2. Struktura produkcyjna ośrodka obliczeniowego, Prezentacje z Informatyka

Pobierz 2. Struktura produkcyjna ośrodka obliczeniowego i więcej Prezentacje w PDF z Informatyka tylko na Docsity! 2. Struktura produkcyjna ośrodka obliczeniowego 2.1. Proces produkcyjny w ośrodku obliczeniowym Poczynając od niniejszego rozdziału w książce będą omawiane zagadnienia organizacji wewnętrznej ośrodków obliczeniowych, realizujących systemy automatycznego przetwarzania danych, Z punktu widzenia kolejności wzajemnego wpływu na we- wnętrzną organizację OPD rozróżnia się zagadnienia: 1. Struktura procesu produkcyjnego a) wytwarzania systemu APD, b) ośrodka według zakresu faz technologicznych, 2. Struktura produkcyjna OPD, 3. Struktura zarządzania (rozdz. 4), 4. Odmiany organizacji produkcji OPD. Proces produkcyjny (wytwórczy) w OPD określa się jako oi*ga- niczny, całkowity zespół operacji, dzięki któremu dane wejściowe zostają przekształcone w informacje wynikowe systemu przetwa- rzania danych. Proces produkcyjny OPD zawsze [1]: — dotyczy określonego systemu, podsystemu czy ogniwa APD, — przebiega w określonych komórkach produkcyjnych. Analizując i projektując proces produkcyjny OPD można z jednej strony skoncentrować się na odniesieniu go do określonych elementów systemu APD, niezależnie od tego w.jakich komórkach przebiega realizacja procesu (będzie to więc proces produkcyjny systemu APD); z drugiej strony jest niezbędnym odnoszenie pro- cesu produkcyjnego do określonej komórki produkcyjnej, nieza- Rys. 2-1. Proces produkcyjny systemu APD, a proces produkcyjny w komórce produkcyjnej OPD; S — system APD, KP — komórka. produkcyjna 38 leżnie od tego, jakie systemy APD są w niej wytwarzane. A w takiej sytuacji zagadnienie sprowadza się do procesu produkcyjnego w określonej komórce produkcyjnej OPD. Obydwa wymienione przypadki muszą być oddzielnie i niezależnie od siebie uwzględnione jako dwa przekroje analizy procesu produkcyjnego. Ilustrację odrębności tych przekrojów podano na rys. 2-1. Jak widać", niektóre systemy APD — jak S2 — są wytwarzane tylko w nie- których komórkach produkcyjnych OPD, inne zaś — jak Sx — są wytwa- rzane we wszystkich komórkach. 2.2. Struktura procesu produkcyjnego systemu APD Proces produkcyjny systemu APD składa się z różnych operacji przetwa- rzania danych, wśród których można wyróżnić 5 podstawowych rodzajów: 1. Operacje obliczeniowe, 2. Operacje kontrolne, 3. Operacje transportowe, 4. Operacje związane z magazynowaniem, 5. Operacje konserwacyjne. Zespolenie operacji przetwarzania danych w zakresie jednego ich rodzaju daje odpowiednio: proces obliczeniowy, proces kontroli, proces transportu, proces magazynowania, proces konserwacji. Wymienione operacje podstawo- we są realizowane w procesie pracy, który wymaga zespolenia w systemie APD następujących elementów: przedmiotu pracy (dane i informacje), narzędzi (zestaw komputerowy i oprogramowanie) oraz wykonawcy (użyt- kownik), jak to pokazano na rys. 2-2. SAPD r Użytkownik (U) wykonawca 1 Informacja 11) przedmiot narzędzie Zestaw komputerowy (K) Oprogramowanie (P) Rys. 2-2. Struktura procesu produkcji systemu APD według elementów procesu pracy Oprócz omówionych operacji podstawowych należy wspomnieć o — równie ważnych w procesie PD-operacjach pomocniczych. Do operacji pomocniczych procesu przetwarzania danych zalicza się rejestrowanie danych źródłowych i tworzenia maszynowych nośników informacji. Proces produkcyjny systemu może występować bądź jako proces