się w Warszawie od 6 lutego do 5
kwietnia 1989 roku. Były to rozmowy przedstawicieli opozycji, głównie osób
związanych ze zdelegalizowaną po wprowadzeniu stanu wojennego
„Solidarnością”, z reprezentantami obozu rządzącego przede wszystkim zaś z
PZPR. Przedmiotem tych historycznych obrad było wypracowanie możliwych do
przyjęcia przez obie strony zasad demokratyzacji ustroju społecznego oraz
naprawy systemu gospodarczego w Polsce. Uznano, że przezwyciężenie kryzysu
może nastąpić przez radykalną reformę państwa z równoczesną przebudową
systemu gospodarczego. Główne ustalenia konferencji dotyczyły kwestii wyborów
parlamentarnych, utworzenia senatu i urzędu prezydenta. Uznano, że „zadaniem
parlamentu wybranego w tegorocznych wyborach jest stworzenie nowej,
demokratycznej konstytucji i nowej, demokratycznej ordynacji wyborczej”.15
Sukces „Solidarności” w wyborach parlamentarnych z 4 czerwca 1989
roku stworzył dogodne warunki do realizacji reform ustrojowych na czele z
postulatem uchwalenia nowej polskiej konstytucji.
2. Mała konstytucja. Inne akty prawne związane z przywróceniem samorządu
terytorialnego w 1990 r.
Dnia 1 sierpnia 1992 r. Sejm uchwalił Małą Konstytucję. Po dokonaniu
przez Senat poprawek uchwalono tekst Ustawy Konstytucyjnej o wzajemnych
stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczpospolitej Polskiej
oraz o samorządzie terytorialnym w dniu 17 października 1992 roku16. Ustawa
Konstytucyjna weszła w życie z dniem 8 grudnia 1992 roku.
W zakresie samorządu terytorialnego dotychczasowa regulacja
ograniczała się do gminy. Według Małej Konstytucji z 1992 roku „samorząd
terytorialny jest podstawową formą organizacji lokalnego życia publicznego” (art.
70 ust. 1). Jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną
jako istniejące z mocy prawa wspólnoty mieszkańców danego terytorium.
Obok uznania gminy za podstawową jednostkę samorządu terytorialnego
(art. 70 ust. 4) ważne jest to, że przewidziano ustawową drogę tworzenia
innych, to jest wyższych jednostek samorządu terytorialnego. Należy dodać, że
określenie struktury jednostek samorządu terytorialnego, jak i jednostek
podziału terytorialno – administracyjnego stanowi materię konstytucyjną. Ważne
jest też uznanie, że samorząd terytorialny wykonuje istotną część zadań 15 „Porozumienia Okrągłego Stołu”, Olszyn 1989 r., s. 7. 16 Dz.U. z 1992 r., nr 84, poz. 426
docsity.com
publicznych mieszkańców (art. 72 ust. 1). Równie istotne jest przyjęcie
konstrukcji, że zadania własne i zlecone jednostki samorządu terytorialnego
realizują za pośrednictwem swoich organów stanowiących i wykonawczych
wyłonionych w drodze wyborów powszechnych, równych i tajnych. Możliwe jest
także rozstrzyganie spraw w drodze referendów lokalnych (art. 72 ust. 2).
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są dochody własne, subwencje i
dotacje. Źródła dochodów w zakresie zadań publicznych są gwarantowane
ustawowo (art. 73 ust. 1,2).
Przywrócenie samorządu terytorialnego wymagało dokonania licznych
zmian w porządku prawnym. Zmiany legislacyjne rozpoczęto od uchwalenia 8
marca 1990 roku następujących aktów prawnych:
Ustawa o zmianie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
Ustawa o samorządzie terytorialnym (tzw. ustawa samorządowa)
Ordynacja wyborcza do rad gmin
Ustawą konstytucyjną z 8 marca 1990 roku dodano w Konstytucji RP art. 42a w
brzmieniu „Wojewoda jest organem administracji rządowej oraz
przedstawicielem rządu w województwie”. Następnie kwestię tę uregulowano art.
69 Małej Konstytucji, w którym stanowiło się, że „Wojewoda jest organem
administracji rządowej oraz przedstawicielem Rady Ministrów w województwie”.
Konstytucja z 1997 roku stanowi w art. 152, że: „1. Przedstawicielem Rady
Ministrów w województwie jest wojewoda. 2. Tryb powoływania i odwoływania,
a także zakres działania wojewodów określa ustawa”.
Przy tak lakonicznym uregulowaniu konstytucyjnym duże znaczenie miała
ustawa z dnia 22 marca 1990 roku o terenowych organach rządowej
administracji ogólnej17.
