1. Charakterystyka środowiska morskiego polskiej strefy Bałtyku, Ćwiczenia z Typologia

Pobierz 1. Charakterystyka środowiska morskiego polskiej strefy Bałtyku i więcej Ćwiczenia w PDF z Typologia tylko na Docsity!

1. Charakterystyka środowiska morskiego polskiej strefy

Bałtyku

Poprawa stanu środowiska Morza Bałtyckiego jest problemem, w którego rozwiązanie zaangażowane są wszystkie państwa nadbałtyckie należące do Unii Europejskiej. Wspólnota stawia wysokie wymagania w zakresie osiągnięcia dobrego stanu środowiska wód morskich ( Good Environmental Status - GES) do 2020 roku. Ramy formalne osiągnięcia tego celu ujęte są w postanowieniach dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej)(Dz. Urz. UE L 164 z 25.06.2008, str. 19), zwana dalej – Ramową Dyrektywą w sprawie Strategii Morskiej (RDSM), a kryteria i standardy metodologiczne dotyczące dobrego stanu środowiska wód morskich zostały określone w Decyzji Komisji 2010/477/UE z dnia 1 września 2010 r. w sprawie kryteriów i standardów metodologicznych dotyczących dobrego stanu środowiska wód morskich (Dz. Urz. UE L 232 z 2.09.2010, str. 14).

Dobry stan środowiska oznacza “… taki stan środowiska wód morskich tworzących zróżnicowane i dynamiczne pod względem ekologicznym oceany i morza, które są czyste, zdrowe i urodzajne w odniesieniu do panujących w nich warunków, zaś wykorzystanie środowiska morskiego zachodzi na poziomie, który jest zrównoważony i gwarantuje zachowanie możliwości użytkowania i prowadzenia działań przez obecne i przyszłe pokolenia ”.

Z uwagi na istotne zagadnienie, jakim jest opracowanie strategii ochrony morza dla polskiej strefy wód Morza Bałtyckiego, podjęto w Polsce działania w celu wdrożenia RDSM. Ramowa Dyrektywa w sprawie Strategii Morskiej została transponowana do prawa krajowego w głównej mierze poprzez zmianę ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145, z późn. zm.). W pozostałym zakresie wdrożenie postanowień dyrektywy nastąpiło przez zmianę:

1. ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 934, z późn. zm.),
2. ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 686, z późn. zm.),
3. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.),
4. ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.),
5. ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.). Jednym z ważniejszych zadań określonych w art. 8 RDSM jest obowiązek sporządzenia przez państwa członkowskie wstępnej oceny stanu swoich wód morskich. Art. 9 dyrektywy nakłada natomiast obowiązek opracowania zestawu właściwości typowych dla dobrego stanu środowiska wód morskich. Zakres oraz sposób sporządzenia, uzgadniania i udostępniania danych i informacji wynikacjących ze wstępnej oceny stanu środowiska wód morskich regulują zapisy art. 61h oraz art. 61i ustawy – Prawo wodne. Dane w zakresie jakości środowiska wód morskich oraz rzek, które posłużyły w większej mierze do oceny stanu środowiska wód morskich, pochodziły z realizacji Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy – Prawo

ochrony środowiska. PMŚ stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Gromadzone informacje służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:
jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych poziomów określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań,
występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. W ramach PMŚ są wytwarzane i gromadzone dane dotyczące stanu środowiska, do których przekazywania Rzeczpospolita Polska jest obowiązana na mocy zobowiązań międzynarodowych (art. 26 ust. 3 ustawy - Poś).

