Analiza sprawozdań finansowych banku - Notatki - Finanse i bankowość, Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Analiza sprawozdań finansowych banku - Notatki - Finanse i bankowość i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!

Analiza sprawozdań finansowych banku

SPIS TREŚCI:

• 1. Wstęp:
• 2.Bilans
• W bilansie banku zestawia się:
  • 2.1. Aktywa................................................................................................................................................................
  • 2.2. Pasywa
• 3. Rachunek zysków i strat
• 4. Wynik finansowy i jego podział
• 5. Wstępna analiza sprawozdań finansowych
• 6. Analiza wskaźnikowa
  • 6.1. Analiza rentowności
    • 6.1.1. Wskaźniki rentowności
• BIBLIOGRAFIA:

Przedmiotem analizy należy uczynić:

• zysk, jego wysokość i źródła (szczególnie w aspekcie gwarantowania stabilności zysku):
• płynność finansowa. Rozumianą jako zdolność do natychmiastowego wywiązywania się z wymagalnych płatności:
• strukturę kapitałowa: w aspekcie, czy gwarantuje warunki zachowania ciągłości działania i wypłacalności banku. Metody badania przydatne do realizacji sformułowanych celów analizy to:

1. porównania:

• w czasie, które pozwalają na ustalenie stałych zmian zachodzących w banku,
• przestrzenne, umożliwiające weryfikacje ocen przez pryzmat osiągnięć innych banków o zbliżonych cechach, lub wielkości średnich w sektorze bankowym,
• z planem, w których dochodzi do określenia odchyleń taktycznych osiągnięć od oczekiwanych,
• normami ostrożnościowymi. które stanowią podstawę oceny zachowania wymaganych warunków bezpieczeństwa działania banku.

2. poszukiwanie przyczyn wyników porównań - wymaga ono znajomości zależności przyczynowo- skutkowych miedzy zjawiskami: dzięki temu można ustalić wpływ czynników na stwierdzone odchylenie badanej wielkości od bazy porównawczej. Okres poddawany badaniom powinien być dostatecznie długi, aby wyeliminować przypadkowe i sezonowe wahania wskaźników przyjętych jako kryterium oceny. Częstotliwość analizy jest na ogół uwarunkowana kalendarzem sporządzania okresowych sprawozdań. Wskazana jest większa częstotliwość w okresach niekorzystnych zmian w otoczeniu banku, zaobserwowanej chwiejności wyników i destabilizacji finansowej banku.

Rezultaty prac księgowych i kalkulacyjnych nie mogą ograniczać się do pokazania stanów i wyników. Powinny stanowić podstawę do zarządzania bankiem, rozumianego jako proces podejmowania decyzji finansowych, dotyczących działalności operacyjnej prowadzonej przez bank. Taka rola księgowości oznacza, że jej celem jest sprawozdawczość. Sprawozdawczość to zestaw informacji sporządzony dla określonego odbiorcy, odpowiednio do potrzeb w zakresie analizy, oceny procesów minionych oraz projektowania decyzji. Zestaw potrzebnych w zarządzaniu bankiem informacji wynika głównie z danych księgowych. Oznacza to, że księgowość jest nakierowana także na potrzeby sprawozdawczości. Art. 45 Ustawy o rachunkowości ustala, że sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych lub na inny dzień bilansowy. Księgi rachunkowe zamyka się:

- na dzień kończący rok obrotowy (w banku jest to rok kalendarzowy), - na dzień zakończenia działalności - zwykle na dzień sprzedaży banku, zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego, - na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej, postawienia w stan likwidacji lub upadłości. Sprawozdanie finansowe za te okresy sporządza się nie później niż w ciągu trzech

miesięcy od podanej wyżej daty. Sprawozdanie finansowe składa się z:

• bilansu,
• rachunku zysków i strat,
• informacji dodatkowej,
• sprawozdania z przepływu środków pieniężnych Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności banku w roku obrotowym. Bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych sporządza się na formularzach wprowadzonych ustawą, natomiast informacja dodatkowa banków sporządzona jest w zakresie określonym przez Prezesa NBP.

2.Bilans

W bilansie banku zestawia się:

• w aktywach: zasoby majątkowe banku według ich form podstawowych: - w pasywach: fundusze gromadzone z różnych źródeł.

