„Artyśći na ulicę!”, czyli o postulatach polskich futurystów, Streszczenia z Sztuka

Pobierz „Artyśći na ulicę!”, czyli o postulatach polskich futurystów i więcej Streszczenia w PDF z Sztuka tylko na Docsity! „Artyśći na ulicę!”, czyli o postulatach polskich futurystów Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja mulmedialna Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Bruno Jasieński, Śpiew maszyńistuw, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór H. Zaworska, Kraków 1978, s. 168. Źródło: Stanisław Młodożeniec, W cyrku, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór H. Zaworska, Kraków 1978, s. XCVIII. Źródło: Tytus Czyżewski, Ballada o Koci kelnerce, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór H. Zaworska, Kraków 1978, s. 110–111. Źródło: Filippo Tommaso Marine, Akt założycielski i manifest futuryzmu, [w:] Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, Warszawa 1978, s. 151–152. Źródło: Tytus Czyżewski, Lalka, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór H. Zaworska, Kraków 1978, s. 126–127. Źródło: Bruno Jasieński, But w butonierce, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór Z. Jarosiński, Kraków 1978, s. 152–153. Źródło: Artur Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu – główne teorie i programy literackie XX stulecia, Warszawa 1995, s. 103. Źródło: Bruno Jasieński, DO NARODU POLSKIEGO. MAŃIFEST w sprawie natyhmiastowej futuryzacji żyća, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór H. Zaworska, Kraków 1978, s. 7–17. Joseph Stella, Bitwa świateł na Coney Island, 1913–1914 Źródło: domena publiczna. Polscy futuryści na tle najważniejszych grup międzywojnia Tendencje ekspresjonistyczne w Polsce pojawiły się już w okresie Młodej Polski, a ich sformalizowanie nastąpiło w 1917, gdy Jan Hulewicz zaczął wydawać czasopismo „Zdrój”. Szczytowy okres twórczości futurystycznej przypadł na lata 1917‐1922. Mimo że zarówno futuryści, jak i ekspresjoniści odwoływali się do prymitywizmu, ich założenia wykluczały się. Twórcy ekspresjonizmu stawiali sobie za cel wyrażanie wewnętrznych doświadczeń, zakładali niezmienność metafizycznych problemów. Wierzyli, że poezja jest emanacją doświadczenia wewnętrznego. Częstym tematem pojawiającym się w ich twórczości był stosunek człowieka do Absolutu. Futuryści w miejsce jednostkowego doświadczenia postawili doświadczenie społeczne i cywilizacyjne. Odeszli od ponadczasowych tematów metafizycznych w stronę tematów aktualnych. 11. Wprowadzanie ekscentrycznych innowacji w zakresie formy typograficznej jako dodatkowego współczynnika literackiej wypowiedzi. Źródło: Artur Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu – główne teorie i programy literackie XX stulecia, Warszawa 1995, s. 103. Futuryści a ekspresjoniści Futuryści a grupa Skamandra Futuryści a poeci Awangardy Krakowskiej Bruno Jasieński DO NARODU POLSKIEGO. MAŃIFEST w sprawie natyhmiastowej futuryzacji żyća [...] my, futuryśći polscy, pszystępujemy z dńem dźiśejszym do wielkiej radykalnej pszebudowy i reorgańizacji żyća polskiego i wzywamy wszystkih obywateli wolnej Żeczypospolitej Polskiej do zorgańizowanego wspułdźałańa i pomocy. Wojna wszehświatowa wraz z olbżymim