Zgodnie z definicją w RDSM wody morskie obejmują obszar morza od linii podstawowej wód terytorialnych do granicy strefy ekonomicznej, jednakże dla potrzeb oceny obszar rozszerzony jest o wody przejściowe określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 327 z dnia 22.12.2000, str. 1), zwaną dalej Ramową Dyrektywą Wodną (RDW). Zgodnie z ustawą z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, polskie obszary morskie obejmują trzy rodzaje akwenów: morskie wody wewnętrzne, morze terytorialne i wyłączną strefę ekonomiczną, o łącznej powierzchni około 33 307 km^2. W skład morskich wód wewnętrznych, o łącznej powierzchni około 1 991 km^2 , wchodzą: część Zatoki Gdańskiej, część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim i rzeką Odrą pomiędzy Zalewem Szzcecińskim a wodami portu Szczecin, część Zalewu Wiślanego oraz wody portów. Polskim morzem terytorialnym jest przybrzeżny pas wód morskich o szerokości 12 Mm liczonych od linii podstawowej morza, o łącznej powierzchni 8 682 km^2. Do morza terytorialnego przylega określona przez umowy międzynarodowe wyłączna strefa ekonomiczna o łącznej powierzchni 22 634 km^2 (bez uwzględnienia obszaru spornego z Danią, położonego na południe od wyspy Bornholm). Zasięg i podział polskich obszarów morskich jest przedstawiony na rys. 1.1.1.

Rys. 1.1.2. Podakweny Morza Bałtyckiego wyznaczone wg HELCOM CORESET BD 2/2011 wraz z zaproponowanymi podakwenami w polskich obszarach morskich: 35A – polska część Zalewu Wiślanego i 38A – polska część Zalewu Szczecińskiego

Zgodnie z wytycznymi grupy HELCOM CORESET BD, koordynującej ocenę w obrębie Bałtyku, polską ocenę wstępną przeprowadzono dla każdego z wyznaczonych przez grupę podakwenów Morza Bałtyckiego w części odpowiadającej polskim obszarom morskim. Wcześniej, podział ten zastosowano w ocenie stanu środowiska morskiego w projekcie BSAP (HELCOM 2011). W celu uzyskania porównywalności przeprowadzanej oceny z oceną wykonywaną zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną, uwzględniono dodatkowo dwa podakweny obejmujące wody przejściowe Zalewu Szczecińskiego i Wiślanego. (rys. 1.1.2, tab. 1.1.1). Ponad to jednolite części wód przybrzeżnych oraz przejściowych Zatoki Gdańskiej i Puckiej określone w typologii wód morskich (Krzymiński W, 2010) przypisano odpowiednim podakwenom w celu jednoznacznego przypisania łącznej oceny do tych wód. Z uwagi na specyfikę deskryptora presji W3 (komercyjnie eksploatowane gatunki ryb i bezkręgowców), który wymagał oceny stad ryb (jednostek wyróżnionych w celu racjonalnej gospodarki i regulacji rybołówstwa), odstąpiono od podziału HELCOM CORESET BD, stosując podział wynikający z logiki oceny wskaźnika.

Załącznik nr I. RDSM (2008/56/WE) określa 11 wskaźników opisowych, zgodnie z prawodawstwem krajowym cech , dla których należy przeprowadzić ocenę w odniesieniu do zdefiniowanych kryteriów dobrego stanu środowiska:  W1 - Różnorodność biologiczna,  W2 - Gatunki obce,  W3 - Komercyjnie eksploatowane gatunki ryb i bezkręgowców,

38A

35A

 W4 - Łańcuchy pokarmowe,  W5 - Eutrofizacja,  W6 - Integralność dna morskiego,  W7 - Warunki hydrograficzne,  W8 - Substancje zanieczyszczające i efekty zanieczyszczeń,  W9 - Substancje szkodliwe w rybach i owocach morza,  W10 - Śmieci w środowisku morskim,  W11 - Podwodny hałas i inne źródła energii.

Dla 11 wskaźników opisowych zostały opracowane kryteria i wskaźniki dobrego stanu środowiska morskiego (Decyzja Komisji Europejskiej, 2010/477/UE), dla których grupa robocza HELCOM CORESET BD zaproponowała zestaw wskaźników podstawowych. Wskaźnik podstawowy może być przyporządkowany kilku kryteriom/wskaźnikom z Decyzji Komisji Europejskiej, a tym samym dotyczyć kilku wskaźników opisowych np. wskaźniki multimetryczne makrozoobentosu charakteryzują zarówno wskaźnik opisowy W (Bioróżnorodność), jak i W6 (Integralność dna morskiego). Jednocześnie zgodnie z art. 8 lit a i b RDSM (2008/56/WE) oraz indykatywną listą wskaźników zamieszczonych w tabeli 1 i 2 załącznika III przeprowadzono ogólną ocenę stanu środowiska polskich obszarów morskich, która stanowi tło do oceny dobrego stanu środowiska (GES) przeprowadzonej zgodnie z art. 9 RDSM (2008/56/WE) dla 11 wskaźników opisowych tzw. cech.

