Pobierz 20-lecie międzyw. i literatura wojenna marura język polski podstawowy 2025 + pytania jawne i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
20-LECIE MIEDZYWOJENNE
Skamander: o Geneza nazwy: rzeka opływająca Troję o Przywiązanie do tradycji klasycznej o Ironiczny dystans do tradycji romantycznej i młodopolskiej o Grupa programowo bezprogramowa o Spotykali się w Kawiarni Pod Picadorem o „Młodzi artyści warszawscy łączcie się” – nawiązanie do komunistycznych haseł o Doświadczeniem pokoleniowym -odzyskanie ojczyzny o Założyciele: Julian Tuwim Jan Lechoń Kazimierz Wierzyńskie Jarosław Iwaszkiewicz Antoni Słonimski Katastrofizm: o Występował w drugiej dekadzie epoki o Wyraża przekonanie o zbliżającej się zagładzie dotychczasowego świata i związanych z nim wartości o Spowodowane rozprzestrzenianiem się nazizmu i faszyzmu Rożne kierunki w sztuce: o Abstrakcjonizm o Dadaizm o Futuryzm o Surrealizm o Kubizm Stefan Żeromski Przedwiośnie: o Powieść inicjacyjna – pokazanie bohatera w procesie kształtowania tożsamości o Powieść polityczna (zawarta w części „Wiatr od wschodu”) o Cezary Baryka: Ojciec był dla niego autorytetem, ale wyjechał na wojnę Matka troszczyła się o niego, pozwalała mu na wszystko, nie zawsze darzył ją szacunkiem Po wyjeździe ojca poczuł swobodę, wydalono go ze szkoły za uderzenie dyrektora
Urodził się w Rosji, rodzice Polakami ale niewiele wie o Polsce o Jadwiga Dąbrowska: Po wyjeździe bardzo tęskniła za ojczyzną Nigdy nie nauczyła się dobrze mówić po rosyjsku, nie czuła się związana z Rosją Siłą i motywacją do pozostania w Rosji była miłość do rodziny o Baryka o rewolucji: Uważa, że jest konieczna Wstydzi się pochodzenia z klasy wyższej Gotów jest oddać klejnoty ojca Co wpłynęło na zmianę stosunku: Podczas przekopywania trupów wojny ormiańskiej zobaczył młodą Ormiankę – ofiarę rewolucji, uświadamia sobie że rewolucja przynosi śmierć niewinnych ludzi, nie pomaga potrzebującym Śmierć matki – uświadomienie sobie jak ważną postacią dla niego była – oraz brak obrączki na jej oberwanym palcu – brutalność rewolucji, bezczeszczenie zwłok Rewolucja przynosi korzyści tylko osobom u władzy Wojna i rewolucja jako źródła doświadczeń człowieka Młodość jako czas kształtowania własnej tożsamości o Powody dla których Baryka przybywa do Polski: Namowy ojca, przedstawienie wizji szklanych domów Brak związku z miejscem w którym się wychował (śmierć matki, konfiskata majątku) o Wojna polsko-bolszewicka: Wstąpił do wojska za namową kolegów Przytłaczające doświadczenie, masakra dokonana przez Armię Czerwoną o Nawłoć: Przepych, bardzo dobra atmosfera, jest dobrze traktowany, zakochał się w Karolinie, ale ostatecznie wybrał Laurę Zazdrosna o Cezarego Wanda otruła Karolinę Grał na pianinie, jeździł konno, spacerował po parkach – życie w rodzinie Wielosławskich sielanką Rodzina ta nie interesuje się dobrobytem chłopów ani sytuacją w Polsce o Chłodek: Jest tam dobrze traktowany Ludzie tam żyją w ubóstwie i głodzie, chociaż ciężko pracują Gospodarz obawia się że Cezary będzie próbował przejąć Chłodek o Komentarz autora o Polsce:
Zuta interesuje się tematami bieżącymi, zwraca się nonszalancko do osób starszych, mówi prostym językiem Rodzice interesują się polityką i nauką, elokwentny oficjalny język Rodzina Hurleckich: Przedstawiciele starego świata, liczy się dla nich wielowiekowa tradycja Oparta na hierarchii, przeciwstawienie sobie panów i służby Oddaje problem społeczeństwa podzielonego na wyższe i niższe Karykatura dworku szlacheckiego Groteskowy obraz świata o Pupa: Udziecinnienie ludzi, narzucenie formy osób niedojrzałych, nie zdolnych do samodzielnego myślenia Upupianie o Gęba: Maski które zakładamy, narzucone nam przez innych Zakładanie gęby aby wzbudzić w kimś szacunek albo żeby lepiej przynależeć do jakiejś grupy Człowiek wobec presji otoczenia o Forma: Cały zespół konwencji i zasad, sposobów myślenia i zachowania Człowiek sam podporządkowuje się formom oraz narzuca je innym o Łydka: Symbolicznie młodość, nowoczesność, erotyzm Przedstawicielką: Zuta Młodziakowa – wysportowana i wyzwolona nastolatka
LITERATURA WOJENNA