pszesuńęćem śę całych państw, warstw i naroduw poćągnęła za sobą wielkie pszesuńęće wartośći. Rezultatem tego jest kryzys kulturalny, kturego widowńą jest dźiśaj cała Europa Wshodńa i Zahodńa. U nas ten kryzys objawia śę w szczegulńe ostrej i specyficznej formie. Pułtora wieku ńewoli politycznej wyćisnęło na całej naszej fizjognomji, psyhice i produkcji twardy, ńezatarty śćeg. [...] [...] Dosyć długo byliśmy już narodem‐panopticum, produkującym tylko mumje i relikwje. Szalone ńepowstszymane dźiś wali do wszystkih naszyh dżwi i okien, kszyczy, dopomina śę, wymaga. Jeżeli ńe stać nas na stwożeńe nowyh kategorji w kturyh by śę mogło pomieśćić, nowej sztuki, w kturej by śę mogło wyśpiewać — ńe ostoimy śę. [...] Wielkie ogulno‐narodowe panopticum na Wawelu. Będźemy zwoźić taczkami z placuw, skweruw i ulic ńeświeże mumje “ Urywek z publikacji „Jednodńuwka futurystuw. Do narodu polskiego. Manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia: Krakuw - czerwiec 1921” Źródło: Bruno Jasieński, dostępny w internecie: Polona, domena publiczna. mickiewiczuw i słowackih. Czas oprużńić postumenty, oczyśćić place, pszygotować miejsca tym, ktuży idą. [...] Ogłaszamy: Wielkie pszesuńęće śę warstw na Wshodźe i Zahodźe trwa. Do głosu dohodźi nowa śiła — uświadomiony proletarjat. Zaczyna śę wielkie pszewartośćowańe wartośći. Mieżą śę wszystkie prawośći i ńeprawośći 1000‐wiekowej za jego plecami jego kosztem wytwożonej kultury. Mieżą śę jedynym sprawdźanem bojującego żyća — twardą, żelazną, orgańiczną pracą. Następuje wielki pszegląd legitymacji. Kto ńe potrafi wylegitymować swojego udźału w żyću tą jedyną monetą — ńe ostoi śę. Podkreślamy tszy zasadńicze momenty żyća wspułczesnego: maszynę, demokrację i tłum. [...] Rozumiejąc zadańe sztuki wobec dńa dźiśejszego i jego zagadńeń, wołamy: Artyśći na ulicę! Sztuka gńeżdżąca śę w kilkuset, a nawet kilkutyśęcznoosobowyh salah koncertowyh, wystawah, pałacah sztuki itp jest śmiesznym anemicznym dźiwolągiem, pońeważ kożysta z ńej wszystkih ludźi. Człowiek wspułczesny ńema czasu na hodzeńe na koncerty i wystawy, ¾ ludźi ńema po temu możnośći. Dlatego sztukę muszą znajdować wszędźe: Latające poezokoncerty i koncerty w poćągah, tramwajah, jadłodajńah, fabrykah, kawiarńah, na placah, dworcah, w hallah, passażah, parkah, z balkonuw domuw, itd., itd. itd. o każdej poże dńa i nocy. Sztuka muśi być ńespodźaną, wszehpszeńikającą i z nug walącą. [...] 1 100.000.000 Słownik aliteracja (łac. ad litteram – od litery) – odmiana instrumentacji głoskowej, powtórzenie jednej lub kilku początkowych głosek w kolejnych wyrazach, przeważnie w zakresie jednego zdania lub wersu; służy podkreśleniu warstwy brzmieniowej utworu lub wyeksponowaniu znaczeń wyodrębnionych słów manifest literacki deklaracja programowa grupy literackiej, szkoły, pokolenia, pojedynczego twórcy, udostępniona publiczności literackiej na łamach prasy lub w formie samodzielnego druku; często zawiera postulaty ideowo‐artystyczne sprzeczne z panującym systemem wartości literackich, używając w walce przeciwko jego reprezentantom argumentów polemicznych o zabarwieniu pamfletowo‐satyrycznym; jest podsumowaniem zaistniałych już dokonań twórczych lub projekcją przyszłych dzieł W parkocieniu