Pobierz Anatomia człowieka - karty do kolorowania i więcej Publikacje w PDF z Anatomia tylko na Docsity!
Wynn Kapit / Lawrence M. Elson
it n
KOŚCI CZASZKI
KOŚCI MÓZGOCZASZKI
KOŚCI TWARZOCZASZKI
ANATOMIA
CZŁOWIEKA
ATLAS DO KOLOROWANIA
Numer jeden wśród atlasów anatomicznych od 35 lat!
OD AUTORÓW
Chińskie przysłowie głosi, że ķobraz jest wart tysiąca słówĵ. Niektórzy twierdzą, że nawet miliona. 7o prawda A więc z dumą prezentujemy czwarte wydanie
naszego atlasu w nowej i ulepszonej wersji – chodzi tu przede wszystkim o powiększone ilustracje oraz dodatek w postaci oddzielnej strony z tekstem opisującym każdą ilustrację. Być może to twoja pierwsza książka do kolorowania na wyższym poziomie edukacji (na studiach licencjackich, magisterskich bądź medycznych). Prawdę mówiąc, zakładamy, że tak właśnie jest. Na pierwszy rzut oka możesz stwierdzić, że to beznadziejna sprawa, ale nie zniechęcaj się, zostań z nami, pozwól się poprowadzić, a nauczysz się więcej, niż przypuszczasz. A może było tak, że rozmawiałeś ze swoją nauczycielką i poczułeś się całkowicie zagubiony, bo nie rozumiałeś jej słów. A wtedy ona wyciągnęła kartkę i zaczęła rysować, a ty nie spuszczałeś oka z obrazu, z którego powoli wyłaniało się wyjaśnienie. *dy nauczycielka skończyła rysować, zobaczyłeś światełko w tunelu. Zrozumiałeś, że jesteś wzrokowcem Patrzyłeś przez chwilę na ilustrację, a potem powiedziałeś: ķCzy mogę narysować, jak to rozumiem" A pani oceni, czy jestem na właściwej drodzeĵ. Potem wziąłeś do ręki ołówek i narysowałeś, jak pojmujesz problem. W trakcie rysowania okazało się, że rozumiesz wszystko jeszcze lepiej. A więc jesteś kinestetykiem i uczysz się poprzez działanie 7a książka jest zatem stworzona dla ciebie i tobie dedykowana. Oferujemy materiał szkoleniowy dla szerszego audytorium, niż czynią to typowe podręczniki do anatomii. Być może niektóre tematy okażą się wyzwaniem dla studentów pierwszego roku studiów licencjackich, ale na pewno nie będą zbyt trudne dla studentów pierwszego roku medycyny lub fizjoterapii. Jeśli jakaś ilustracja sprawi ci problem, cofnij się i poszukaj rysunku objaśniającego umiejscowienie danej struktury w ciele. Cofaj się do ilustracji ukazujących bardziej ogólny widok i zatrzymaj się dopiero wtedy, gdy poczujesz, że znalazłeś się na odpowiednim, zrozumiałym dla siebie poziomie. A potem przejdź na kolejny, głębszy poziom. Sprawdź porządek kolorowania na liście terminów; może coś ominąłeś. Zajrzyj też do słownika umieszczonego na końcu książki lub odwołaj się do materiałów źródłowych. A jeśli masz jakieś uwagi, skontaktuj się ze mną (docelson#gmail.com). Pragniemy, żeby przyswajanie wiedzy za pomocą naszego atlasu było dla ciebie wyłącznie pozytywnym doświadczeniem i abyś po skończeniu pracy odczuwał satysfakcję. Bo przecież chodzi o twoje ciało Jesteśmy niezmiernie wdzięczni tysiącom kolorujących czytelników, którzy nas wspierali i służyli swoimi radami, w tym szkoleniowcom, wykładowcom, nauczycielom, ratownikom medycznym, trenerom, protokolantom sądowym, prawnikom, rzeczoznawcom, stomatologom, higienistom dentystycznym, pielęgniarzom, lekarzom, kręgarzom, podiatrom, masażystom, ortodontom, fizjoterapeutom, terapeutom zajęciowym, tancerzom i muzykom, a także studentom, którzy zaczęli się kształcić w zakresie anatomii. Być może Anatomia człowieka. Atlas do kolorowania zainteresuje również innych poszukiwaczy wiedzy ze względu na lżejsze, a przy tym bardziej wizualne podejście do anatomii. Obraz naprawdę jest wart tysiąca słów Miłego kolorowania
WPROWADZENIE DO KOLOROWANIA (Ważne wskazówki, które pomogą ci w pełni wykorzystać tę książkę)
JAK SKONSTRUOWANA JEST TA
KSIĄ¿KA
.siążka jest ułożona tematycznie i podzielona na rozdziały. .ażdy rozdział składa się z różnych zagadnień. .ażde zagadnienie zajmuje jedną rozkładówkę, czyli dwie strony: jedna zawiera ilustrację, a druga tekst, który dane zagadnienie opisuje. Nie musisz kolorować rozdziałów po kolei; najważniejsze, by w obrębie wybranego rozdziału p o k o l o r o w a ć k o l e j n o w s z y s t k i e i l u s t r a c j e. Przed przystąpieniem do kolorowania możesz przeczytać wszystkie teksty, a potem zagłębić się w nie ponownie; możesz również najpierw wszystko pokolorować. J e d n a k z a w s z e p r z e d k o l o r o w a n i e m p r z e c z y t a j ķu w a g i d o t y c z ą c e k o l o r o w a n i aĵ (o z n a c z o n e s y m b o l e m 8. ). One pomogą ci się zorientować, jakie kolory są wymagane w danej strukturze, w jakim porządku kolorować i czego szukać.
PRZYBORY DO KOLOROWANIA
N a j l e p s z e s ą k r e d k i o ł ó w k o w e, ponieważ nie prze- bijają na następną stronę, ale zanim zaczniesz kolorować, sprawdź każdy kolor na białych kartkach znajdujących się na końcu książki. Najlepsze będą jasne kolory i akwarele; dzięki temu, że są transparentne (przezroczyste i wyraziste), uwydatnią szczegóły i nazwy poszczególnych struktur na ilustracjach. Będziesz potrzebować co najmniej dziesięciu kolorów. Jeden z nich powinien być szary, jedna szara kredka może bowiem wykreować wiele kolorów w zależności od nacisku – od jasno- do ciemnoszarego. .upując kredki w sklepie z przyborami plastycznymi, wybieraj te jaśniejsze. Będziesz potrzebować czerwonej, niebieskiej, fioletowej, żółtej, szarej i czarnej. Pamiętaj również o tym, by nabyć więcej kredek w tych kolorach, na wypadek gdyby się zagubiły lub zużyły.