prosty — gdy dotyczy systemu prostego, tj. stanowiącego nierozdzielny, najmniejszy element (ogniwo przetwarzania danych) — bądź też jako proces systemu złożonego (rys. 2-3). Zsynchronizowanie wszystkich elementów systemu APD wymaga koordynacji, którą realizuje system operacyjny komputera (SOjt). System ten można następująco zapisać symbolicznie SOk = 39 Zaopatrzenie Użutkomik — '1 I O• V A Procesy obliczeniowe Procesy kontrolne, b-zwrot błędów Procesy magazynowe, K-ftompletocja, M-magazynowanie Procesy konserwacyjne Procesy transportu wewnętrznego Procesy transportu zewnętrznego Procesy transp. typu transmisji danych Analiza r~ Projektowanie konstrukcji Projektowanie technologii Pu i Testowanie Biblioteka Programów JL Komputer Użytkownik Rye. 2-6. Struktura procesu produkcyjnego ośrodka obli- czeniowego według zakresu faz technologicznych Uruchamianie zmiany f Eksploatacja Obiekt sterowany Rys. 2-7. Struktura procesu projektowania systemu APD na tle procesu eksploatacji tego systemu ; P u — progra- my uniwersalne a) wstępnej obróbce danych, b) przygotowaniu maszynowych nośników informacji (karty i taśmy dziurko- wane), c) elektronicznym przetwarzaniu danych, d) końcowym opracowaniu wyników. Konfrontując przyjętą strukturę procesu produkcji systemu APD (rys. 2-4) z pełną strukturą procesu produkcji według faz — wybiera się wynikową strukturę procesu produkcji według faz dla danego ośrodka. Na podstawie zadań programowych OPD dobiera się — zgodnie z wynikową strukturą pro- cesu produkcyjnego — odpowiednią liczbę osób i maszyn, a następnie określa się powierzchnię lokalu (rozdz. 9). Strukturę procesu projektowania systemu APD pokazano na rys. 2-7. 2.4. Struktura produkcyjna ośrodka obliczeniowego Przez strukturę produkcyjną ośrodka obliczeniowego rozumie się zespół komórek produkcyjnych i formy ich wzajemnej zależności, tj. specjalizacji i kooperacji wewnątrz ośrodka. Zorganizowanie ośrodka o właściwej struk- turze decyduje o przyspieszeniu procesów produkcyjnych, sprowadzeniu do minimum operacji transportowych, lepszym wykorzystaniu maszyn, "ułatwieniu planowania, kontroli i ewidencji [1], Struktura produkcyjna powstaje w wyniku określonego grupowania stanowisk roboczych w komórki produkcyjne (KP) pierwszego stopnia, które z kolei łączy się (grupuje) w komórki produkcyjne drugiego stopnia itd., aż do połączenia komórek n-tego stopnia w ośrodek obliczeniowy [1]. Analogicznie jak w przemysłowej strukturze produkcyjnej KP pierw- szego stopnia jest jednorodnym organizacyjnie zgrupowaniem stanowisk ro- boczych, przy czym zgrupowanie to następuje bądź pod kątem podobieństwa stanowisk (KP systemowo — otwarta), bądź ze względu na wzajemne po- wiązania tych stanowisk przy wytwarzaniu określonych systemów APD (KP systemowo — zamknięta). W dotychczasowej organizacji ośrodków przetwarzania danych dominują KP systemowo-otwarte, np. komórki organizacyjne: dziurkarek, sprawdza- rek, maszyn pomocniczych, komputerów, kontroli itp. Zaletą takiej organi- zacji jest wzrost specjalizacji, lepsza wydajność i lepsze wykorzystanie urządzeń. Natomiast wady polegaj ą na skomplikowaniu planowania, kontroli i ewidencji oraz utrudnieniu terminowego wykonywania zadań. Stosowanie tego typu KP, jako bardziej uniwersalnych, można polecać w przypadku nieustabilizowanego profilu obliczeń. Wraz ze wzrostem stabilności profilu obliczeń oraz powtarzalności wykonywania tego samego systemu obliczenio- wego (szczególnie systemu APD) wyłania się samorzutnie podział komórek na systemowo-zamknięte. Powstają wówczas komórki, które np. łączą sta- nowiska: kontroli, dziurkowania, sprawdzania, a nawet prowadzenia obliczeń na komputerze (aż do wyłonienia albo oddzielnego komputera, albo wy- odrębnionych teledatorów). Zaletą takiej organizacji jest wzrost odpowie- dzialności za dokładność i terminowość wykonywania zadań oraz prostsza metoda planowania, kontroli i ewidencji. Jednocześnie jednak występuje zjawisko niepożądane — tj. gorsze wykorzystanie maszyn. 