W bilansie znajdują odzwierciedlenie skutki finansowe decyzji podjętych w okresie sprawozdawczym. Ujawniają się one w zmianach stanów poszczególnych pozycji i w sumie bilansowej. Bilans banku jest zestawieniem źródeł funduszy i kierunków ich przeznaczenia na dany moment. Dlatego ocena banku nie może opierać się wyłącznie na danych liczbowych wykazanych na koniec okresu sprawozdawczego. W ocenie zmian zachodzących w działalności banku stosuje się najczęściej średnie wartości bilansowe. Pozwala to na uniknięcie błędnych opinii, wywołanych przypadkowym ukształtowaniem się pozycji bilansowych lub świadomym ich upiększaniem. Dla poprawności analizy i prawidłowości interpretacji wyników niezbędna jest znajomość pozycji bilansu.

2.1. Aktywa

W bilansie banku aktywa są zestawiane według ich płynności: od najbardziej płynnych do trwałych – najmniej płynnych). Gotówka obejmuje środki pieniężne w kasie i na rachunkach w banku centralnym (rachunki bieżące i rezerwy obowiązkowe). Są one traktowane jako rezerwy podstawowe płynności. W niektórych krajach zachodnich traktuje się gotówkę jako zasoby niezbędne do obsługi codziennych operacji, które nie mogą podlegać znacznemu zmniejszeniu i wobec tego gotówka nie jest uważana za element rezerwy płynności. Pozostałe pozycje tej grupy, łącznie z depozytami w innych bankach, pełnią funkcje rezerw płynności. Na ogol są to jednak aktywa niedochodowe lub niskodochodowe i banki starają się utrzymywać ich stany na możliwie najniższym poziomie. Dłużne papiery wartościowe uprawnione do dyskontowania w banku centralnym są to papiery wartościowe szybko zbywalne, które mogą być traktowane jako rezerwy płynności tzw. Drugiej linii. zalicza się do nich weksle skarbowe, weksle do redyskonta oraz długoterminowe obligacje

Rzeczowy majątek trwały obejmuje urządzenia trwałe i wyposażenie warunkujące działalność banku. Są to aktywa niepłynne, trudne do zbycia ze względu na specjalistyczny charakter. Majątek trwały w banku traktuje się jak aktywa nieprzynoszące bezpośrednio dochodów. W bilansie wykazuje się wartość netto majątku trwałego. Analityk powinien wówczas brać pod uwagę możliwość manipulowania wielkością amortyzacji w celu uzyskania pożądanej zmiany wyniku finansowego. Analogiczne efekty można osiągnąć poprzez rewaloryzację lub sprzedaż obiektów majątku. Dlatego wskazane jest sięganie do bardziej szczegółowych informacji.

2.2. Pasywa

Pasywa są zestawiane w bilansie banku według ich stabilności, poczynając od najbardziej „pulsujących" zobowiązań, do najbardziej stabilnych, gwarantujących funkcjonowanie banku

Zobowiązania wobec banku centralnego obejmują formy finansowania banku przez:

• redyskonto weksli handlowych:
• dyskonto rządowych papierów wartościowych:
• kredyt lombardowy;
• inne kredyty refinansowe. Zobowiązania wobec innych instytucji finansowych dotyczą;
• banków komercyjnych z tytułu przejętych lokat (są to lokaty krótkoterminowe z ustalonym terminem wymagalności; znaczny wzrost lokat przejętych od innych banków w okresie sprawozdawczym może być wskazówką dla analityka, że bank przeżywa trudności finansowe lub dynamicznie rozwija akcję kredytowa;
• kredytów międzynarodowych agencji, przeznaczonych na finansowanie rozwojowych programów gospodarczych. Zobowiązania wobec klientów i sektora budżetowego stanowią dominującą grupę pasywów banku. W bilansie są przedstawione według typów depozytów. Są to informacje niedostatecznie szczegółowe do oceny polityki depozytowej banku i jej adekwatności z polityką inwestowania kapitału, a także do oceny stopnia ryzyka podjętego w działalności depozytowej. W tym celu konieczne jest rozbicie depozytów według źródeł, terminów i stopnia ich koncentracji. Dopiero taka szczegółowość informacji może być podstawą do oceny stabilności bazy depozytowej banku. Zobowiązania z tytułu papierów wartościowych dotyczą wyemitowanych przez bank własnych obligacji i innych papierów wartościowych dla pozyskania długoterminowego kapitału obcego. Zobowiązania podporządkowane obejmują długoterminowe pożyczki, które nie mogą być wycofane przed zadeklarowanym terminem. Uznaje się je za stabilne źródło finansowania banku, zwłaszcza, że roszczenia pożyczkodawców są w przypadkach upadłości lub likwidacji banku dopiero po zaspokojeniu roszczeń deponentów i innych wierzycieli. Dlatego też zobowiązania podporządkowane są często traktowane jako kapitał banku. Fundusz własny podstawowy jest w bilansie prezentowany w następujących pozycjach:

a) kapitał podstawowy pomniejszony o zadeklarowane, a nie wniesione wkłady; kapitał podstawowy przyjmuje formę:

