Aktualne wyzwania ratownictwa medycznego, Poradniki, Projekty, Badania z Ratownictwo medyczne

Pobierz Aktualne wyzwania ratownictwa medycznego i więcej Poradniki, Projekty, Badania w PDF z Ratownictwo medyczne tylko na Docsity!

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Wydział Nauk o Zdrowiu

AKTUALNE WYZWANIA

RATOWNICTWA MEDYCZNEGO

Praca zbiorowa pod redakcją

prof. dr hab. n. med. Elżbiety Krajewskiej-Kułak

dr n. o zdr. Mateusza Cybulskiego

Białystok 20 17

Pamięci

Przemysława Piotrowskiego

Żadna śmierć nie dorównuje życiu...

Anne Rice

z książki „Królowa potępionych”

SPIS TREŚCI

Piotrowski Przemysław†, Walesiuk Anna : Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym. Postępowanie ratownicze z pacjentem urazowym – najczęstsze urazy……… 10 - 42

Ignatowicz Lucjan Władysław, Bauer Krzysztof : Postępowanie ratownicze z pacjentem narażonym na działanie wysokiej i niskiej temperatury…………………….. 43 - 62

Kwiatkowski Norbert, Wojskowicz Piotr: Uraz śledziony w praktyce ratownika medycznego……………………………………………………………………………….. 63 - 83

Lisowska Natalia, Nammous Halim : Skuteczność kursów w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy wśród ratowników wodnego ochotniczego pogotowia ratunkowego w województwie podlaskim………………………………………………………………. 84 - 100

Markiewicz Mateusz, Mielech Włodzimierz: Postępowanie ratownicze w oparzeniach termicznych – opis przypadku………………………………………………...……………… 101 - 115

Michniewicz Marcin, Mielech Włodzimierz: Postępowanie ratownicze przy porażeniu prądem elektrycznym - opis przypadku……………………………….………………….. 116 - 127

Olchowik Julia Małgorzata, Plewa Katarzyna : Środowisko domowe jako zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka do lat 6………………………………………………………. 128 - 145

Orłowska Aleksandra, Olański Witold : Zespół FAS ( Fetal Alcohol Syndrome ) – wpływ na rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny dzieci……………………………….. 146 - 165

Pakosiński Karol, Mielech Włodzimierz: Tępe urazy brzucha u dzieci - postępowanie przedszpitalne i szpitalne…………………………………………………………………. 166 - 189

Perlejewski Patryk, Plewa Katarzyna : Zadławienie - opis przypadku………………… 190 - 200

Sojko Aleksandra, Plewa Katarzyna : Zatrucia kannabinoidami u dzieci – prezentacja przypadku klinicznego……………………………………………………………………. 201 - 223

Szorc Adam, Wojewódzka-Żelezniakowicz Marzena : Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe u pacjentów z ciężkimi obrażeniami czaszkowo- mózgowymi……. 224 - 243

Waluk Anna, Plewa Katarzyna: Zatrucie grzybami u dzieci- prezentacja przypadku…. 244 - 267

Zięba Agnieszka Małgorzata, Olański Witold: Anafilaksja u pacjenta pediatrycznego

• postępowanie terapeutyczne w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego…………….

Wykaz autorów ……………………………………………………………………...…… 284 - 285

Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym

Niestety wraz z rosnącą popularnością komunikacji drogowej wzrasta również ilość zdarzeń tj. wypadków, kolizji i potrąceń. Stwierdza się, iż najczęstszymi czynnikami mającymi wpływ na zwiększoną liczbę wypadków drogowych są: nietrzeźwi kierowcy, niedostosowanie prędkości pojazdu do warunków pogodowych, nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu oraz nieprawidłowe zachowania wobec pieszego. W konsekwencji przyczynia się to do wzrostu liczby osób poszkodowanych. Profilaktycznym działaniem jest organizowanie kampanii reklamowych i spotów w ogólnodostępnych mediach, jednak one również nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Rozwój techniki bezpieczeństwa w coraz nowszych pojazdach pozwala na zmniejszanie ciężkości obrażeń osób poszkodowanych, jednak nie zabezpiecza ich przed tym całkowicie. Od wielu lat w medycynie ratunkowej obecne jest pojęcie wypadku drogowego, a stawiane przed ratownikami wymagania są ciągle podwyższane, by móc jak najsprawniej i najbezpieczniej pomagać osobom poszkodowanym w wypadkach. Usprawnienie działań na miejscu wypadku drogowego zależy od właściwej współpracy Państwowego Ratownictwa Medycznego (PRM), Straży Pożarnej i Policji. Praca na temat działania służb ratowniczych w wypadkach drogowych pozwoli na zebranie aktualnej wiedzy i informacji, co przyczyni się do usystematyzowania i ujednolicenia postępowania z ofiarami wypadków drogowych [1].

