4. absolutyzm oświecony w prusach iw austrii – notatka, Schematy z Administracja

Pobierz 4. absolutyzm oświecony w prusach iw austrii – notatka i więcej Schematy w PDF z Administracja tylko na Docsity!

4. ABSOLUTYZM OŚWIECONY W PRUSACH I W AUSTRII – NOTATKA

________________________________________________________________________________

1. Absolutyzm oświecony a) definicja – system polityczny, w którym władca sprawuje nieograniczoną władzę dla dobra ogółu (przeprowadza reformy militarne, oświatowe i gospodarcze w celu wzmocnienia militarnego, gospodarczego państwa). System absolutyzmu oświeconego wykształcił się w XVIII w. w Austrii, Prusach i Rosji. b) cechy monarchii absolutnych.  wzmocnienie władzy centralnej – monarcha o nieograniczonej władzy, który rządzi zgodnie z interesem państwa (racją stanu); władca „pierwszym sługą państwa”, który zapewnia poddanym opiekę i warunki do rozwoju.  rozwój organów administracyjnych pomagających w zarządzaniu państwem (powstanie nowożytnych rządów z ministerstwami / departamentami),  powstaje nowa administracja zależna od władcy – urzędnicy za pełnione funkcje otrzymują wynagrodzenie; o obsadzie stanowisk nie decyduje juz pochodzenie ale kwalifikacje,  rozwój nowoczesnej, zawodowej armii – armia nie pochodzi już z pospolitego ruszenia. Jest to zawód, który wykonywany jest przez całe życie,  rozwój oświaty – przeprowadza się reformę programów zgodnie z naukami oświecenia. Zakłada się liczne szkoły, których zadaniem jest kształcenie kadry urzędniczej i wojskowej  ograniczenie roli Kościoła, który podporządkowano państwu. Jego zadaniem jest umacnianie pozycji monarchy w państwie,  powstanie niezależnego sadownictwa,  rozwój gospodarczy (rolnictwo, przemysł), dzięki któremu wzrastają dochody skarbu państwa – popierano merkantylizm i protekcjonizm,  poddani stają się obywatelami.
2. PRUSY- dynastia Hohenzollernów a) Fryderyk Wilhelm (1640 – 1688) (WIELKI ELEKTOR)  wprowadził stałe podatki na utrzymanie armii. Płacili je mieszczanie i chłopi,  rozbudował armię. b) Fryderyk I (1688 – 1701, 1701 – 1713) – jako elektor brandenburski nosił imię Fryderyk III, gdy został królem Prus w 1701 r. przyjął imię Fryderyka I. Przekształcił Prusy w królestwo. c) Fryderyk Wilhelm I (1713 – 1740)  reforma armii - przekształcenie armii zaciężnej (opartej na wojskach najemnych) w armię poborową, która bazowała na poborze rekruta = armia narodowa - zwiększył liczebność wojska. Armia ta składała się z rekrutów (chłopów i mieszczan). Obowiązek wojskowy nie obowiązywał: właścicieli gospodarstw, warsztatów i ich najstarszych synów oraz szlachty, - powołano nowy organ dowódczy – Generalny Komisariat Wojny. Organ ten skupiał kompetencje sztabu, ministerstwa wojny i ministerstwa finansów, - każda jednostka otrzymała swój okręg rekrutacyjny = kanton, - stopnie oficerskie były zastrzeżone dla szlachty, - wprowadził do armii surową dyscyplinę, - rozpoczęto budowę licznych fortyfikacji,

 wprowadził bardzo wysokie podatki,  zreformował administrację – wprowadzono zhierarchizowany i scentralizowany system urzędów. Powiaty podporządkowano kamerom, które kierowały prowincjami, a te podporządkowano Generalnemu Dyrektoriatowi Finansów, Wojny i Domen.  zlikwidował organy samorządu szlacheckiego d) Fryderyk II Wielki (1740 – 1786)  rozbudował administrację centralną, którą kontrolował osobiście,  powiększył armię do 195 tys. (1786 r.),  rozbudował policję,  uzależnił pełnienie urzędu od wykształcenia i zasług,  reforma szkolnictwa :

