Analiza i ocena ryzyka zawodowego osób, Streszczenia z Analiza bezpieczeństwa

Pobierz Analiza i ocena ryzyka zawodowego osób i więcej Streszczenia w PDF z Analiza bezpieczeństwa tylko na Docsity!

Analiza i ocena ryzyka zawodowego osób

Wykaz ważniejszych skrótów

CCA - Analiza Przyczyn i Skutków (Cause and Consequence Analysis),

CHL - Listy Kontrolne (Check List),

CIOP - Centralny Instytut Ochrony Pracy,

ETA - Analiza Drzewa Zdarzeń (Event Tree Analysis),

FMEA - Analiza Skutków i Przyczyn Błędów (Failure Mode and Effects Analysis),

FTA - Analiza Drzewa Niezdatności (Fault Tree Analysis),

HAZOP - Badanie Zagrożeń i Gotowości Operacyjnej (Hazard and Operability Studies),

JSA - Analiz Bezpieczeństwa Pracy (Job Safety Analysis),

PHA - Wstępna Analiza Zagrożeń (Preliminary Hazard Analysis),

PIP - Państwowa Inspekcja Pracy,

PSA - Probabilistyczna Ocena Bezpieczeństwa (Probabilistic Safety Assessment),

QRA - Ilościowa Ocena Ryzyka (Quantitative Risk Assessment),

SMTP - System maszynowy transportu pionowego,

SR - Audyt/Przegląd Stanu bezpieczeństwa (Safety Audit/Review),

SZB - System Zarządzania Bezpieczeństwem,

Tabela 6.42 Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej wg PN-N- Tabela 6.42a. Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej wg PN-N- Tabela 6.43 Działania profilaktyczne dla wyznaczonego poziomu ryzyka wg PN-N- Tabela 6.43a. Działania profilaktyczne dla wyznaczonego poziomu ryzyka wg PN-N-18002 ,skala pięciostopniowa

Tabela 7.1 Charakterystyka stanowiska sygnalisty szybowego podszybia Tabela 7.2 Charakterystyka stanowiska cieśli szybowego Tabela 7.3 Charakterystyka stanowiska maszynisty wyciągowego Tabela 7.4 Opis zagrożenia związanego z upadkiem z wysokości Tabela 7.5 Opis zagrożenia spowodowanego przez spadające przedmioty Tabela 7.6 Opis zagrożenia zgnieceniem Tabela 7.7 Opis zagrożenia pożarem/wybuchem Tabela 7.8 Opis zagrożenia wybuchem pyłu węglowego Tabela 7.9 Opis zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym Tabela 7.10 Opis zagrożenia hałasem Tabela 7.11 Opis zagrożenia poślizgnięciem się Tabela 7.12 Opis zagrożenia zaprószeniem oczu Tabela 7.13 Opis zagrożenia poparzenia ługiem Tabela 7.14 Opis zagrożenia od maszyn i urządzeń będących w ruchu Tabela 7.15 Badanie HAZOP - przykład analizy pracy sygnalisty na głowicy naczynia wyciągowego Tabela 7.16. Analiza Co-Gdy – przykład Tabela 7.17. Zestawienie symboli metoda FTA Tabela 7.18. Tabela zbiorcza metody uproszczonej praca na wysokości sygnalisty szybowego Tabela 7.19 Ocena istniejących metod Tabela 7.20a Szacowanie wskaźników wagowych dla metod analizy ryzyka Tabela 7.20b Szacowanie wskaźników wagowych dla metod oceny ryzyka Tabela 7.21a szacowanie wariantów – metody analizy ryzyka Tabela 7.21b szacowanie wariantów – metody oceny ryzyka Tabela 7.22a Wartość całkowita badanego wariantu (K (^) kri ) – metody analizy ryzyka Tabela 7.22a Wartość całkowita badanego wariantu (K (^) kri ) – metody oceny ryzyka Tabela 7.24 Przykładowy wykaz stanowisk pracy SMTP na kopalni Tabela 7.25 Szacowanie wartości parametru S w metodzie RISC SCORE Tabela 7.26 Szacowanie wartości parametru E w metodzie RISC SCORE Tabela 7.27 Szacowanie wartości parametru P w metodzie RISC SCORE Tabela 7.28 Wartościowanie ryzyka w metodzie RISC SCORE Tabela 7.29 Charakterystyka stanowiska Tabela 7.30 Katalog działań prewencyjnych Tabela 7.31 Informację o ryzyku Tabela 7.32 Zestawienie arkuszy zagrożeń