43 W SOO dominować będą KP systemowo-otwarte, podczas gdy w ZOO mogą wystąpić w uzasadnionych przypadkach KP systemowo-zamknięte. W skrajnym przypadku całkowicie zintegrowanego SPD, ośrodek oblicze- niowy, który działa według tego systemii będzie się składał wyłącznie z KP systemowo-zamkniętych [21. W wielu przypadkach może okazać się celowym tworzenie mieszanej .struktury produkcyjnej. Będzie tak m. in. wówczas, gdy OPD jest zlokalizowany w kilku miejscach, a zatem występuje potrzeba łączenia różnych pod względem technologicznym stanowisk roboczych — ze względu na wspólne kierownictwo. 2.5. Odmiany organizacji produkcji ośrodka obliczeniowego Zagadnienie analizy i wyboru odpowiednich odmian organizacji pro- dukcji jest nie mniej istotne niż analiza struktury produkcyjnej ośrodka obliczeniowego. Struktura produkcyjna jest ściśle związana z odmianą orga- nizacji produkcji. Odniesienie odmian organizacji w stosunku do całego ośrodka obliczeniowego nie jest wystarczające dla zobrazowania charakteru organizacji produkcji i powoduje zazwyczaj nieporozumienia. Wewnątrz nowoczesnego ośrodka obliczeniowego spotyka się najróżnorodniejsze skoja- rzenia odmian organizacji produkcji. Określając odmiany organizacji pro- dukcji należy skoncentrować uwagę na tych komórkach produkcyjnych, które stanowią najmniejszy zespół stanowisk roboczych i najbardziej jedno- rodne ogniwa organizacyjne ośrodka. Takim ogniwem w OPD jest komórka eksploatacji komputera a także komórki przygotowania danych. Odmiany organizacji produkcji (0p) można zdefiniować funkcyjnie @v ~ f(Rspp, TOP, FQP) gdzie: RSPD — rodzaj systemu przetwarzania danych, który realizuje dany zestaw komputerowy, • Top — typy organizacji przetwarzania danych, Fop — formy organizacji przetwarzania danych. Pr ze tw ar za ni e tra ns ak cj i Pa rti om Wy ryw ko we Cykl przetwarzania Okresowy SPD Partiowo- okresowy (POS) SPD Wyrywkom okresowy{WS, " Bieżący SPD PartIowo-' bieżący (PBS) SPD Wyrywkowo - bieżący (WBS) Rys. 2-8. Rodzaje systemów przetwarzania danych Wybrany rodzaj SPD ma wpływ na dobór komputera, oprogramowanie i metodykę projektowania. Przyjmując za kryterium podziału SPD cykl przetwarzania, można wyróżnić systemy przetwarzające dane okresowo i na bieżąco. Natomiast przyjmując za kryterium podziału SPD sposób grupo- wania transakcji do przetwarzania, wyróżni się systemy realizujące przetwa- rzanie partiami i wyrywkowo. Jak to uwidoczniono na rys. 2-8, w wynikli 44. 