kierują się przede wszystkim przez Sund, który na mieliźnie Drogden ma 12 m głębokości. Zatoka Kilońska ma poważne znaczenie hydrograficzne, gdyż wzdłuż Langelandu wpływają do niej wody oceaniczne w czasie wlewów i tutaj zgodnie z siłą Coriolisa skręcają na zachód, a po wypełnieniu zatoki słoną wodą przemieszczają się dalej przez Fehrmarn Belt i Zatokę Meklemburską ku Basenowi Arkońskiemu, pokonując po drodze próg Gedser-Darsser Ort. Wlewy o większej sile występują w różnych, nieregularnych odstępach czasu, od roku do pięciu lat. Mają charakter epizodyczny i gwałtowny. Zazwyczaj objętość takich wlewów wynosi 30-50 km^3 (Majewski, 1987). Dalej, wody wlewów oceanicznych kierują się do Basenu Bornholmskiego poprzez Cieśniną Bornholmską. Z kolei odświeżanie wód głębinowych Basenu Gotlandzkiego i Gdańskiego odbywa się w okresach silnych, długotrwałych wlewów oceanicznych po upływie kilku miesięcy od czasu rozpoczęcia się wlewu w Cieśninach Duńskich. W okresach stagnacji w głębiach tych panują najczęściej wa- runki beztlenowe. Budowa i charakter polskich brzegów Bałtyku związane są z okresem ostatniego zlodowacenia oraz fazami rozwoju południowego Bałtyku. Na odcinkach brzegu zbudowanych z osadów plejstoceńskich występują klify o różnym stopniu aktywności. W obniżeniach powierzchni plejstoceńskiej zlokalizowane są w większości jeziora przymorskie odcięte mierzejami, o różnej zasobności osadów litoralnych. W części pradolin uchodzących do Zatoki Gdańskiej lub Bałtyku rozwinięte są brzegi niskie. Typ brzegów niskich w przewadze zlokalizowany jest w strefie brzegowej Zalewów Wi-ślanego i Szczecińskiego. Procesy hydrodynamiczne występujące w obrębie południowego Bałtyku są modyfikowane w strefie płytkowodnej i brzegowej, zarówno przez rzeźbę dna, jak i brzegu. Również stopień zagrożenia samego brzegu w sytuacjach coraz intensywniejszych sztormów wpływa na stopień bezpieczeństwa terenów na zapleczu. W charakterystyce geomorfologicznej brzegu uwzględniono te cechy form brzegu i przybrzeża, które są istotne w systemowym widzeniu podziału obszaru przybrzeżnego pod kątem wydzielenia wód przybrzeżnych i przejściowych. Brzegi otwartego morza zbudowane są w 77% z wydm oraz w 19% z klifów. Zatoka Gdańska charakteryzuje się przewagą brzegów wydmowych (73%) ze znacznym udziałem brzegów niskich (8%). Brzegi klifowe wybrzeża południowego Bałtyku zbudowane są przeważnie z gliniastych utworów glacjalnych, piasków i żwirów fluwoglacjalnych oraz mułków i iłów zastoiskowych (Subotowicz, 1984). W zależności od intensywności hydrodynamicznej akwenu następuje szybszy lub wolniejszy proces niszczenia brzegów klifowych. Występują one głównie w zachodniej części Zatoki Gdańskiej oraz nad otwartym morzem, na odcinkach Cetniewo-Jastrzębia Góra, Rowu-Ustka, Jarosławiec, Niechorze-Dziwnówek i Wyspa Wolin. Brzegi mierzejowe w granicach Polski, z wyłączeniem Półwyspu Helskiego, obejmują 109 km, co stanowi 22% brzegów otwartego morza. Mierzeje zlokalizowane są głównie na wysokości pradolin i depresji końcowych i odcinają powstałe w obniżeniach jeziora przymorskie lub zalewy od otwartego morza. Mierzeje południowobałtyckie, tworzące się w różnych sytuacjach dynamicznych przedstawiają trzy odmienne typy morfogenetyczne. Struktura Mierzei Wiślanej związana jest z roz-wojem rozległej pokrywy litoralnej w warunkach podwodnej akumulacji w sytuacji morza regredującego (Rosa, 1980). Mierzeje części centralnej i częściowo zachodniej charakteryzują się występowaniem rozbudowanych przymierzejowych pól wydmowych (np. Mierzeja j. Łebsko), tworzyły się w warunkach stabilizacji poziomu morza. Mierzeje zachodniego wybrzeża należy zaliczyć do prostych form mierzejowych o niewielkich zasobach piaszczystych, zarówno w przybrzeżu jak i na brzegu, tworzyły się w warunkach transgresji (np. Mierzeja bukowska). Erozja brzegów mierzejowych w okresie 1889-1975 obejmowała 64% ich długości. Szczególnie intensywnie był niszczony brzeg Półwyspu Helskiego, który od roku 1989 jest