Rozdział 6 Przegląd metod analizy i oceny ryzyka zawodowego 6.1. Koncepcje analizy ryzyka 51 6.2. Podstawowe cele oceny ryzyka zawodowego 53

6.3.6.3.1. Ogólne zasady przygotowania oceny ryzyka zawodowegoInformacje potrzebne do oceny ryzyka zawodowego 5354

6.3.2. Zagrożenia pracownika w kopalni 55 6.4. Oszacowanie ryzyka zawodowego 55

6.4.1. Zastosowanie analizy ryzyka w poszczególnych fazach cyklu życia 56

6.4.2. Proces analizowania ryzyka 57 6.5. Oszacowanie ryzyka zawodowego 57

6.5.1.6.5.2. Subiektywna ocena ryzykaObiektywna ocena ryzyka 5858

6.6. Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka 58 6.7. Działania wynikające z oceny ryzyka 58 6.8. Opis istniejących metod 59 6.8.1. Metody analizy i oceny ryzyka 59 6.8.2. Zaawansowane metody analizy i oceny ryzyka 60 6.8.2.1. Metoda HAZOP (Analiza zagrożeń i zdolności operacyjnych) 60 6.8.2.2. Metoda What if – co gdy 62

6.8.2.3. Metoda FMEA – Analiza Rodzajów i Skutków Niezdatności 62

6.8.2.4. Metoda PHA – Preliminaty Hazard Analysis 66

6.8.2.5. Metoda FTA – analiza ryzyka przy pomocy drzewa błędów 70

6.8.2.6. Metoda Analizy Drzewa Zdarzeń (ETA – Event Tree Analysis) 74 6.8.2.7. Metoda – Analizy z zastosowaniem list kontrolnych (Check List Analysis)

6.8.2.8. Ocena Niezawodności Człowieka (HRA – Human Reliability Assessment)

6.8.3. Uproszczone metody szacowania ryzyka 77 6.8.3.1. Standardowa ocena ryzyka zawodowego 77

6.8.3.2. Ocena ryzyka zawodowego przy pomocy grafu ryzyka 78

6.8.3.3. Ocena ryzyka zawodowego za pomocą metody Score Risk 81 6.8.3.4. Ocena ryzyka zawodowego na podstawie normy MIL STD 882 83 6.8.3.5. Analiza ryzyka zawodowego na podstawie normy BS 8800 84 6.8.3.6. Analiza ryzyka za pomocą normy PN – IEC 60300 – 3- 9 – Analiza ryzyka w systemach technicznych

Spis treści

Wykaz ważniejszych skrótów Spis tabel i rysunków

Rozdział 1. Wstęp Wstęp

---

W Unii Europejskiej (od 5 lat w Polsce) obserwuje się rosnące zainteresowanie problematyką bezpieczeństwa pracy. Bezpieczeństwo pracy jest postrzegane nie tylko w kategoriach czysto humanitarnych lecz ma również konkretne przełożenie ekonomiczne. Za podstawową ilościową miarą bezpieczeństwa na ogół przyjmuje się ( i tak też przyjęto w niniejszej pracy) ryzyko zawodowe zdefiniowane jako funkcja ciężkości możliwej szkody oraz prawdopodobieństwa wystąpienia szkody [82].

RYZYKO

związane z rozważanym zagrożeniem

CIĘŻKOŚCI

możliwej szkody mogącej być skutkiem rozważanego zagrożenia

PRAWDOPODOBIEŃ WYSTĄPIENIA SZ

częstości i czasu narażenia

prawdopodobieństwa wy zdarzenia zagrażajaceg

możliwości uniknie lub ograniczenia s

jest funkcją oraz^

STWA KODY

stąpienia o

cia zkody

1.2. Definicje innych podstawowych terminów używanych w pracy

Z problematyką bezpieczeństwa ( oceny ryzyka zawodowego) związana jest specyficzna terminologia, którą spotykamy w szeregu norm, aktów prawnych, opracowań i dokumentów. Wiele z podstawowych terminów bywa definiowanych na różne, często dość odmienne sposoby. Niespójność nazewnictwa może być przyczyną nieporozumień, dlatego też przed przystąpieniem do dalszej analizy przyjęto definicję podstawowych terminów. Wielokrotnie definicję zaczerpnięto z prac doktorskich [48],[54].