3. Struktura zatrudnienia ośrodka obliczeniowego 3.1. Czynniki wpływające na strukturę zatrudnienia Do czynników mających bezpośredni wpływ na strukturę zatrud- nienia ośrodka obliczeniowego można zaliczyć: 1. Model realizowanego systemu przetwarzania danych, 2. Rodzaj ośrodka obliczeniowego, 3. Zakres faz technologicznych realizowanych w ośrodku (rys. 2-6), 4. Zakres funkcji projektowych systemu APD realizowanych w ośrodku (rys. 2-7), 5. Odmiany organizacji produkcji ośrodka. W zależności od wymienionych czynników ośrodek może mieć bardziej, lub mniej rozwiniętą strukturę zatrudnienia. Im bardziej zaawansowany model SPD jest realizowany, tym większa może wystąpić specjalizacja pracowników. Okres projektowania np. zintegrowanego systemu informowania kierownictwa jest bardzo długi, wynosi zwykle 5^-10 lat. W takiej sytuacji specjalizacja pracowników ma swoje uzasadnienie, aczkolwiek kluczowi pro- jektanci powinni mieć uniwersalne kwalifikacje [5]. I odwrotnie, realizowanie prostych, wycinkowych SPD (w ciągu paru miesięcy) wymaga bardziej uniwersalnego profilu zawodowego pracownika. Podobny wpływ na strukturę zatrudnienia ma wybór rodzaju ośrodka obliczeniowego. W ośrodkach usługowych lepiej widziany jest pracownik, który „daje sobie radę" we wszystkich fazach pro- jektowania SPD, potrafi samodzielnie zdefiniować problem, opra- cować system i uruchomić go u użytkownika. Pracownik z uniwer- salnymi kwalifikacjami ma do czynienia z coraz to nowymi pro- blemami, może się lepiej rozwijać i nabierać bardziej wszech- stronnego doświadczenia. Prowadzi to do większej stabilizacji kadr i wzrostu ich odpowiedzialności za poziom i terminowość wykonywanej pracy. Natomiast w ośrodkach użytkowników może wystąpić tendencja specjalizowania pracowników. Wpływ zakresu faz technologicznych — realizowanych w oś- rodku — na strukturę zatrudnienia, jest oczywisty. Na przykład w ośrodku usług abonenckich mogą w ogóle nie wystąpić fazy: 47 wstępnej obróbki danych; przygotowania maszynowych nośników infor- macji; końcowej obróbki wyników — dane bowiem wprowadza sam użyt- kownik ze swego teledatora. I odwrotnie, w zakładowych stacjach danych nie wystąpi faza elektronicznego przetwarzania danych. W pierwszym przy- padku w strukturze zatrudnienia nie będzie kontrolerów, ani operatorów maszyn do przygotowywania danych-. Tymczasem w drugim przypadku —- właśnie tego rodzaju pracownicy będą. zatrudnieni: Zakres funkcji projektowych systemu APD może być w danym ośrodku albo pełny, albo częściowy. Mogą być takie ośrodki, które zajmują się analizą i konstruowaniem systemu APD oraz inne, wyspecjalizowane w projekto- waniu technologii, testowaniu, uruchamianiu i eksploatacji systemu APD. Taka sytuacja miała miejsce w latach 1955 — 70, we współpracy Biura Stu- diów i Projektów SEPD z ośrodkami ZETO. Wobec braku w owym czasie dostatecznej liczby doświadczonych projektantów systemu — zostali oni skoncentrowani w Biurze Studiów i Projektów. W ośrodkach obliezenioAvyuh natomiast byli programiści, których można stosunkowo łatwiej i szybciej przygotować do zawodu. W niektórych przypadkach, np. realizowania syste- mów uu.iwersaln.ych (pakietowych), może być ograniczona faza projektowania technologii systemu (programowanie). Może to mieć miejsce w obliczeniach ekonometrycznych. Odmiany organizacji produkcji mają podobny wpływ na strukturę za- truduienia jak wybrany model systemu oraz rodzaj ośrodka. W komórkach systemowo-otwatfcych występuje potrzeba specjalizacji pracowników, pod- czas gdy komórki systemowo-zamknięte charakteryzuje tendencja przeciwna. Wpływ omówionych czynników na strukturę zatrudnienia (tabł. 3-1) polega albo na jej rozwinięciu (większa liczba profilów zawodowych), albo na jej ograniczeniu (mniejsza liczba profilów zawodowych). Tablica 3-1 Wpływ różnycli czynników na strukturę zatrudnienia TY ośrodku obliczeniowym Ozynniki mające wpływ na strukturę zatrudnienia model SPD rodzaj OPD zakres faz technologicznych aakres funkcji projektowych