objęty systematycznym sztucznym zasilaniem. Przewiduje się wzrost prędkości i zasięgu obszarów niszczonych mierzei w związku z prognozami wzrostu intensywnych sztormów oraz podnoszeniem się poziomu morza.

Roczny i sezonowy rozkład temperatury Analizę temperatury i zasoleneia wykonano na podstawie dostępnych materiałów opublikowanych oraz analizy danych pozyskanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Część publikowanych materiałów przedstawiała charakterystykę parametrów fizycznych w odniesieniu do podziału Morza Bałtyckiego na kwadraty według rys. 1.1.4, natomiast inne zawierały charakterystykę dla rejonów głębi lub jednolitych części wód przejściowych i przybrzeżnych.

Rys. 1.1.4. Kwadraty bałtyckie

Analizę rocznego i sezonowego rozkładu temperatury wody wykonano dla 8 podakwenów, dla których były dostępne dane zgromadzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Dane dla 6 podakwenów pochodziły z monitoringu Morza Bałtyckiego w strefie głębokomorskiej prowadzonych w ramach monitoringu strefy głębokowodnej zgodnie z PMŚ oraz z badań wód przybrzeżnych prowadzonych zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną. Monitoring wód morskich zgodny z RDW jest prowadzony przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska od roku 2008 w ramach PMŚ. Wartości średniej rocznej temperatury wody w podakwenach w okresie 2006 - 2010 przedstawiono w tabeli 1.1.2. W przypadku podakwenów 38 i 62 okres uśredniania jest różny, gdyż zależy od okresu pomiarów monitoringowych wykonywanych przez Zachodniopomorski i Pomorski Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dla tych podakwenów wartości ekstremalne i średnie roczne przedstawiono na rys. 1.1.5 i 1.1.6.

A B

minimum średnia maksimum 2007 2008 2009 2010 2011 rok

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

temperatura wody [

oC]

minimum średnia maksimum 2007 2008 2009 2010 2011 rok

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

temperatura wody [

oC]

Rys. 1.1.5. Minimalna, średnia i maksymalna temperatura wody w podakwenie 38 w latach 2008-2011 na powierzchni (A) i przy dnie (B) (dane PMŚ).