Bezpieczeństwo (1) [15] – w sensie bardzo ogólnym jest to stan spokoju , pewności, niezagrożeni.

Bezpieczeństwo (2) [42]– zakładając , że nie istnieją sytuacje oraz jakiekolwiek działania człowieka pozbawione zagrożeń, bezpieczeństwo jest utożsamiane z warunkami i postępowaniem , dla których ryzyko utraty życia lub zdrowia lub/i zniszczenia środowiska nie przekroczy granicznego (akceptowalnego) poziomu.

Bezpieczeństwo i higiena pracy (1) [43] –ogół środków i urządzeń służących do zapewnienia warunków pracy eliminujących zagrożenie życia lub zdrowia zatrudnionych; usuwanie lub ograniczanie szkodliwości związanych z procesem pracy i ze środowiskiem pracy, do których należą : zagrożenia ze strony maszyn urządzeń technicznych, szkodliwe gazy, pary i mgły, promieniowanie, temperatura za wysoka lub za niska, hałas, wstrząsy itp. ; bhp wiąże się z zapobieganiem wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym, innym szkodliwym wpływom pracy na zdrowie.

---

Bezpieczeństwo i higiena pracy (2) [41]– stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.

Analiza ryzyka [5]– systematyczne stosowanie dostępnych informacji do zidentyfikowania zagrożenia i do oszacowania ryzyka dla osób, populacji, mienia lub środowiska.

Ocena ryzyka [5]– proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.

Wyznaczanie ryzyka [61],[62]– proces, w którym na podstawie analizy ryzyka dokonywane są oceny dopuszczalności ryzyka i brane pod uwagę takie czynniki , jak aspekty socjoekonomiczne i środowiskowe.

Oszacowanie ryzyka [47],[49] – proces stosowany do stworzenia miary poziomu analizowanego ryzyka. Oszacowanie ryzyka składa się z następujących kroków : analizy częstości, analizy konsekwencji i ich połączenia.

Sterowanie ryzykiem [55]– proces podejmowania decyzji mających na celu zarządzanie ryzykiem i/lub zmniejszanie ryzyka ; jego zastosowanie, usprawnianie i okresowo ponowne wyznaczanie, przy wykorzystaniu wyników oceny ryzyka jako danych wejściowych.

Zarządzanie ryzykiem [32]– systematyczne wprowadzanie polityki zarządzania, procedur, praktyk do zadań analizowania, wyznaczania i sterowania ryzykiem.

Identyfikacja zagrożenia [9]– proces rozpoznawania tego czy zagrożenie istnieje oraz określania jego charakterystyk.

Narażenie (ekspozycja) [3],[5] – podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy UWAGA – Narażenie jest wyrażeniem ilościowo lub jakościowo pojęciem charakteryzującym zagrożenie na stanowisku pracy.

Niebezpieczny czynnik [81],[82] – czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź zejścia śmiertelnego.

Szkodliwy czynnik [74]– czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka.

Zagrożenie [3]– stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

Zagrożenie znaczące [58]– zagrożenie mogące spowodować poważne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć , występujące w szczególności przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych.

Zdarzenie niebezpieczne [6]– zdarzenie, które może powodować szkodę.

---

(podział ten nie jest ostry, ponieważ mogą występować czynniki szkodliwe , zaliczane do grupy czynników chemicznych, ale ich działanie może być nagłe i powodować wypadek przy pracy).

Czynniki szkodliwe środowiska pracy [44] – wszystkie czynniki występujące w środowisku roboczym i powodujące obniżenie wydajności pracy, zwiększenie jej kosztu fizjologicznego , obniżenie poziomu wydolności fizycznej i szybsze występowanie zmęczenia, niekiedy zaś pociągające za sobą poważniejsze następstwa zdrowotne, jak np.: choroby zawodowe, zatrucia przemysłowe oraz niepożądane reakcje psychologiczne i ujemne efekty natury socjologicznej.

Działania korygujące [38]– działania podjęte w celu usunięcia przyczyn potencjalnej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich wystąpienia.