SPD odmiany organizacj i pro- dukcji Liczba profili większa zaawansowany model —-wy- magana specjalizacja użytkownika — wymagana specjalizacja pełny pełny komórki ayafcemowo-otwar- te; wymagana specjali- zacja zawodowych mniejsza nie zaawansowany model — nic wymagana specjali- zacja usługowy — nie wymagana specjalizacja częściowy częściowy komórki systemowo-zam- knięto ; nie wymagana spe- cjalizacja 3.2. Profile zawodowe i specjalności pracowników Informatyka jest jedną z nielicznych dziedzin, które rozwinęły się w prak- tyce bez pomocy wyższych uczelni oraz zaplecza naukowo-badawczego, pro- wadzącego odpowiednie prace w zakresie zastosowań. Dopiero w najbliższych 48 latach („siedemdziesiątych.") można będzie spodziewać się poprawy tego stanu rzeczy. Między innymi z tego względu terminologię z dziedziny infor- matyki cechuje duża swoboda i nierzadko brak konsekwencji. W początko- wym okresie swego rozwoju komputery, zwane „mózgami elektronowymi", były traktowane jako „specjalne", „nadzwyczajne" urządzenia, do których obsługi są potrzebni wybitni, wysoko kwalifikowani pracownicy. I rzeczy- wiście, w latach „czterdziestych" i „pięćdziesiątych" często jeden zespól konstruował, budował i użytkował komputer, wykazując wyjątkowe kwali- fikacje. W miarę rozwoju produkcji i zastosowań komputerów musiał na- stąpić podział pracy i zróżnicowanie specjalności w zakresie zawodu infor- matyka. Zawód informatyka jest związany ze stosowaniem różnych metod kon- strukcyjnych i technologicznych. Wymaga odpowiedniego zasobu wiedzy i praktycznego doświadczenia, co jest niezbędne do wykonywania określo- nych ozjmnośoi. W ramach zawodu występuje zróżnicowanie na wicie węż- szych specjalności. Na przykład w zawodzie inżyniera mechanika wyo- drębnia się specjalność: konstruktora, technologa, organizatora produkcji. W określonym zawodzie i specjalności pracownicy różnią się pod względem kwalifikacji; są więc pracownicy początkujący (stażyści), nisko, średnio i wysoko kwalifikowani. Poza wymienionymi, w praktyce spotyka się często większą liczbę kry- teriów podziału kadr. Między innymi ze względu na rachunek kosztów wyo- drębnia się pracowników bezpośrednio i jiośrednio produkcyjnych. Pracowni- ków można także podzielić na informatyków oraz personel pomocniczy. Ze względu na charakter wykonywanej pracy można wyróżnić pracowników fizycznych i umysłowych. Pracowników umysłowych dzieli się z kolei na inżynieryjno-technicznych i administracyjno-biurowych. i Specjalności w h~~fazie przygotowaniajfei działania Komputer System kPD Konstruktor Konstruktor Technolog Technolog Operator Operator Konserwator Konserwator Rys. 3-1. Porównanie specjalności występujących w procesie przygotowania i eksploa- tacji komputera oraz systonro APD Poszukując analogii między specjalnościami zawodu informatyka, a spec- jalnościami innych zawodów można posłużyć się jorzykładowo procesem przygotowania i użytkowania komputera oraz systemu APD. Jak to uwi- doczniono na rysunku 3-1, w obu przypadkach występują: konstruktorzy, technolodzy, operatorzy, konserwatorzy. Jest to specjalizacja według faz działania komputera i systemu APD. Prócz tego rodzaju specjalizacji można wyróżnić specjalizację według systemów, elementów systemów, grtip czyn- ności. Wzajemne związki różnych rodzajów specjalności zawodu informatyka przedstawiono w tablicy 3-2. Na" podstawie umieszczonych w tej tablicy danych można wysnuć wniosek, że informatyk-konstruktor powinien być kształcony w