Pojęcia: o pokolenie Kolumbów - POKOLENIE STRACONE – Ludzie którzy podczas wybuchu wojny wchodzili w dorosłość. Wojna przekreśliła ich możliwości samorozwoju. Ich tożsamość narodowa ukształtowana przez czasy wojny. Twórcy literatury o tematyce wojennej, współpracowali z podziemnymi czasopismami. Pokolenie miało świadomość, że nawet jeśli uniknie śmierci, wojna pozostawi trwały ślad w ich psychice. PRZEDSTAWICIELE:
Krzysztof Kamil Baczyński Tadeusz Borowski Tadeusz Gajcy Gustaw Herling- Grudziński Tadeusz Różewicz o apokalipsa spełniona - biblijna wizja końca świata dopełniła się. (poezja apokalipsy spełnionej-poezja stworzona przez pokolenie Kolumbów) Odwołania historyczne: o II wojna światowa - 1 września 1939 – 8 maja 1945 o Powstanie warszawskie – 01.08. o tajne komplety – tajne, nielegalne nauczanie w formie zajęć i wykładów organizowanych poza szkołą/uczelnią w okresie zaborów oraz okupacji o Polskie Państwo Podziemne - tajne struktury państwa polskiego (podczas WW2) podległe Rządowi RP na uchodźstwie o łapanki –zatrzymywanie na ulicach przypadkowych przechodniów w celu przesiedlenia ich, umieszczenia w obozach koncentracyjnych bądź skierowania na przymusowe roboty do Niemiec. o deportacje – przymusowe przesiedlenia ludności w czasie WW o Holokaust – zagłada Żydów, dokonana przez nazistów o getto - odizolowana część miasta, przeznaczona dla zamieszkania mniejszości narodowej, etnicznej, kulturowej bądź religijnej (podczas WW2 Żydów) Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem: o literatura faktu – utwory narracyjne o charakterze dokumentalnym, rzeczywiste wydarzenia z perspektywy uczestnika, świadka. (pamiętniki, dzienniki, reportaże) o reportaż – tekst kultury będący opisem zdarzeń lub faktów opartym na autentycznym materiale o Godność – poczucie wartości, przysługujące człowiekowi, wynikające z samego faktu bycia człowiekiem o Jak zachować godność w getcie: Wybór stawiania oporu mimo świadomości klęski Każde działanie dawało poczucie własnej wartości Edelman uważał że każda śmierć jest godna oprócz tej gdzie chciało się przeżyć cudzym kosztem Czy możliwe jest zachowanie godności w skrajnych sytuacjach o Marek Edelman: Był gońcem szpitalnym (zawoził próbki z krwią z getta aby zbadać je pod względem tyfusu)
Automatyczne segregowanie ludzi z transportu Organizowanie żywności/ubrań bez poczucia że wiąże się to z czyjąś śmiercią Kobieta która nie przyznaje się do własnego dziecka Borowski tworzy obraz systemu obozowego, który doprowadza do zerwania solidarności, więzi międzyludzkich i zatarcie się granicy między katem a ofiarą „Człowiek zlagrowany” jako ofiara zbrodniczego systemu Ludzie, którzy szli: Niemcy chcieli stworzyć pozory, iluzję normalnego życia (boisko, orlik) Symbolizm dwóch dróg, którymi szli ludzie: 1-droga do pracy- życie 2-droga do komór gazowych – śmierć Gustaw Herling-Grudziński Inny świat: o literatura łagrowa - pokazują działanie sowieckich obozów pracy. o homo sovieticus – człowiek złagrowany o Stachanowcy – ludzie pracujący ponad normę o Świat odwróconego Dekalogu – zanik zasad moralnych, świat pozbawiony praw człowieka, godności i humanitaryzmu. o Dezintegracja osobowości – sposób podporządkowania człowieka ideom państwa sowieckiego za pomocą tortur psychicznych i fizycznych o Życie w obozie: Szczegółowo zaplanowany dzień więźnia (wczesna pobudka, praca po 11h dziennie, kąpiel raz na 3 tygodnie) Głodowe racje żywnościowe, zależne od ilości wykonanej pracy Brygady: praca w kuchni, birża drzewna, brygady ciesielskie, brygady ziemne, brygady na bazę żywnościową o Epilog: Hotel w Rzymie czerwiec 1945 Więzień wydał 4 niemieckich współwięźniów na śmierć Chciał usłyszeć od Borowskiego że jest zrozumiany Grudziński nie spełnił jego prośby bo oznaczałoby to akceptacje zachowań niemoralnych (podstawa ideologii sowieckiej) Grudziński staje w obronie obecnych zasad moralnych Jakie znaczenie ma tytuł dla odczytania sensu utworu Konsekwencje zniewolenia człowieka Krzysztof Kamil Baczyński Pokolenie
o Obrazy zestawione na zasadzie kontrastu (podkreślenie tragizmu doświadczeń wojennych) o Katastrofizm generacyjny – mówi o grupie ludzi w podobnym wieku która przeżyła te same tragiczne zdarzenia (w przypadku Baczyńskiego utrata miłości z powodu wojny?) o P. lir zastanawia się czy pokolenie Kolumbów zostanie zapamiętane, a jeśli tak to w jaki sposób