Ergonomia (1) [87]– potrzeba dostosowania środowiska pracy do potrzeb człowieka i jego psychofizycznych możliwości.

Ergonomia (2) [58]– nauka zajmująca się dostosowaniem rodzaju pracy i środowiska zawodowego do cech psychofizycznych człowieka, stworzeniem optymalnych warunków pracy, zwracając uwagę głównie na zdrowie pracownika, wydajność i jakość pracy oraz klasyfikację ludzi do określonych zawodów.

Monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy [43]– obserwowanie stanu warunków pracy, zachowań pracowników oraz wyników działań podejmowanych w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące w szczególności identyfikację zagrożeń, ocenę ryzyka zawodowego oraz analizę przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Najwyższe kierownictwo [81]– osoba lub grupa osób stanowiących wewnątrz organizacji przepisy i wymagania oraz kształtujących polityką i wyznaczających cele tej organizacji

Organizacja [58]– spółka , korporacja, firma, przedsiębiorstwo, organ władzy lub instytucja, albo jakakolwiek ich część lub kombinacja, samodzielna lub nie, publiczna lub prywatna, o własnych zadaniach i administracji UWAGA – w organizacjach , w których działa więcej niż jedna jednostka operacyjna, pojedyncza jednostka może być zdefiniowana jako organizacja. W dalszym etapie pracy ze względu na występowanie kilku podmiotów w spółce akcyjnej jakim jest Katowicki Holding Węglowy stosowane będzie nazewnictwo kopalnia a nie organizacja (dla łatwiejszego skojarzenia).

Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy [61]– deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogólnych efektów działalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, określająca ramy do działania i ustalania celów organizacji dotyczących zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

Przegląd wykonywany przez kierownictwo [61]– przeprowadzana przez najwyższe kierownictwo formalna ocena stanu i adekwatności wdrożonego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy.

---

Audit systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy [36]– systematyczne i niezależne badanie, mające na celu określenie czy działania podejmowane w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz osiągnięte rezultaty odpowiadają planowanym ustaleniom i czy te ustalenie zostały skutecznie wdrożone oraz czy są odpowiednie do realizacji polityki bezpieczeństwa i higieny pracy, a także do osiągnięcia celów organizacji w tym zakresie.

Cel ogólny zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy [30]– cel dotyczący działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wynikający z polityki bezpieczeństwa i higieny pracy, który organizacja ustaliła do osiągnięcia.

Cel szczegółowy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy [30]– cel wyrażony ilościowo zawsze gdy jest to możliwe, wynikający z ogólnych celów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy organizacji i który należy zrealizować , aby osiągnąć cele ogólne.

Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy [30],[77]– proces usprawniania systemu zarządzania w celu osiągnięcia poprawy wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnie z określoną polityką bezpieczeństwa i higieny pracy danej organizacji.

Środowisko pracy [5],[6],[61]– zespół warunków środowiska materialnego, w którym odbywa się proces pracy; składają się na nie czynniki : fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne, które występują w miejscach pracy (hala fabryczna, stanowisko pracy) oraz w otoczeniu zakładu pracy. Czynniki fizyczne to : oświetlenie, mikroklimat, hałas, wibracja; czynniki chemiczne to m.in. : substancje toksyczne; biologiczne to bakterie i wirusy , zaś psychofizyczne to obciążenie fizyczne i obciążenie psychonerwowe.

Stanowisko pracy (1) [40]– przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Stanowisko pracy (2) [40]– przestrzeń i zlokalizowane na niej wyposażenie techniczne , niezbędne do wykonywania określonych czynności. Człowiek lub zespół ludzi oraz przestrzeń i zlokalizowane na niej wyposażenie techniczne niezbędne do wykonywania określonych czynności. Stanowisko pracy jest elementarną komórką organizacyjną.

System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy [40].– część ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury, procesy i zasoby potrzebne do opracowania , wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy.

Środki ochronne [40]– środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne), stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.

---

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, że:

Art.24. Praca znajduje się pod ochroną Rzeczpospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. (...) Art.38. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia. (...) Art.66. 1.Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

Realizując wyżej cytowane zadania konstytucyjne ustalono i ogłoszono dla różnych sektorów gospodarki wiele aktów prawa, dotyczących warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, w randze ustawy, a z ich delegacji, również w randze rozporządzeń.