określonych rodzajach systemów, podobnie jak kształci się 4—Organizacja ośrodków obliczeniowych 49 I 03 oo eo I oo 5£> o o co I oo 00 <M O o to co I o o o co ftO U! h O oo ooo IN CO I O o o IM o o o CO I ooo IM © -w o •Sla 55 O ttj <P CD tSJ F-> m t-i oo o eo co O o 10 oo ooto oo to (U o © O O CO I Ooo o o ooo oo co •I o i-S ,N ti >> ci &8 S 5S ON ft o o. oo o o o 1 oo t- O O oo I Ooo oo t Ooo o o ooo 03 ci .2 3 03 5 -g o i i CS 03 tsl **-s K) (fi O ffl 03 03 N N OnO a 03 O 00 co o o o co o o oo oo © o © Ul O cń 01 03 N a ŁS oom O o H O O CO o H ooo ooo ooo ooo ooo oo 5D o co oo o soo •D oo 00 o o oo oo 1O I O oo 1O oo E 1 p, ci a, OJ '3 'o S ? o I o © '3© "o 1 N a 0 i o o. '3 13 o ^ | N O M ^* OJ O "~o & 8 o ' Ł CJ Cj* O 3, M 3-a ^ 0) a> oi li 'I 03 S "CO ii §.1 c6 NI 51 PH * 1f. o g J IZ} C5 oj ^C! Ci O ? | o o 1^ w S SH p o g» 5!-r=i •s! 0 - 2 " sr.2" S) o « 03 oSN " W O Co O o ! | ! aga co co — informatyk, konstruktor systemów obliczeń numerycznych, — informatyk, obliczenia numeryczne (numeryk), — informatyk, technolog-programista systemów informacyjnych, — informatyk, technolog-programista systemów programowania. W praktyce można posługiwać się skróconą nazwą specjalności, np.: informatyk organizator (konstruktor), informatyk programista (technolog). Profil specjalności określa bardziej dokładnie rodzaj ukończonej uczelni. SOP | SKP SIK SOE SON SOS inżynierowie ekonomiści matematycya i , tyg. dziedzin np. lekarze Rys. 3-2. Zależność; między rodzajami zawodów a specjalnością: informatyk — kon- struktor systemu Uczelnie kształcą inżynierów, ekonomistów, matematyków, lekarzy itp. Neo rysunku 3-2 przedstawiono specjalności w zakresie konstrukcji odpowiadające zawodom: inżyniera, ekonomisty, matematyka. Kształceniem organizatorów SOP i SKP zajmują się (lub powinny się zajmować) wszystkie wydziały inżynierskie. Natomiast kształcenie organizatorów odbywa się na wydziałach inżynieryjno-ekonomicznych (np. Politechnik: Warszawskiej, Wrocławskiej, Szczecińskiej). Informatyków technologów kształci na ogół wydział elektro- niki, a także wydziały matematyczne. 3.3. Taryfikator plac Wynagrodzenie za pracę (płacę) otrzymują zatrudnieni w wysokości zależnej od ilości i jakości pracy przez nich wykonywanej. Produkcja ośrodka obliczeniowego wymaga zastosowania różnorodnych wkładów pracy, a co za tym idzie, zróżnicowanych kryteriów oceny zatrudnionych, zależnie od stopnia trudności zadań, wymaganych do ich wykonania kwalifikacji, czy też warunków w jakich odbyAva się produkcja. Dlatego zachodzi potrzeba klasyfikacji i zróżnicowania samej pracy, aby na tej podstawie zróżnicować płace. Płace mają więc względny charakter. Wysokość ich da się ocenić tylko w porównaniu z płacami pozostałych uczestników produkcji. „Narzędziami" zróżnicowania płac są: system taryfowy i formy płac. System taryfowy określa sposób, granice i kryteria względnej oceny posz- czególnych prac w'porównaniu z pracą najprostszą, przyjętą za podstawę oceny [2]. Występują, tu dwie zasadnicze tendencje [1]: 1. Uwzględnianie jak największej liczby (pełni) czynników, 2. Ograniczanie liczby czynników (cech) do nielicznych, istotnych i typo- wych. W praktyce obie tendencje przynoszą podobne rezultaty. System tary- fowy określa poziom i proporcje płac tylko w zakresie części stałej, zależnej od czasu pracy i .wymaganych kwalifikacji. Me uwzględnia natomiast efek- tywnych wyników pracy. Przez formy płacy należy rozumieć sposób ewi- dencji ilości wykonywanej pracy, od