JAK KOLOROWAm
.ażdej strukturze (czyli poszczególnej części ciała), którą należy pokolorować, odpowiada nazwa napisana czcionką, którą należy wypełnić odpowiednim kolorem. .ażdej nazwie towarzyszy litera (A–Z) lub liczba (indeks). 7o oznaczenie łączy nazwę z konkretną strukturą przedstawioną na ilustracji. N a z w a i s t r u k t u r a m u s z ą b y ć z a b a r w i o n e t y m s a m y m k o l o r e m. Przykład znajdziesz na okładce książki. *ranice poszczególnych struktur są oznaczone czarnymi liniami. Pokoloruj wszystko, co znajduje się w obrębie tych linii. Oznaczenie literowe bądź liczbowe może się znajdować w środku struktury albo być z nią połączone cienką linią. Nie każda struktura, którą należy pokolorować, jest oznaczona. Jeśli zauważysz struktury o podobnej wielkości i kształcie, które sąsiadują ze sobą, pokoloruj je tą samą kredką, nawet jeśli nie są oznaczone. Pamiętaj, by p o k o l o r o w a ć n a z w y; dzięki temu zachowasz porządek kolorowania. .olorowanie sprzyja zapamiętywaniu. .ażdą nazwę i jej indeks należy zaznaczyć tym samym kolorem. 7a reguła nie dotyczy przypadku, gdy różne nazwy są oznaczone tą samą literą, ale mają różne indeksy. Na przykład: D^1 i D^2 na następnej stronie. Wszystkie struktury (D–D^2 ) mają kolor struktury D, ponieważ są ze sobą blisko związane. Nawet jeśli ograniczysz się do jednego koloru, będziesz mógł wyróżnić poszczególne nazwy i odpowiadające im struktury, naciskając na kredkę z różną siłą. *dy zabraknie ci kolorów z powodu dużej liczby nazw i struktur, będziesz musiał – co oczywiste – wykorzystać ten sam kolor w innych nazwach. Poza tym możesz wprowadzić własne kolory. Zalecamy, by większe obszary zaznaczać jasnymi barwami, a ciemnymi lub jaskrawymi mniejsze struktury, które trudniej zobaczyć. Kolor czerwony jest zazwyczaj zarezerwowany dla tętnic, niebieski dla żył, fioletowy dla naczyń włosowatych, żółty dla nerwów, a zielony dla układu limfatycznego. Jednakowoż na stronach tej książki poświęconych wyłącznie tym strukturom będziesz musiał wykorzystywać wiele kolorów, by oznaczyć różne struktury należące do tej samej grupy.
Numer jeden wśród atlasów anatomicznych od 35 lat!
UK: Jasnymi odcieniami pokoloruj jamy ciała A–D, a ciemniejszymi błony śluzowe A^1 –D^1.
- Rozpocznij od nazw i najpierw pokoloruj struktury A na dwóch górnych rycinach, a dopiero potem przejdź do B, C i D. 2. Pokoloruj nazwy i odpowiadające im otwarte jamy ciała na dwóch dolnych rycinach. Zauważ, że błona śluzowa (H) ma wszędzie taki sam kolor; wybierz jasną kredkę.
PODSTAWY BUDOWY CIAŁA CZŁOWIEKA
JAMY CIAŁA I BŁONY
ZAMKNIĘTE JAMY CIAŁA
Zamknięte jamy ciała nie otwierają się na zewnątrz. Chociaż różne narządy mogą przez nie przechodzić lub się w nich znajdować, jamy pozostają zamknięte. Są wyścielone błonami surowiczymi.
W jamie czaszki znajdują się: mózgowie oraz otaczające je opony mózgowia, nerwy czaszkowe i naczynia krwionośne (patrz rozkł. 68). Z kolei kanał kręgowy mieści rdzeń kręgowy i pokrywające go opony, naczynia krwionośne i korzenie nerwów rdzeniowych (patrz rozkł. 77). Obie jamy są wyścielone oponą twardą – najgrubszą z trzech opon mózgowo-rdzeniowych. Opona twarda przechodzi przez otwór potyliczny wielki do kanału kręgowego, przedłużając się w oponę twardą rdzenia.
W jamie klatki piersiowej znajdują się płuca, serce oraz sąsiadujące z nimi struktury. Ściany kostne jamy są utworzone od tyłu przez kręgi piersiowe łączące się z żebrami; z boku przez żebra i z przodu przez mostek i chrząstki żebrowe (patrz rozkł. 28). Ściana górna klatki piersiowej jest wysłana błoną łącznotkankową (powięzią wewnątrzpiersiową), a od dołu ogranicza ją mięsień wdechowy, czyli przepona (patrz rozkł. 48). Część środkowa jamy klatki piersiowej – zwana ś r ó d p i e r s i e m (patrz rozkł. 103) – to część, w której znajdują się różne struktury (np. serce). Śródpiersie dzieli jamę klatki piersiowej na dwie wyścielone opłucną części – lewą i prawą – w których znajdują się płuca.
Jama brzuszno-miednicza mieści przewód pokarmowy i związane z nim gruczoły, układ moczowy oraz liczne naczynia krwionośne i nerwy. Przednio-boczną ścianę jamy brzuszno-miedniczej tworzą mięśnie (patrz rozkł. 49), boczną – dolne żebra i mięśnie, a tylną – kręgi lędźwiowe i krzyżowe oraz mięśnie (patrz rozkł. 48). Jama brzuszno-miednicza jest ograniczona od góry przeponą. Jama brzuszna i jama miednicy są ze sobą połączone. W jamie miednicy znajdują się pęcherz moczowy, odbytnica, narządy rozrodcze oraz dolny odcinek układu pokarmowego. Przednia część jamy zbudowana jest z mięśni, boczna z kości miednicznych, a tylną część stanowi kość krzyżowa. Wewnętrzną powierzchnię ściany miednicy wyściela błona surowicza – otrzewna ścienna – która pokrywa również ściany jamy brzusznej i pozostaje w ciągłości z otrzewną trzewną , która pokrywa narządy (patrz rozkł. 138). Wydzielina surowicza umożliwia ruchomym narządom jamy przesuwanie się i ślizganie w trakcie ruchu.