Założenia i cel pracy Celem pracy było zebranie aktualnej wiedzy z zakresu medycyny ratunkowej, dotyczącej działania Zespołów Ratownictwa Medycznego (ZRM) w sytuacji zdarzenia drogowego, które w praktyce Państwowego Ratownictwa Medycznego zdarza się statystycznie często. Praca jest obszernym tematem obejmującym swoim zakresem wszystkie dziedziny medycyny. Z każdym rokiem rozwój techniki pozwala skuteczniej ratować osoby poszkodowane, a zarazem stawia coraz to nowsze wyzwania dla personelu medycznego. Po zebraniu wszystkich aktualnych informacji i obserwacji wynikających ze statystyk, praca stanie się kompendium postępowania w zdarzeniach drogowych. Literatura przedstawia schemat działania zespołów ratownictwa medycznego podczas zdarzeń. Jeśli poszkodowany nie doznał krytycznych obrażeń opieka nad nim będzie obejmowała kompleksowe zaopatrzenie, a następnie transport do ośrodka leczniczego. Sytuacja zmienia się, gdy poszkodowany jest w stanie krytycznym i każda minuta może decydować o przeżyciu.

Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym

Założeniem pracy jest przedstawienie sposobu postępowania z osobą dorosłą poszkodowaną w wypadku drogowym w sytuacji, gdy niezbędne są pilne interwencje i transport oraz gdy pacjent może zostać zaopatrzony na miejscu, a w drugiej kolejności zostaje przewieziony do szpitala. Literatura udowadnia, iż zwlekanie na miejscu zdarzenia przyczynia się do gorszego rokowania dla osób poszkodowanych w zdarzeniach drogowych. Co za tym idzie, zespoły ratownicze powinny wykonywać niezbędne minimum na miejscu, aby ustabilizować poszkodowanego, a następnie niezwłocznie transportować go do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego lub centrum urazowego.

Charakterystyka wypadku drogowego w Polsce

Wypadek drogowy definiuje się jako sytuację, która miała miejsce w ruchu lądowym, wystąpiła na skutek nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa przez uczestników ruchu drogowego, co w konsekwencji prowadzi do zniszczenia mienia oraz powstania obrażeń jednego z uczestników obejmujących czynności narządów lub jego śmierć [2,3]. W 2015 roku polska Policja udokumentowała łącznie 32 967 wypadków drogowych, które miały miejsce w różnych obszarach kraju z podziałem na obszary wiejskie, miejskie, wiek oraz płeć osób poruszających się samochodami, a także na porę dnia oraz wiele innych. Z perspektywy kilku ubiegłych lat liczba zdarzeń systematycznie spada, w przeciwieństwie do liczby nowo zarejestrowanych samochodów poruszających się po drogach, co w konsekwencji poprawia statystykę osób poszkodowanych [3-5].

Przyczyny wypadków drogowych

Wypadki drogowe mogą mieć różny charakter oraz przyczynę. Występowanie takich zdarzeń może być np. spowodowane błędem ludzkim, awarią samochodu, złym stanem drogi, wtargnięciem zwierzęcia pod jadący pojazd i różnymi innymi czynnikami [2-6]. Znaczenie mają także wiek, płeć lub pora dnia. Najważniejsze przyczyny wypadków drogowych przedstawiono opierając się o dane Policji z 2015 roku [2-6] (Tab.1).

Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym

nieprawidłowe skręcanie, nieprawidłowa zmiana pasa ruchu, zmęczenie, zaśnięcie, jazda po niewłaściwej stronie drogi, wjazd przy czerwonym świetle, nieprawidłowe zawracanie, gwałtowne hamowanie [4,6,7]. Powyższe obrazuje Ryc. 1.

1472

2372

4146

6807

7235

Nieprawidłowe wyprzedzanie

Niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami

Nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego

Niedostosowanie prędkośći do warunkó ruchu

Nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu

Liczba zdarzeń z winy kierujących Liczba zdarzeń

Rycina 1. Przyczyny powstawania wypadków z winy kierowców [4].

Przyczyny z winy pieszych

Następną grupą pod względem przyczyniania się do powstawania wypadków są piesi [4,7,8]. To oni w 2015 roku byli w statystyce drugą grupą, która doprowadzała do powstawania zdarzeń drogowych. Spowodowali oni 2 691 wypadków na drodze, co stanowiło 7,9% w ogólnej statystyce policyjnej. Zachowań, przez które przyczyniali się do incydentów, było zdecydowanie mniej. Główną przyczyną pod względem liczebności wypadków było nieostrożne wejście na jezdnię, przed lub zza jadącego pojazdu. Według statystyki policyjnej ten powód stanowił 66,2% ogólnej liczby. Niestety, przy tego typu wypadkach cierpiało lub traciło życie najwięcej osób. Kolejnymi powodami wypadków były takie zachowania jak: przekraczanie jezdni w niedozwolonym miejscu (11,2% wypadków z winy pieszych), wejście na jezdnię mimo czerwonego światła, stanie lub leżenie na jezdni oraz poruszanie się nieprawidłową stroną jezdni [4,7, 8 ]. Wyniki obrazuje Ryc. 2.

Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym

Rycina 2. Przyczyna powstawania wypadków z winy pieszych [4].

Przyczyny z winy pasażera oraz współwina uczestników wypadku

Kolejną grupą, która przyczyniła się w najmniejszym stopniu do powstawania wypadków byli pasażerowie pojazdów oraz współwina uczestników. W 2015 roku odnotowano 125 zdarzeń spowodowanych przez tę grupę osób. W skali wszystkich wypadków było to jedynie 0,4% ogólnej statystyki. Niewiele więcej incydentów miało orzeczoną współwinę w powstaniu zdarzenia. Policja odnotowała takich zdarzeń 375, co stanowiło 1,1% w ogólnej liczbie [4,7].

Inne przyczyny wypadków drogowych

Jak wskazują statystyki, wypadki drogowe nie powstają wyłącznie z winy człowieka [4,7]. W zestawieniu przedstawiono także różnego rodzaju czynniki, które przyczyniły się w konsekwencji do wypadku. Najwięcej w tej kategorii było zdarzeń, których przyczyn nie udało się ustalić lub też były to zdarzenia o całkowicie nietypowym przebiegu i zostały ujęte w jednym podliczeniu. Takich niekonwencjonalnych zdarzeń było 748, co stanowiło 29,4% wypadków. Natomiast incydenty o nieustalonej przyczynie stanowiły 43% i było ich aż 1 093. Czynniki, które zostały również ujęte w statystyce to m.in. obecność przeszkód na jezdni lub wtargnięcie zwierzęcia pod jadący samochód. Z tego powodu powstało

Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym

a to przekłada się na powstawanie zniszczeń w pojazdach oraz obrażeń u osób poszkodowanych [4,9,10]. Podczas wypadku komunikacyjnego rozpatruję się tzw. „potrójne zderzenie”, które składa się z [4,9,10]: A. zderzenia pojazdu z przeszkodą, np. uderzenie samochodu w przydrożne drzewo skutkuje powstaniem zniszczeń (pochłanianie energii) w pojeździe; B. zderzenia ciała podróżującego pojazdem o elementy kokpitu – ciało osoby podróżującej wewnątrz auta podczas uderzenia w przeszkodę przemieszcza się z tą samą prędkością, co pojazd i również z tą samą siłą uderza w elementy kokpitu, co przyczynia się do powstania np. złamań żeber; C. zderzenia narządów wewnętrznych o twarde struktury kostne lub nieruchome elementy powoduje ich zmiażdżenie, rozerwanie. Każdy z tych etapów zderzenia pochłania część energii kinetycznej [4,9,10]. Zniszczenia pojazdu i ślady obrażeń na ciele poszkodowanego są dla ratowników bardzo cenną informacją pomagającą określić, czy zdarzenie nastąpiło przy dużej prędkości i mogło spowodować znaczne obrażenia u osób podróżujących, czy też było mniej niebezpieczne [4,9,10].

