audyt wewnętrzny w finansach publicznych, Schematy z Prawo o finansach publicznych

Pobierz audyt wewnętrzny w finansach publicznych i więcej Schematy w PDF z Prawo o finansach publicznych tylko na Docsity! 06.03.2024 wykład nr 2 Plan prezentacji: Gmina-podmiot świadczący określony zakres zadań publicznych, Pojęcie audytu i jego charakterystyka w gminie, Obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w gminie, Audyt wewnętrzny w gminie – komórka wewnętrzna, Audytor jako osoba odpowiedzialna za audyt, zadania audytora, techniki prowadzenia zadania audytowego. Gmina – podstawowa jednostka samorządu terytorialnego. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej określa gminę jako podstawową jednostkę samorządu terytorialnego. Nakłada na gminę obowiązki, z których musi się wywiązać oraz wskazuje przysługujące jej przywileje. Do obowiązków gminy zaliczymy głównie wykonanie zadań własnych dotyczących zaspokajania ludzkich potrzeb, a także zadań zleconych przez państwo. Przywilejami gminy będzie głównie prawo do uzyskania dochodów publicznych potrzebnych do realizacji owych zadań, a także ustalenie wysokości podatków i opłat lokalnych. Dodatkowo zapisy w Konstytucji rozszerza ustawa o samorządzie gminnym. Według niej rada gminy uchwala statut, a jego wprowadzenie w życie i nadzór nad funkcjonowaniem gminy sprawuje wójt w gminach wiejskich, a w gminach miejskich burmistrz lub prezydent jako organy wykonawcze. Budżet – podstawa do realizacji zadań publicznych. Podstawą gospodarki finansowej gminy jest budżet, który jako akt prawny ustalany jest w formie uchwały budżetowej. Budżet jest planem finansowym gminy, który obejmuje przewidywane dochody i wydatki gminy związane z realizacją zadań publicznych. Zakres budżetu, jego planowanie, uchwalanie i wykonywanie ustala ustawa o finansach publicznych. Nadwyżka = jeżeli dochody przewyższają wydatki Gmina została powołana do realizacji potrzeb społeczności lokalnej. Realizuje te potrzeby .. W celu oceny ryzyka w poszczególnych obszarach działalności gminy na mocy ustawy o finansach publicznych, jednostki samorządu terytorialnego prowadzą audyt wewnętrzny. Jego założeniem jest usprawnienie działań jednostki, wspieranie kierownictwa w realizacji celów i zadań, poprzez systematyczną ocenę prowadzonej kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. W myśl ustawy o finansach publicznych dla większości jednostek samorządu terytorialnego zlecono wprowadzenie audytu wewnętrznego. Ustawodawca zobowiązał kierowników jednostek do powołania odrębnego stanowiska lub komórki audytu w ramach istniejących struktur organizacyjnych. Samorządy, które dysponują dużymi środkami publicznymi, muszą prowadzić w ramach wewnętrznego systemu kontroli audyt wewnętrzny. Powinien być on realizowany w myśl obowiązujących przepisów, przy wykorzystaniu odpowiednich metod jego prowadzenia. W przypadku audytu wewnętrznego, w samorządach ważne są dwa progi kwot łącznych określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z 24 czerwca 2006 r. w sprawie kwot, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych:  Środków publicznych gromadzonych w ciągu roku kalendarzowego, przekraczających 40 mln zł  Wydatków i rozchodów środków publicznych dokonywanych w ciągu roku kalendarzowego przekraczających 40 mln zł. OBOWIĄZEK PROWADZENIA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO: W przypadku przekroczenia jednego z wymienionych progów, obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego dotyczy samorządowych jednostek organizacyjnych zaliczanych do sektora finansów publicznych. Należą do nich następujące podmioty, jeżeli organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego:  Jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocniczych jednostek budżetowych  Fundusze celowe  Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej  Instytucje kultury  Inne samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonania zadań publicznych AUDYT WEWNĘTRZNY W GMINIE - KOMÓRKA WEWNĘTRZNA Znowelizowana ustawa o finansach publicznych w szczegółowy sposób określa zasady funkcjonowania audytu wewnętrznego w gminie. Daje ona możliwość