Psychologia: „Społeczne podstawy zachowania”

„Psychologia i życie”, P. Zimbardo

I. Podejście społeczno- psychologiczne

II. Atrybucja: wnioskowanie o cechach i przyczynach

III. Motywy osobiste i społeczne

IV. Atrakcyjność interpersonalna

V. Oddziaływanie społeczne jako władza innych ludzi nad człowiekiem

VI. Dynamika grup

I. Podejście społeczno-psychologiczne

Psychologia społeczna jest dyscypliną, która bada zachowanie, motywy i spostrzeżenia

jednostek jako reakcje na zmienne społeczne. Dyscyplina ta stara się odpowiedzieć na pytanie

w jaki sposób rzeczywista lub wyobrażona obecność innych osób i ich zachowanie wpływają

na zachowanie jednostki.

Psychologowie społeczni badając naturę społeczną istoty ludzkiej koncentrują się

niekiedy na zmiennej zależności- zachowaniu społecznym, a niekiedy na zmiennej

niezależnej- bodźcach społecznych.

II. Atrybucja: wnioskowanie o cechach i przyczynach

Aby móc w złożonym zachowaniu innych ludzi odnaleźć jakiś sens, należy wyciągnąć

wnioski dotyczące ich intencji, emocji, motywów i cech osobowości oraz tego w jakim

stopniu czynniki te są przyczynami ich zachowania. Ten proces poznawczy nazywa się

atrybucją, polega na przypisywaniu danej osobie, lub danemu zachowaniu czynników

sprawczych, których nie widzimy a o których wnioskujemy.

I. Spostrzeganie ludzi

Spostrzeganie ludzi jest podatne na różne złudzenia i zniekształcenia. Istnieją różne sposoby

spostrzegania ludzi i oceny ich osobowości:

- Ocena na pierwszy rzut oka, wg psychologów na ocenę innej osoby silnie wpływają

pierwsze wrażenia, które to z kolei mogą opierać się na bardzo słabych sygnałach. Pierwsze

wrażenie wywiera tak silny wpływ gdyż jak wskazują psychologowie, informacja otrzymana

na początku stwarza pewien układodniesienia, którym to osoba spostrzegająca posługuje się

przy interpretowaniu późniejszych informacji. Jeśli późniejsze informacje są niezgodne z

początkowymi to osoba ta zniekształca je w taki sposób aby pasowały do ustalonego układu

odniesienia.

- Kolejny sposób polega na tym iż większość z nas ma ukształtowane wyobrażenia o różnych

ludziach, czyli stereotypy, które wiążą się z przypisywaniem pewnych cech całej grupie

ludzi. Jeśli wyobrażenia te są fałszywe lub przeszkadzają nam w dostrzeżeniu specyficznych

cech danej jednostki wówczas mogą mieć ujemny, destruktywny wpływ na stosunki

międzyludzkie.

a. Spójność i konsekwencja występujące w psychice osoby spostrzegającej

Oprócz wyżej wymienionych istnieją jeszcze inne formy błędnego spostrzegania ludzi. - -

- Jednym z nich jest tzw. efekt halo, ma on miejsce gdy ludzie oceniają inne osoby pod

względem różnych cech, wówczas ocena ich jest zwykle zgodna z ogólnym wrażeniem

dobrym bądź złym. Jeśli np. ktoś ceni sobie uczciwość, grzeczność i uważa że dana osoba jest

uprzejma to będzie spostrzegać ja pozytywnie.

docsity.com

- Osoby spostrzegające mogą również popełniać błąd logiczny, poprzez zakładanie, że

określone cechy zawsze występują łącznie. Jeśli oceniamy kogoś za silnego to jednocześnie

uznajemy go za agresywnego i aktywnego.

- Kolejnym rodzajem błędu oceny jest błąd łagodności, polegający na przyznawaniu ocen

pozytywnych i jednoczesnym zmniejszaniu do minimum ilości cech negatywnych.

- Ostatnim jest błąd tendencjicentralnej, który występuje w chwili, gdy oceniający ignoruje

zróżnicowanie ludzi i ocenia wszystkich jako „dobrych” lub „przeciętnych”.

W wyniku powyższych błędów oceny uważamy innych ludzi za bardziej stałych i

konsekwentnych aniżeli są w rzeczywistości.