• funduszu statutowego: w bankach państwowych,
• kapitału akcyjnego: w bankach utworzonych w formie spółki akcyjnej.
• funduszu udziałowego: w bankach spółdzielczych; b) kapitał zapasowy pozyskany:
• ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej (agio). - z tworzonej ustawowo lub zgodnie ze statutem banku rezerwy z zysku (zysk za- trzymany). Ten kapitał, tworzony z wewnętrznych źródeł, pełni funkcje amortyzatora skutków finansowych niepowodzeń banku. Uzupełnia on kapitał podstawowy (akcyjny). Kapitał ten nie może być obciążony żadnymi roszczeniami wierzycieli. Kapitał rezerwowy stanowią:
• rezerwy rewaluacyjne wynikające z przeszacowania aktywów do aktualnej wartości rynkowej;
• rezerwy na ogólne ryzyko bankowe wynikające z potencjalnego zagrożenia kredytów. Rezerwa ogólna na straty kredytowe nie wiąże się z konkretnymi nieściągalnymi kredytami. Jej poziom wynika ze statystycznie ustalonego prawdopodobieństwa wystąpienia strat kredytowych i dlatego zaliczana jest do kapitału własnego uzupełniającego. Niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych - są to zyski lub straty z poprzednich okresów sprawozdawczych po zweryfikowaniu przez audytorów i uwzględnieniu wszystkich płatności. Na ogół niepodzielony wynik traktuje się w analizach jako element kapitału podstawowego. Wynik finansowy netto roku bieżącego. Jest to wynik finansowy osiągnięty w roku sprawozdawczym, obliczony w rachunku zysków i strat, nic zweryfikowany przez audytora zewnętrznego i przed podziałem.

3. Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat jest sprawozdaniem z osiągniętych dochodów w okresie obrachunkowym. Dane liczbowe są prezentowane w rachunku narastającym, dotyczą, bowiem strumieni przychodów, kosztów, zysków i strat. Rachunek zysków i strat jest uzupełnieniem informacji ujętych w bilansie, pozwalającym na rozpoznanie wzajemnej zależności między zasobami a wynikami finansowymi banku. Ocena kondycji finansowej banku musi się opierać na analizie obu sprawozdań. Obowiązująca konstrukcja rachunku zysków i strat pozwala na ustalenie wyników finansowych w podstawowych sterach działania banku. Taki układ rachunku znacznie ułatwia czynności analityczne. Pierwszą pozycję rachunku stanowią przychody z tytułu odsetek. Odsetki są, bowiem głównym źródłem dochodów banku. Wykazywane są w rozbiciu:

a) podmiotowym:

• od instytucji finansowych: NBP. banków krajowych i zagranicznych, międzynarodowych organizacji finansowych.
• od klientów i sektora budżetowego: przedsiębiorstw, osób fizycznych, budżetu państwa oraz budżetów terenowych;