krokietni — jakiś meeting panieński. Dyskutują o sztuce, objawiając swój traf. One jeszcze nie wiedzą, że gdy nastał Jasieński, Bezpowrotnie umarli i Tetmajer i Staff. One jeszcze nie wiedzą, one jeszcze nie wierzą. Poezyjność, futuryzm — niewiadoma i X. Chodźmy biegać, panienki, niech się główki oświeżą — Będzie lepiej smakować poobiedni jour‐fixe. Przeleciało gdzieś auto w białych kłębach benzyny, Zafurkotał na wietrze trzepocący się szal. Pojechała mi bajka poza góry doliny I nic jakoś mi nie żal, a powinno być żal... Tak mi dobrze, tak mojo, aż rechoce się serce. Same nogi mnie niosą gdzieś — i po co mi, gdzie? Idę młody, genialny, niosę BUT W BUTONIERCE, Tym co za mną nie zdążą echopowiem: — Adieu! — Źródło: Bruno Jasieński, But w butonierce, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór Z. Jarosiński, Kraków 1978, s. 152–153. paronomazja (gr. paronomasía – nieco zmieniona nazwa) – zestawienie wyrazów podobnie brzmiących, lecz o innym znaczeniu, podkreślające ich podobieństwo lub obcość; paronomazja bywa wykorzystywana do wydobywania głębokich zależności pomiędzy różnymi zjawiskami, pojęciami paseizm (fr. passéisme, fr. passé – przeszłość) – przywiązanie do tradycyjnych obyczajów lub wzorców Prezentacja mulmedialna Polecenie 1 Zapoznaj się z prezentacją mulmedialną. Wynotuj informacje dotyczące postulatów futurystów. Polecenie 2 Jakie postulaty dotyczące języka futuryści realizowali w swoich utworach? Zapisz odpowiedź w trzech zdaniach. Ćwiczenie 3 Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz w tabeli Prawda lub Fałsz. Prawda Fałsz Podmiot liryczny podaje powody, dla których uznaje poezję futurystyczną za lepszą. Dzięki zastosowanym czasownikom utwór ma charakter dynamiczny. Poetyka futurystów ujawnia się na poziomie języka, formy i treści. W utworze zastosowano liczne zapożyczenia językowe. Podmiot liryczny odcina się od młodopolskiej tradycji. Wiersz ma charakter prześmiewczy. Utwór ma charakter prowokacji.               輸 Ćwiczenie 4 Przenieś do tabeli cytaty, które według ciebie są odzwierciedleniem podanych postulatów. antytradycjonalizm, antyhistoryzm, aktywizm, zerwanie z normami formalnymi, egalitaryzm sztuki, rozszerzenie dziedzin sztuki, stworzenie nowej sztuki Postulat Cytat antytradycjonalizm antyhistoryzm aktywizm zerwanie z normami formalnymi egalitaryzm sztuki rozszerzenie dziedzin sztuki stworzenie nowej sztuki Ćwiczenie 5 Udowodnij, że But w butonierce spełnia założenia poetyki futurystycznej. Sformułuj co najmniej trzy argumenty. 輸 醙 Praca domowa Wybierz dowolny wiersz Brunona Jasieńskiego i wskaż w nim cechy poezji futurystycznej. Ćwiczenie 6 Wypisz z tekstu MAŃIFEST w sprawie natyhmiastowej futuryzacji żyća pięć fragmentów o funkcji impresywnej. Jakie zabiegi perswazyjne zastosował autor? Ćwiczenie 7 Bruno Jasieński w swym manifeście twierdzi, że „każdy może być artystą”. Jak rozumiesz to zdanie w kontekście całego manifestu? Napisz, czy zgadzasz się z Jasieńskim. Uzasadnij swoją odpowiedź. Ćwiczenie 8 Wciel się w rolę przeciwnika futurystów. Zredaguj 7-8 zdań w formie manifestu przeciwko sztuce futurystycznej. 醙 難 難 odwrócona klasa; ćwiczeń przedmiotowych; z użyciem komputera; dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda. Przebieg lekcji Przed lekcją: 1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj” oraz z zamieszczoną w e‐materiale prezentacją multimedialną. Faza wprowadzająca: 1. Nauczyciel wyświetla na tablicy dwa obrazy: np. zdjęcie samochodu marki Bugatti popularnego na początku XX wieku oraz zdjęcie rzeźby Nike z Samotraki. Nauczyciel prosi uczniów o wypowiedzi, w których uzasadnią, czy osiągnięcie techniki, jakim jest samochód widoczny na zdjęciu, można nazwać dziełem sztuki. Wypowiedzi uczniów nauczyciel podsumowuje cytatem z manifestu Marinettiego i podaje cel lekcji. „Samochód wyścigowy ze swoim pudłem zdobnym w wielkie rury podobne do wężów o ognistym oddechu... ryczący samochód, który zdaje się pędzić po taśmie karabinu maszynowego, jest piękniejszy od Nike z Samotraki”. Buga Type 41, 1929–1933 Źródło: domena publiczna. Nike z Samotraki, Paryż, Luwr Źródło: domena publiczna. Faza realizacyjna: 1. Uczniowie pracują w 4 zespołach zadaniowych: Grupa I. Porównuje postulaty polskich i włoskich futurystów. Uczniowie wykorzystują materiał z sekcji „Przeczytaj” oraz treści z prezentacji multimedialnej, wykonują polecenie 2 towarzyszące prezentacji oraz ćwiczenie 4 z sekcji „Sprawdź się”. Grupa II. Analizuje wiersz But w butonierce, korzysta z wprowadzenia do e‐materiału oraz slajdu 12 prezentacji multimedialnej. Uczniowie wykonują ćwiczenie 5 z sekcji „Sprawdź się”. Grupa III. Redaguje manifest negujący sztukę futurystyczną. Uczniowie korzystają z ćwiczenia 8 zamieszczonego w sekcji „Sprawdź się”. Grupa IV. Analizuje zamieszczone w prezentacji wiersze Tytusa Czyżewskiego: Ballada o Koci kelnerce, Lalka oraz wiersz Stanisława Młodożeńca W cyrku. Zadaniem zespołu jest udowodnienie akustyczności futurystycznych wierszy i prymatu brzmienia nad znaczeniem. Uczniowie przygotowują wypowiedź na temat eksperymentów słownych i gry językowej w wierszach. Grupa korzysta ze slajdów prezentacji multimedialnej 9, 10, 11 oraz z materiału sekcji „Przeczytaj”. Wszystkie grupy prezentują na forum klasy efekty swojej pracy. Uczniowie zadają pytania koleżankom i kolegom, jeśli w prezentacjach przygotowanych przez zespoły coś nie było dla nich jasne, lub proszą o uzupełnienie. Faza podsumowująca: 1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie podchodzili do tablicy i uzupełniali kolumny tabeli. W ten sposób podsumowują wiadomości zdobyte w czasie lekcji i porządkują swoją wiedzę o ugrupowaniach poetyckich dwudziestolecia międzywojennego. Ugrupowanie Przedstawiciele Tematy wierszy Język poetyckich wypowiedzi Futuryzm Skamander Awangarda Krakowska Praca domowa: 1. Nauczyciel formułuje polecenie pracy domowej do wyboru. a. Wybierz dowolny wiersz Brunona Jasieńskiego i wskaż w nim cechy poezji futurystycznej. b. Zinterpretuj wiersz Stanisława Młodożeńca XX wiek i udowodnij, że entuzjazm poety powodują osiągnięcia i wynalazki, dzięki którym można zapanować nad czasem i przestrzenią. Materiały pomocnicze: Artur Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu – główne teorie i programy literackie XX stulecia, Warszawa 1995. Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, H. Zaworska, wybór H. Zaworska, Kraków 1978. Wskazówki metodyczne