swobody wyboru w gminie dla kierownika tej jednostki o podjęciu decyzji w sprawie tworzenia komórki audytu wewnętrznego. Jego funkcjonowanie w gminie jest bardzo przydatne- pozwala w dużym stopniu na m.in. ograniczenie ryzyka operacyjnego. Należy jednak zawsze mieć na względzie koszty funkcjonowania takiej komórki, natomiast w wprowadzeniu należy podjąć po przeprowadzeniu analizy zagrożeń „operacyjnych” dla jednostki. KTO SIĘ ZAJMUJE AUDYTEM? Jeżeli obowiązek prowadzenia audytu dotyczy gminnej jednostki organizacyjnej, zadania w tym zakresie może wykonywać audytor zatrudniony w urzędzie gminy. Podlega on bezpośrednio Wójtowi, który zapewnia odrębność wykonywania ustawowo określonych zadań. W celu zapewnienia niezależności audytora wewnętrznego, Wójt nie zezwala na uczestnictwo audytora w bezpośrednich działaniach związanych z zarządzaniem Urzędem. Audytor ma być zatrudniony na podstawie stosunku pracy (nie może być to np. umowa cywilno-prawna). Audytor przeprowadza audyt wewnętrzny w komórkach audytowanych na podstawie imiennego upoważnienia kierownika jednostki, po okazaniu legitymacji służbowej lub dowodu tożsamości. Czynności związanych z audytem wewnętrznym nie musi wykonywać jeden audytor. Kierownik jednostki może utworzyć komórkę audytu wewnętrznego, w której są zatrudnieni audytorzy i inne osoby. Wówczas kierownik powinien wyznaczyć audytora koordynującego działalność takiej komórki (art. 52 ustawa o finansach publicznych). W takiej komórce mogą być więc zatrudnione osoby niespełniające wymogów obowiązujących dla audytorów wewnętrznych. OBOWIĄZKI, UPRAWNIENIA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ AUDYTORA WEWNĘTRZNEGO Audytor wewnętrzny jest zobowiązany do przestrzegania Kodeksu Etyki i Standardów oraz postępowania w sposób wzbudzający zaufanie do audytu wewnętrznego. - Ocena systemów kontroli i ustalone mechanizmy kontroli wewnętrznej w stosunku do celów, ryzyka, praktyki i okoliczności, wyłaniając mocne i słabe strony systemu kontroli i oceniając prawidłowość rozwiązań stosowanych przez kierownictwo firmy - Ustalenie, czy systemy kontroli wewnętrznej są należycie wdrażane i czy działają na rzecz osiągania celów korporacyjnych i operacyjnych oraz ochrony przed istotnym ryzykiem - Formułuje opinie i raporty na temat poziomu kontroli, możliwości poprawy działania operacyjnego oraz podaje przykłady istotnych strat, błędów, nieprawidłowości lub zagrożeń - Proponuje rozsądne, praktyczne i efektywne kosztowo rozwiązania na rzecz wzmocnienia kontroli i rozwiązywania problemów. Głównym zadaniem audytora wewnętrznego jest systematyczna ocena kontroli zarządczej w kontekście adekwatności, efektywności i skuteczności zarządzania poszczególnymi obszarami działalności danej jednostki, na podstawie przeprowadzonego badania ich zgodności z przepisami prawa i wewnętrznymi procedurami. Na zakres pracy audytora wewnętrznego, zgodnie z obowiązującą ustawą o finansach publicznych, składa się obiektywne i niezależne zbadanie systemu zarządzania i kontroli zarządczej w jednostce oraz czynności doradcze mające na celu usprawnienie działania jednostki. Zadanie audytowe przydzielone do wykonania, które przed rozpoczęciem musi podpisać audytor, jest zatwierdzane przez kierownika audytu wewnętrznego. Przy realizacji zadania audytowego wyróżnia się kilka faz, które się na siebie nakładają, a podział na fazy ma raczej charakter umowny, porządkujący. Wyróżnia się fazę wstępną, główną oraz końcową. Najważniejsze czynności, które ma wykonać audytor przy realizacji zadania, są wymienione w programie audytu. Przeprowadzenie zadania audytowego można podzielić na następujące etapy: 1) Planowanie zadania audytowego: a) wstępny przegląd dokonywany w celu zapoznania się z ogólną organizacją, działaniem i mechanizmami kontroli występującymi w badanym obszarze oraz w celu uzgodnienia kryteriów oceny mechanizmów kontrolnych; b) narada otwierająca; c) przygotowanie programu zadania audytowego; 2) Czynności audytowe, w tym m.in.: a) wstępna ocena systemu kontroli, b) testowanie, c) stwierdzenie stanu istniejącego, d) wstępne wyniki audytu wewnętrznego, e) narada zamykająca; 3) Sporządzenie i