Art.91. 1.Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. 2.Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3.Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

Powzięta decyzja wstąpienia Rzeczpospolitej Polskiej do Unii Europejskiej zaowocowała obowiązkiem przekształcenia ogłoszonych wcześniej aktów prawa w sposób zapewniający ich zgodność z prawem europejskim.

Zabiegi legislacyjne czynione w zakresie implementacji prawa europejskiego do prawa krajowego, między wieloma innymi, dotyczyły również powyższych dyrektyw, a w dziedzinie górnictwa, również Konwencji Nr 176 ratyfikowanej przez Polskę w drodze ogłoszenia w Dzienniku Ustaw z dnia 7 lipca 2003r., Nr117, poz..

Postanowienia ramowej dyrektywy 89/391/EWG włączono do prawa polskiego głównie w drodze nowelizacji ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668, Nr 113, poz. 717, Dz.U. z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, Dz.U. z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127, Nr 120, poz. 1268, Dz.U. z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405, Nr 154, poz. 1805, Dz.U. z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679. Dz.U. z 2003 r. Nr 166, poz. 1608, Nr 213, poz. 2081 Dz.U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 240, poz. 2407 Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610 - Wyrok TK, Nr 86, poz. 732, Nr 167, poz. 1398

---

Dz.U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587, Nr 221, poz.

1615. [77], zwłaszcza w dziale dziesiątym “Bezpieczeństwo i higiena pracy” oraz w aktach wykonawczych do tej ustawy takich jak:

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650),
• rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 i z 2005 r. Nr 116, poz. 972),
• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332, z 1997 r. Nr 60, poz. 375, z 1998 r. Nr 159, poz. 1057 oraz z 2001 r. Nr 37, poz. 451 i Nr 128, poz. 1405),
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704, z 2004 r. Nr 246, poz. 2468 i z 2005 r. Nr 117, poz. 983),
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 i z 2005 r. Nr 212, poz. 1769 ),
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 115, poz. 744, z 2004 r. Nr 14, poz. 117).

Ponadto niektóre postanowienia tej Dyrektywy uwzględnia:

• ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 z późn. zm.).

---

przeprowadzania badań lekarskich pracowników , zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy;

• Dz. U. z 1997r., Nr129, poz.844 z późn.zm. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy: 6 92/58/EWG w sprawie minimalnych wymagań dla zapewnienia znaków bezpieczeństwa i/lub higieny pracy.
• Dz. U. z 1997r., Nr129, poz.844 z późn.zm. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy:
• Dz. U nr 92 poz. 460 , z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków , innych obiektów budowlanych i terenów;
• Dz. U nr 15 , poz. 58. Rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 20 marca 1954 r.
• Dz. U nr 148 poz. 974. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy – wprowadzającym do obowiązkowego stosowania m. in. polskie normy dotyczące znaków bezpieczeństwa; Dyrektywy dotyczące ochrony pracowników przed działaniem czynników chemicznych , fizycznych i biologicznych 7 91/322/EWG^ dotycząca określenia standardowych wartości granicznych poprzez wprowadzenie w życie dyrektywy Rady 80/1107/EWG dotyczącej ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych , fizycznych i biologicznych
• Dz. U nr 79 , poz. 513 ze zm. i z 2001 nr 4 poz. 36. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najważniejszych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;

8 98/24/WE^ dotycząca ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed niebezpieczeństwem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy ( dyrektywa wcześniejsza 86/188/EWG dot. ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas 2000/39/WE dotycząca określenia wartości standardowych dopuszczalnych wartości szkodliwych czynników w miejscu pracy,

• Dz. U nr 79 , poz. 513 ze zm. i z 2001 nr 4 poz. 36. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najważniejszych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
• Dz. U nr 86 poz. 394. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
  • Dz. U. z 1997r., Nr129, poz.844 z późn.zm. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy:
  • Dz. U nr 69, poz. 332 , ze zm Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników , zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy;

Dyrektywy dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych 9 92/91/EWG^ w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników górnictwa otworowego, 92/104/EWG w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników górnictwa odkrywkowego i podziemnego,