A B

minimum średnia maksimum 2007 2008 2009 2010 2011 rok

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

temperatura wody [

oC]

minimum średnia maksimum 2007 2008 2009 2010 2011 rok

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

temperatura wody [

oC]

Rys. 1.1.6. Minimalna, średnia i maksymalna temperatura wody w podakwenie 62 w latach 2008-2009 na powierzchni (A) i przy dnie (B) (dane PMŚ)

Temperatura wody w warstwie powierzchniowej (0-20 metrów) w strefie przybrzeżnej w kwartałach kalendarzowych (kwartał 1: styczeń-marzec, kwartał 2: kwiecień-czerwiec, kwartał 3: lipiec-wrzesień, kwartał 4: październik-grudzień) charakteryzuje się niewielką zmiennością wzdłuż wybrzeża (rys. 1.1.7). Analizując wartości średniej temperatury w kwartałach, największe zróżnicowanie występowało w drugim kwartale, natomiast najmniejsze w pierwszym. Wschodnia część wybrzeża charakteryzuje się wyższą temperaturą wody niż zachodnia. Tylko w Zatoce Pomorskiej (G02) temperatura wody w warstwie powierzchniowej jest porównywalna z wodami Zatoki Gdańskiej w rejonie Mierzei Wiślanej (L02) w trzecim kwartale roku.

Rys. 1.1.7. Sezonowa średnia temperatura wody (kropki) i rozpiętość zmian w warstwie powierzchniowej (pionowe linie) w kwadratach bałtyckich obejmujących polską strefę przybrzeżną w okresie 1986-2005. (Kamińska i Krzymiński 2011)

Zakres zmienności temperatury wody w przedziałach głębokości

temperatura [oC] Średnia Średnia±Odch.std Średnia±1.96*Odch.std

zakresy gł

ęboko

ści [m] kwartał 1

<= 5<h<= 10<h<=1515<h<= 20<h<=3030<h<= 40<h<=5050<h<= 60<h<= 70<h<=80h>=

kwartał 2

<= 5<h<= 10<h<=1515<h<= 20<h<=3030<h<= 40<h<=5050<h<= 60<h<= 70<h<=80h>=

kwartał 3

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24

<= 5<h<= 10<h<=1515<h<= 20<h<=3030<h<= 40<h<= 50<h<=6060<h<= 70<h<= h>=

kwartał 4

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24

<= 5<h<= 10<h<=1515<h<= 20<h<=3030<h<= 40<h<= 50<h<=6060<h<= 70<h<= h>=

Rys. 1.1.8. Sezonowa średnia, odchylenie standardowe i ekstremalna temperatura wody w zakresach głębokości w kwadracie J04 w okresie 1990-2006 (IMGW, 2007a) Temperatura wody w ciągu roku w strefie przybrzeżnej zwykle jest wyrównana w pionie od powierzchni do dna, natomiast w strefie głębokowodnej obserwuje się pionową stratyfikację termiczną wód. Stratyfikacja sezonowa jest związana z rocznym cyklem zmiany

W okresie od 1986 do 2005 roku tendencja zmian temperatury w kolumnie wody w strefie brzegowej była dodatnia (tab. 1.1.3). Przy dnie w strefie głębokowodnej zaobserwowano również trend wzrostowy temperatury wody, niemniej jest on o rząd wielkości mniejszy niż w strefie przybrzeżnej. Ponad to, 56-letni (1952-2008) trend zmian jest dwukrotnie mniejszy niż 10-letni (1989-2008). W rejonie Głębi Bornholmskiej trend wieloletni jest ujemny, w przeciwieństwie do trendu 10-letniego (tab. 1.1.4).

Tab. 1.1.4 Trendy zmian temperatury wody w warstwie przydennej w wybranych kwadratach bałtyckich w polskiej strefie Morza Bałtyckiego (Kamińska i Krzymiński 2012)

Okres Zakresprzestrzenny Charakter zmian czasowych

1952 – 2008 1989 - 2008

Kwadrat H04 – rejon Głębi Bornholmskiej

Trend - 0,01 °C na rok Trend + 0,146°C na rok

1952– 2008 1989 - 2008

Kwadrat J04 – rejon Rynny Słupskiej

Trend + 0,02 °C na rok Trend + 0,04 °C na rok

1956 – 2008 1989 – 2008

Kwadrat K05 – rejon pd. Głębi Gotlandzkiej

Trend + 0,02 °C na rok Trend + 0,04 °C na rok

Rys. 1.1.10. Wieloletnie zmiany pionowego rozkładu temperatury wody (w °C) w rejonie Głębi Gdańskiej

Zarówno sezonowość zmian, jak również tendencje wzrostu lub spadku temperatury w rejonie poszczególnych głębi (stacje P1, P15, P140) dobrze ilustrują wieloletnie zmiany rozkładu temperatury od powierzchni do dna (rys. 1.1.10 – 1.1.12). Zmienna jest zarówno głębokość zalegania tak zwanej warstwy wód zimowych, jak również okresy znacznego wzrostu temperatury wód przydennych związane z dopływem wód z Morza Północnego.

