Pojęcia i ich definicje
-
monoteizm i politeizm
- monoteizm to wiara w jednego boga. Religią monoteistyczną jest m.in. chrześcijaństwo. Politeizm
jest przeciwieństwem monoteizmu, czyli polega na wierze w wiele bóstw. Przykładem politeizmu jest religia starożytnej
Grecji.
-
kalokagatia
to termin używany w starożytności na określenie połączenia piękna i dobra. Arystoteles, grecki filozof, uważał,
że kalokagatia jest równoznaczna z cnotliwym życiem.
-
epikureizm
, którego twórcą był Epikur, zakładał, że najważniejszą rzeczą w życiu jest osiągnięcie szczęścia, dlatego
epikurejczycy skupili się na temacie tego, jak mieć takie szczęście. Jedno z bardziej znanych słów starożytnego twórcy
Horacego "carpe diem”, co oznacza "chwyć dzień”, jest inspirowane tą filozofią.
-
stoicyzm
, którego twórcą był Zenon z Kition, zakładał, że aby być w harmonii z boską mocą kształtującą świat, należy
wszystko akceptować ze spokojem i kierować się rozumem. Stoicy utożsamiali cnotliwe życie z wewnętrznym spokojem
akceptacji wszechobecnego stanu rzeczy.
-
sceptycyzm
, którego twórcą był Pyron z Elidy, zakładał, że skoro nie wiemy, czym naprawdę jest świat, nie należy go
osądzać. Mimo to nurt zakładał, że w trosce o powszechną wygodę należy postępować racjonalnie i zgodnie z zasadami
panującymi w danej społeczności, co w jakiś sposób łączyło ją ze stoicyzmem.
-
mimesis
- starożytny termin często używany w sztuce do naśladowania rzeczywistości. Warto zauważyć, że imitacja nie
była równoznaczna z kopiowaniem, dlatego też pozwalano podkreślać np. pozytywne cechy postaci, które można dostrzec w
rzeźbach, gdzie postacie reprezentują ideał antycznej urody.
-
antyczny
ideał piękna
, termin używany do opisania cech, które składały się na dzieło do wyboru. Ideał ten
charakteryzował się doskonałością osiągniętą przez posługiwanie się kanonem, czyli właściwymi proporcjami, harmonią i
równowagą oraz symetrią.
-
trzy jedności
- zasada stosowana w starożytnej tragedii. Zasadą było zachowanie jedności czasu, miejsca i akcji, czyli
dramat miał rozgrywać się w jednym miejscu, w jednym czasie i jednym wątku.
-
katharsis
z greckiego "oczyszczanie”. Termin ten określał wewnętrzne wyzwolenie silnych emocji, pozbycie się ich podczas
oglądania inscenizowanego spektaklu.
-
hybris
było to określenie dumy lub pychy, która uniemożliwiała rozpoznania sytuacji, w której dana osoba się znajduje, co
prowadziło do katastrofy. W kulturze greckiej pycha oznaczała przekroczenie miary, którą bogowie wyznaczyli człowiekowi.
Bohaterem, do którego pasuje powyższy termin był Tantal, mitologiczny bohater, który to przez swoją pychę zaczął
wywyższać się nad bogów i chciał ich oszukać.
-
hamartia
to błąd popełniany przez bohatera doprowadzający do tragedii. Hamartii dopuścił się Kreon, zakazując
pochowania Polinejkesa, co spowodowało wiele katastrof.
-
los
, inaczej przeznaczenie człowieka, którego nic może uniknąć. Motyw len bardzo Często pojawiał się w antycznych
dziełach. Jego przykład można znaleźć chociażby w "Odysei" Homera, gdzie głównemu bohaterowi przeznaczone jest wrócić
do ojczyzny i chodź po drodze spotyka go wiele trudności jego Los się spełnia.
-
ironia tragiczna
określenie działania bohatera, który nie jest w pełni świadomy swojej sytuacji. Jego czyny nieuchronnie
prowadzą do katastrofy. Takim bohaterem jest chociażby Antygona główna i tytułowa bohaterka tragedii Sofoklesa. Kobieta
chowając swojego brata, a potem przyznając się do tego przed królem, ściąga na siebie i swoich bliskich problemy, które
ostatecznie prowadzą do samobójstw części bohaterów.
-
topos
to temat, mający źródło w mitologii greckiej i pojawiający si w sztuce późniejszych epok. Przykładem toposów jest
motyw miłości z mitu o Eurydyce i Orfeuszu.