Zderzenie czołowe

Zderzenie czołowe występuje, gdy pojazd uderza centralnie przodem w nieruchomą przeszkodę lub inny środek transportu [4,10]. W takiej sytuacji ciało osoby przemieszcza się do przodu, a następnie uderza w nieruchome elementy wnętrza pojazdu. Możliwość powstawania obrażeń jest bardzo duża i w głównej mierze zależy od prędkości poruszania się auta. Osoby podróżujące chronione są przed nadmiernymi skutkami zdarzenia przez pasy bezpieczeństwa oraz poduszki powietrzne, które ograniczają bezwładne przemieszczanie się po kabinie i amortyzują siłę uderzenia. Jednak, gdy uczestnicy wypadku nie byli zabezpieczeni, to ryzyko powstawania obrażeń jest szczególnie wysokie i miejsce ewentualnego urazu będzie zależeć od tego, którą częścią ciała uderzy osoba. W 2015 roku Policja odnotowała 3 049 takich zdarzeń, w których śmierć poniosły 511 osoby oraz 4 837 odniosło obrażenia ciała (Ryc. 5) [4, 10 ].

Osoba dorosła poszkodowana w wypadku drogowym

Zderzenie boczne

Zderzenie boczne, jako kolejny rodzaj wypadku, nie różni się znacząco od zderzenia czołowego [4,10]. Różnicą w tej sytuacji jest kierunek rozkładu energii, która przypada na boczne elementy pojazdu. W takim wypadku u osób poszkodowanych możemy spodziewać się kumulacji urazów od strony, której nastąpiło uderzenie, a skutki i rodzaj obrażeń w głównej mierze zależeć będą od prędkości, którą poruszał się pojazd. Polska Policja odnotowała najwięcej takich zdarzeń ze wszystkich. Było ich 9 768 , co stanowiło 29,6% ogólnej statystyki. Życie w takich wypadkach straciło 548 osób oraz 12 286 doznało obrażeń ciała (Ryc. 5) [4, 10 ].

Zderzenie tylne

Kolejnym wariantem wypadku jest zderzenie tylne [4,10]. Sytuacja, w jakiej najczęściej dochodzi do tego typu incydentów to uderzenie innego pojazdu poruszającego się z mniejszą prędkością. Najpoważniejszymi obrażeniami powstającymi w tym przypadku będą urazy kręgosłupa szyjnego oraz odcinka lędźwiowego, spowodowane gwałtownym przyśpieszeniem pojazdu oraz nadmiernym wyprostem odcinków kręgosłupa. Nie można jednak wykluczyć innych urazów ze względu na wysokoenergetyczny mechanizm urazu. W 2015 roku zderzeń tego typu odnotowano 3 985, w których ofiar śmiertelnych było 211 oraz 5 108 osób doznało uszczerbku na zdrowiu (Ryc. 5) [4, 10 ].

Wypadki z rotacją, dachowaniem pojazdu

Podczas zderzeń o dużej energii może dojść do dachowania pojazdu oraz rotacji w poziomie [4,9,10]. W tego typu zdarzeniach ryzyko powstawania obrażeń jest dużo większe niż w innych przypadkach z powodu działania energii w różnych kierunkach. Niekiedy dochodzi do wyrzucenia osoby z pojazdu, co rokuje źle, gdyż prawdopodobieństwo wystąpienia urazu wielonarządowego znacząco wzrasta. Ratownicy w takich przypadkach muszą zwrócić szczególną uwagę na kręgosłup szyjny, gdyż będzie on narażony z powodu osiowego oddziaływania energii (Ryc. 5) [4,9,10].

Potrącenia pieszych

Pieszy uczestnik ruchu nie posiada praktycznie żadnego zabezpieczenia przed