Pobierz 1 Elektroliza 4 Na czym polega proces elektrolizy? Uczeń i więcej Ćwiczenia w PDF z Elektrochemia tylko na Docsity! 1 Lp. Temat w podręczniku Liczba godzin na realizację Temat lekcji Wymagania edukacyjne Ogólne i szczegółowe wymagania podstawy programowej 1 Elektroliza 4 Na czym polega proces elektrolizy? Uczeń: • wyjaśnia pojęcia: elektroliza, elektrody, potencjał rozkładowy (B) • omawia różnicę między przebiegiem procesów elektrodowych w ogniwach i podczas elektrolizy (C) Uczeń: IX. 6) stosuje pojęcia: elektroda, elektrolizer, elektroliza, potencjał rozkładowy IX. 7) przewiduje produkty elektrolizy stopionych tlenków, soli, wodorotlenków, wodnych roztworów kwasów i soli oraz zasad IX. 8) pisze równania dysocjacji termicznej; pisze odpowiednie równania reakcji elektrodowych zachodzących w trakcie elektrolizy IX. 9) projektuje i przeprowadza doświadczenia, w których drogą elektrolizy otrzyma np. wodór, tlen, chlor, miedź Elektroliza wodnych roztworów elektrolitów i stopionych elektrolitów Uczeń: • wymienia reguły pozwalające przewidzieć kolejność wydzielania się produktów elektrolizy na katodzie i anodzie (A) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Elektroliza wodnego roztworu kwasu chlorowodorowego (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Elektroliza wodnego roztworu chlorku sodu (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Elektroliza wodnego roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) (D) • zapisuje równania reakcji elektrodowych dla wodnych roztworów elektrolitów (D) • wyjaśnia przebieg elektrolizy stopionych soli (B) • wyjaśnia różnicę między elektrolizą roztworów wodnych elektrolitów i stopionych soli (B) • zapisuje równania reakcji elektrodowych dla roztworów wodnych i stopionych soli (C) • przewiduje produkty elektrolizy wodnych roztworów kwasów, zasad i soli (D) 2 2 Podsumowanie wiadomości z działu Reakcje utleniania- -redukcji. Elektrochemia 2 3 1 Sprawdzian wiadomości 4. 1 Omówienie wyników i analiza sprawdzianu 5 Roztwory − mieszaniny substancji 2 Roztwory jako mieszaniny jednorodne substancji Uczeń: • podaje przykłady roztworów właściwych, koloidów i zawiesin (A) • wyjaśnia pojęcia mieszanina jednorodna i mieszanina niejednorodna (B) • wyjaśnia pojęcie roztwór (B) • definiuje pojęcia: roztwór właściwy, koloid, zawiesina (A) • wyjaśnia pojęcia: roztwór ciekły, roztwór gazowy, roztwór stały (B) • wyjaśnia różnice między rozpuszczaniem a roztwarzaniem (B) Uczeń: V. 1) rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin V. 4) opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych (ciał stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki (m.in. ekstrakcja, chromatografia, elektroforeza) V. 5) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną (ciał stałych w cieczach) na składniki Metody rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych Uczeń: • określa metody rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych (C) • podaje przykłady roztworów o różnym stanie skupienia rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej (A) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Rozdzielanie barwników roślinnych metodą chromatografii (D) • projektuje doświadczenie chemiczne Ekstrakcja jodu z wodnego roztworu jodu w jodku potasu (D) 6 Zol jako przykład koloidu 2 Zole Uczeń: • wyjaśnia pojęcie zol (B) • wyjaśnia pojęcia faza rozproszona i ośrodek dyspersyjny (B) • opisuje metody otrzymywania koloidu (kondensacja, dyspersja) (C) • klasyfikuje koloidy ze względu na fazę rozproszoną i ośrodek dyspersyjny (C) Uczeń: V. 1) rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów […] 5 Sporządzanie roztworów o określonym stężeniu molowym Uczeń: • podaje zasady postępowania w trakcie sporządzania roztworów o określonym stężeniu molowym (A) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu sporządzenie roztworów o określonym stężeniu molowym (D) 10 1 Podsumowanie wiadomości z działu Roztwory 11 1 Sprawdzian wiadomości i umiejętności 12 1 Omówienie wyników i analiza sprawdzianu 13 Procesy endoenergetyczn e i egzoenergetycz ne 4 Energia wewnętrzna układu. Entalpia Uczeń: • wyjaśnia pojęcia: układ zamknięty, układ izolowany, układ otwarty, otoczenie układu (B) • definiuje pojęcie energia wewnętrzna