OTWARTE JAMY CIAŁA
Otwarte jamy ciała obejmują ciągi struktur wewnętrznych (przewody), które otwierają się na zewnątrz ciała (patrz rozkł. 14); należą do nich: przewód oddechowy otwierający się nosem i szparą ust, przewód pokarmowy otwierający się szparą ust i odbytem oraz przewód moczowy , który otwiera się w kroczu ujściem cewki moczowej. Otwarte jamy ciała wyściela warstwa wydzielająca śluz – błona śluzowa , która jest tkanką aktywną i pełni funkcje ochronne oraz bierze udział we wchłanianiu substancji odżywczych. Błona śluzowa składa się z komórek nabłonkowych oraz tkanki łącznej, w której znajdują się naczynia krwionośne i mięśnie gładkie. Męski układ płciowy otwiera się do dolnego odcinka układu moczowego, a żeński kończy się w kroczu pochwą. Oba układy są wyścielone błoną śluzową (patrz rozkł. 157 i 158).
ZAMKNIĘTE JAMY CIAŁA JAMA CZASZKI OPONA TWARDA KANAŁ KRĘGOWY OPONA TWARDA JAMA KLATKI PIERSIOWEJ OPŁUCNA JAMA BRZUSZNO- -MIEDNICZA OTRZEWNA
OTWARTE JAMY CIAŁA
PRZEWÓD ODDECHOWY
PRZEWÓD MOCZOWY
PRZEWÓD POKARMOWY
BŁONA ŚLUZOWA
Ściana klatki piersiowej
Ściana brzucha (powłoka brzuszna)
Otrzewna ścienna
Otrzewna trzewna
Opłucna ścienna Opłucna trzewna
Przepona
Otwór wielki
Ściana przednia klatki piersiowej
Ściana tylna klatki piersiowej
Jama nosowa
Śródpiersie
Nerka
Pęcherz moczowy
Przełyk
Żołądek
Jelito cienkie
Jelito grube
Śródpiersie
5
UK: Jasnymi odcieniami pokoloruj jamy ciała A–D, a ciemniejszymi błony śluzowe A^1 –D^1.
- Rozpocznij od nazw i najpierw pokoloruj struktury A na dwóch górnych rycinach, a dopiero potem przejdź do B, C i D. 2. Pokoloruj nazwy i odpowiadające im otwarte jamy ciała na dwóch dolnych rycinach. Zauważ, że błona śluzowa (H) ma wszędzie taki sam kolor; wybierz jasną kredkę.
PODSTAWY BUDOWY CIAŁA CZŁOWIEKA
JAMY CIAŁA I BŁONY
ZAMKNIĘTE JAMY CIAŁA
Zamknięte jamy ciała nie otwierają się na zewnątrz. Chociaż różne narządy mogą przez nie przechodzić lub się w nich znajdować, jamy pozostają zamknięte. Są wyścielone błonami surowiczymi.
W jamie czaszki znajdują się: mózgowie oraz otaczające je opony mózgowia, nerwy czaszkowe i naczynia krwionośne (patrz rozkł. 68). Z kolei kanał kręgowy mieści rdzeń kręgowy i pokrywające go opony, naczynia krwionośne i korzenie nerwów rdzeniowych (patrz rozkł. 77). Obie jamy są wyścielone oponą twardą – najgrubszą z trzech opon mózgowo-rdzeniowych. Opona twarda przechodzi przez otwór potyliczny wielki do kanału kręgowego, przedłużając się w oponę twardą rdzenia.
W jamie klatki piersiowej znajdują się płuca, serce oraz sąsiadujące z nimi struktury. Ściany kostne jamy są utworzone od tyłu przez kręgi piersiowe łączące się z żebrami; z boku przez żebra i z przodu przez mostek i chrząstki żebrowe (patrz rozkł. 28). Ściana górna klatki piersiowej jest wysłana błoną łącznotkankową (powięzią wewnątrzpiersiową), a od dołu ogranicza ją mięsień wdechowy, czyli przepona (patrz rozkł. 48). Część środkowa jamy klatki piersiowej – zwana ś r ó d p i e r s i e m (patrz rozkł. 103) – to część, w której znajdują się różne struktury (np. serce). Śródpiersie dzieli jamę klatki piersiowej na dwie wyścielone opłucną części – lewą i prawą – w których znajdują się płuca.
Jama brzuszno-miednicza mieści przewód pokarmowy i związane z nim gruczoły, układ moczowy oraz liczne naczynia krwionośne i nerwy. Przednio-boczną ścianę jamy brzuszno-miedniczej tworzą mięśnie (patrz rozkł. 49), boczną – dolne żebra i mięśnie, a tylną – kręgi lędźwiowe i krzyżowe oraz mięśnie (patrz rozkł. 48). Jama brzuszno-miednicza jest ograniczona od góry przeponą. Jama brzuszna i jama miednicy są ze sobą połączone. W jamie miednicy znajdują się pęcherz moczowy, odbytnica, narządy rozrodcze oraz dolny odcinek układu pokarmowego. Przednia część jamy zbudowana jest z mięśni, boczna z kości miednicznych, a tylną część stanowi kość krzyżowa. Wewnętrzną powierzchnię ściany miednicy wyściela błona surowicza – otrzewna ścienna – która pokrywa również ściany jamy brzusznej i pozostaje w ciągłości z otrzewną trzewną , która pokrywa narządy (patrz rozkł. 138). Wydzielina surowicza umożliwia ruchomym narządom jamy przesuwanie się i ślizganie w trakcie ruchu.
OTWARTE JAMY CIAŁA
Otwarte jamy ciała obejmują ciągi struktur wewnętrznych (przewody), które otwierają się na zewnątrz ciała (patrz rozkł. 14); należą do nich: przewód oddechowy otwierający się nosem i szparą ust, przewód pokarmowy otwierający się szparą ust i odbytem oraz przewód moczowy , który otwiera się w kroczu ujściem cewki moczowej. Otwarte jamy ciała wyściela warstwa wydzielająca śluz – błona śluzowa , która jest tkanką aktywną i pełni funkcje ochronne oraz bierze udział we wchłanianiu substancji odżywczych. Błona śluzowa składa się z komórek nabłonkowych oraz tkanki łącznej, w której znajdują się naczynia krwionośne i mięśnie gładkie. Męski układ płciowy otwiera się do dolnego odcinka układu moczowego, a żeński kończy się w kroczu pochwą. Oba układy są wyścielone błoną śluzową (patrz rozkł. 157 i 158).
ZAMKNIĘTE JAMY CIAŁA JAMA CZASZKI OPONA TWARDA KANAŁ KRĘGOWY OPONA TWARDA JAMA KLATKI PIERSIOWEJ OPŁUCNA JAMA BRZUSZNO- -MIEDNICZA OTRZEWNA
OTWARTE JAMY CIAŁA PRZEWÓD ODDECHOWY
PRZEWÓD MOCZOWY
PRZEWÓD POKARMOWY BŁONA ŚLUZOWA
Ściana klatki piersiowej
Ściana brzucha (powłoka brzuszna)
Otrzewna ścienna
Otrzewna trzewna
Opłucna ścienna Opłucna trzewna
Przepona
Otwór wielki
Ściana przednia klatki piersiowej
Ściana tylna klatki piersiowej
Jama nosowa
Śródpiersie
Nerka
Pęcherz moczowy
Przełyk
Żołądek
Jelito cienkie
Jelito grube
Śródpiersie
5
UK: Pokoloruj na szaro różne rodzaje komórek przedstawionych w górnym lewym rogu. .olorując struktury A, C, D, ) i , używaj jak najjaśniejszych barw. 1. Małe kółka wyobrażające rybosomy (H) znajdują się w cytoplazmie ()) i na retikulum endoplazmatycznym szorstkim (^1 ); najpierw pokoloruj wszystko jasną kredką, a potem dodatkowo pokoloruj rybosomy ciemniejszym kolorem.
KOMÓRKI I TKANKI
OGÓLNA BUDOWA KOMÓRKI
. o m ó r k a to podstawowa jednostka budowy organizmu człowieka. Bardziej złożone struktury (tkanki i narządy) są zbiorem komórek i ich produktów. Aktywność komórek gwarantuje procesy życiowe. Czy wiesz, jakie procesy życiowe przebiegają w dziesięciu bilionach komórek twojego ciała"
Organelle komórkowe to małe struktury znajdujące się w cytoplazmie, oddzielone od otoczenia błoną komórkową i pełniące określone funkcje. Należą do nich jądro komórkowe, mitochondria i tak dalej.
%łona komórkowa białkowo-lipidowa selektywna błona otaczająca komórkę. Jest strukturą zewnętrzną, przez którą odbywa się transport substancji do i z komórki; w przypadku leukocytów (krwinek białych) funkcję transportową pełnią nibynóżki.
Otoczka jądrowa podwójna błona białkowo-lipidowa oddzielająca zawartość jądra komórkowego od cytoplazmy; uczestniczy w przekazywaniu cząsteczek między jądrem a cytoplazmą.
1ukleoplazma kariolimIa substancja wypełniająca jądro komórkowe. Zawiera chromatynę i RNA.
Jąderko element jądra komórkowego odpowiedzialny za powstawanie rybosomowego kwasu rybonukleinowego (rRNA), który przenika do cytoplazmy i bierze udział w syntezie białek.
&ytoplazma zawartość komórki otoczona błoną komórkową (poza jądrem komórkowym). W cytoplazmie znajdują się organelle komórkowe i ciałka jądrowe (pozbawione błony komórkowej zagęszczone skupiska białek, glikogenu i barwników).
5etikulum endoplazmatyczne (5 siateczka wewnątrzplazmatyczna rozgałęziony system kanalików zbudowanych z błon plazmatycznych, który może być pokryty rybosomami ((R szorstkie) lub nie ((R gładkie). (R gładkie stanowi znaczną część cytoplazmy w komórkach syntezujących steroidy (lipidy), na przykład w komórkach wątroby. *romadzi i uwalnia jony wapnia w mięśniach.
5ybosomy kompleksy białek, w których zachodzi synteza białek, a mRNA (matrycowy lub informacyjny RNA) przekazuje informację genetyczną do sekwencji aminokwasów.
*$parat olgiego wyłożona błoną organella składająca się ze spłaszczonych cystern oraz oddzielających się pęcherzyków. Aparat *olgiego modyğkuje, magazynuje i transportuje produkty (R do błon komórkowych oraz innych organelli.
0itochondrium podłużna struktura otoczona błoną; błona wewnętrzna wygląda jak labirynt (powierzchnia tego labiryntu tworzy tak zwane grzebienie mitochondrialne) i jest miejscem zachodzenia złożonych reakcji biochemicznych między tlenem a produktami metabolizmu komórkowego. *łównym zadaniem mitochondrium jest dostarczanie energii potrzebnej komórkom do funkcjonowania.
:akuola wodniczka organella otoczona błoną, pełni funkcję transportową. Wakuole mogą się łączyć ze sobą albo z innymi strukturami, w których skład wchodzi błona (na przykład błona komórkowa lub lizosomy).
/izosomy niewielkie pęcherzyki otoczone błoną białkowo-lipidową zawierające enzymy hydrolityczne, które rozkładają mikroorganizmy i zniszczone części komórek, a także pozyskują z nich składniki odżywcze.
&entriole ğlamenty mikrotubulowe, czyli wiązki mikrotubul (włóknistych rurek) ułożonych w kształcie pierścienia, znajdujące się w pobliżu jądra komórkowego i tworzące c e n t r o s o m, czyli ciało środkowe. Występują w parach i są ułożone do siebie prostopadle. Centriole wrzeciona kariokinetycznego odgrywają ważną rolę w przemieszczaniu chromosomów (a dokładniej chromatyd, czyli połówek chromosomów) podczas podziałów komórkowych.
0ikrotubule część cytoszkieletu. Mikrotubule wyrastają z centrosomu, nadają kształt komórce, biorą udział w transporcie międzykomórkowym oraz stanowią strukturalne i napędowe wsparcie dla organelli.
0ikroğlamenty cienkie włókna aktynowe odpowiedzialne za zmianę kształtu komórki, fałdowanie i uwypuklenia błony cytoplazmatycznej w trakcie endo- i egzocytozy (wchłaniania i uwalniania substancji) oraz tworzenie nibynóżek.
KSZTAŁTY KOMÓREK
.omórka mięśniowa gładka
)ibroblast (komórka tkanki łącznej) .omórka mięśnia szkieletowego
Neuron (komórka nerwowa)
2 komórki chrzęstne (chondrocyty)
.rwinka biała (leukocyt)
.omórka tłuszczowa (lipocyt)
.omórka nabłonkowa
ORGANELLE KOMÓRKOWE BŁONA KOMÓRKOWA ENDOCYTOZA EGZOCYTOZA OTOCZKA JkDROWA NUKLEOPLAZMA JkDERKO CYTOPLAZMA RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE GŁADKIE SZORSTKIE RYBOSOM APARAT GOLGIEGO MITOCHONDRIUM WAKUOLA LIZOSOM CENTRIOLA MIKROTUBULA MIKRO)ILAMENT
OGÓLNA BUDOWA KOMÓRKI
Centrosom (ciało środkowe)
Ciałko jądrowe
(ndocytoza
(gzocytoza
6
UK: Pokoloruj na szaro różne rodzaje komórek przedstawionych w górnym lewym rogu. .olorując struktury A, C, D, ) i , używaj jak najjaśniejszych barw. 1. Małe kółka wyobrażające rybosomy (H) znajdują się w cytoplazmie ()) i na retikulum endoplazmatycznym szorstkim (^1 ); najpierw pokoloruj wszystko jasną kredką, a potem dodatkowo pokoloruj rybosomy ciemniejszym kolorem.