Rys. 1.1.11. Wieloletnie zmiany pionowego rozkładu temperatury wody (w °C) w rejonie Głębi Bornholmskiej

Rys. 1.1.12. Wieloletnie zmiany pionowego rozkładu temperatury wody (w °C) w rejonie południowo-wschodniego stoku Głębi Gotlandzkiej

małej ilości opadów), natomiast zmianom antropogenicznym w minimalnym stopniu, podobnie jak temperatura wody. Monitoring wód morskich zgodny z RDW jest prowadzony od roku 2008. Charakterystykę zasolenia wody dla podakwenów 38 i 62 wykonano na podstawie dostępnych danych, pozyskanych przez Zachodniopomorski i Pomorski WIOŚ w ramach PMŚ. Wartości ekstremalne i średnie roczne przedstawiono na rys. 3.13-3.16.

minumum średnia (^2007 2008 2009) rok (^2010 2011) maksimum 3

4

5

6

7

8

zasolenie wody [PSS-78]

Rys. 1.1.13. Minimalne, średnie i maksymalne zasolenie wody na powierzchni w podakwenie 38 w latach 2008-

minimum średnia (^2007 2008 2009 2010 2011) maksimum rok

3

4

5

6

7

8

zasolenie wody [PSS-78]

Rys. 1.1.14. Minimalne, średnie i maksymalne zasolenie wody przy dnie w podakwenie 38 w latach 2008-

minimum średnia (^2007 2008 2009) rok (^2010 2011) mak simum 3

4

5

6

7

8

zasolenie wody [PSS-78]

Rys. 1.1.15. Minimalne, średnie i maksymalne zasolenie wody na powierzchni w podakwenie 62 w latach 2008-

minimum średnia (^2007 2008 2009) rok (^2010 2011) mak simum 3

4

5

6

7

8

zasolenie wody [PSS-78]

Rys. 1.1.16. Minimalne, średnie i maksymalne zasolenie wody przy dnie w podakwenie 62 w latach 2008-

Zasolenie wody wzdłuż strefy brzegowej jest zróżnicowane regionalnie oraz sezonowo (rys. 1.1.17). Najniższe występuje w strefie wpływu wód rzecznych z Wisły (K02), wzdłuż Mierzei Wiślanej (L02) i w strefie przybrzeżnej Zatoki Pomorskiej (G01) oraz wiosną (kwartał 2: kwiecień-czerwiec). Najwyższe jest rejestrowane zimą od października do grudnia. W rozkładzie pionowym od powierzchni do dna, w zakresie głębokości od 0 do 20 metrów, zasolenie w strefie brzegowej podlega zmianom w zależności od lokalizacji. Wzdłuż otwartego wybrzeża w warstwach 0-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-40 jest ono mało zróżnicowane, natomiast w zatokach, ze względu na dopływ wód Wisły i Odry, jest okresami wyraźnie niższe na powierzchni od zasolenia przy dnie (rys. 1.1.18).

Zakres zmienności zasolenia wody w przedziałach głębokości

zasolenie Średnia Średnia±Odch.std Średnia±1.96*Odch.std

przedziały głeboko

ści kwartał 1

5<h<=10^ <= 10<h<=1515<h<= 20<h<= 30<h<=4040<h<= 50<h<= 60<h<=70h>=

kwartał 2

5<h<=10^ <= 10<h<=1515<h<= 20<h<= 30<h<=4040<h<= 50<h<= 60<h<=70h>=

kwartał 3

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

5<h<=10^ <= 10<h<= 15<h<=2020<h<= 30<h<= 40<h<=5050<h<= 60<h<= h>=

kwartał 4

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

5<h<=10^ <= 10<h<= 15<h<=2020<h<= 30<h<= 40<h<=5050<h<= 60<h<= h>=

Rys. 1.1.19. Średnia, odchylenie standardowe i ekstremalne wartości zasolenia wody w kwadracie K04 w latach 1990-2006 w kwartałach w przedziałach głębokości (IMGW, 2007a)