przedstawienie sprawozdania z zadania audytowego; 4) Monitorowanie realizacji zaleceń; 5) Czynności sprawdzające. Profesjonalne przeprowadzenie zadania audytowego wymaga dokładnego i rzetelnego zaplanowania wszystkich czynności, które audytor zamierza wykonać podczas realizacji audytu. Zasady planowania zadań audytowych są określone zarówno w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010 r. w sprawie przeprowadzania i dokumentowania audytu wewnętrznego, jak i w Międzynarodowych Standardach Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego. Przy planowaniu zadania audytorzy wewnętrzni muszą pisemnie uzgodnić z kierownikami jednostek audytowanych cele, zakres, podział obowiązków i oczekiwania kierownictwa, a także - jeśli to potrzebne - oczekiwania innych zainteresowanych podmiotów. Prawidłowe przeprowadzenie czynności audytorskich pozwala kierownikowi jednostki uzyskać pewność, że wszystkie zachodzące w niej procesy przebiegają prawidłowo. To znaczy że:  cele jednostki są odpowiednio realizowane;  zasady i procedury wynikające z obowiązujących przepisów prawa są wdrażane, przestrzegane i wprowadzone przez kierownika jednostki;  przyjęty system kontroli zarządczej jest adekwatny i skuteczny, co umożliwia dokonanie prawidłowej oceny działalności jednostki. Niezależność i obiektywizm audytora, które wynikają z międzynarodowych standardów opracowanych przez IIA, a wdrożonych dla jednostek sektora finansów publicznych, wpływają na jakość i efektywność audytu. Jakość i efektywność audytu wewnętrznego uzależniona jest od czasu pracy poświęconego na wykonanie czynności wchodzących w jego zakres. Zalicza się do nich (Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 września 2015 r., art. 2): – czynności zapewniające, to znaczy działania podejmowane w celu dostarczenia niezależnej i obiektywnej oceny kontroli zarządczej, – czynności doradcze, prowadzące do wydania opinii mającej na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki, – czynności sprawdzające, czyli służące dokonaniu oceny sposobu wdrożenia i skuteczności zaleceń zrealizowanych przez podlegającą badaniu jednostkę Zadania zapewniające Zadania zapewniające – audyt wewnętrzny poprzez zadania zapewniające dokonuje oceny dowodów, w celu dostarczenia niezależnej opinii lub wniosków w odniesieniu do jednostek organizacyjnych w zakresie finansów, działalności operacyjnej, zgodności, bezpieczeństwa systemów lub innego obszaru działalności. Zakres zadań zapewniających określa plan audytu. W przypadku wystąpienia okoliczności obligujących przeprowadzenie zadania zapewniającego poza planem audytu, charakter zadania określa temat zadania zapewniającego / program zadania. Rozpoczynając realizację zadania zapewniającego, audytor wewnętrzny przeprowadza przegląd wstępny, polegający w szczególności na: 1) zapoznaniu się z celami i obszarem działalności jednostki, w którym zostanie zrealizowane zadanie; 2) dokonaniu identyfikacji i oceny ryzyka, po uwzględnieniu istniejących mechanizmów kontrolnych; 3) uzgodnieniu z audytowanym kryteriów oceny mechanizmów kontrolnych w obszarze działalności jednostki objętym zadaniem; w przypadku braku uzgodnienia kryteriów z audytowanym, audytor wewnętrzny uzgadnia je z kierownikiem jednostki. Po przeprowadzeniu przeglądu wstępnego audytor wewnętrzny przygotowuje program zadania zapewniającego, uwzględniając w szczególności:  wynik przeglądu wstępnego;  uwagi kierownika jednostki i audytowanego;  zasoby niezbędne do przeprowadzenia zadania, w tym ewentualną potrzebę uzyskania pomocy eksperta;  przewidywany czas trwania zadania. Program zadania zapewniającego W programie zadania zapewniającego audytor określa w szczególności: 1) temat zadania - temat zadania zapewniającego określany jest po przeprowadzeniu przeglądu wstępnego i powinien stanowić odpowiedź na zidentyfikowane i oszacowane ryzyka oraz słabości mechanizmów kontrolnych; 2) cel zadania - podobnie jak jego zakres, jest najważniejszym elementem programu. Cel zadania jest punktem wyjścia do wyznaczenia zakresu podmiotowego i przedmiotowego zadania, a następnie zaplanowania sposobu przeprowadzenia zadania tak, aby cel zadania został osiągnięty; 3) zakres podmiotowy i przedmiotowy zadania - zakres przedmiotowy zadania może obejmować obszar działalności lub jego część, lub też obejmować kilka obszarów działalności. Podobnie, zakres podmiotowy może obejmować jedną lub kilka komórek organizacyjnych w jednostce; 4) istotne ryzyka w obszarze działalności jednostki objętym zadaniem - istotne (najwyżej oszacowane) ryzyka są identyfikowane na podstawie dokonanej analizy i oceny ryzyka. Na nich audytor powinien koncentrować swoje działania; 5) sposób zrealizowania zadania, w szczególności opis doboru próby do badania oraz technik badania - audytor planując realizację zadania zapewniającego powinien określić sposób przeprowadzania zadania, np. wskazując, że będzie to badanie dokumentów, obserwacja, eksperyment, testy etc. Powinien także określić, czy badanie będzie przeprowadzone na całej populacji, czy i na jakiej próbie. Szczegółowość opisania sposobu przeprowadzania badania jest każdorazowo uzależniona od zakresu zadania 6) uzgodnione kryteria oceny - kryteria oceny mechanizmów kontrolnych powinny być na etapie przeglądu wstępnego, uzgodnione z kierownikiem komórki audytowanej, który posiada wiedzę, często unikalną, wynikającą zarówno z przepisów regulujących obszar działalności, z ich stosowania, jak również na temat wskaźników stosowanych do oceny skuteczności i efektywności działalności w badanym obszarze. 7) datę rozpoczęcia i zakończenia zadania - datą rozpoczęcia zadania zapewniającego jest data rozpoczęcia przeglądu wstępnego, natomiast datą zakończenia zadania jest ostatnia czynność podejmowana przez audytora w związku z realizacją zadania zapewniającego, np. przekazanie sprawozdania z zadania zapewniającego audytowanemu i kierownikowi jednostki. Zadanie zapewniające W wyniku czynności doradczych audytor może przedstawić propozycje dotyczące usprawnień funkcjonowania jednostki. Może także przedstawić stanowisko, komentarz, wnioski etc. Zawsze muszą one wynikać z przeprowadzonych badań. Burmistrz i/ lub kierownik komórki audytowanej na rzecz, której prowadzone były zadanie doradcze nie są związani wnioskami, zaleceniami lub opiniami dotyczącymi usprawnienia funkcjonowania jednostki, przedstawionymi przez audytora wewnętrznego. Czynności sprawdzające Audytor po upływie terminów realizacji zaleceń przeprowadza czynności sprawdzające. Czynności sprawdzające to podejmowane przez audytora wewnętrznego czynności służące dokonaniu oceny sposobu wdrożenia zaleceń i skuteczności zaleceń zrealizowanych przez audytowanych. Czynności sprawdzające są obligatoryjne i mają na celu przede wszystkim ocenę, czy wdrożone zalecenia przyniosły zakładany efekt, np. w postaci zmniejszenia ryzyka, usprawnienia działalności w obszarze poddanym audytowi, podniesienia efektywności działań w tym obszarze itd.  Informacja z czynności sprawdzających będzie istotnym elementem analizy ryzyka przeprowadzanej na potrzeby opracowania planu audytu w kolejnych okresach.  Obowiązkowy charakter czynności sprawdzających, które stanowią rodzaj ewaluacji działań audytu wewnętrznego, powinien przyczynić się do podniesienia jego efektywności. Po podjęciu decyzji co do konieczności wykonania działań sprawdzających - czy to na wniosek kierownika jednostki czy też na podstawie własnej analizy ryzyka obszaru poaudytowego należy się do takich działań przygotować. Audytor wewnętrzny powinien pisemnie udokumentować te działania już na początkowym etapie. Realizacja czynności sprawdzających powinna wynikać z poaudytowej analizy ryzyka (znaczenie wpływu danego ryzyka oraz prawdopodobieństwa realizacji zaleceń) bądź wniosku kierownictwa. Od takiego wniosku lub notatki należy rozpocząć dokumentowanie przedmiotowego procesu. Czynności sprawdzające jak każde inne działanie audytu powinny być należycie udokumentowane. Obowiązek taki nakłada Standard 2330 - Dokumentowanie informacji. Audytorzy wewnętrzni powinni dokumentować istotne informacje dla poparcia wniosków oraz wyników realizacji zadań. Przebieg i wynik czynności sprawdzających powinny być udokumentowane w postaci notatki informacyjnej będącej uproszczoną formą sprawozdania. Sposób dokumentacji