2. Spostrzeganie przyczyn (wyjaśnianie zachowania ludzi w różnych sytuacjach)

Jeśli określone zachowania mogą sprawić nam przyjemność lub przykrość bądź mówią coś

ważnego o nas samych, naszym otoczeniu, ważne wówczas jest by zidentyfikować czynniki

przyczynowe, czyli siły, którym można przypisać te zachowania.

a. Atrybucje dyspozycyjne a atrybucje sytuacyjne

- atrybucją dyspozycyjną nazywamy przypisywanie zachowań danej osoby jej cechom

osobowości, umiejętności, potrzebom i uznawanym przez nią wartościom zwane jest.

Atrybucje takie implikują (determinują) niemożność zmodyfikowania tych zachowań przez

nowe doświadczenia lub interwencje. Przypisywanie zachowania nietrwałym cechom

osobowości takim jak postawy, preferencje lub motywy, dopuszcza możliwość zmiany lecz

nadal implikuje, że zmiana ta musi nastąpić w danej jednostce.

- atrybucje sytuacyjne koncentrują się na właściwościach środowiska, sytuacji, interakcji

między ludźmi. Przyczyny zachowania są lokalizowane poza działającymi osobami lub

wynikają z interakcji między ludźmi. Poprzez zmianę istotnych zmiennych sytuacyjnych

można zmieniać zachowanie.

Trzecim rodzajem wyjaśnienia, który uwzględnia interakcje jakie zachodzą pomiędzy

zmiennymi sytuacyjnymi a dyspozycyjnymi- dana sytuacja ma różny lecz przewidywalny

wpływ na różne typy ludzi.

b. Błąd atrybucji

Większość ludzi przejawia skłonność do dokonywania atrybucji dyspozycyjnej, gdy starają

się zrozumieć, dlaczego doszło do danego działania-wyjaśniając zachowanie przeceniają rolę

dyspozycji osoby działającej, a nie doceniają znaczenia sił i ograniczeń sytuacyjnych.

Tendencję tę nazwano błędematrybucji. To źródło błędu występuje w wielu codziennych

sytuacjach życiowych i znajduje swój wyraz w przekonaniu, że my nie postąpilibyśmy tak w

danej sytuacji.

Główny wniosek jaki płynie ze wszystkich badań nad atrybucją jest następujący: mimo iż

ludzie są bardzo podatni na naciski sytuacyjne: ma osoby mające władzę, reguły, przepisy, to

jednak nie dopuszczają do świadomości informacji o tym iż naciski te w dużym stopniu

determinują ich zachowanie.

c. Teoria atrybucji Heidera

Heider interesował procesami dzięki którym przeciętna jednostka poznaje świat, tym w jaki

sposób kształtuje swój pogląd na wzajemne związki i zależności między zdarzeniami, ludźmi

i nią samą.

Teoria atrybucji sformułowana przez Heidera zakłada, że człowiek ma potrzebę coraz

lepszego zrozumienia przewidywanych relacji, w celu nadania stabilności sensu zdarzeniom

zachodzącym w jego życiu. Prowadzi to do ukształtowania realistycznegonastawienia

wobec świata. Ponadto zakłada ona, że człowiek pragnie móc przewidywać ważne zdarzenia i

modyfikować je w pożądanym kierunku. To z kolei prowadzi do nastawieniaregulacyjnego

wobec świata. Teoria Heidera zakłada ponadto, że przypisywanie przez człowieka przyczyn

może wiązać się z aktywnym poszukiwaniem informacji, że dokonuje się to w sposób

docsity.com

systematyczny i że „znaczenie” jakiegoś zdarzenia dla niego zależy w dużym stopniu od tego,

jaka przyczyna zostanie mu przypisana.

Analizę atrybucyjną przeprowadza się przez racjonalno-logiczną analizę informacji dostępnej

dla osoby, która spostrzega i dokonuje atrybucji. Ogólnie biorąc, gdy dana osoba dostosowuje

się do wymagań sytuacji, to skłonni jesteśmy przypisywać jej zachowanie przyczynom

zewnętrznym, a więc niewiele wnioskując o tej osobie na podstawie jej działań. Z drugiej

strony, gdy ktoś uchyla się od zachowania zgodnego z wyraźnymi wymaganiami

sytuacyjnymi takimi jak prawo, oczekiwania, naciski społeczne, to skłonni jesteśmy uważać,

że takie zachowania wychodzące poza rolę świadczą o ukrytych skłonnościach danej osoby.