którego zależy sposób obliczania należ, nego pracownikowi wynagrodzenia (np. premii). Zasady wynagradzania pracowników są regulowane odpowiednimi uchwa- łami, i tak: a) płace dla stacji maszyn licząco-analitycznych reguluje uchwała nr 213/64 Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1964 r., b) płace w ośrodkach obliczeniowych reguluje uchwała nr 215 Rady Mini- strów z dnia 11 lipca 1968 r. Zgodnie z założeniami możliwie szerokiej normalizacji, przewidziano sto- sowanie postanowień uchwały nr 215 w ośrodkach przetwarzania danych i obliczeń numerycznych występujących we wszystkich resortach gospodarki, w szkolnictwie średnim i wyższym, w Polskiej Akademii Nauk, a także w pionie jednostek spółdzielczych i w organizacjach społecznych [3]. Do- datkową formą płacy jest premia, której zasady przyznawania regulują wytyczne Pełnomocnika Rządu do spraw Elektronicznej Techniki Oblicze- niowej, z dnia 30 października 1968 r. Poza określeniem wielkości funduszu premiowego, w uchwale zabezpieczono zróżnicowanie wielkości indywidualnej premii, stosownie do tygodniowego wymiaru czasu pracy: do 30% wynagro- dzenia zasadniczego przy 46-godzinnym tygodniu pracy i do 25% wynagro- dzenia zasadniczego przy 42-godzinnym tygodniu pracy. W ośrodkach obli- czeniowych, gdzie obowiązuje praca w wymiarze 46 godzin tygodniowo, do otrzymania maksymalnej premii (do 30% uposażenia zasadniczego) upo- ważniono prawie wszystkich pracowników działalności podstawowej i tylko pewną grupę pracowników administracji (głównego księgowego, jego zastępcę oraz kierownika działu technicznego, organizacyjnego, ekonomicznego); dla pozostałych pracowników ustalono premię w wysokości 20% uposażenia. Taryfikator dla ważniejszych stanowisk w ośrodku obliczeniowym podano w tablicy 3-3. Przyznanie odpowiedniej tabeli (I, II lub III) zależy od rodzaju ośrodka, jego wyposażenia, zakresu działalności itp. Podobny tryb określania poziomu płac występuje w Stanach Zjednoczonych. Dane o zatrudnieniu według Agencji „Columbia" w Nowym Yorku [4] zestawiono w tablicy 3-4. Identyczne kryteria podziału wprowadzono w polskich ośrodkach oblicze- niowych, pracujących w wymiarze 42 godziny tygodniowo, z tym, że premia wynosi tutaj 25% lub 15% wynagrodzenia zasadniczego — odpowiednio do omówionych zasad. We wspomnianych wytycznych potraktowano bardzo obszernie zagadnie- nie samej wypłaty premii, określając szczegółowo warunki jakie muszą być spełnione, aby ta część ekwiwalentu za pracę trafiła do rąk pracownika. Warunki te nazwano zadaniami, upoważniając do ich sprecyzowania kierow- nika jednostki nadrzędnej nad ośrodkiem. Jednakże poza sferą swobodnej decyzji tych osób — w wytycznych przewidziano grupę zadań niejako obli- gatoryjnie warunkujących premiowanie. Zadania te zróżnicowano w zależ- ności od formy organizacyjnej i sposobu finansowania ośrodka. I tak dla ośrodków będących przedsiębiorstwami, zakładami lub jedno- stkami budżetowymi zadaniem stanowiącym podstawę premiowania jest wykonanie planów finansowych i rzeczowego planu usług obliczeniowych; dla ośrodków zaś, które nie prowadzą działalności usługowej na zewnątrz i nie mają odrębnej ewidencji wpływów i wydatków — wykonanie planu efektywnego wykorzystania maszyn i urządzeń i wykonanie planu usług. Niezależnie od tych obligatoryjnych ograniczeń, wskazano w wytycznych dziedziny, w których przede wszystkim powinny być formułowane dodatkowe zadania, warunkujące wypłatę premii. Te dodatkowe zadania powinny gwa- 54