układu (A) • wyjaśnia pojęcia proces endoenergetyczny i proces egzoenergetyczny (B) • wymienia przykłady procesów egzoenergetycznych i endoenergetycznych (A) • definiuje pojęcie entalpia (A) Uczeń: IV. 5) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian; zaznacza wartość energii aktywacji na schemacie ilustrującym zmiany energii w reakcji egzo- i endoenergetycznej IV. 10) opisuje różnice między układem otwartym, zamkniętym i izolowanym IV. 11) stosuje pojęcie standardowej entalpii przemiany; interpretuje zapis ∆H < 0 i ∆H > 0; określa efekt energetyczny reakcji chemicznej na podstawie wartości entalpii IV. 12) stosuje prawo Hessa do obliczeń efektów energetycznych przemian na podstawie wartości standardowych entalpii tworzenia i standardowych entalpii spalania Reakcje endotermiczne i egzotermiczne Uczeń: • wyjaśnia pojęcie efekt cieplny reakcji (B) • wyjaśnia pojęcia reakcje egzotermiczne i reakcje endotermiczne (B) • wymienia przykłady reakcji egzotermicznych i endotermicznych (A) • projektuje i przeprowadza doświadczenie 6 chemiczne Rozpuszczanie azotanu(V) amonu w wodzie i formułuje wniosek (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Reakcja wodorowęglanu sodu z kwasem etanowym i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie wodorotlenku sodu w wodzie i formułuje wniosek (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Reakcja cynku z kwasem siarkowym(VI) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej (D) Równania termochemiczne Uczeń: • wyjaśnia pojęcie równanie termochemiczne (B) • podaje warunki standardowe (C) • definiuje pojęcia standardowa entalpia tworzenia i standardowa entalpia spalania (A) • podaje treść reguły Lavoisiera–Laplace’a (A) • podaje treść prawa Hessa i stosuje je do obliczania efektów energetycznych (C) • interpretuje równanie termochemiczne podanej reakcji chemicznej (D) • oblicza standardową entalpię podanej reakcji chemicznej (C) 7 14 Szybkość reakcji chemicznej 4 Szybkość reakcji chemicznej. Czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej Uczeń: • definiuje pojęcie szybkość reakcji chemicznej i zapisuje wzór na obliczenie szybkości reakcji (A) • podaje założenia teorii zderzeń aktywnych (A) • zapisuje równanie kinetyczne reakcji chemicznej z jednym substratem (A) • zapisuje równanie kinetyczne reakcji z dwoma substratami (A) • wyjaśnia pojęcia: energia aktywacji, kompleks aktywny (B) • podaje treść reguły van’t Hoffa (A) • określa czynniki wpływające na szybkość reakcji (C) • oblicza średnią szybkość reakcji chemicznej (C) • oblicza zmianę szybkości reakcji chemicznej spowodowaną podwyższeniem temperatury (C) • oblicza zmianę szybkości reakcji chemicznej spowodowaną zwiększeniem stężenia substratów (C) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Wpływ stężenia substratu na szybkość reakcji chemicznej i formułuje wniosek (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Wpływ temperatury na szybkość reakcji chemicznej, zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej i formułuje wniosek (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Rozdrobnienie substratów a szybkość reakcji chemicznej i formułuje wniosek (D) • analizuje wykresy zmian szybkości reakcji Uczeń: IV. 1) definiuje i oblicza szybkość reakcji (jako zmianę stężenia reagenta w czasie) IV. 2) przewiduje wpływ: stężenia (ciśnienia) substratów, obecności katalizatora, stopnia rozdrobnienia substratów i temperatury na szybkość reakcji; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia IV. 3) na podstawie równania kinetycznego określa rząd reakcji względem każdego substratu; na podstawie danych doświadczalnych ilustrujących związek między stężeniem substratu a szybkością reakcji określa rząd reakcji i pisze równanie kinetyczne IV. 4) szkicuje wykres zmian szybkości reakcji w funkcji czasu oraz wykres zmian stężeń reagentów reakcji pierwszego rzędu w czasie […] X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: […] kwasów nieutleniających (dla […] Al, Zn, Fe […]) 10 19 Równowaga chemiczna, stała równowagi 2 Reakcje odwracalne i nieodwracalne Uczeń: • wyjaśnia różnicę między reakcją odwracalną a nieodwracalną (B) • wymienia przykłady reakcji odwracalnych i nieodwracalnych (A) • wyjaśnia pojęcie stan równowagi chemicznej (B) • wymienia czynniki wpływające na stan równowagi chemicznej (A) Uczeń: IV. 7) wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi; pisze wyrażenie na stałą równowagi danej reakcji Prawo działania mas Uczeń: • definiuje pojęcie stała równowagi chemicznej (A) • zapisuje wzór na stałą równowagi chemicznej (A) • podaje treść prawa działania mas (A) • zapisuje wyrażenia na stałe równowagi chemicznej dla konkretnych reakcji chemicznych (C) • wykonuje obliczenia chemiczne związane ze stanem równowagi chemicznej (C) • wyjaśnia pojęcia równowaga homogeniczna i równowaga heterogeniczna (B) 20 Reguła przekory 3 Reguła przekory (reguła Le Chateliera–Brauna) Uczeń: • podaje treść reguły przekory (reguła Le Chateliera–Brauna) (A) • omawia wpływ stężenia substratów i produktów na stan równowagi chemicznej (C) • omawia wpływ ciśnienia substratów i produktów na stan równowagi chemicznej (C) • omawia wpływ temperatury na stan równowagi chemicznej (C) Uczeń: IV. 8) oblicza wartość stałej równowagi reakcji odwracalnej; oblicza stężenia równowagowe albo stężenia początkowe reagentów IV. 9) wymienia czynniki, które wpływają na stan równowagi reakcji; wyjaśnia, dlaczego obecność katalizatora nie wpływa na wydajność przemiany; stosuje regułę Le Chateliera–Brauna (regułę przekory) do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury, stężenia reagentów i ciśnienia na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej Obliczenia dotyczące stanu równowagi chemicznej z zastosowaniem reguły Uczeń: • omawia wpływ czynników zewnętrznych na stan równowagi chemicznej (C) 11 przekory • oblicza wartość stałej równowagi chemicznej dowolnej reakcji odwracalnej oraz wartości stężeń molowych substratów i produktów reakcji chemicznej (C) 21 Dysocjacja elektrolityczna 3 Dysocjacja elektrolityczna − elektrolity i nieelektrolity Uczeń: • wyjaśnia pojęcia: dysocjacja elektrolityczna, elektrolity, nieelektrolity (B) • wymienia przykłady elektrolitów i nieelektrolitów (A) • wyjaśnia pojęcie wskaźniki kwasowo-zasadowe (pH) (B) • wyjaśnia rolę cząsteczek wody jako dipoli w procesie dysocjacji elektrolitycznej (B) • wyjaśnia pojęcie mocne elektrolity (B) • zapisuje ogólne równanie dysocjacji kwasów (A) • wyjaśnia przebieg dysocjacji kwasów wieloprotonowych (B) • wyjaśnia przebieg dysocjacji zasad wielowodorotlenowych (B) • zapisuje ogólne równanie dysocjacji zasad (A) • wyjaśnia przebieg dysocjacji soli (B) • zapisuje ogólne równanie dysocjacji soli (A) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego i zmiany barwy wskaźników kwasowo-zasadowych w wodnych roztworach różnych związków chemicznych i formułuje wniosek (D) • omawia sposób powstawania jonów oksoniowych (C) Uczeń: VI. 1) pisze równania dysocjacji elektrolitycznej związków nieorganicznych […] z uwzględnieniem dysocjacji stopniowej VI. 7) klasyfikuje substancje jako kwasy lub zasady zgodnie z teorią Brønsteda–Lowry’ego; wskazuje sprzężone pary kwas–zasada VI. 8) uzasadnia przyczynę kwasowego odczynu wodnych roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) i amoniaku oraz odczynu niektórych wodnych roztworów soli zgodnie z teorią Brønsteda–Lowry’ego; pisze odpowiednie równania reakcji Równania reakcji dysocjacji kwasów, zasad i soli Uczeń: • opisuje proces dysocjacji elektrolitycznej na przykładach (B) 12 • zapisuje równania reakcji dysocjacji kwasów, zasad i soli według teorii Arrheniusa (C) Kwasy i zasady według Arrheniusa, Brønsteda−Lowry’ego i Lewisa Uczeń: • podaje założenia teorii dysocjacji Arrheniusa w odniesieniu do kwasów, zasad i soli (A) • podaje założenia teorii Brønsteda–Lowry’ego w odniesieniu do kwasów i zasad (A) • podaje założenia teorii Lewisa w odniesieniu do kwasów i zasad (A) • zapisuje równania reakcji dysocjacji kwasów i zasad według teorii Brønsteda–Lowry’ego (C) • zapisuje równania reakcji dysocjacji kwasów i zasad wg teorii Lewisa (C) 22 Stała dysocjacji elektrolitycznej, stopień dysocjacji elektrolitycznej 2 Stała dysocjacji elektrolitycznej Uczeń: • definiuje pojęcie stała dysocjacji elektrolitycznej (A) • zapisuje wzór na stałą dysocjacji elektrolitycznej (A) • omawia czynniki wpływające na stałą dysocjacji elektrolitycznej (C) • wyjaśnia pojęcia mocne elektrolity i słabe elektrolity (B) • porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji (C) • oblicza wartość stałej dysocjacji elektrolitycznej (C) • wymienia przykłady mocnych i słabych elektrolitów (A) Uczeń: VI. 2) stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej VI. 4) wykonuje obliczenia z zastosowaniem pojęć: stała dysocjacji, stopień dysocjacji, pH, iloczyn jonowy wody, iloczyn rozpuszczalności; stosuje do obliczeń prawo rozcieńczeń Ostwalda VI. 5) porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji Stopień dysocjacji elektrolitycznej Uczeń: • wyjaśnia pojęcie stopień dysocjacji elektrolitycznej (B) 15 odpowiednie równania reakcji chemicznych (D) • definiuje pojęcie iloczyn jonowy i zapisuje wzór na obliczenie jego wartości (A) • wyjaśnia pojęcie iloczyn rozpuszczalności substancji (B) • podaje zależność między wartością iloczynu rozpuszczalności a rozpuszczalnością soli w danej temperaturze (D) • wyjaśnia, na czym polega efekt wspólnego jonu (B) • analizuje wartości iloczynów rozpuszczalności wybranych soli (D) Zapis cząsteczkowy, jonowy i skrócony jonowy reakcji strącania osadów Uczeń: • zapisuje równania reakcji strącania osadów w postaci cząsteczkowej, jonowej i skróconego zapisu jonowego (C) • analizuje tabelę rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie pod kątem możliwości przeprowadzenia reakcji strącania osadów (D) 26 Hydroliza soli 2 Na czym polega reakcja hydrolizy soli? Uczeń: • wyjaśnia, na czym polega reakcja hydrolizy soli (B) • określa, jakiego typu sole ulegają reakcji hydrolizy (C) Uczeń: VI. 9) pisze równania reakcji: […] wybranych soli z wodą w formie jonowej pełnej i skróconej Rodzaje reakcji hydrolizy a odczyn wodnych roztworów soli Uczeń: • wyjaśnia pojęcia hydroliza kationowa i hydroliza anionowa (B) • przewiduje odczyn wodnego roztworu soli i rodzaj reakcji hydrolizy w zależności od typu soli (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie odczynu wodnych roztworów soli i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w postaci cząsteczkowej, jonowej i skróconego zapisu 16 27. 2 Podsumowanie wiadomości z działu Reakcje w wodnych roztworach elektrolitów 28 1 Sprawdzian wiadomości i umiejętności 29. 1 Omówienie wyników i analiza sprawdzianu 30. Wodór i hel 1 Wodór i hel − pierwiastki chemiczne bloku s Uczeń: • podaje kryterium przynależności pierwiastków chemicznych do bloku s (A) • zapisuje konfigurację elektronową atomu wodoru (C) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne i występowanie wodoru (C) • zapisuje konfigurację elektronową atomu helu (C) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne, występowanie i sposoby otrzymywania helu (C) • wymienia zastosowania wodoru i helu (A) • projektuje i opisuje doświadczenia chemiczne, w których wyniku można otrzymać wodór (D) • zapisuje równania reakcji otrzymywania wodoru na skalę przemysłową (C) • zapisuje równania reakcji utleniania-redukcji z udziałem wodoru (C) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny VII. 6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); projektuje i przeprowadza jonowego (D) • zapisuje równania reakcji hydrolizy różnych soli (C) 17 doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny wodorku; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad 31. Litowce 2 Pierwiastki chemiczne należące do litowców oraz ich związki chemiczne Uczeń: • wymienia nazwy i symbole pierwiastków chemicznych zaliczanych do litowców (A) • podaje kryterium podziału metali na lekkie i ciężkie (A) • zapisuje konfigurację elektronową powłoki walencyjnej litowców (C) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne, sposoby otrzymywania i występowanie litowców (C) • wymienia zastosowania litowców (A) • ustala produkty reakcji litowców z siarką (C) • omawia przebieg i ustala produkty reakcji litowców z wodą (C) • ustala produkty reakcji litowców z kwasami (C) • zapisuje równania reakcji litowców z tlenem, wodorem, siarką, azotem, wodą i kwasami (C) • wyjaśnia pojęcia: tlenki, nadtlenki i ponadtlenki litowców (B) • wyjaśnia sposób powstawania wodorków litowców (B) • wyjaśnia sposób powstawania azotków litowców (B) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie właściwości sodu oraz formułuje wniosek (D) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na […]), wody (dla Na, K […]), kwasów nieutleniających (dla Na, K […]) […] 20 • wyjaśnia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków borowców wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej borowca (B) • zapisuje równania reakcji glinu z kwasami: chlorowodorowym, siarkowym(VI) i azotowym(V) (C) • wyjaśnia, jaki charakter chemiczny ma glin (B) • wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu w kwasie azotowym(V) (B) • wyjaśnia charakter chemiczny wodorotlenku glinu (B) • wyjaśnia, jaki charakter chemiczny ma tlenek glinu (B) • zapisuje równanie reakcji glinu z roztworem mocnej zasady (C) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Działanie roztworów mocnych kwasów na glin (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Pasywacja glinu w kwasie azotowym(V) (D) fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] X. 4) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu; tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla […] Al […]), […] kwasów nieutleniających (dla […] Al […]), rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla Al […]) 35 Węglowce 2 Pierwiastki chemiczne należące do węglowców oraz ich związki chemiczne Uczeń: • wymienia nazwy i symbole pierwiastków chemicznych zaliczanych do węglowców (A) • zapisuje konfigurację elektronową powłoki walencyjnej węglowców (C) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne, występowanie i zastosowania węglowców (C) • podaje nazwy odmian alotropowych węgla (A) • wyjaśnia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków węglowców wraz ze Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi 21 zwiększaniem się liczby atomowej i stopnia utlenienia węglowca (B) • wyjaśnia pojęcie krzemionka (B) • wyjaśnia, jakie związki chemiczne tworzą węglowce z: fluorowcami, siarką, azotem i wodorem (B) • wyjaśnia pojęcia: węglowodory, krzemowodory (silany), germanowodory (B) • zapisuje różnorodne równania reakcji chemicznych węglowców i ich związków chemicznych (C) • projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykazanie zmienności charakteru chemicznego węglowców (D) III. 9) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu, grafenu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny VII. 5) klasyfikuje tlenki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy, amfoteryczny i obojętny) […] X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] XI. 1) […] opisuje właściwości tlenku krzemu(IV) […] 36. Azotowce 2 Pierwiastki chemiczne należące do azotowców oraz ich związki chemiczne Uczeń: • wymienia nazwy i symbole pierwiastków chemicznych zaliczanych do azotowców (A) • zapisuje konfigurację elektronową powłoki walencyjnej azotowców (C) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne, występowanie i zastosowania azotowców (C) • podaje nazwy odmian alotropowych azotowców (A) • wyjaśnia, jak powstają tlenki azotowców (B) • wyjaśnia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków azotowców wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej i stopnia utlenienia azotowca (B) • omawia właściwości amoniaku (C) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym 22 • podaje nazwy związków chemicznych, jakie azot tworzy z tlenem (A) • podaje wzory sumaryczne i nazwy kwasów tlenowych azotu (A) • omawia właściwości kwasu azotowego(V) (C) • wyjaśnia pojęcie chemiluminescencja (B) • wyjaśnia pojęcia: azotki, fosforki i wodorki azotowców (B) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie właściwości amoniaku i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie właściwości kwasu azotowego(V) (D) • zapisuje równania reakcji stężonego kwasu azotowego(V) z węglem i siarką (C) • zapisuje równania reakcji powstawania soli amonowych (C) • zapisuje równania reakcji tlenków azotu z wodą (C) • zapisuje równanie reakcji rozkładu stężonego roztworu kwasu azotowego(V) (C) • projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające ustalenie charakteru chemicznego wybranych tlenków azotowców, np. tlenku fosforu(V) (D) wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny VII. 5) klasyfikuje tlenki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy, amfoteryczny i obojętny) […] X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) […] 37 Tlenowce 3 