• 1763 – wprowadził przymus edukacyjny wobec dzieci płci męskiej,
• zreformował program nauczania, kładąc nacisk na umiejętności potrzebne w gospodarce,
• uniwersytety miały kształcić głównie prawników i urzędników,
• szkoły uległy laicyzacji (stały się świeckie),
• podnosił kompetencje nauczycieli,  reforma sądownictwa
• skodyfikował prawo Brandenburgii i Prus – dzięki czemu po jego śmierci w 1794 r. wydano Powszechne Prawo Krajowe,
• uprościł procedury sądowe,
• zakazał stosowania tortur,
• doprowadził do podniesienia kompetencji sędziów,  polityka wobec Kościoła – był głową Kościoła luterańskiego i dążył do podporządkowania Kościoła katolickiego:
• wprowadził tolerancję religijną,
• odebrał duchowieństwu kontrolę nad szkołami, które stały się świeckie,
• objął kontrolą państwa wszystkie organizacje kościelne,
• kler katolicki poddał kontroli administracji,
• sekularyzacja większości dóbr kościelnych – majątki Kościoła katolickiego przechodziły na własność państwa,
• zmienił granice diecezji katolickich tak, by pokrywały się z granicami państwa,  polityka ekonomiczna:
• wprowadził wysokie cła ochronne ,
• zwiększył eksport kosztem importu,
• wielkie banki, handel czy manufaktury zostały objęte monopolem państwowym,
• pojawiły się nowe gałęzie produkcji – jedwabnictwo
• zmiany w rolnictwie – nowe uprawy (ziemniaki), wprowadzanie maszyn rolniczych (mechanizacja), kolonizacja nowych obszarów (osuszanie bagien)
• dbał o rozwój dróg lądowych i wodnych Nadal najważniejszą warstwą społeczeństwa była szlachta – junkrzy, która nadal zachowała swoje przywileje:  wyłączne prawo do posiadania majątków ziemskich,  zwolnienie z podatków, służby wojskowej i akcyzy.

• urzędnicy otrzymywali pensję; wprowadzono pewne prawa socjalne: dodatek za wysługę lat, renty,  polityka wobec Kościoła
• zaczęto likwidować klasztory i przejmować ich dobra, b) reformy Józefa II (1780 – 1790)  reforma administracji
• rozdzielono administrację lokalną od sądownictwa  reformy wojskowe
• zwiększono liczebność armii do 100 tys.,
• przeprowadzono reformę armii, wprowadzając pobór rekruta,  reformy gospodarcze
• wprowadzono stały podatek dochodowy obciążający wszystkie warstwy społeczeństwa,
• zniesiono poddaństwo osobiste chłopów w Austrii, Czechach i Galicji (1781) oraz na Węgrzech (1785),
• prowadzono politykę merkantylizmu,
• zniesiono cła,
• 1781 – 1785 – zniósł poddaństwo osobiste chłopów,
• zniesiono pańszczyznę (reformę zawieszono),  stosunki państwo - Kościół – józefinizm. Polityka wobec Kościoła miała na celu ograniczenie jego znaczenia politycznego i ekonomicznego. W tym celu:
• zlikwidowano zakony z wyjątkiem tych, które zajmowały się opieką nad chorymi bądź edukacją,
• zlikwidowano część klasztorów, a dochody z przejętych dóbr przeznaczono na fundusz religijny, z którego utrzymywano szpitale i szkoły, a także wypłacano pensje duchowieństwu,
• zniesiono przywileje podatkowe duchowieństwa,
• zmniejszono liczbę księży w parafiach,
• hierarchię kościelną podporządkowano państwu,
• Józef II ogłosił patent religijny, który zrównał w prawach protestantów i katolików (1781) – tzw. patent tolerancyjny,  reforma oświatowa:
• objęto szkolnictwem elementarnym wszystkich mężczyzn,
• utworzono świeckie szkoły ludowe (podstawowe) i średnie,
• ujednolicono szkolnictwo ponadpodstawowe,
• zreformowano uniwersytety, które miały kształcić urzędników  reforma sądownictwa:
• opracowano i wydano nowy kodeks karny (1769),
• wprowadzono zasadę równości wszystkich ludzi wobec Boga i prawa,
• zlikwidowano tortury,
• ograniczono stosowanie kary śmierci,
• ograniczono wolność słowa,
• rozbudowano tajną policję.