Agresja - Notatki - Psychologia - Część 1, Notatki z Psychologia

Pobierz Agresja - Notatki - Psychologia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

AGRESJA

1. Wstęp
2. Pojęcie agresji
3. Agresja - zjawisko wrodzone, wyuczone czy instynktowne
4. Przyczyny agresji
5. Agresja w szkole
6. Pornografia a przemoc seksualna
7. Zmniejszenie agresji
8. Podsumowanie
9. Bibliografia

1. Wstęp

W każdym z nas drzemią złe emocje, które często prowadzą do agresji. Czasem jest to niekontrolowane zachowanie, a czasem ludzie robią to specjalnie, ponieważ krzywdzenie drugiej osoby sprawia im przyjemność. Istnieje wiele czynników prowadzących do agresywnego zachowania takich jak ból, różne sytuacje społeczne czy alkohol. Niekiedy jesteśmy nieświadomi tego, że dana sytuacja może wywołać u nas agresję. Trudno sięgnąć po gazetę, nie natykając się na jakiś wstrząsający reportaż o ludzkiej agresji czy na opis makabrycznego morderstwa.

W prawdziwym życiu ludzie mają do dyspozycji niemal nieograniczoną liczbę wzorców zachowań, za pomocą których mogą wyrażać agresję. Mogą piorunować wzrokiem swoją ofiarę lub obrażać ją słowami. Mogą używać przemocy fizycznej w każdej formie, począwszy od szturchnięcia, aż po strzelenie komuś w głowę z pistoletu. Zacznijmy od zdefiniowania agresji, które nie jest proste, jak się może wydawać.

2. Pojęcie agresji

W psychologii nie ma zgody co do przyczyn i mechanizmów powstawania zachowań agresywnych. W psychologii społecznej definiuje się agresje jako: "Zachowanie, którego świadomym celem jest wyrządzenie komuś szkody, krzywdy". W tym nurcie teoretycznym przyjmuje się, ze agresja jest zachowaniem wyuczonym, nabytym. W myśl tej teorii człowiek uczy się agresji tak jak każdego innego zachowania - np. jeżdżenia na rowerze czy współpracy z innymi. Agresja z języka łacińskiego (Aggresio) oznacza napaść, a w psychologicznym rozumieniu to spowodowanie szkody psychicznej lub fizycznej. Agresja, skłonność do zachowań agresywnych, ataku, trudność kontrolowania negatywnych popędów i impulsów skierowanych przeciwko innym ludziom, sytuacjom, poglądom. Agresja może być skierowana na zewnątrz (środowisko, otoczenie, rodzina, rywal, drużyna sportowa lub nawet przypadkowy przechodzień) lub do wewnątrz. Wyróżnia się również agresję odroczoną, pozornie nie mającą związku z aktualną sytuacją, a także agresję

indukowaną, powstającą w efekcie oddziaływań o charakterze psychomanipulacji. Agresja może przybierać rozmaite formy: od aktów fizycznych, jak przemoc czy gwałt w rozmaitych (indywidualnych lub grupowych) postaciach, do bardziej subtelnych zachowań, m.in. krzyku, agresji słownej, złośliwości zachowania (jawnej lub ukrytej), mimiki czy gestykulacji. Współczesne badania wykazują, że zjawiskiem agresji można dowolnie sterować, zarówno w skali jednostkowej, jak i społecznej. Pierwotnie agresja była pozytywną cechą pozwalającą na przetrwanie gatunku ludzkiego. Współczesne pozytywne rozumienie agresji interpretowane jest, zwłaszcza w tradycji cywilizacji amerykańskiej, jako nieunikanie rywalizacji (walki), pozwalające zaspokoić potrzeby i zabezpieczające osobę czy grupę przed niekorzystnymi wpływami otoczenia, także społecznego. Tak pojęta agresja cechuje dynamiczną osobowość. W literaturze naukowej można znaleźć wiele teorii na temat agresji. Najpierw mówiono o niej jako o wrodzonym instynkcie walki, którego nie należy traktować jako całkowicie szkodliwego, a nawet – w dopuszczalnych formach – aprobować. Tadeusz Tomaszewski określa agresywne zachowanie jako skierowane przeciw komuś lub czemuś. Może mieć ono dwa kierunki: na zewnątrz, przeciw przedmiotom lub osobom zewnętrznym, albo też przeciw sobie samemu. Zbigniew Skorny twierdzi, że agresja jest aspołecznym sposobem zachowania, wynikającym z wrogich tendencji i chęci szkodzenia innym lub niszczenia. Jeno Ranschburg definiuje agresję jako każde zamierzone działanie w formie otwartej lub symbolicznej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. Te i wiele innych definicji agresji są zgodne z potocznym, obiegowym rozumieniem tego pojęcia, które zawiera w sobie krzywdę, cierpienie, ból, stratę, destrukcję. Definicje podkreślają intencjonalność agresywnych zachowań, kiedy fizyczne uszkodzenia kogoś lub psychiczne znęcanie się, albo zniszczenia czegoś są zamierzone. Inne traktują agresywne zachowania jako narzędzie służące do osiągnięcia innych celów, głównie korzyści materialnych. Nie ma jednak zgodności w poglądach na temat źródeł agresji: czy ma ona charakter wrodzony, czy nabyty; czy jest determinowana genetycznie, czy też rozwija się na skutek oddziaływania otoczenia i jest wynikiem uczenia się.