Ustawa zawiera rozdział 8 zatytułowany „podział terytorialny”.
Z przepisów art. 49-52 ustawy wynika m.in., że:
1) gminy są jednostkami zasadniczego podziału terytorialnego stopnia
podstawowego
2) województwo jest jednostką zasadniczego podziału terytorialnego dla
wykonywania administracji rządowej.
Warto zastanowić się czym jest gmina jako podmiot samorządu
terytorialnego, czym jest samorząd terytorialny według współczesnych
poglądów.
Przyjmuje się, że samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony
w strukturze państwa powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa
(wspólnota samorządowa), powoływany do samodzielnego wykonywania
17 Dz. U. z 1990 r., Nr 21, poz. 123 z późn. zm.
docsity.com
administracji państwowej, wyposażony w materialne środki umożliwiające
realizację nałożonych zadań. Według art. 1 ustawy samorządowej18 gmina
stanowi wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Mieszkańcy
gminy tworzą wspólnotę samorządową z mocy prawa.
Ustawa odeszła od tradycyjnego podziału na gminy miejskie i wiejski,
tworząc uniwersalny układ gmin oraz elastyczny system organów wewnętrznych
tych podmiotów. Oczywiście utrzymuje się miasta, w których zamiast wójta
działa burmistrz, a w miastach powyżej 100 000 mieszkańców – prezydent
miasta.
Gmina posiada osobowość prawną. Wykonuje zadania publiczne w imieniu
własnym i na własną odpowiedzialność. Samodzielność gminy podlega ochronie
sądowej. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje, że sąd
administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami samorządu
terytorialnego a terenowymi organami administracji. Samorząd terytorialny jest
powoływany na szczeblu podstawowych jednostek podziału terytorialnego kraju
– gmin i miast. Struktury ponadpodstawowe (województwa) zachowują swój
dotychczasowy charakter. Pozostają wtopionymi w strukturę państwową
elementami administracji rządowej.
18 Dz. U. z 1996 r., Nr 13, poz. 74 z późn. zm.
docsity.com
ROZDZIAŁ II
PODSTAWY FINANSOWANIA GMINY W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCYCH
USTAW
1. Ogólna charakterystyka dochodów jednostek samorządu
terytorialnego.
Podstawowym warunkiem właściwego wykonywania przez organy lokalne
ich zadań jest wyposażenie w odpowiednie środki finansowe. Rozwiązania
prawne dotyczące dochodów w istocie decydują o zakresie i możliwości działania
tych organów. Struktura gospodarki budżetowej, będąca konsekwencją podziału
terytorialnego państwa, wymaga stosownego podziału dochodów.
Podział dochodów między szczeble systemu budżetowego może odbywać
się w różny sposób. Teoretycznie rzecz ujmując, podział taki może być
rezultatem przyznania kompetencji jednostkom wszystkich szczebli do
stanowienia o własnych dochodach. Istota jego rozwiązania polega na tym, że
organy każdego szczebla odpowiednio do swoich potrzeb decydują o swoich
dochodach. Zastosowanie takiego rozwiązania w praktyce mogłoby prowadzić do
dezintegracji systemu finansowego uniemożliwiając prowadzenie skutecznej
polityki finansowej na skalę państwa i kierowanie gospodarką narodową. Z tych
względów rozwiązanie takie, analizowane niekiedy w piśmiennictwie19, nie
występuje w żadnym państwie. Z reguły organy lokalne mają niewielkie
kompetencje normodawcze odnoszące się do ich dochodów, a dominujące
znaczenie w tym zakresie ma szczebel centralny.
Podstawowym sposobem podziału dochodów jest podział poszczególnych
źródeł pomiędzy szczeble gospodarki budżetowej. Rezultatem takiego podziału
jest przyznanie danemu szczeblowi określonych źródeł dochodów. Taki podział
dochodów występuje powszechnie, jednakże nigdzie nie jest to jedyny sposób
dzielenia środków.
Innym sposobem jest podział środków z jednego źródła. Dochody z
jednego źródła mogą wpływać na rzecz dwóch lub więcej szczebli gospodarki
budżetowej. Dzielenie dochodów z jednego źródła może przybrać postać różnych
konstrukcji prawnych. Najprostszy sposób polega na tym, że dochody z
określonego źródła wpływają do danego budżetu i są to dochody „własne” owego
budżetu, ale określona przepisami ich część trafia do budżetu innego stopnia. 19 W. Nykiel, Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000, Mat. Szk. RAP, zeszyt 9, str. 13, W-wa 1999
docsity.com
To jest jedynie podgląd.
3 wyświetlane ||| 3 wyświetlanych na 12 str.
Brak komentarzy
Bądź autorem pierwszego komentarza!