• ujemnych i dodatnich różnic kursowych z operacji wymiany:
• rewaluacji sald kont walutowych według średniego kursu zamknięcia. Pozostałe przychody i koszty operacyjne dotyczą:
• sprzedaży i likwidacji środków trwałych;
• nie planowanych odpisów amortyzacyjnych;
• nakładów inwestycyjnych bez efektu gospodarczego:
• sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych;
• spisanych w koszty lub odzyskanych należności nieściągalnych;
• poniesionych oraz otrzymanych kar i grzywien;
• kosztów przekazania lub przychodów otrzymanych darowizn itp. Koszty działania i amortyzacja stanowią koszty ogólne funkcjonowania banku. W krajach zachodnich ujmowane są, łącznie z pozostałymi kosztami administracyjnymi i operacyjnymi. Odpisy na rezerwy i aktualizacja wartości są to rezerwy celowe utworzone na należności kredytowe nieregularne i ryzyko zobowiązań pozabilansowych oraz odpisy dokonane na ogólny fundusz ryzyka, ponadto w pozycji tej są ujmowane rezerwy na aktywa finansowe w wysokości różnicy miedzy ich wartością ewidencyjną i rynkową. Rozwiązania rezerw i zmniejszenia dotyczące aktualizacji majątku następują po wygaśnięciu przyczyn ich utworzenia. Zmniejszenia wprowadza się sukcesywnie:
• w miarę spłat należności, na które były utworzone:
• po przekwalifikowaniu należności do grupy o niższym ryzyku:
• w wyniku wzrostu rynkowej wartości majątku finansowego. Wynik na działalności operacyjnej jest korygowany o różnicę między dokonanymi odpisami na rezerwy, a kwotą rozwiązanych rezerw. Nadwyżka rozwiązanych rezerw powiększa zysk z działalności operacyjnej. Wynik na operacjach nadzwyczajnych jest ustalany jako saldo między zyskami i stratami nadzwyczajnymi. Do zysków nadzwyczajnych zalicza się:
• zysk; powstałe z tytułu niepowtarzalnych zdarzeń;
• zyski z postępowania układowego i naprawczego prowadzonego na rzecz banku;
• inne zyski nadzwyczajne. Do strat nadzwyczajnych zalicza się:
• straty poniesione w wyniku zdarzeń losowych, usuwania ich skutków oraz zaniechania lub zawieszenia działalności banku:
• straty wywołane postępowaniem układowym lub naprawczym; Inne straty nadzwyczajne, np. spowodowane zasadniczymi zmianami w strukturze organizacyjnej banku. Wynik finansowy brutto jest to wynik finansowy na działalności operacyjnej skorygowany o straty i zyski nadzwyczajne. Stanowi podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym i obciążenia innymi obligatoryjnymi płatnościami. Zysk netto jest to nadwyżka finansowa wygospodarowana w roku sprawozdawczym, wprowadzona do bilansu po stronic pasywów. W razie wystąpienia

ujemnego wyniku finansowego netto, kwota straty jest umieszczana w pasywach bilansu ze znakiem.,-”.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

Tradycyjne sprawozdania finansowe - bilans oraz rachunek zysków i strat podmiotów gospodarczych - nic zawierają dostatecznych informacji do zarządzania działalnością. W gospodarce rynkowej niezbędnym warunkiem egzystencji przedsiębiorstwa i jego pozycji na rynku jest płynność i wypłacalność. Dodatni wynik finansowy wykazywany w rachunku zysków i strat na zasadzie „memoriałowej" ewidencji przychodów i kosztów świadczy tylko o zdolności do generowania zysku z posiadanych aktywów. Do zachowania płynności i wypłacalności niezbędna jest zdolność do generowania gotówki. Szybkość i sprawność działania - niezwykle istotna w warunkach dużej konkurencji - jest Uzależniona od stopnia dyspozycyjności zasobów pieniężnych. Z tego względu sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych należy traktować jako cenne źródło informacji, weryfikującej ocenę sytuacji finansowe banki na podstawie bilansu oraz rachunku zysków i strat. Konstrukcja sprawozdania z przepływu środków pieniężnych w Ustawie o rachunkowości polega na podziale przepływów pieniężnych sfer działalności banku:

• przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej;
• przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej;
• przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej. Ustalenie wielkości przepływów środków pieniężnych w każdej z tych z sfer pozwala na określenie ich udziału w wyniku kasowym i wpływu na pozycję finansową banku. Przyjęto metodę pośrednią obliczania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej.

Część A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej I. Wynik finansowy netto jest wyjściową wielkością z rachunku zysków i strat. Jest to wynik memoriałowy, który w rachunku przepływów doprowadza się -poprzez korekty - do wyniku kasowego. Korekty uwzględniają wpływ pozycji, które nie powodują realnych przepływów (nie są przychodem i wydatkiem dla banku) oraz pozycji, które spowodowały zmianę stanów środków pieniężnych, a nie zostały uwzględnione w rachunku zysków i strat. II. Korekty

1. Amortyzacja. Kwota amortyzacji jest dodawana do wyniku finansowego netto, ponieważ nie jest wydatkiem w momencie dokonywania odpisów, a w rachunku wyników jest traktowana jako koszt. Amortyzacja jest, więc zasobem środków pieniężnych do wykorzystania. 2. Zysk/strata z tytułu różnic kursowych. Korekta dotyczy wszystkich nie zrealizowanych oraz zrealizowanych różnic kursowych związanych z działalnością inwestycyjną i finansową banku. W działalności operacyjnej różnice kursowe nie zrealizowane równoważą się i nie powodują zmiany stanu środków pieniężnych, ale są uwzględniane w rachunku zysków i strat. Różnice kursowe

• rozliczeń czynnych. Wzrost ich stanu wykazuje się ze znakiem,,-", ponieważ jest to związane z dodatkowym angażowaniem środków pieniężnych. Spadek stanu wykazuje się ze znakiem „-", oznacza to, bowiem odmrożenie środków w wyniku rozliczenia z rachunkiem zysków i strat;
• rozliczeń biernych. Przy rozliczeniach biernych przypisywanie znaków zmianom stanu jest odwrotne od stosowanych przy rozliczeniach czynnych.