znaleźć odzwierciedlenie w zewnętrznym działaniu, gdyż zależy ona od złożonego, wzajemnego oddziaływania pomiędzy wewnętrznymi tendencjami a różnymi reakcjami hamującymi oraz od szczególnego charakteru sytuacji społecznej.

Na podstawie powyższych teorii można wnioskować, że każdy człowiek jest zdolny do działań agresywnych. Agresja może być skutkiem frustracji, jeżeli wewnątrz człowieka powstanie gotowość do agresji. Taka gotowość bywa wywołana złością lub zdenerwowaniem, ale ważne są również bodźce wzrokowe w otoczeniu, które sygnalizują niebezpieczeństwo i pobudzają zachowanie agresywne. Takim bodźcem jest przedmiot kojarzony potocznie z działaniami agresywnymi (np. rewolwer); sama jego obecność zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia aktów agresji. Berkowitz, po swoim eksperymencie potwierdzającym powyższą tezę użył wręcz porównania, że to nie palec pociąga za spust, ale sam spust prowokuje ruch palca.

4. Przyczyny agresji

Wiemy z własnego doświadczenia, kiedy stajemy się bardziej nerwowi wręcz zaczynamy zachowywać się agresywnie. Gdy spotyka nas ból jesteśmy aroganccy wobec innych „nic nie winnych” nam osób. Różne czynniki wpływają na naszą agresję. Sytuacje takie jak ból, dyskomfort czy wysoka temperatura łączą fakt, ze są one awersyjne, nieprzyjemne i jak się okazuje sprzyjają zachowaniom agresywnym.

Procesy neuronalne i chemiczne Do znaków zachowań agresywnych należą zmiany zachodzące wewnątrz naszego organizmu. Kontrolę nad zachowaniem agresywnym zarówno zwierząt jak i człowieka sprawuje ciało migdałowate znajdujące się w rdzeniu kręgowym. Jego drżenie stymuluje zachowanie agresywne, natomiast w momencie zaniku drżenia ciałka – agresja znika. Skłonność do agresji wywołana drżeniem ciałka migdałowatego może zostać zmodyfikowana przez czynniki społeczne (np. przez to czy znajdujemy się w towarzystwie kogoś słabszego, niżej postawionego w hierarchii społecznej). Testosteron – odgrywa dużą rolę na ludzką agresję. U osób skazanych, które popełniły przestępstwo z użyciem siły występuje wyższy poziom tego hormonu, niż u