III. Motywy osobiste i społeczne

Motywy to stany wewnętrzne, które pobudzają, organizują i ukierunkowują pewne wzorce

zachowania. W przeciwieństwie do popędów biologicznych, motywy osobiste i społeczne są

znacznie różnorodne, są wzbudzane i zaspokajane przez czynniki psychiczne i społeczne oraz

znaczniej bardziej są zależne od uczenia się. Potrzeby mogą być przytłumione przez inne

potrzeby, ich zaspokajanie jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

1. Potrzeba osiągnięć

Niektórzy badacze uważają motyw osiągnięć za względnie ogólną i stałą cechę jednostki,

która ujawnia się w każdej sytuacji. Uważają oni iż motyw ten wywołuje ogólną tendencję

do osiągnięcia sukcesu, jednak siła tej tendencji zależy od trzech czynników: oczekiwania

sukcesu, wartości rodzaju sukcesu, percepcji osobistej odpowiedzialności za sukces.

Motyw osiągnięć jest złożony o czym świadczy to iż wśród osób o silnej potrzebie osiągnięć

stwierdzono różnice między tymi, które koncentrują się na osiągnięciu sukcesu oraz tymi

którym zależy przede wszystkim na uniknięciu porażki. Osoby, które pragną osiągnąć sukces

stawiają sobie realistyczne cele, zadania o średniej trudności w przeciwieństwie do osób,

które jedynie chcą uniknąć porażki. oni to stawiają sobie mniej realistyczne cele, wybierając

zadania o niższym stopniu trudności.

2. Reaktancja: potrzeba swobody działań

Reaktancja- reakcja odwrotna

Teoria reaktancji oparta jest na założeniu, że ludzie są motywowani do utrzymania określonej

swobody działań. Jeśli swoboda ta jest w jakikolwiek sposób zagrożona, wówczas zaczynają

oni „przeciwdziałać” temu, robiąc wszystko aby ją odzyskać.

3. Potrzeba porównań społecznych

Dla każdego człowieka ważne jest uświadomienie swoich silne i słabe punkty, zdolności i

uprzedzenia. Istnieją dwa rodzaje działań za pomocą których uzyskuje się takie informacje.

Pierwsza z nich polega na „ badaniu rzeczywistości”, poprzez wykonywanie określonych

działań, ustala się możliwości fizyczne. Drugi rodzaj polega na badaniu powodzeń i

niepowodzeń w testach dotyczących rzeczywistościfizycznej a ocenia za pomocą testów

dotyczących rzeczywistości społecznej: „czy inni ludzie także to potrafią?”, „ czy potrafią

zrobić to lepiej?”. Motywacja: „wiedzieć, co potrafimy zrobić”, nie mająca charakteru

społecznego, prowadzi do motywacji społecznej-posłużyć się innymi ludźmi jako miarą do

oceny naszych własnych osiągnięć i zdolności. W ten sposób zostaje zapoczątkowany proces

porównania społecznego. Dzięki testom oceniającym rzeczywistość społeczną uzyskuje się

obraz tego, jak jesteśmy silni, jak inteligentni, jak atrakcyjni. Dzięki porównaniom

społecznym uczymy się również relacji pomiędzy „można” i „powinno się”. Najbardziej

docsity.com

podatna informacje czerpie się porównań z osobami, które są podobne do nas pod względem

zdolności czy też poglądów lub które znajdują się w tej samej sytuacji bodźcowej.

4. Potrzeba aprobaty społecznej

Wiele z czynności podejmujemy nie ze względu na nie same lecz jako środek sprawiający, że

inni będą nas zauważać, cenić, szanować. Społeczna aprobata działań ma 5 związanych ze

sobą konsekwencji, należą do nich:

1. aprobata zachowania danej osoby jest oznaką uznania jej, sprawia iż zyskuje ona tożsamość, staje się dostrzegalna;

2. aprobata uzasadnia istnienie danej osoby, podnosząc jej statut jako osoby zasługującej na zaufanie;

3. aprobata implikuje akceptację tego, co dana osoba ma do zaoferowania i zapewnia jej poczucie bezpieczeństwa, świadomości, że nie zostanie ona odrzucona z powodu

„niestosowności” zdolności, opinii, uczuć;

4. aprobata wytwarza więź między aprobującym a aprobowanym, zapewniając sympatię aprobującemu oraz oczekiwanie wzajemności z jego strony;

5. aprobata dostarcza jednego z kryteriów kontroli danej osoby czy władzy nad środowiskiem, określając, w jaki sposób jej zachowanie może przynosić pożądane

efekty.