18. Zmiana stanu przychodów przyszłych okresów. Przychody przyszłych okresów są ewidencjonowane po stronie pasywów bilansu. Wzrost stanu ujmuje się w sprawozdaniach z przepływów ze znakiem „+", spadek przychodów ze znakiem:..-”.
19. Pozostałe pozycje obejmują rożne pozycje dotyczące działalności inwestycyjnej i finansowej, które nie zostały uwzględnione w dotychczasowych korektach. Są to pozycje niepowodujące przepływu gotówki. Ich wprowadzenie do sprawozdania ma na celu „oczyszczenie" wyniku finansowego netto (pozycji wyjściowej w obliczeniach) z tego rodzaju pozycji. lII. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej są rezultatem zsumowania wynikli finansowego netto i pozycji go korygujących. Dodatni wynik sumowania określa nadwyżkę środków wygospodarowanych w operacyjnej działalności banku. Wystąpienie ujemnego wyniku oznaczałoby, że wydatki w działalności operacyjnej zostały pokryte nadwyżkami środków pieniężnych w pozostałych sterach działalności.

Cześć B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej W tej części sprawozdania wykazuje się wpływy i wydatki z transakcji u charakterze inwestycyjnym. I. Nabycie i sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych. Pozycja obejmuje wydatki na zakup i/lub wpływy ze sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych. W sprawozdaniu wykazuje się odrębnie dwa rodzaje strumieni. Wydatki stanowią odpływ gotówki, wobec tego ujmuje się je ze znakiem „-”. Wpływy jako dopływ gotówki - z znakiem.,+ „. II. Nabycie/sprzedaż składników rzeczowego majątku trwałego. \V stosunku do poprzedniej pozycji zmienia się tylko przedmiot transakcji. Zasady umieszczenia w sprawozdaniu są takie same jak w grupie B. Pozycje III. IV i V obejmują wpływy i wydatki związane z nabyciem lub sprzedażą akcji, udziałów i papierów wartościowych. Przepływy w pozycjach II i IV dotyczą grup kapitałowych: występują w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych. VI. Pozostałe pozycje. W tej pozycji wykazuje się otrzymane dotacje i subwencje na inwestycje, zrealizowane różnice kursowe, wydatki związane z likwidacją środków trwałych oraz odsetki i dywidendy otrzymane. VII. Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej mogą wykazywać:

• nadwyżkę wpływów nad wydatkami. Taka sytuacja oznacza, że odmrożony kapitał w tej sterze działalności nie był w całości reinwestowany;
• nadwyżkę wydatków nad wpływami, które zostały pokryte ze środków pieniężnych z innych sfer działalności banku.

Część C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej W tej części sprawozdania ujmuje się wpływy i wydatki z długoterminowych kapitałów obcych oraz wpływy z zewnętrznych form powiększania kapitału własnego. Pozycje I i II ilustrują przepływy środków pieniężnych związanych z zaciągnięciem i/lub spłatą długoterminowych kredytów, pożyczek oraz emisją i/lub wykupem papierów wartościowych wobec banków i innych instytucji finansowych. Zaciągnięcie kredytów, pożyczek i emisja papierów wartościowych oznacza dopływ środków pieniężnych do banku. Natomiast splata kredytów i pożyczek oraz papierów wartościowych oznacza odpływ środków pieniężnych. III. Zmiany stanu zobowiązań podporządkowanych mogą być spowodowane pozyskaniem dodatkowego kapitału (na warunkach odpowiadających definicji pasywów podporządkowanych) lub splata kapitału w terminie wymagalności. IV. Płatności dywidend i innych wypłat na rzecz właścicieli. Pozycja ta obejmuje wypłaty dywidendy z zysku roku ubiegłego w bankach - spółkach akcyjnych lub odsetek od kapitału w bankach jednoosobowych spółkach skarbu państwa. V. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego. W tej pozycji wykazuje się wydatki związane ze spłatą rat kapitałowych z tytułu zadłużenia w tej formie. VI. Wpływy z emisji akcji i udziałów własnych oraz dopłat do kapitału. Jest to powiększenie kapitału własnego ze źródeł zewnętrznych. Pozycja ta nie obejmuje wkładów rzeczowych (aportów), a także zadeklarowanych, a nie wniesionych udziałów. Wpływy z emisji akcji ujmuje się w wyrażeniu kasowym. VII. Pozostałe pozycje dotyczą wpływów i wydatków niewykazanych w sprawozdaniu, a dotyczących działalności finansowej banku, np. różnice kursowe, odsetki itp. VIII. Środki pieniężne netto x działalności finansowej ustala się po zsumowaniu pozycji dodatnich i Ujemnych. Pozycja ta określa strumień pieniądza wynikający z tej sfery działalności. Część D. Zmiana stanu środków pieniężnych jest sumą strumieni z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Odpowiada ona zmianom stanu środków w okresie sprawozdawczym. Dlatego dodanie do pozycji D stanu środków pieniężnych na początek okresu sprawozdawczego daje kwotę środków pieniężnych na koniec okresu. Stan na koniec okresu powinien być zgodny z kwotą środków pieniężnych wykazanych w bilansie.