KOMÓRKI I TKANKI
OGÓLNA BUDOWA KOMÓRKI
. o m ó r k a to podstawowa jednostka budowy organizmu człowieka. Bardziej złożone struktury (tkanki i narządy) są zbiorem komórek i ich produktów. Aktywność komórek gwarantuje procesy życiowe. Czy wiesz, jakie procesy życiowe przebiegają w dziesięciu bilionach komórek twojego ciała"
Organelle komórkowe to małe struktury znajdujące się w cytoplazmie, oddzielone od otoczenia błoną komórkową i pełniące określone funkcje. Należą do nich jądro komórkowe, mitochondria i tak dalej.
%łona komórkowa białkowo-lipidowa selektywna błona otaczająca komórkę. Jest strukturą zewnętrzną, przez którą odbywa się transport substancji do i z komórki; w przypadku leukocytów (krwinek białych) funkcję transportową pełnią nibynóżki.
Otoczka jądrowa podwójna błona białkowo-lipidowa oddzielająca zawartość jądra komórkowego od cytoplazmy; uczestniczy w przekazywaniu cząsteczek między jądrem a cytoplazmą.
1ukleoplazma kariolimIa substancja wypełniająca jądro komórkowe. Zawiera chromatynę i RNA.
Jąderko element jądra komórkowego odpowiedzialny za powstawanie rybosomowego kwasu rybonukleinowego (rRNA), który przenika do cytoplazmy i bierze udział w syntezie białek.
&ytoplazma zawartość komórki otoczona błoną komórkową (poza jądrem komórkowym). W cytoplazmie znajdują się organelle komórkowe i ciałka jądrowe (pozbawione błony komórkowej zagęszczone skupiska białek, glikogenu i barwników).
5etikulum endoplazmatyczne (5 siateczka wewnątrzplazmatyczna rozgałęziony system kanalików zbudowanych z błon plazmatycznych, który może być pokryty rybosomami ((R szorstkie) lub nie ((R gładkie). (R gładkie stanowi znaczną część cytoplazmy w komórkach syntezujących steroidy (lipidy), na przykład w komórkach wątroby. *romadzi i uwalnia jony wapnia w mięśniach.
5ybosomy kompleksy białek, w których zachodzi synteza białek, a mRNA (matrycowy lub informacyjny RNA) przekazuje informację genetyczną do sekwencji aminokwasów.
*$parat olgiego wyłożona błoną organella składająca się ze spłaszczonych cystern oraz oddzielających się pęcherzyków. Aparat *olgiego modyğkuje, magazynuje i transportuje produkty (R do błon komórkowych oraz innych organelli.
0itochondrium podłużna struktura otoczona błoną; błona wewnętrzna wygląda jak labirynt (powierzchnia tego labiryntu tworzy tak zwane grzebienie mitochondrialne) i jest miejscem zachodzenia złożonych reakcji biochemicznych między tlenem a produktami metabolizmu komórkowego. *łównym zadaniem mitochondrium jest dostarczanie energii potrzebnej komórkom do funkcjonowania.
:akuola wodniczka organella otoczona błoną, pełni funkcję transportową. Wakuole mogą się łączyć ze sobą albo z innymi strukturami, w których skład wchodzi błona (na przykład błona komórkowa lub lizosomy).
/izosomy niewielkie pęcherzyki otoczone błoną białkowo-lipidową zawierające enzymy hydrolityczne, które rozkładają mikroorganizmy i zniszczone części komórek, a także pozyskują z nich składniki odżywcze.
&entriole ğlamenty mikrotubulowe, czyli wiązki mikrotubul (włóknistych rurek) ułożonych w kształcie pierścienia, znajdujące się w pobliżu jądra komórkowego i tworzące c e n t r o s o m, czyli ciało środkowe. Występują w parach i są ułożone do siebie prostopadle. Centriole wrzeciona kariokinetycznego odgrywają ważną rolę w przemieszczaniu chromosomów (a dokładniej chromatyd, czyli połówek chromosomów) podczas podziałów komórkowych.
0ikrotubule część cytoszkieletu. Mikrotubule wyrastają z centrosomu, nadają kształt komórce, biorą udział w transporcie międzykomórkowym oraz stanowią strukturalne i napędowe wsparcie dla organelli.
0ikroğlamenty cienkie włókna aktynowe odpowiedzialne za zmianę kształtu komórki, fałdowanie i uwypuklenia błony cytoplazmatycznej w trakcie endo- i egzocytozy (wchłaniania i uwalniania substancji) oraz tworzenie nibynóżek.
KSZTAŁTY KOMÓREK
.omórka mięśniowa gładka
)ibroblast (komórka tkanki łącznej) .omórka mięśnia szkieletowego
Neuron (komórka nerwowa)
2 komórki chrzęstne (chondrocyty)
.rwinka biała (leukocyt)
.omórka tłuszczowa (lipocyt)
.omórka nabłonkowa
ORGANELLE KOMÓRKOWE BŁONA KOMÓRKOWA ENDOCYTOZA EGZOCYTOZA OTOCZKA JkDROWA NUKLEOPLAZMA JkDERKO CYTOPLAZMA RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE GŁADKIE SZORSTKIE RYBOSOM APARAT GOLGIEGO MITOCHONDRIUM WAKUOLA LIZOSOM CENTRIOLA MIKROTUBULA MIKRO)ILAMENT
OGÓLNA BUDOWA KOMÓRKI
Centrosom (ciało środkowe)
Ciałko jądrowe
(ndocytoza
(gzocytoza
6
UK: Pokoloruj strukturę A jasną kredką. Zwróć uwagę na małe strzałki, które wskazują kierunek przewodzenia impulsu. Neurony obwodowego układu nerwowego przedstawione po lewej stronie są pokazane – w dużym powiększeniu – na przykładzie lewej kończyny górnej.
KOMÓRKI I TKANKI
TKANKA NERWOWA
7kanka nerwowa składa się z neuronów (komórek nerwowych) i komórek glejowych (neurogleju). Neurony przetwarzają i przewodzą impulsy elektrochemiczne w wyniku procesów neuronalnych (komórkowych). .omórki glejowe wspierają układ nerwowy, ale nie mają właściwości przewodzących. *łówną częścią neuronu jest ciało komórki. Jego cytoplazma zawiera zwykłe organelle komórkowe. Jedynie retikulum endoplazmatyczne występuje wyjątkowo pod postacią skupisk zwanych c i a ł k a m i N i s s l a. Wzrost neuronów następuje w wyniku procesu migracji i rozgałęziania wypustek. Neurony przewodzą impulsy i są podstawowym elementem mózgowia i rdzenia kręgowego ( centralnego układu nerwowego ; &81 ), a także nerwów czaszkowych i rdzeniowych ( obwodowego układu nerwowego ; O81 ).
RO'ZAJE NE8RONW
W zależności od liczby wypustek (b i e g u n ó w) neurony dzielą się na trzy kategorie strukturalne: jednobiegunowe, dwubiegunowe i wielobiegunowe. Silnie rozgałęzione wypustki to dendryty , które przesyłają sygnały do ciała komórki (od którego są oddalone). Z kolei cieńsze, długie i minimalnie rozgałęzione wypustki to aksony , które przewodzą impulsy z ciała komórki do innych neuronów. Do każdej kategorii strukturalnej należą neurony różnej wielkości i różnych kształtów. Neurony jednobiegunowe mają lub zdają się mieć (jak w przypadku neuronów pseudojednobiegunowych) jedną wypustkę, która tuż przy ciele komórki rozgałęzia się na część osiową i obwodową (neuron czuciowy obwodowego układu nerwowego, patrz rycina na dole po lewej stronie). Obie wypustki przewodzą impulsy w tym samym kierunku i są określane jako aksony. Neurony dwubiegunowe posiadają dwie wypustki (osiową i obwodową, zwane również aksonami) przewodzące impulsy w tym samym kierunku. Neurony wielobiegunowe mają trzy lub więcej wypustek – jedna z nich jest aksonem. Neurony ruchowe wysyłają impulsy do innych neuronów lub efektorów (mięśni szkieletowych i mięśni gładkich). Neurony jednobiegunowe i dwubiegunowe przewodzą głównie impulsy czuciowe.
Większość aksonów jest otoczona jedną lub większą ilością (do dwustu) warstw izolujących fosfolipidów ( otoczek mielinowych ), które zapewniają szybsze przewodzenie impulsów nerwowych. Otoczka jest wytwarzana przez komórki glejowe oligodendrocyty w b centralnym układzie nerwowym oraz przez komórki 6chwanna w obwodowym układzie nerwowym. Wszystkie aksony obwodowego układu nerwowego są otoczone błoną komórkową z osłonki Schwanna (n e u r o l e m m ą), ale niekoniecznie mieliną. Przerwy między komórkami w otoczce mielinowej – zwane przewęĝeniami 5anYiera – wzmacniają impuls sygnału nerwowego. .omórki Schwanna umożliwiają odrost aksonalny w obrębie obwodowego układu nerwowego.
.omórki glejowe ( neuroglej ) znajdują się zarówno w centralnym, jak i obwodowym układzie nerwowym (komórki Schwanna). $strocyty protoplazmatyczne (największe komórki glejowe) występują głównie w istocie szarej centralnego układu nerwowego (dendryty, ciała komórki), astrocyty włókniste zaś głównie pomiędzy pokrytymi mieliną aksonami w istocie białej centralnego układu nerwowego. ,ch wypustki łączą się z neuronami i naczyniami krwionośnymi, stanowiąc metaboliczną, biochemiczną i ğzyczną barierę zabezpieczającą układ nerwowy. Być może odgrywają również rolę w tworzeniu bariery krew–mózg. Oligodendrocyty są mniejsze niż astrocyty, mają mniejsze wypustki i znajdują się w pobliżu neuronów. 0ikroglej to małe fagocyty (komórki żerne), które znajdują się w mózgowiu oraz rdzeniu kręgowym i biorą udział w usuwaniu umierających neuronów.
NEURON CIAŁO KOMÓRKI WYPUSTKI DENDRYT AKSON Jąderko
Jądro
Cytoplazma
Ciałko Nissla
RODZAJE NEURONÓW
JEDNOBIEGUNOWE
DWUBIEGUNOWE
WIELOBIEGUNOWE
Wypustka obwodowa Wypustka osiowa
OBWODOWY
UKŁAD NERWOWY (OUN)
Jądro
1(85O 58&+O:<
Płytka nerwowo-mięśniowa (ruchowa) Mięsień szkieletowy
1(85O &Z8&,O:<
Wypustkaosiowa
Wypustkaobwodowa
Skóra
Receptor
Nerw
Rdzeń kręgowy
Mózgowie
PRZEWĘ¿ENIE RAN9IERA OSŁONKI AKSONU MIELINA KOMÓRKA SCHWANNA
CENTRALNY UKŁAD NERWOWY
(CUN)
Naczynie krwio- nośne
Naczynie krwionośne
KOMÓRKA GLEJOWA ASTROCYT PROTOPLAZMATYCZNY ASTROCYT WŁÓKNISTY OLIGODENDROCYT MIKROGLEJ
13
UK: Pokoloruj strukturę A jasną kredką. Zwróć uwagę na małe strzałki, które wskazują kierunek przewodzenia impulsu. Neurony obwodowego układu nerwowego przedstawione po lewej stronie są pokazane – w dużym powiększeniu – na przykładzie lewej kończyny górnej.
KOMÓRKI I TKANKI
TKANKA NERWOWA
7kanka nerwowa składa się z neuronów (komórek nerwowych) i komórek glejowych (neurogleju). Neurony przetwarzają i przewodzą impulsy elektrochemiczne w wyniku procesów neuronalnych (komórkowych). .omórki glejowe wspierają układ nerwowy, ale nie mają właściwości przewodzących. *łówną częścią neuronu jest ciało komórki. Jego cytoplazma zawiera zwykłe organelle komórkowe. Jedynie retikulum endoplazmatyczne występuje wyjątkowo pod postacią skupisk zwanych c i a ł k a m i N i s s l a. Wzrost neuronów następuje w wyniku procesu migracji i rozgałęziania wypustek. Neurony przewodzą impulsy i są podstawowym elementem mózgowia i rdzenia kręgowego ( centralnego układu nerwowego ; &81 ), a także nerwów czaszkowych i rdzeniowych ( obwodowego układu nerwowego ; O81 ).