Zakres zmienności zasolenia w przedziałach głębokości

zasolenie Średnia Średnia±Odch.std Średnia±1.96*Odch.std

zakres gł

ęboko

ści [m] kwartał 1

<=

10<h<=155<h<= 15<h<= 20<h<=3030<h<=

40<h<= 50<h<= 60<h<= 70<h<=80h>=

kwartał 2

<=

10<h<=155<h<= 15<h<= 20<h<=3030<h<=

40<h<= 50<h<= 60<h<= 70<h<=80h>=

kwartał 3

4 6 8 10 12 14 16 18

5<h<=10 <= 10<h<= 15<h<= 20<h<=3030<h<=

40<h<= 50<h<= 60<h<=7070<h<=

h>=

kwartał 4

4 6 8 10 12 14 16 18

5<h<=10 <= 10<h<= 15<h<= 20<h<=3030<h<=

40<h<= 50<h<= 60<h<=7070<h<=

h>=

Rys. 1.1.20. Sezonowe średnie, odchylenie standardowe i ekstremalne zasolenie wody w zakresach głębokości w kwadracie J04 w latach 1990-2006 (IMGW, 2007a)

Zasolenie wody w warstwie powierzchniowej (0-20 metrów) w okresie 20-lecia 1986- 2005 malało prawie wzdłuż całego wybrzeża, włącznie z zatokami. Jedynym wyjątkiem jest rejon ujścia Wisły (kwadrat K02), gdzie zaobserwowano nieznaczny wzrost zasolenia w omawianym okresie (tab. 1.1.6)

Tab. 1.1.6 Tendencja zmian zasolenia wody w warstwie powierzchniowej (0- metrów)w okresie 1986-2005 (Kamińska i Krzymiński 2011)

Kwadrat bałtycki

Tendencja zmian zasolenia na rok G01 - 0, G02 - 0, H02 - 0, I02 - 0, I03 - 0, J03 - 0, K02 + 0, K03 - 0, L02 - 0,

Tab. 1.1.7 Trendy zmian zasolenia wody w warstwie przydennej w wybranych kwadratach bałtyckich w polskiej strefie Morza Bałtyckiego (Kamińska i Krzymiński 2012)

Okres Zakresprzestrzenny Charakter zmian czasowych 1952 – 2008

1989 - 2008

Kwadrat H04 – rejon Głębi Bornholmskiej

Trend - 0,005 [PSS’78] na rok, okresowość zmian od 4 do około 7 lat Trend + 0,183 [PSS’78] na rok 1952– 2008 1989 - 2008

Kwadrat J04 – rejon Rynny Słupskiej

Trend + 0,005 [PSS’78] na rok Trend + 0,073 [PSS’78] na rok

1956 – 2008 1989 – 2008

Kwadrat K05 – rejon pd. Głębi Gotlandzkiej

Trend - 0,006 [PSS’78] na rok Trend + 0,110 [PSS’78] na rok

Zasolenie wody przy dnie strefy głębokowodnej jest kształtowane przez procesy naturalne, głównie przez wlewy wód z Morza Północnego, w efekcie czego następuje okresowy wzrost. W przerwach pomiędzy wlewami następuje spadek na skutek mieszania się wód przydennych ze słabo zasolonymi wodami warstwy położonej powyżej. Trend zmian zasolenia dla trzech głębi obliczony dla dziesięciolecia 1989- wskazuje na wzrost zasolenia przy dnie. Jest to wynik utrzymującego się podwyższonego zasolenia od roku 1993, który zakończył poprzedzający go okres spadku w latach 80. (tab. 1.1.7). Zmiany rozkładu zasolenia w pionie w rejonie trzech głębi przedstawiono na rysunkach 1.1.21 -1.1.23.