pozostałych. Chociaż poziom testosteronu u mężczyzn jest wyższy to i tak różnice między kobietami a mężczyznami nie są aż tak znaczące. Alkohol – obniża opory przed dokonywaniem czynów naruszających ogólnie przyjęte normy społeczne, w tym czynów agresywnych. Zarówno naukowcy, jak i osoby nie zajmujące się nauką dawno już stwierdzili istnienie dwukierunkowego związku między alkoholem i przemocą. Nie tylko spożywanie alkoholu może sprzyjać agresywności, ale także ofiary przemocy mogą wypijać nadmierne ilości alkoholu. Nie oznacza to jednak, że alkohol automatycznie powoduje wzrost nastawienia agresywnego, a ludzie będący pod jego wpływem krążą w poszukiwaniu obiektu do bicia. Alkohol znosi nasze hamulce i rozluźnia kontrolę. Pod jego wpływem zdradzają się pierwotne dążenia i pragnienia, na co dzień skrywane pod maską norm. Człowiek tęskniący za bliskością drugiej osoby będzie okazywał czułość, natomiast w człowieku skłonnym do przemocy wyzwoli się agresja. Tak samo można stwierdzić, że osoby podlegające silnej presji społecznej, wymierzonej przeciwko oznakom agresji, doznające frustracji czy spotykające się z prowokacją pod wpływem działania alkoholu łatwiej pozbędą się swych oporów i złamią normy społeczne, dopuszczając się aktów przemocy.

Wysoka temperatura

Ludzie od wieków snuli rozważania o wpływie zjawisk klimatycznych na działanie człowieka. W gorące dni podczas długotrwałego upalnego lata nasilają się incydenty różnorodnych przejawów agresji, poczynając od liczby napadów na tle seksualnym, poprzez zabójstwa, grupowe napady, na społeczno-politycznych rozrachunkach kończąc. W upalne dni zachowanie sportowców w grach grupowych staje się bardziej agresywne. Kibice także częściej biorą się „za czuby” w gorące dni po oglądaniu agresji na boisku. Badania prowadzone w gorące dni nad kierowcami dowodzą, że wysoka temperatura sprzyja agresywnemu rozdrażnieniu kierowców. Ci, który nie posiadają klimatyzacji w samochodzie szybciej naciskają na klakson. Czy to oznacza, że wysoka temperatura podgrzewa nie tylko powietrze, ale także nasz emocje, stwarzając groźbę wybuchu agresji? Ludzie z pewnością mogą się czuć bardziej poirytowani w dni gorące, duszne. Nie można jednak wykluczyć udziału innych czynników, które w dni upalne potęgują agresję są unoszące się w powietrzu przykre zapachy lub dym tytoniowy czy też zanieczyszczenia.

Frustracja jako przyczyna agresji

Uczucie frustracji wywołane jest pojawieniem się przeszkód na drodze do osiągnięcia celu. Wszyscy doświadczamy czasem frustracji o różnym stopniu nasilenia. Badania wykazały, że doświadczanie frustracji może zwiększać prawdopodobieństwo zachowania agresywnego. Prawidłowość ta jest opisana w teorii frustracji-agresji. Frustracja nie w każdej sytuacji prowadzi nieuchronnie do agresji. Zdarza się to jednak dość często. Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać doznania frustracji i w efekcie sprzyjać wystąpieniu agresji. Jednym z nich jest dystans dzielący nas od osiągnięcia upragnionego celu lub obiektu. Im bliżsi jesteśmy realizacji naszych zamierzeń, tym większa jest nasza frustracja przy napotkaniu na przeszkody. Im większej doświadczamy frustracji, tym bardziej skłonni jesteśmy zareagować agresją. Tendencje agresywne wzrastają także wtedy, gdy frustracja dotyka nas niespodziewanie lub, gdy uważamy, że doświadczamy jej niesłusznie. Frustracja na ogół wywołuje złość czy irytację, a zachowania agresywne jedynie w innych, sprzyjających im okolicznościach. Na czym polegają te okoliczności? Oczywiste znaczenie ma wygląd i siła osoby, która ponosi odpowiedzialność za naszą frustrację oraz jej potencjalna zdolność do rewanżu. Poza tym frustracja zwykle nie prowadzi do agresji, jeśli jej przyczyny są zrozumiałe, kiedy zasłużyliśmy sobie na nią i nikt celowo się do niej nie przyczynił. Jak wynika z poczynionych rozważań, frustracja nie prowadzi automatycznie do agresji. Frustracja nie jest również bezpośrednią konsekwencją deprywacji, lecz jest efektem deprywacji relatywnej, czyli poczucia wywołanego spostrzeżeniem, że posiadasz mniej niż

Sytuacje awersyjne: Ból lub dyskomfort Frustracja Atak lub obraza Zatłoczenie

Wrogie myślenie i wspomnienia Gniewne uczucia Pobudzenie

Reakcje agresywne