RO'ZAJE NE8RONW
W zależności od liczby wypustek (b i e g u n ó w) neurony dzielą się na trzy kategorie strukturalne: jednobiegunowe, dwubiegunowe i wielobiegunowe. Silnie rozgałęzione wypustki to dendryty , które przesyłają sygnały do ciała komórki (od którego są oddalone). Z kolei cieńsze, długie i minimalnie rozgałęzione wypustki to aksony , które przewodzą impulsy z ciała komórki do innych neuronów. Do każdej kategorii strukturalnej należą neurony różnej wielkości i różnych kształtów. Neurony jednobiegunowe mają lub zdają się mieć (jak w przypadku neuronów pseudojednobiegunowych) jedną wypustkę, która tuż przy ciele komórki rozgałęzia się na część osiową i obwodową (neuron czuciowy obwodowego układu nerwowego, patrz rycina na dole po lewej stronie). Obie wypustki przewodzą impulsy w tym samym kierunku i są określane jako aksony. Neurony dwubiegunowe posiadają dwie wypustki (osiową i obwodową, zwane również aksonami) przewodzące impulsy w tym samym kierunku. Neurony wielobiegunowe mają trzy lub więcej wypustek – jedna z nich jest aksonem. Neurony ruchowe wysyłają impulsy do innych neuronów lub efektorów (mięśni szkieletowych i mięśni gładkich). Neurony jednobiegunowe i dwubiegunowe przewodzą głównie impulsy czuciowe.
Większość aksonów jest otoczona jedną lub większą ilością (do dwustu) warstw izolujących fosfolipidów ( otoczek mielinowych ), które zapewniają szybsze przewodzenie impulsów nerwowych. Otoczka jest wytwarzana przez komórki glejowe oligodendrocyty w b centralnym układzie nerwowym oraz przez komórki 6chwanna w obwodowym układzie nerwowym. Wszystkie aksony obwodowego układu nerwowego są otoczone błoną komórkową z osłonki Schwanna (n e u r o l e m m ą), ale niekoniecznie mieliną. Przerwy między komórkami w otoczce mielinowej – zwane przewęĝeniami 5anYiera – wzmacniają impuls sygnału nerwowego. .omórki Schwanna umożliwiają odrost aksonalny w obrębie obwodowego układu nerwowego.
.omórki glejowe ( neuroglej ) znajdują się zarówno w centralnym, jak i obwodowym układzie nerwowym (komórki Schwanna). $strocyty protoplazmatyczne (największe komórki glejowe) występują głównie w istocie szarej centralnego układu nerwowego (dendryty, ciała komórki), astrocyty włókniste zaś głównie pomiędzy pokrytymi mieliną aksonami w istocie białej centralnego układu nerwowego. ,ch wypustki łączą się z neuronami i naczyniami krwionośnymi, stanowiąc metaboliczną, biochemiczną i ğzyczną barierę zabezpieczającą układ nerwowy. Być może odgrywają również rolę w tworzeniu bariery krew–mózg. Oligodendrocyty są mniejsze niż astrocyty, mają mniejsze wypustki i znajdują się w pobliżu neuronów. 0ikroglej to małe fagocyty (komórki żerne), które znajdują się w mózgowiu oraz rdzeniu kręgowym i biorą udział w usuwaniu umierających neuronów.
NEURON CIAŁO KOMÓRKI WYPUSTKI DENDRYT AKSON Jąderko
Jądro
Cytoplazma
Ciałko Nissla
RODZAJE NEURONÓW
JEDNOBIEGUNOWE
DWUBIEGUNOWE
WIELOBIEGUNOWE
Wypustka obwodowa Wypustka osiowa
OBWODOWY
UKŁAD NERWOWY (OUN)
Jądro
1(85O 58&+O:<
Płytka nerwowo-mięśniowa (ruchowa) Mięsień szkieletowy
1(85O &Z8&,O:<
Wypustkaosiowa
Wypustkaobwodowa
Skóra
Receptor
Nerw
Rdzeń kręgowy
Mózgowie
PRZEWĘ¿ENIE RAN9IERA OSŁONKI AKSONU MIELINA KOMÓRKA SCHWANNA
CENTRALNY UKŁAD NERWOWY
(CUN)
Naczynie krwio- nośne
Naczynie krwionośne
KOMÓRKA GLEJOWA ASTROCYT PROTOPLAZMATYCZNY ASTROCYT WŁÓKNISTY OLIGODENDROCYT MIKROGLEJ
13
$QDWRPLD F]ïRZLHND $WODV GR NRORURZDQLD WR ZVSDQLDïD SRPRF QDXNRZD GOD VWXGHQWöZ PHG\F\Q\
LbNLHUXQNöZ SRNUHZQ\FK XF]QLöZ V]Nöï ĂUHGQLFK LbSUDJQÈF\FK NV]WDïFLÊ VLÚ ZbW\FK G]LHG]LQDFK RUD]
ZV]\VWNLFK ]DLQWHUHVRZDQ\FK DQDWRPLÈ PLHUZV]H Z\GDQLH WHJR DWODVX DQDWRPLF]QHJR XND]DïR VLÚ Zb
URNX LbQDW\FKPLDVW RGQLRVïR VXNFHV NWöU\ SU]\F]\QLï VLÚ GR UR]ZRMX FDïNRZLFLH QRZHM IRUP\ QD U\QNX
Z\GDZQLF]\P ļ HGXNDF\MQ\FK NVLÈĝHN GR NRORURZDQLD