• Dz. U. z 1994 r. Nr 27, poz. 96 ze zm. Dz. U. Nr 27 z 1994 r. poz. 96, z późn. zm. Dz.U. z 2005 .Nr 228 poz. 1947 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze.;
• Dz.U. z 2003 r., nr 72 poz. 655 Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 kwietnia 2003 r. w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych.;
• Dz.U. z 2002 r. nr 96 poz. 858 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny podstawowe.;
• Dz U z 2002 r nr 109 poz 961

---

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.;

• Dz. U. z 2002 r., nr 109, poz. 962. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite.;
• Dz. U. z 2002 r. nr 139, poz. 1169 z późn. zm wprow. w Dz.U.06.124.863) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpo żarowego w podziemnych zakładach górniczych.; (^10) 99/92/WE w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko związane z pracą w atmosferach wybuchowych,
• Dz. U z 2001. Nr 11.poz. 84. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych.
• Dz. U z 2002. Nr 81.poz. 735. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 07 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych.
• Dz. U z 2002. Nr 19.poz. 192. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych.
• Dz. U. z 2001 r. Nr 131, poz. 1462. ze zm.: (Dz.U. 2003 r., nr 65 poz. 602) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 października 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów gumowych.
• Dz. U. z 1998 r. Nr 45, poz. 280. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów.
• Dz. U. z 1997 r. Nr 105, poz. 671. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 sierpnia 1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia.
• Dz. U. z 1996 r. Nr 86, poz. 393 Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 1 lipca 1996 r. w sprawie wprowadzenia zakazu stosowania, obrotu i transportu niektórych niebezpiecznych substancji chemicznych.
• Dz. U. z 1990 r. Nr 58, poz. 341 ze zm.: (Dz.U. z 1995 r., nr 73, poz. 365) Rozporządzenie Ministra Przemysłu z dnia 8 sierpnia 1990 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, magazynowaniu i transporcie wewnątrzzakładowym materiałów wybuchowych.
• Dz. U. z 1968 r. Nr 20, poz. 122. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 1968 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu promieniowania jonizującego.

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27 z 1994 r. poz. 96, z późn. zm. Dz.U. z 2005 .Nr 228 poz. 1947 ,stan prawny na : 2 marca 2006) [66] zadośćuczyniła przytoczonym wyżej zobowiązaniom konstytucyjnym, w ratyfikowanej Konwencji Nr 176 i wymaganiom prawa europejskiego stanowiąc w szczególności, że:

Art. 78. 1.Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrami właściwymi do: spraw pracy i spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego związanego z ruchem w poszczególnych rodzajach zakładów górniczych, a także szczegółowe zasady oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko, w formie dokumentu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnianych w ruchu zakładów górniczych. (...)

---

3.1.3.Podstawowe przepisy prawa

Definicję wypadku przy pracy określa ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 1983r. Nr30, poz. z późn.zm)

Art. 6. 1.Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą: 1)podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych, 2)podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia, 3)w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. (...) 3.Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. 4.Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. 5.Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998r. Nr21, poz.94 z późn.zm.) [61] zobowiązała właściwe organy administracji państwowej do odpowiedniego uregulowania prawem kwestii wypadków przy pracy. Wydane na podstawie art.237 tej ustawy wykonawcze akty prawa ustaliły:

---

• Zasady ustalania okoliczności i przyczyn wypadków - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 115, poz.744).

§ 1. Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego. § 2. 1. Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający: 1)dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych, 2)uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane, 3)dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.

2. Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, _jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku.

3. Zgodę, o której mowa w ust.2, w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego,_ ciężkiego lub zbiorowego wyraża pracodawca po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem, a w razie zaistnienia takich wypadków w zakładzie górniczym - także po uzgodnieniu z właściwym organem państwowego _nadzoru górniczego.
4. Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody, o której mowa_ w ust.2 i 3, jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia _albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu. § 3. 1. Okoliczności i przyczyny wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik kierujący komórką służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zakładowy społeczny inspektor pracy.
5. Okoliczności i przyczyny wypadków innych niż określone w ust. 1 ustala zespół_ powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny _pracy oraz oddziałowy (wydziałowy) społeczny inspektor pracy. (...) § 8. 1. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, zwany dalej "protokołem powypadkowym", według wzoru ustalonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 237 § 2 Kodeksu pracy.
6. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż określony_ w ust.1, wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn _tego opóźnienia w treści protokołu powypadkowego.
7. Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie_ egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia. (...) § 12. 1. Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia.