Antygona - streszczenie i omówienie lektury, Streszczenia z Język polski

Pobierz Antygona - streszczenie i omówienie lektury i więcej Streszczenia w PDF z Język polski tylko na Docsity! TYTUŁ: Antygona AUTOR: Sofokles (ok 496 p.n.e. – ok 406 p.n.e.) DATA POWSTANIA: ok 442 p.n.e. GATUNEK: tragedia PREMIERA SZTUKI: polska publiczność po raz pierwszy ujrzała Antygonę w przekładzie Kazimierza Morawskiego 25 kwietnia 1903 roku w Teatrze Miejskim w Krakowie. MIEJSCE AKCJI: akcja rozgrywa się przed pałacem królewskim w Tebach. CZAS AKCJI: jeden dzień TEMAT: spór między bohaterami: Kreonem a Antygoną obrazujący problematykę moralną dotyczącą sprzecznych prawd: pomiędzy tym, co boskie a tym, co ludzkie (prawa pisane i niepisane - obyczajowe), rozumem a uczuciami, dobrem jednostki a dobrem społecznym, wolą, wyborem a przeznaczeniem. STRUKTURA: dramat podzielony na: prologos (wstęp), parodos (I wejście - pieśń Chóru), epejsodion I (wydarzenia), stasimon I (pieśń Chóru), epejsodion II (wydarzenia), stasimon II (pieśń Chóru), epejsodion III (wydarzenia), stasimon III (pieśń Chóru), epejsodion IV (wydarzenia, kommos Antygony), stasimon IV (pieśń Chóru), epejsodion V (wydarzenia), stasimon V (pieśń Chóru), Eksodos (katastrofa, zakończenie, zejście Chóru). DODATKOWE INFO: Antygona to tragedia Sofoklesa z roku 442 p.n.e. Nazywana jest tragedią władzy i klasyfikowana jako chronologicznie ostatnia z cyklu trzech tragedii tebańskich (Król Edyp, Edyp w Kolonie, Antygona) opartych na mitach o tebańskim rodzie Labdakidów. Utwór jest powszechnie uznawany za arcydzieło dramaturgii światowej o nieprzemijającej sile oddziaływania na widza. Po śmierci Edypa, Polinik i Eteokles podzielili się władzą. Jednak wbrew umowie Eteokles po roku rządów nie przekazał tronu bratu. Polinejkes sprowadził obce wojska, aby odzyskać tron. Między braćmi rozpoczęła się walka o władzę, w której obaj zginęli. Władcą został ich wuj Kreon. Kreon uznał Polinejkesa za zdrajcę i wydał zakaz grzebania jego zwłok. Eteoklesowi zaś został wyprawiony uroczysty pogrzeb. Siostra Eteoklesa i Polinejkesa, Antygona, przeciwstawiła się rozkazowi Kreona i pochowała zwłoki Polinejkesa. Spowodowało to ciąg tragicznych wydarzeń: Antygona zostaje skazana na śmierć przez apodyktycznego władcę Teb. Na wieść o tym jego syn Hajmon, który jest narzeczonym Antygony, jak i żona Kreona, Eurydyka popełniają samobójstwo. Kreon, choć władca, traci najbliższych i zostaje sam z poczuciem winy. Staje się to dla niego największą karą. Przeciwstawieniem Antygony – symbolu buntu, śmiałości i odwagi, jest w dramacie Sofoklesa jej siostra - Ismena, która jest uosobieniem łagodności i pokory. Cała tragedia rozgrywa się w ciągu 24 godzin, przed pałacem królewskim w Tebach. STRESZCZENIE W PIGUŁCE: Akcja rozgrywa się przed pałacem królewskim w Tebach. Prologos Antygona, przed świtem, spotyka się ze swoją młodszą siostrą Ismeną i informuje ją o rozkazie, który wydał władca. Kreon zakazał grzebania zwłok Polinejkesa – brata Antygony i Ismeny. Eteokles i Polinejkes polegli w bratobójczej walce o władzę, przy czym tego drugiego uznano za zdrajcę, bo z obcym wojskiem ośmielił się najechać na Teby. Antygona namawia siostrę do pomocy w pochówku, ale Ismena boi się złamać zakaz króla. Parodos Chór tebańskich Starców pieśnią wychwala czyny Eteoklesa, a gani postawę Polinika – najeźdźcy i zdrajcy. Przywołuje postać bogini zwycięstwa - Nike, która „wspomogła” Tebańczyków w walce i przyczyniła się do jego triumfu. Epejsodion I Kreon spotyka się z Radą Starców. Mówi o konieczności utrzymania przez niego władzy oraz uzasadnia swoją decyzję o pozostawieniu ciała Polinejkesa na pastwę dzikich zwierząt i ptaków. W chwilę później zjawia się Strażnik i przekazuje złe nowiny o złamaniu rozkazu. Stasimon I Pochwalna pieśń Chóru na cześć człowieka – jako istoty rozumnej i wszechwładnej, ale niezdolnej pokonać śmierci. Epejsodion II Przed Kreonem pojawia się Antygona, przyznaje się do złamania ustanowionego przez władcę prawa. Król decyduje się „przesłuchać” również jej siostrę Ismenę. Ismena broni Antygony i pragnie wziąć część jej winy na siebie, ale ani Kreon, ani sama Antygona nie godzą się na to. Stasimon II Pieśń Chóru dotycząca nieszczęść nękających ród Labdakidów. Epejsodion III Spotkanie Hajmona z Kreonem. Syn staje w obronie narzeczonej, przypomina ojcu o zasadach demokracji ateńskiej i przytacza opinię ludu w sprawie Antygony. Kreon jest nieprzebłagany - decyduje o uwięzieniu dziewczyny w grocie i skazaniu ją na powolną agonię. Stasimon III Chór wykonuje hymn na cześć miłości – wszechpotężnego uczucia, przed którym trudno się obronić. Epejsodion IV Antgona podąża do miejsca, gdzie ma umrzeć. Rozpacza z powodu skróconego ziemskiego życia, samotności oraz niemożności realizacji osobistych planów, marzeń – bycia żoną i matką. Godnie przyjmuje wydany na nią wyrok i gotowa jest wypełnić „przeznaczenie”. Stasimon IV Chór pieśnią przypomina inne mityczne postacie, które spotkał los podobny do Antygony. Epejsodion V Przed obliczem władcy pojawia się niewidomy wróżbita – Tyrezjasz, który przepowiada tragiczne wydarzenia i przyszłe cierpienie, które ma dotknąć głównie rodzinę królewską. Oznajmia, że rozkaz Kreona nie jest miły bogom. Władca zaczyna się bać i decyduje o zmianie wyroku. Stasimon V Chór pieśnią przywołuje boga Dionizosa i zwraca się do niego z modlitwą o pomoc. Eksodos Przybywa Posłaniec i przekazuje złe nowiny: Antygona i Hajmon nie żyją. Obydwoje popełnili samobójstwo. Słysząc to Eurydyka, wycofuje się do królewskich komnat i tam również odbiera sobie życie. Kreon rozpacza po staracie najbliższych i obciąża się winą za tragiczny splot wydarzeń. Pojmuje, że „zgrzeszył” pychą. STRESZCZENIE SZCZEGÓŁOWE: Był sobie Edyp, król Teb. Jego żoną była Jokasta, która jak się okazało była również jego matką. Miał on z nią dwóch synów Polinejkesa (Polinika) i Eteoklesa (Eteokla) oraz dwie córki Antygonę i Ismenę. Król Edyp w rozpaczy nad swym nieszczęsnym losem wyłupuje sobie oczy i prosi o wygnanie z miasta. Kreon, brat Jokasty, odprawia Edypa z miasta. W ten sposób miasto pozostaje bez władcy. W naturalny sposób pretendentami do objęcia schedy po Edypie byli jego dwaj synowie. Na to co było dalej istnieje kilka wersji. Jedna z nich mówi, że Eteokles siłą wypędził brata i sam przejął władzę nad Tebami. Inna mówi, że bracia ustalili, iż będą się zmieniać co roku i jako pierwszy władzę obejmie Eteokles. Z pewnością jednak doszło do wojny, gdyż według pierwszej wersji wydarzeń Polinejkes poszukał sojuszników w Grecji i wraz z nimi najechał na Teby. Według drugiej wersji, Polinik zgodnie z umową chciał objąć władzę po roku, lecz brat się nie zgodził. Polinik zebrał więc sojuszników i najechał miasto. Tak czy siak doszło ostatecznie do bratobójczej walki, w której obydwaj bracia zginęli. Gdzie dwóch się bije, trzeci korzysta. Ostatecznie władzę objął wspomniany wcześniej Kreon, wuj skłóconych braci oraz Antygony i Ismeny. Nowy król postanowił z honorami pochować swego poprzednika - Eteoklesa. Co do Polinejkesa - uznał go za zdrajcę, gdyż najechał na Teby - i surowo zakazał go pochować. Zgodnie z ich wierzeniami, osoba niepochowana błąka się po ziemi i nie może odejść do krainy zmarłych. Stąd bierze się cały problem. Antygona, siostra Polinika, chciałaby pochować brata, jednak to oznaczałoby nieposłuszeństwo wobec króla Kreona. Warto też dodać, że żoną Kreona była Eurydyka, a ich syn - Hajmon - był narzeczonym Antygony. Tak więc Antygona była zaręczona ze swoim kuzynem. PROLOGOS Antygona rozmawia ze swą młodszą siostrą Ismeną. Żali się z powodu nieszczęść jakie spadają na ich rodzinę. Antygona kocha brata i chce go pogrzebać mimo, iż Kreon tego zakazał. Ismena boi się króla i mimo namów siostry, nie zgodziła się pomóc w tajnym pochówku. PARODOS Na scenę wchodzi chór złożony ze starców. Odbywają oni naradę z Kreonem. Chór wychwala zabitego króla Eteoklesa, który powstrzymał najeźdźcę Polinejkesa. EPEISODION I Kreon oznajmia zebranym, iż dobro miasta jest dla niego najważniejsze. Zakazuje on grzebania ciała Polinika, którego uważa za zdrajcę. Nagle przychodzi strażnik, którego zadaniem było pilnowanie ciała Polinejkesa. Mówi on, iż ktoś właśnie pochował ciało zdrajcy. Kreon jest wściekły i oskarża strażnika, że pewnie dał się przekupić. Grozi mu śmiercią jeśli nie znajdzie osoby, która śmiała mu się przeciwstawić. STASIMON I Chór śpiewa pieśń na cześć człowieka, który ujarzmia naturę. Ponadto chór porusza stosunek człowieka do władzy i stwierdza, że na pochwałę zasługują ci, którzy strzegą praw, a ci którzy je łamią - na naganę. EPEISODION II Strażnik przyprowadza Antygonę, którą złapał na gorącym uczynku. Próbowała ona bowiem ponownie pochować ciało brata, które to zostało odkopane na prośbę Kreona. Antygona przyznaje, że to ona pochowała brata oraz że wiedziała o wydanym przez Kreona zakazie. Broni się prawem boskim, nakazującym pochówek zmarłych. Jest dumna z tego co zrobiła i nie wykazuje skruchy. Wie, że grozi jej kara śmierci. Nadchodzi Ismena, którą Kreon oskarża o współudział. Dziewczyna nie zaprzecza, gdyż chce wziąć część winy na siebie i umrzeć razem z siostrą. Antygona jednak nie zgadza się i oznajmia, iż Ismena nie miała w tym swego udziału. Ismena próbuje jeszcze ratować siostrę i odwołuje się do jej związku z Hajmonem. Mówi: “Więc narzeczoną chcesz zabić ty syna?” Kreon odpowiada, iż nie chce takiej żony dla syna. Zarządza kobietom areszt domowy. STASIMON II Chór boleje nad złym losem rodziny królewskiej. Następnie dodaje: “A wieczną prawda, że w przystępie dumy Mienią dobrymi ci nieprawe czyny. Którym bóg zmieszał rozumy! Nikt się na ziemi nie ustrzeże winy.” EPEISODION III Nadchodzi syn Kreona, Hajmon, który boleje z powodu losu ukochanej, lecz okazuje