Į7en SodrÚcznik MXĝ od wielX lat SomaJa wizXalizowaÊ ibSoznawaÊ działanie lXdzkieJo orJanizmX za
SomocÈ Srakt\czneJo kolorowania SoszczeJöln\cK strXktXr oraz odSowiadaMÈc\cK im nazw abtakĝe
zrozXmieÊ w\stÚSXMÈce miÚdz\ nimi zaleĝnoĂci strXktXralne ibIXnkcMonalne. ļ Lawrence M. Elson
1LQLHMV]H Z\GDQLH MHVW SU]HMU]\VWH ]ZLÚ]ïH LbSU]\MD]QH GOD Xĝ\WNRZQLND RSLV\ VÈ VSöMQH 1D NRñFX NVLÈĝNL
XPLHV]F]RQR VïRZQLN ]bZDĝQ\PL WHUPLQDPL $WODV MHVW XïRĝRQ\ WHPDW\F]QLH LbSRG]LHORQ\ QD UR]G]LDï\ ZbWDNL
VSRVöE ĝH ZV]\VWNLP VWUXNWXURP FLDïD LbRSLVXMÈF\P MH WHUPLQRP WRZDU]\V]\ SRP\VïRZ\ V\VWHP
NRORURZDQLD XïDWZLDMÈF\ SU]\VZDMDQLH ZLHG]\ .RORURZDQLH VSU]\MD ]DSDPLÚW\ZDQLX -HVW WR MHGHQ ]H
VSRVREöZ QDXF]DQLD NLQHVWHW\F]QHJR VNRMDU]HQLD Z]URNRZH SRPDJDMÈ SU]\VZRLÊ VRELH WHUPLQRORJLÚ
QDXNRZÈ RUD] LQQH ZDĝQH LQIRUPDFMH
2IerXMem\ materiał szkoleniow\ dla szerszeJo aXd\toriXm niĝ cz\niÈ to t\Sowe SodrÚczniki do
anatomii. 3raJniem\ ĝeE\ Srz\swaManie wiedz\ za SomocÈ naszeJo atlasX E\ło w\łÈcznie Soz\t\wn\m
doĂwiadczeniem ļ Wynn Kapit, Lawrence M. Elson
1DMQRZV]H Z\GDQLH Anatomii człowieka. Atlas do kolorowania ZVSDUïR W\VLÈFH NRORUXMÈF\FK F]\WHOQLNöZ
NWöU]\ VïXĝ\OL VZRLPL UDGDPL ZbW\P V]NROHQLRZF\ Z\NïDGRZF\ QDXF]\FLHOH UDWRZQLF\ PHG\F]QL WUHQHU]\
SURWRNRODQFL VÈGRZL SUDZQLF\ VWRPDWRORG]\ SLHOÚJQLDU]H OHNDU]H IL]MRWHUDSHXFL DbWDNĝH VWXGHQFL NWöU]\
UR]SRF]ÚOL NV]WDïFHQLH Zb]DNUHVLH DQDWRPLL
Lawrence M. Elson ļ GRNWRU QDXN PHG\F]Q\FK VSHFMDOLVWD Zb]DNUHVLH DQDWRPLL F]ïRZLHND E\ï DGLXQNWHP
Zb%D\ORU CROOHJH RI 0HGLFLQH Zb+RXVWRQ 'RNWRU EOVRQ XF]HVWQLF]\ï ZbWZRU]HQLX SURJUDPX HGXNDF\MQHJR
GOD DV\VWHQWöZ OHNDU]\ SURZDG]Lï ]DMÚFLD ]b]DNUHVX SUHSDURZDQLD DQDWRPLF]QHJR QD 8QLYHUVLW\ RI CDOLIRUQLD
SFKRRO RI 0HGLFLQH ZbSDQ )UDQFLVFR DbZbCLW\ CROOHJH RI SDQ )UDQFLVFR XF]\ï DQDWRPLL RJöOQHM ļ RG
DQDWRPLL SURWLVWöZ SR DQDWRPLÚ F]ïRZLHND =DSURMHNWRZDï WUHĂÊ RUD] XNïDG NVLÈĝNL Z\NRQDï V]NLFH RUD]
QDSLVDï WHNVW
Wynn Kapit ļ WZöUFD RUD] LOXVWUDWRU NVLÈĝNL :b URNX XF]\ï U\VXQNX SRVWDFL ZbV]NROH GOD GRURVï\FK
ZbSDQ )UDQFLVFR GRV]HGï GR ZQLRVNX ĝH PXVL VLÚ GRZLHG]LHÊ F]HJRĂ ZLÚFHM RbNRĂFLDFK LbPLÚĂQLDFK
=DSLVDï VLÚ ZLÚF QD ]DMÚFLD DQDWRPLL GRNWRUD EOVRQD ZbCLW\ CROOHJH RI SDQ )UDQFLVFR *G\ E\ï VWXGHQWHP
VWZRU]\ï V]DEORQ GR NRORURZDQLD ]ïRĝRQ\ ]H VïöZ LbLOXVWUDFML NWöU\ RND]Dï VLÚ QLH]Z\NOH VNXWHF]Q\P
QDU]ÚG]LHP XïDWZLDMÈF\P XF]HQLH VLÚ DQDWRPLL
'DQH ELEOLRJUDILF]QH
Anatomia człowieka. Atlas do kolorowania
/DZUHQFH 0 EOVRQ :\QQ .DSLW
'RP :\GDZQLF]\ RE%IS PR]QDñ
IRUPDW [ PP ľ RSUDZD PLÚNND VWURQ SODQV]H GR U\VRZDQLD
IS%1 ľ FHQD GHW ]ï
ZZZDQDWRPLDF]ORZLHNDSO
W sprawie zamówień prosimy o kontakt z działem sprzedaży wysył[email protected], tel. 61 882 38 31
UK: .olorując struktury A i B, użyj jasnych, kontrastowych kolorów, C pomaluj na jasnobrązowo, a D na żółto. Nie koloruj naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz nerwów, ponieważ są zbudowane z różnych tkanek.
- Zacznij od górnej ryciny, pokoloruj ją całą, a dopiero potem przejdź do dolnej.
KOMÓRKI I TKANKI
INTEGRACJA TKANEK
BUDOWA SOMATYCZNA
TKANKA NABŁONKOWA
SKÓRA (WARSTWA
ZEWNĘTRZNA)
TKANKA ŁĄCZNA
SKÓRA WŁAŚCIWA
(WARSTWA WEWNĘTRZNA)
POWIĘ½ POWIERZCHOWNA
POWIĘ½ GŁĘBOKA
WIĘZADŁO
KOŚm
OKOSTNA
TKANKA MIĘŚNIOWA
MIĘSIE SZKIELETOWY
TKANKA NERWOWA
NERW
7ętnica
7ętnica
Żyła
Żyła
Żyła
Żyła
Żyła
Ścięgno
BUDOWA NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH
TKANKA NABŁONKOWA
BŁONA ŚLUZOWA
GRUCZOŁ
BŁONA SUROWICZA (WARSTWA
ZEWNĘTRZNA)
TKANKA ŁĄCZNA
BLASZKA WŁAŚCIWA
BŁONA PODŚLUZOWA
BŁONA SUROWICZA
(WARSTWA WEWNĘTRZNA)
TKANKA MIĘŚNIOWA
MIĘSIE GŁADKI
TKANKA NERWOWA
KOMÓRKA NERWOWA
Światło jelita Naczynie krwionośne
Naczynie krwionośne
7ętniczka
Żyłka
Naczynie włosowate
Naczynie włosowate
Naczynie włosowate
Naczynie limfatyczne
Naczynie limfatyczne
Naczynie limfatyczne
14 Numer jeden wśród atlasów anatomicznych od 35 lat!