skorygować o koszty niestanowiące w świetle przepisów podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Są to doliczenia trwałe, takie jak różnego rodzaju kary, nadmierne koszty reprezentacji i reklamy, różnice między amortyzacją obliczoną za pomocą stawek ustalonych przez samą jednostkę a amortyzacją według stawek podatkowych i inne. Oznacza to, że niektóre poniesione przez bank koszty nie zostaną przez urząd skarbowy uznane i wynik do opodatkowania zostanie zwiększony. Ponadto wynik brutto ustala się metodą memoriałową, czyli do przychodów zalicza się odsetki do otrzymania, do kosztów odsetki do zapłacenia dla celów podatkowych nie są one uznawane jako przychody i koszty. Jeżeli zysk brutto, będący podstawą opodatkowania, liczony metodą memoriałową, jest wyższy od zysku ustalonego metodą kasową, będącą podstawą do rzeczywistego obciążenia podatkowego, należy stworzyć rezerwę na tzw. odłożony podatek dochodowy. Należy, więc utworzyć z zysku rezerwę na relację przyszłego zobowiązania z tytułu podatku dochodowego. Do oceny ogólnej kondycji banku stosuje się kryteria: wypłacalności. Płynności, rentowności i inne, np. dynamika skali (wskaźnik wzrostu rozmiarów działalności), lub kryteria rozwoju zakresu oferowanych usług i produktów bankowych. Podstawowym kryterium oceny jest wypłacalność rozumiana jako możliwość terminowego regulowania zobowiązań. Terminowość regulowania zobowiązań jest podstawą opinii o solidności każdej firmy. W banku sprawdzianem tego kryterium są rozliczenia międzybankowe w systemie KIR. Pozostałe kryteria: płynność, rentowność, dynamika skali i zakresu - jakkolwiek bardzo ważne

• stwarzają tylko warunki do spełniania kryterium wypłacalności. Bank jest wypłacalny, gdy suma aktywów zbywalnych (A^) jest wyższa niż suma zadłużenia (Z), tj. gdy A^ > Z. Występuje wtedy nadwyżka aktywów nad zobowiązaniami. Bank ma lub łatwo może uzyskać środki pieniężne niezbędne do uregulowania zobowiązań. Natomiast, gdy A^ < Z, bank może mieć trudności z terminowym regulowaniem zobowiązań, gdyż to wymagać będzie zdobycia środków pieniężnych. Bank ma płynność, gdy aktywa płynne (Ap), tj. środki pieniężne i inne aktywa dające się zbyć, czyli szybko zamienić na pieniądz (np. papiery wartościowe), są kwotowo wyższe niż zobowiązania wymagalne (Zy,). Płynność oznacza, więc stosunek aktywów płynnych do wymagalnych zobowiązań. Do obliczenia stosunku Ap : Zy, trzeba przyjąć aktywa i pasywa dotyczące tego samego okresu zapadalności i wymagalności, np. l miesiąca. Gdy:

A p 1 miesiąc zapadalności >Z w 1 miesiąc wymagalności bank ma płynność. Zależność ta przedstawiona w ułamku

A p 1 miesiąc zapadalności ------------------------------------- Z w 1 miesiąc wymagalności

Pozwala na stopniowanie wyników. Przyjmuje się, że wynik w granicach 0,9 - 1,1 świadczy o dobrej płynności banku (ponad 1,1 powstaje nadpłynność, czyli niewykorzystanie środków pieniężnych). Wynik 0,9 - 0,7 świadczy o średniej płynności, a wynik poniżej 0,7 uznawany jest za płynność niedostateczną, wymagającą poprawy. Ocena rentowności polega na porównaniu przychodów (P) z kosztami (K). Gdy P > K , bank jest rentowny, osiąga zysk. Gdy P < K bank nie jest rentowny, występuje wtedy strata.

• Zmiany w strukturze bilansu i rachunku wyników pozwalają na rozpoznanie dynamiki wielu zjawisk ekonomicznych banku. Rozpoznanie i oceny mogą być dokonane metodą porównania wartości bezwzględnych oraz wartości wskaźnikowych. Dokonując oceny w czasie trzeba pamiętać o konieczności doprowadzenia danych do porównywalności, tzn. trzeba uwzględnić m.in. zmiany

organizacyjne (np. fuzje banków) i zmiany związane z inflacją pieniądza. W badaniach tych zwraca się uwagę na: zmiany w majątku trwałym i obrotowym, zmiany aktywów płynnych, półpłynnych, zagrożonych, ryzykownych, na wielkość aktywów pracujących, tzn. przynoszących bankowi dochody, i na zmiany w poziomie aktywów niepracujących - niedochodowych, powodujących zamrożenie kapitałów. Po stronie pasywów zwraca się uwagę na wielkość kapitału własnego i jego strukturę, na wielkość kapitałów obcych, zobowiązań pieniężnych. Uwzględnia się kształtowanie się depozytów, gdyż one zasilają bank w środki służące do realizacji operacji czynnych, lecz depozyty rodzą też koszty, jakie bank musi ponieść z tytułu płaconych odsetek. Wysokość płaconych odsetek (koszty) oraz wysokość odsetek otrzymywanych (przychody), płacone i otrzymywane prowizje i inne koszty i przychody ujęte w strukturze rachunku zysków i strat stanowią źródło do opracowywania wielu wskaźników oceny. Rozpoznanie wielkości i struktury przepływów pieniężnych stwarza użytkownikom sprawozdań finansowych możliwość oceny banku w zakresie wykorzystywania środków płynnych oraz dysponowania środkami pieniężnymi. W bankach przepływy pieniężne ujmowane są z uwzględnieniem działalności:

• operacyjnej,
• inwestycyjnej,
• finansowej. Danych do analizy przepływów pieniężnych dostarcza „Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych banku" stanowiące jeden z dokumentów składających się na „Sprawozdanie finansowe". W analizie tych zagadnień chodzi głównie o ruch pieniądza, tj. uchwycenie tych operacji czynnych i biernych, które powodują zmiany zasobów pieniężnych banku. W tej analizie przyjmuje się, że:
• wzrost aktywów to wypływ gotówki, np. udzielenie kredytu, zakup papierów wartościowych, a zmniejszenie aktywów to źródło pieniędzy, np. odzyskanie należności, otrzymane odsetki;
• wzrost pasywów to wpływ pieniędzy, np. przyrost depozytów, natomiast zmniejszenie pasywów to wypływ pieniędzy. W analizie tej uwzględnia się nieco inny podział działalności banku niż przyjęty w „Rachunku zysków i strat banku". W analizie przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej wyodrębnia się operacje pieniężne dotyczące działalności:
• inwestycyjnej, tj. związanej z nabywaniem składników rzeczowego majątku trwałego, akcji i udziałów w jednostkach zależnych i stowarzyszonych itp.; są to, więc operacje dotyczące lokat kapitału;
• finansowej, tj. związanej z zaciągnięciem długoterminowych zobowiązań - pożyczek, kredytów i pożyczek podporządkowanych, zwiększeń i zmniejszeń kapitałów własnych i obcych. Analiza wskaźnikowa stwarza wiele możliwości dokonania oceny wyników banku przez zastosowanie liczb względnych, tj. wielkości stosunkowych. Za pomocą takiego wskaźnika została zilustrowana płynność, gdy dokonaliśmy porównania dwóch liczb absolutnych: A : Zy,. Metoda analizy wskaźnikowej pozwala na ocenę:
• dynamiki, przez porównanie liczb bezwzględnych dotyczących zjawisk różnych okresów; wtedy jeden okres jest okresem bazowym, a drugi wykazuje dynamikę zmiany badanego zjawiska; - struktury, przez wykazanie udziału badanego zjawiska, np. wysokości kredytów w aktywach ogółem. Posługując się wskaźnikami najczęściej doprowadzamy je do postaci wskaźników procentowych, jako bardzo komunikatywnych. Za pomocą wskaźników ocenia się: - wypłacalność - możliwości terminowego regulowania zobowiązań banku,

interpretacji zmian poziomów wskaźników powinno się uwzględniać dynamikę obserwowanych wielkości. W zasadzie te dwa rodzaje narzędzi analitycznych powinny być brane pod uwagę w ocenie zmian danych sprawozdawczych. Obie formy wskaźników wykazują wady, ale równoczesne ich stosowanie pozwala je eliminować. Wskaźniki dynamiki są użyteczne zwłaszcza w rozpoznaniu tendencji na podstawie danych z kilku okresów obrachunkowych. W analizie bieżącego okresu na tle poprzedniego wskaźniki dynamiki pozwalają zidentyfikować skalę odchyleń poszczególnych pozycji. Analogiczną użyteczność mają wskaźniki ilustrujące stopę odchyleń. Indeksy wyrażone w procentach są także wykorzystywane w ocenie taktycznych danych na tle planu. Wskazują na stopień wykonania planu. Powinny być poddawane pogłębionym badaniom w celu ustalenia przyczyn niezrealizowania przewidywanych wielkości. Wskaźniki relacji są stosowane przede wszystkim w analizie wskaźnikowej do oceny poszczególnych obszarów i aspektów działania banku. Są wiec narzędziem analizy zasadniczej. We wstępnej analizie są użyteczne dla zilustrowania w bilansie banku powiązań poziomych między aktywami i pasywami. Stanowią zatem grupę wskaźników charakteryzujących strukturę finansowania. Zalicza się do nich następujące relacje:

kapitał własny ----------------------------- 100 ( 1 ) aktywa ogółem Jest to wskaźnik udziału kapitału własnego w pokryciu finansowym aktywów. Relacja ta umożliwia wstępne rozpoznanie bezpieczeństwa finansowego banku. Im wyższy poziom wskaźnika, tym bezpieczeństwo Jest większe. Bardziej precyzyjnym wskaźnikiem jest współczynnik wypłacalności:

kapitał własny netto ------------------------------------------- 100 ( 2 ) aktywa obciążone ryzykiem

Wskaźnik ten traktuje się jako miernik bezpieczeństwa finansowego banku. Umieszczony, bowiem w liczniku kapitał własny występuje w roli funduszu absorbującego straty, których potencjalna wysokość wyznacza mianownik wskaźnika. Poziom współczynnika wypłacalności jest porównywany z ustaloną normą minimalną w wysokości 8%, co oznaczałoby, że wyższy poziom współczynnika zapewnia bezpieczeństwo finansowe banku. Ocena poziomu współczynnika powinna być ostrożna. Wysuwa się wiele zastrzeżeń nie tylko do jego konstrukcji, ale również ograniczonego zakresu zagrożeń, którym jego przestrzeganie może przeciwdziałać, w stosunku do występujących taktycznie typów bankowego

ryzyka finansowego. Użyteczne we wstępnej analizie sprawozdań finansowych są również następujące wskaźniki:

zobowiązania

-------------------- 100 (3) aktywa ogółem

Wskaźnik ten określa poziom ogólnego zadłużenia. Jest to udział kapitału obcego w finansowaniu aktywów.

depozyty ogółem -------------------------- 100 (4) kredyty ogółem Jest to wskaźnik pokrycia należności kredytowych depozytami zgromadzonymi w banku. Wskaźnik ten może ulegać zmianom w czasie w zależności od zmienności polityki inwestowania pozyskanego kapitału.

aktywa płynne -------------------------- 100 (5) zobowiązania płynne Relacja ta określa płynność finansowa banku na podstawie bilansu. Stosuje się przy tym odpowiednie zasady wyodrębniania płynnych aktywów i zobowiązań krótkoterminowych.

6. Analiza wskaźnikowa

Analiza wskaźnikowa znajduje zastosowanie w badaniu przyczynowym rentoności i ryzyka.

6.1. Analiza rentowności

W ocenie wyników finansowych banku należy się posługiwać:

- wskaźnikami absolutnymi, które określają masę osiągniętego zysku: - wskaźnikami względnymi, które ilustrują zdolność banku do generowania zysku.

6.1.1. Wskaźniki rentowności

Wskaźnik l. Rentowność aktywów (stopa zwrotu z aktywów)