Tlen jako przedstawiciel tlenowców Uczeń: • wymienia nazwy i symbole pierwiastków chemicznych zaliczanych do tlenowców (A) • wyjaśnia zjawisko alotropii na przykładzie tlenu i omawia różnice we właściwościach odmian alotropowych tlenu (B) • zapisuje konfigurację elektronową powłoki walencyjnej tlenowców (C) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do 25 38 Fluorowce 2 Pierwiastki chemiczne należące do grupy fluorowców i ich związki chemiczne Uczeń: • wymienia nazwy i symbole pierwiastków chemicznych zaliczanych do fluorowców (A) • zapisuje konfigurację elektronową powłoki walencyjnej fluorowców (C) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne, występowanie i zastosowania fluorowców (C) • wyjaśnia, jak zmieniają się aktywność chemiczna i właściwości utleniające fluorowców wraz ze zwiększaniem się ich liczby atomowej (B) • projektuje doświadczenie chemiczne Badanie aktywności chemicznej fluorowców oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych (D) • projektuje doświadczenie chemiczne Działanie chloru na substancje barwne i formułuje wniosek (D) • wymienia przykłady związków chemicznych metali i niemetali z fluorowcami ze szczególnym uwzględnieniem związków chloru (A) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Reakcja chloru z sodem oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych (D) • wykazuje, że reakcja chemiczna chloru z sodem jest reakcją utleniania-redukcji (C) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] X. 9) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać w laboratorium: […] chlor (np. reakcja HCl z MnO2 lub z KMnO4); pisze odpowiednie równania reakcji X. 11) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne fluorowców X. 12) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg wykaże, że np. brom jest pierwiastkiem bardziej aktywnym niż jod, a mniej aktywnym niż chlor; pisze odpowiednie równania reakcji 26 Porównanie właściwości tlenowych i beztlenowych kwasów fluorowców Uczeń: • podaje wzory i nazwy beztlenowych kwasów fluorowców (A) • podaje wzory i nazwy tlenowych kwasów fluorowców (A) • wyjaśnia, jak zmienia się moc kwasów tlenowych fluorowców wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej fluorowca (C) • wyjaśnia, jak zmienia się moc kwasów tlenowych chloru wraz ze zwiększaniem się stopnia utlenienia chloru (B) • omawia i uzasadnia zmianę mocy kwasów beztlenowych fluorowców wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej fluorowca (C) 39. Helowce 1 Helowce jako pierwiastki chemiczne bloku p Uczeń: • wymienia nazwy i symbole pierwiastków chemicznych zaliczanych do helowców (A) • zapisuje konfigurację elektronową powłoki walencyjnej helowców (C) • wyjaśnia, dlaczego helowce są bierne chemicznie (B) • omawia właściwości fizyczne, chemiczne, występowanie i zastosowania helowców (C) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na 27 podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] 40 Blok p – podsumowanie 2 Podsumowanie wiadomości o pierwiastkach chemicznych bloku p Uczeń: • wskazuje w układzie okresowym pierwiastków chemicznych grupy tworzące blok p (C) • wymienia nazwy pierwiastków chemicznych bloku p (A) • wyjaśnia, w jaki sposób rozbudowuje się podpowłoka p przy zapełnionej podpowłoce s powłoki walencyjnej pierwiastków bloku p (B) • omawia zmienność właściwości pierwiastków chemicznych poszczególnych grup bloku p na podstawie konfiguracji elektronowej powłok walencyjnych (C) • omawia zastosowania pierwiastków chemicznych bloku p i ich związków (C) • zapisuje równania reakcji powstawania jonów z atomów wybranych pierwiastków chemicznych bloku p (C) • zapisuje równania reakcji chemicznych, jakim ulegają pierwiastki chemiczne bloku p (C) • wyjaśnia na podstawie znajomości konfiguracji elektronowej powłoki walencyjnej, które z pierwiastków chemicznych bloku p tworzą kationy, a które aniony (B) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego […] X. 10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: […] chloru, bromu i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu); chloru z wodą 41 Chrom 24Cr 3 Budowa atomu, konfiguracja elektronowa i stopnie utlenienia chromu Uczeń: • podaje kryterium przynależności pierwiastków chemicznych do bloku d (A) • wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne zaliczane do Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy 30 środowiska […]; pisze odpowiednie równania reakcji 43. Żelazo 26Fe 2 Budowa atomu, konfiguracja elektronowa i stopnie utlenienia żelaza Uczeń: • wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do żelazowców (żelazo, kobalt, nikiel) (A) • omawia właściwości fizyczne żelaza (C) • zapisuje konfigurację elektronową żelaza (C) • wyjaśnia, na czym polega pasywacja żelaza (B) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: […] rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla […] Fe […]) Związki żelaza i ich właściwości Uczeń: • wyjaśnia, w jaki sposób bada się właściwości wodorotlenku żelaza(II) i wodorotlenku żelaza(III) (B) • podaje wzory i nazwy oraz określa sposoby otrzymywania ważniejszych związków żelaza (C) • określa charakter chemiczny związków żelaza w zależności od stopnia utlenienia żelaza (C) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(II) i badanie jego właściwości oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych (D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) i badanie jego właściwości oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych (D) 44 Miedź 29Cu 2 Budowa atomu, konfiguracja elektronowa i stopnie utlenienia miedzi Uczeń: • wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do miedziowców (miedź, srebro, złoto, Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając 31 roentgen) (A) • omawia właściwości fizyczne miedzi (C) • zapisuje konfigurację elektronową miedzi (C) • wyjaśnia, na czym polega promocja elektronu z podpowłoki 4s na podpowłokę 3d (B) przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: […] rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla […] Cu […]) Związki miedzi i jej właściwości Uczeń: • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku miedzi(II) i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej(D) • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie właściwości wodorotlenku miedzi(II) i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych (D) • wyjaśnia, jak powstaje patyna (B) 32 45. Blok d – podsumowanie 2 Podsumowanie wiadomości o pierwiastkach chemicznych bloku d Uczeń: • wskazuje w układzie okresowym pierwiastków chemicznych grupy tworzące blok d (A) • wymienia nazwy przykładowych pierwiastków chemicznych bloku d (A) • określa, na jakich podpowłokach są rozmieszczone elektrony walencyjne w atomach pierwiastków chemicznych bloku d (C) • określa, do jakiego typu pierwiastków chemicznych zaliczają się pierwiastki chemiczne bloku d (C) • omawia, jak zmieniają się właściwości utleniające związków chemicznych wraz ze wzrostem stopnia utlenienia pierwiastków chemicznych bloku d (C) • wyjaśnia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych bloku d wraz ze zwiększaniem się stopnia utlenienia tych pierwiastków chemicznych (B) • wymienia zastosowania pierwiastków chemicznych bloku d i ich związków chemicznych (A) • zapisuje równania reakcji chemicznych, jakim ulegają pierwiastki chemiczne bloku d ze szczególnym uwzględnieniem reakcji utleniania-redukcji (C) Uczeń: II. 4) pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 38 oraz ich jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) II. 5) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego na podstawie konfiguracji elektronowej; wskazuje związek między budową elektronową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego właściwościami fizycznymi (np. promieniem atomowym, energią jonizacji) i chemicznymi VII. 1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów) VII. 2) na podstawie wzoru sumarycznego związku nieorganicznego pisze jego nazwę, na podstawie nazwy pisze jego wzór sumaryczny X. 5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla […] Zn, Fe, Cu), […] kwasów nieutleniających (dla […] Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla […] Fe, Cu, Ag) 46 Pierwiastki chemiczne bloku f 1 Pierwiastki chemiczne bloku f Uczeń: • podaje kryterium przynależności pierwiastków chemicznych do bloku f (A) • wyjaśnia pojęcia aktynowce i lantanowce (C) • wymienia najważniejsze właściwości lantanowców (A) Zagadnienia wykraczające poza wymagania podstawy programowej