5. Potrzeba afiliacji

Psychologowie społeczni zakładają iż towarzyskość jest podstawowym wrodzonym

instynktem, uważając „gromadę” za normalne, naturalne środowisko człowieka. Badania

wykazały iż istnieją różnice między jednostkami co do siły potrzeb afiliacyjnych. Niektóre

osoby działają w sposób bardziej afiliacyjny niż inni, częściej komunikując się z innymi i

zachowując się bardziej przyjaźnie.

6. Altruizm: potrzeba pomagania innym

Altruizm to pomaganie innym bez jakichkolwiek nagród zewnętrznych. Altruizm może być

po części instynktowny, ponieważ przeżycie jednostki zwykle zależy od współdziałania i

pomocy ze strony innych. Inne wyjaśnienie altruizmu opiera się na pojęciu empatii, jeśli

człowiek nauczył się doświadczać myśli i uczuć innych ludzi to będzie odczuwać przykrość

w chwili gdy zobaczy inną osobę w kłopocie. Wówczas podejmie działanie mające na celu

zredukowanie zarówno przykrość tej osoby jak i swoją. Inna koncepcja mówi, iż altruizm jest

wynikiem wzbudzenia „napięcia wspierającego”.Jest to napięcie związane z dążeniem innej

osoby do celu: gdy doświadczamy potrzeb i pragnień jakiejś innej osoby, to jesteśmy

motywowani by pomóc tej osobie z zaspokojeniu owych potrzeb.

Altruizm może być również motywowany przez poczucie winy. Ludzie którzy sądzą że

skrzywdzili kogoś, są bardziej skłonni do zachowań altruistycznych.

Zjawisko altruizmu można również wyjaśnić w oparciu o działanie norm społecznych.

Jedną z nich jest norma odpowiedzialności społecznej, która mówi iż ludzie powinni

pomagać tym, którzy są od nich zależni i potrzebują pomocy. Inna norma, która wpływa na

zachowania altruistyczne to norma wzajemności- ludzie mają poczucie, że powinni pomagać

tym, którzy im pomogli.

7. Potrzeba spójności

Według psychologów ludzie dążą do spójności, wolą relacje zrównoważone od

niezrównoważonych i są motywowani do zredukowania dysharmonii cechującej

spostrzeżenia niespójne. (nie rozumiem)

Dysonans poznawczy

docsity.com

Teoria dysonansu poznawczego, sformułowana przez Leona Festingera. Według niej ludzie

nie mogą tolerować niespójności i będą starać się wyeliminować ją lub zredukować. Zgodnie

z tą teorią stan dysonansu zostanie wzbudzony zawsze wtedy, gdy u danej osoby

równocześnie wystąpią dwa elementy poznawcze (informacje, przekonania, opinie), które są

psychologicznie niespójne lub ze sobą niezgodne. Ponieważ stan ten jest dla jednostki

nieprzyjemny, będzie ona motywowana do zredukowania tego dysonansu i osiągnięcia

większego konsonansu (spójności). Może to nastąpić jeśli jeden z tych elementów

poznawczych zostanie zmieniony lub zostaną dodane elementy poznawcze. Im elementy

poznawcze są ważniejsze dla danej jednostki, tym większy będzie dysonans. Natomiast

wielkość dysonansu jest uzależniona od stosunku elementów poznawczych będących w

dysonansie do elementów poznawczych będących w konsonansie. Im większy dysonans tym

usilniej osoba będzie starała się go zredukować.

Brehm i Cohen wysunęli twierdzenie, iż wystąpienie dysonansu jest bardziej

prawdopodobne, jeśli osoba zaangażuje się publicznie w niespójne działanie, będąc

jednocześnie przekonana, że naprawdę miała możność wyboru innego postępowania.

Redukowanie dysonansu poznawczego

Hipoteza Brehma i Cohena pozwala przewidzieć w jaki sposób można dysonans zredukować.

Publiczne działania są obserwowane przez innych więc są one mocniej osadzone w

rzeczywistości i mniej podatne na zmianę niż prywatne myśli i poglądy.

IV. Atrakcyjność interpersonalna

Wzajemna atrakcyjność ludzi wobec siebie odgrywa rolę w tworzeniu podwalin życia

społecznego.

1. Jakich ludzi lubimy?

Badania wykazały iż pociągają nas ludzie, którzy dostarczają nam maksymalnej ilości nagród

czy gratyfikacji przy minimalnym koszcie. Na przykład bardziej pociągają nas ludzie, którzy

są blisko, lubimy tych, dla których jesteśmy atrakcyjni. Lubimy ludzi, którzy zaspokajają

nasze potrzeby i którzy mają potrzeby, które możemy zaspokoić.

a. Atrakcyjność fizyczna

Można ogólnie zauważyć iż bardziej lubimy pięknych ludzi niż nieładnych czy brzydkich.

Jak wykazały badania wynika to z tego iż żywimy stereotypowe przekonanie, że wszystko co

piękne jest dobre. Zatem pięknych ludzi uważamy za bardziej inteligentnych , miłych,

szczęśliwszych.

b. Kompetencja

Na ogół bardziej lubimy ludzi zdolnych i kompetentnych bardziej niż tych, którym trudno jest

zrobić coś dobrze. Jednakże osoby wysoce kompetentne mogą być bardziej lubiani wtedy,

jeśli okażą jakąś ludzką słabość lub popełnią błąd, a nie wtedy, gdy demonstrują nazbyt swoją

doskonałość.

c. Podobieństwo i komplementarność

Stwierdzeniem, które regularnie powtarza się w badaniach nad atrakcyjnością jest to, że

lubimy tych, którzy są podobni do nas samych. Przyczyną tej atrakcyjności jest to, iż owa

zgodność dostarcza wzmocnienia. Często również jesteśmy przekonani, że bywamy

atrakcyjni dla ludzi podobnych do nas. Podobieństwo pozwala również utrzymać spójne,

zrównoważone stosunki z przyjaciółmi. Zatem lubimy tych, którzy lubią to co my sami

lubimy. Ludzie o podobnych postawach mogą być dla nas atrakcyjni również ze względu na

porównania społeczne. Czyli są to ludzie, którzy są odzwierciedleniem nas samych bądź

tego, czym chcielibyśmy być. Jednak nie każde podobieństwo jest źródłem takiej sympatii.

Atrakcyjność jest też wynikiem posiadanie komplementarnych (uzupełniających się)

docsity.com

potrzeb czy też stylów osobowości. Dla przykładu, osoba dominująca może lubić kogoś, kto

jest spokojny i uległy.

2. Dlaczego lubimy, tych ludzi, których lubimy?

Jedną z teorii wyjaśniającą wpływ czynników na atrakcyjność jest

a.teoria słuszności (sprawiedliwości). Podstawowe jej twierdzenie głosi, iż ludzie są starają

się maksymalizować uzyskiwane wyniki, osiągając możliwie największe nagrody przy

minimum kosztów. Rezultaty większości badań nad atrakcyjnością można wyjaśnić w

kategoriach nagród i kosztów. Otrzymujemy więcej „nagród” od ludzi, którzy są mili i

wyświadczają nam przyjemności aniżeli do tych którzy są nieprzyjemni. Jeśli natomiast

dwoje ludzi jest połączonych przyjaźnią lub związkiem uczuciowym, wówczas należy

rozpatrywać dwa zbiory nagród i kosztów. Każda osoba musi czerpać z tego związku

nagrody, ponosząc jednocześnie minimalne koszty.

b. Teoria zyskiwania i utraty

Sympatia do drugiej osoby może być również uzależniona od własnej samooceny w takim

samym lub większym stopniu jako od właściwości drugiej osoby. Samoocena często oparta

jest na sprzężeniu zwrotnym, jakie otrzymuje się od innych osób, reakcja zaś nie zawsze jest

zgodna z przewidywaniami teorii równości. Elliot Aronson opracował teorię zyskiwania i

utraty(wyjaśniającą wpływ sprzężenia zwrotnego na sympatię do danej osoby) wg której

zmiany sposobu oceniania nas przez drugą osobę będą miały większy wpływ na naszą

sympatię do niej, niż gdyby ocena ta była stała. Bardziej będziemy lubić osobę, której

uznanie do nas wzrasta z czasem niż kogoś, kto lubił nas zawsze. Jednym z powodów takiego

zachowania jest to, iż zmianę w postawie danej osoby jesteśmy bardziej skłonni przypisywać

czemuś, co sami zrobiliśmy- ona zmieniła się ponieważ poznała mnie, podczas, gdy

niezmienną postawę przypisuje się dyspozycji danej osoby- ona zawsze to mówi, po prostu

taki już jest i ja nie mam na to żadnego wpływu. Zatem zmiany opinii przypisuje się w

większym stopniu sobie. Innym powodem jest wzbudzanie i redukcja lęku. Ludzie wzbudzają

w nas lęk wyrażając się o nas negatywnie, gdy później powiedzą coś pozytywnego to oceny

te nie tylko są nagradzające ale również redukują uprzedni lęk i w ten sposób są podwójnie

nagradzające.

3. Miłość romantyczna

Doceniając znaczenie miłości, która w tak dużym stopniu przyczynia się do szczęścia

człowieka, zastanawiające jest to iż psychologowie przeprowadzili tak mało badań nad tym

tematem. (mało!!)

V. Oddziaływanie społeczne jako władza innych ludzi nad człowiekiem

Dwa zasadnicze problemy psychologa społecznego:

- Jakie warunki i jakie zmienne powodują, że ludzie zmieniają swe postawy, przekonania i

swe zachowanie?

- Kiedy następuje gruntowna przemiana słów i czynów danej osoby?

1. Różne twarze perswazji

Każdego dnia jesteśmy atakowani przez systematyczne próby wpłynięcia na nasz sposób

myślenia, odczuwania, działania. Przyzwyczailiśmy się już traktować te próby oddziaływania

za coś oczywistego. Jednakże jednostronne oddziaływanie społeczne staje się niemożliwe do

zaakceptowania przez dla większości ludzi gdy

- „ofiara” nie jest w stanie opierać się ze względu na „młodociany wiek”, „niską inteligencję”

lub zależność od osoby oddziałującej

docsity.com

- osoba oddziałująca stosuje przymus i sprawuje kontrolę nad istotnymi elementami sytuacji

- ofiara nie zyskuje niczego, podczas gdy osoba oddziałująca coś zyskuje

- gdy istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że próba oddziaływanie okaże się skuteczna

a. Kształcenie a propaganda

Dana osoba dokonuje swobodnego wyboru tyko wtedy, gdy jest świadoma wszelkich

możliwości wyboru oraz z ich możliwych następstw i powiązań. Pedagodzy uważają, że ich

podstawowym zadaniem jest nauczać jak myśleć a nie co myśleć, uczniów powinno się

zachęcać do wyszukiwania alternatywnych możliwości rozwiązań a nie nakłaniać do

akceptowania czyjegoś wyboru rozwiązania.

Propaganda określa się jako systematyczne rozpowszechnianie określonych idei,

doktryn, sposobów działania. Skuteczna propaganda wiąże się z ukrywaniem przed

zamierzonymi adresatami samego zamiaru ich przekonania oraz prawdziwego nadawcy

oddziaływać propagandowych. Propaganda działa najskuteczniej gdy jest subtelna i

nieoczywista, dostosowując się do kontekstu społecznego, wówczas jest ona niemożliwa do

odróżnienia od tego, co uchodzi za kształcenie.

b. Kiedy perswazja ma charakter przymusowy?

Przy rozpoznawaniu sytuacji przymusu pomocne może być posłużenie się następującymi

kryteriami:

 nagła zmiana przekonań, wartości zamiast stopniowej ewolucji nowego stanowiska

 brak dostępu do zwykle używanych źródeł informacji, aprobaty, porównań społecznych

 uwięzienie w miejscu, gdzie dopływ informacji jest kontrolowany

 ustawiczny kontakt z osobami dokonującymi perswazji

 obietnica, że obecna sytuacja jest jedynie chwilowa i że powrót do dawnej sytuacji jest możliwy

2. Co kształtuje i zmienia postawy?

Postawa to względnie stała, zabarwiona emocjonalnie gotowość do reagowania w pewien

spójny czy konsekwentny sposób wobec danej osoby, grupy ludzi czy sytuacji.

Ludzie potrafią wywierać znaczny wpływ na nasze zachowanie, nawet wtedy gdy nie

zamierzają tego czynić. Wpływ, który obecność innych ludzi wywiera na nas zwany jest

facylitacją społeczną. Sama obecność może wywierać wpływ pobudzający lub hamujący na

zachowanie. Wysunięta została hipoteza, że obecność innych jest bodźcem wzbudzającym

ogólny, niespecyficzny stan popędowy, który z kolei ułatwia wykonywanie utrwalonych

nawyków i prostych reakcji, lecz jako czynnik rozpraszający uwagę ma zakłócający wpływ w

sytuacjach, w których przyswajane są złożone reakcje.]

Postawy mają trzy komponenty:

a) przekonania, czyli twierdzenia dotyczące tego, jaki lub powinien być obiekt postawy b) komponentafektywny, czyli emocje związane z tymi przekonaniami, które można

mierzyć w różnych kategoriach (fizjologicznych lub intensywności i stylu odpowiedzi)

c) komponentbehawioralny, który dotyczy działania wobec przedmiotu postawy. W naszym życiu kształtujemy postawy wielu rzeczy. Źródłami kształtowania postaw są

informacja, obserwacja modeli i następstw ich działań, nagrody i kary wymierzane przez

inne osoby za posiadanie lub też nie danej postawy. Nasze postawy mogą być również

produktami ubocznymi wypartych konfliktów lub wynikiem ich przemieszczenia. Ta

związana z obroną ego funkcja postaw odgrywa ważną rolę w kształtowaniu niektórych

spośród najsilniejszych postaw jak np. uprzedzenia rasowe i religijne.

Z jakim skutkiem ktoś mówi coś do kogoś?

docsity.com

Badania naukowe prowadzone nad skutecznością przekazu koncentrują się na trzech

zmiennych-źródła, przekazu, audytorium. Oto kilka wymiarów względem których mogą się

one różnić:

a) źródło- fachowość, wiarygodność, pozycja społeczna, wiek, płeć, atrakcyjność, zdolność wywierania przymusu i nagradzania.

b) przekaz- stosowanie apeli racjonalnych lub emocjonalnych, typ apeli, sposób organizowania przekazu

c) audytorium- wszystkie cechy psychologiczne i demograficzne pod względem których ludzie mogą się różnić, szczególnie istotne: płeć, inteligencja, poziom wykształcenia,

cechy osobowości.

Aby zmienić postawy, zmień najpierw zachowanie

Proces zmiany postaw był przedmiotem badań psychologów społecznych, gdyż oczekiwano

iż znajomość warunków wpływających na kształtowanie i zmianę postaw zapewni skuteczne

środki przewidywania i wpływania na zmianę zachowania. Stwierdzono jednak niską

zależność pomiędzy mierzonymi postawami a innymi zachowaniamioraz to iż zmiana

postawy spowodowana oddziaływaniem społecznym perswazyjnego komunikatu często nie

ma żadnego związku ze zmianą zachowania.

Istnieje również pogląd, iż zmianę postaw u danej jednostki najłatwiej jest osiągnąć po

poddaniu jej oddziaływaniu sytuacji, w której zachowanie tej jednostki zostaje zmienione

bezpośrednio. ?

Ludzie w różnych sytuacjach i z różnych powodów dają się nakłonić do podejmowania

zachowań sprzecznych z ich postawami. Często sam akt podjęcia zachowania, którego

wystąpienie było mało prawdopodobne wystarczy, aby dana osoba zdała sobie sprawę z jego

pozytywnych aspektów a ludzie prędzej uwierzą w to co sami praktykowali niż w to co

usłyszeli lub przeczytali.

Zwykle jednak nie wystarczy nakłonić osobę do wykonania jakiejś nie lubianej czynności,

aby ich postawa uległa zmianie. Jeśli bowiem ich uległość będzie wynikiem działania sił

zewnętrznych jak na przykład nagroda bądź przymus, to mogą oni zachowywać swoją

pierwotną postawę, nawet jeśli ich zachowanie jest z nią sprzeczne. U takiej osoby powstaje

stan dysonansu poznawczego, musi ona zatem albo zmienić swoje postawy albo oddzielić

psychologiczne tę czynność od danej postawy bądź też przyznać się iż zachowuje się

irracjonalnie.

Podstawową zasadą w przypadku oddziaływania społecznego jest stosowanie tak

niewielkiego nacisku, jaki jest niezbędny, aby zaledwie wywołać podjęcie danego

zachowania przy jednoczesnym zwiększaniu siły przekonania danej osoby, że ma możność

wyboru. W takich okolicznościach niemożliwe staje się określenie, czy uzyskana w ten

sposób zmiana postaw została wymuszona czy też istotnie stanowiła swobodny wybór

rozumującej osoby.

docsity.com