swe posłuszeństwo ojcu i jego wyrokom. Oznajmia jednak ojcu, że mieszkańcy miasta żałują Antygony i podziwiają jej czyn. Hajmon próbuje przemówić ojcu do rozsądku, lecz dochodzi między nimi do ostrej wymiany zdań. KREON “Doprawdy? Ale, na Olimp, wiedz o tym, Że cię twe drwiny o zgubę przyprawią. Wiedźcie tu dziewkę; niechajże wyrodna W oczach kochanka tu ginie natychmiast.” HAJMON “Nie umrze ona przy mnie! nie marz o tym. Nie ujrzę tego! raczej ty nie ujrzysz Więcej mojego oblicza, jeżeli W szale na bliskich porywać się myślisz.” Hajmon wychodzi, a Kreon postanawia, iż Ismena nie będzie karana. Co do Antygony, Kreon postanawia wywieźć ją na pustkowie, zamknąć żywcem w skalistym lochu i zostawić na śmierć głodową. STASIMON III Chór odśpiewuje hymn na cześć Erosa, boga miłości i pożądania. EPEISODION IV Scenę wypełnia lament Antygony przeplatany partiami chóru: “Patrzcie, o patrzcie, wy ziemi tej dzieci, Na mnie, kroczącą w smutne śmierci cienie, Oglądającą ostatnie promienie Słońca, co nigdy już mi nie zaświeci” Antygona zostaje wyprowadzona za miasto. STASIMON IV Chór wspomina innych ludzi, którzy cierpieli i zginęli jak Antygona. EPEISODION V Nadchodzi Tejrezjasz, który ma dar przewidywania. Próbuje on namówić Kreona do zmiany decyzji, gdyż może ona ściągnąć nieszczęścia na niego i na miasto. Kreon ulega. Postanawia ułaskawić Antygonę oraz pochować Polinejkesa. “Ja, że zmieniłem me dawne zamysły, Com sam namotał, sam teraz rozwiążę.” Kreon wybiega, aby uwolnić Antygonę. STASIMON V Chór wznosi modły proszące o pomoc patrona Teb, Bakchusa. EXODOS Nadchodzi posłaniec, który oznajmia, iż Kreon nie zdążył. Antygona bowiem, powiesiła się. Na tę wieść Hajmon w rozpaczy popełnia samobójstwo. Jego matka, Eurydyka również odbiera sobie życie. Kreon stracił żonę i syna. Jest załamany: “Groza mną trzęsie. Przecz mieczem nikt w łono Ciosu mi śmierci nie zada? O, ja nieszczęsny! O, biada mi! biada! W toń nieszczęść sunę spienioną.” Utwór kończą słowa chóru, który nakazuje wystrzegać się pychy. “Nad szczęścia błysk, co złudą mar, Najwyższy skarb rozumu dar. A wyzwie ten niechybny sąd, Kto bogów lży i wali rząd. I ześlą oni swą zemstę i kary Na pychę słowa w człowieku, I w klęsk odmęcie rozumu i miary W późnym nauczą go wieku.” CHARAKTERYSTYKA ANTYGONY Antygona jest tytułową bohaterką tragedii Sofoklesa, córką króla Edypa, na którym ciąży klątwa. Tragiczne wydarzenia rodzinne – najazd jednego z braci na drugiego w walce o władzę – postawiły ją w sytuacji trudnego wyboru. Jeden z braci, Polinejkes, został uznany przez obecnego władcę, Kreona, za zdrajcę i z tego powodu zakazano jego pochówku. W tej trudnej dla kobiety sytuacji dowiadujemy się wiele o jej cechach charakteru. Antygona jest osobą dumną, porywczą, zdecydowaną i energiczną. Te cechy jej charakteru decydują o tym, że buntuje się przeciwko zakazowi Kreona, który uznaje za sprzeczny z własnym sumieniem i braterską miłością. Nie pobłaża swojej siostrze Ismenie, która boi się złamać zakazu, otwarcie ją krytykuje, mówiąc, że takie postępowanie jest znieważaniem czci bogów. Uważa, że Ismena zasłania się swoją słabą naturą, nazywa ją otwarcie wrogiem, mówi, że ją nienawidzi. Jest więc Antygona bardzo zdeterminowana i butna. O odwadze bohaterki przekonujemy się w epejsodionie II, kiedy Strażnik przyprowadza ją do Kreona, złapawszy wcześniej na gorącym uczynku. Otwarcie przyznaje się, że to ona pochowała Polinejkesa, że znany jej był zakaz króla. Nie próbuje się usprawiedliwiać, a wręcz otwarcie występuje przeciwko Kreonowi, krytykując wydane przez niego rozporządzenie, które uznaje za niezgodne z wolą bogów. Nie boi się śmierci, niestraszny jej potencjalny wyrok Kreona: Wiem, że mam umrzeć. Bo jakżeż inaczej? I bez rozkazu twego! A że trochę Wcześniej śmierć przyjdzie, to tylko zysk dla mnie Otwarcie nazywa także Kreona głupim: A jeśli ci się zda, że głupstwo robię, Nic to – głupiemu wydawać się głupią Nie przedstawił jednak Sofokles Antygony jako fanatyczki, bezwzględnie postępującej zgodnie ze swoimi zasadami. Nie jest ona pozbawiona delikatniejszych uczuć, wrażliwości – gdy idzie na stracenie, płacze, ale nie nad sobą, ale nad losem swoich najbliższych. Rodzina jest więc dla niej najważniejsza, ważniejsza niż władza i ryzyko własnej śmierci. Nie jest negatywnie nastawiona do Kreona, jej zamiarem nie był bunt sam w sobie – po to, aby po prostu sprzeciwić się władcy. Jak sama mówi: Współkochać przyszłam, nie współnienawidzić Podobnie żal jest jej Ismeny, nie chce, aby siostra cierpiała wraz z nią, skoro nic nie zawiniła. Antygona reprezentuje postawę osoby, które zawsze postępuje zgodnie ze swoimi zasadami, choćby te zasady miały mieć dla niej tragiczne skutki. CHARAKTERYSTYKA KREONA: Kreon po śmierci Edypa, Eteoklesa i Polinejkesa, jako brat żony Edypa, Jokasty, został władcą Teb. Jego sytuacja jest więc trudna – dopiero co zakończyła się bratobójcza wojna zagrażająca Tebom. Na jego barki spadła ogromna odpowiedzialność za los miasta, stara się jak najlepiej wypełnić swoje zadanie. Jest niepewny siebie w roli władcy, podejrzliwy i dlatego ucieka się do stosowania terroru: zakazuje grzebać ciało Polinejkesa. Można dyskutować z jego rozporządzeniem, ponieważ ma ono charakter moralny – Kreon sam ocenił, że Polinejkes jest zdrajcą, a jest to sprawa problematyczna. Kreon ośmielił się osądzać postępowanie obydwu braci, postawił się więc niejako na miejscu bogów. Niepewność Kreona co do jego pozycji jako władcy jest jednak nieuzasadniona – do wydania zakazu nikt przeciwko władzy Kreona nie występuje, wręcz przeciwnie, chór potwierdza ją słowami „przy tobie cała moc i prawo nad umarłymi i żywymi.” Kreona prześladuje więc podejrzliwość. Działa nerwowo, gwałtownie, ale trudne okoliczności nie usprawiedliwiają jednak jego zaślepienia, stosowany przez niego terror świadczy o jego skłonności do tyranii. Podejrzliwie patrzy nawet na własnego syna, który sprzeciwia się jego zakazowi przecież w imieniu całego ludu Teb, a Kreon widzi w nim zuchwalca, który daje mu nauki i podważa jego kompetencje jako władcy. W rozmowie z synem ujawniają się kolejne cechy charakteru władcy. Gdy Hajmon powołuje się na głos opinii publicznej, Kreon oburza się, że lud chce mu dyktować, co ma czynić, pokazuje też swoją rządzę władzy: Innym, nie sobie, mam władać tą ziemią? Kreon jest osobą upartą, trwa przy swojej decyzji bardzo długo, mimo że wiele osób próbuje mu ją wyperswadować. Jest osobą dumną i dlatego nie chce się z niej wycofać aż do ostatniej chwili. Dopiero gdy