oraz kwestie proceduralne są drugorzędne wobec celowości badania. Wcześniejsza analiza, przeprowadzona nawet w porozumieniu z kierownikiem jednostki, powinna być punktem wyjścia do określenia celu ponownego badania, technik, jakie należy zastosować, oraz zakresu weryfikacji. Dokumenty takie jak sprawozdanie z audytu oraz protokół z narady zamykającej, ewentualnie wnioski kierownika audytowanej komórki oraz pisemna dekretacja kierownika jednostki, co do sposobu, terminu oraz osób odpowiedzialnych za wdrożenie zaleceń dają podstawę do ustalenia spodziewanych rezultatów, jakie można zastać w badanej komórce. Tak przygotowany audytor będzie wiedział, jakie dokumenty, zachowania lub dowody fizyczne powinny wynikać z właściwej realizacji jego zaleceń, popartych przez szefa jednostki. Po dokonaniu obserwacji, przeglądzie dokumentów i rozmowie z kierownictwem audytor dokonuje oceny zrealizowanych czynności w poszczególnych obszarach ryzyka. Wdrożenie proponowanych reakcji na ryzyko powinno być należycie dokumentowane przez kierownictwo audytowanej komórki czy też osoby odpowiedzialne za badany proces. Od profesjonalnego osądu samego audytora zależy interpretacja przedstawionych wyjaśnień i ich ocena. Oczywiste jest, że im potencjalne ryzyko i szkoda dla jednostki większe, tym wnikliwiej powinno się podchodzić do zastanego stanu. Zakres dowodów realizacji zaleceń może się wahać od rozmowy telefonicznej, poprzez pisemne wyjaśnienia aż po wnikliwe obserwacje na miejscu i przyjęcie wyjaśnień kierownictwa wraz ze sporządzaniem kopii najważniejszych dokumentów. Naturalnie każde napotkane odstępstwo od spodziewanego stanu winno być wyjaśniane, analizowane i dokumentowane. Osoby odpowiedzialne za wdrożenie zaleceń powinny przedstawić wyjaśnienia zaległości w ich realizacji oraz przedstawić przewidywany termin ich wdrożenia bądź powody niemożności ich spełnienia. Proponowany system oceny postępu realizacji zaleceń wynikających z przeprowadzonego zadania audytowego:         Status realizacji zaleceń na dzień (data):  wdrożone  w trakcie (planowane ukończenie dnia)  planowane (rozpoczęcie dnia)  brak reakcji Dokumentacja dotycząca zadania audytowego służy dokumentowaniu przebiegu i wyników prowadzonych zadań audytowych. Obejmuje w szczególności: 1) program zadania zapewniającego; 2) sprawozdanie z zadania zapewniającego; 3) wynik czynności doradczych; 4) notatkę informacyjną z czynności sprawdzających; 5) dokumenty robocze: a) związane z przygotowaniem i realizacją zadania zapewniającego, b) związane z wykonywaniem czynności doradczych, c) dotyczące monitorowania realizacji zaleceń i przeprowadzania czynności sprawdzających. Podsumowanie: Audytor wewnętrzny nie uczestniczy w procesie zarządzania, ale poprzez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz realizację czynności doradczych, wspiera kadrę kierowniczą w realizacji celów i zadań. Audyt wewnętrzny pomaga w osiąganiu celów jednostek organizacyjnych poprzez systematyczne i zdyscyplinowane podejście do oceny i doskonalenia skuteczności procesów zarządzania ryzykiem, kontroli i ładu organizacyjnego. Audytor nie jest odpowiedzialny za procesy zarządzania ryzykiem i kontrolę zarządczą, ale poprzez ustalenia i zalecenia poczynione w wyniku przeprowadzenia audytu wewnętrznego, wspomaga kierownika we właściwej realizacji tych procesów. 20.03.2024 Standardy audytu wewnętrznego Audyt wewnętrzny – instrument, który w sposób aktywny, niezależny i obiektywny, ocenia efektywność działalności jednostki, systemu kontroli wewnętrznej, procesów zarządzania ryzykiem Organizacja audytu wewnętrznego na przykładzie jednostki = prezentacja na następny wykład Audyt wewnętrzny-instrument, który w sposób aktywny, niezależny i obiektywny ocenia efektywność działalności jednostki, systemu kontroli wewnętrznej, procesów zarządzania ryzkiem, zapewnia skuteczne prowadzenie wszelkich operacji i czynności organizacji, przynosi wartość dodaną poprzez ujawnienie braków i słabości oraz przez wskazanie sposobów podniesienia jakości pracy. Definicja Instytutu Audytorów Wewnętrznych - audyt wewnętrzny to niezależna działalność o charakterze zapewniającym i doradczym, prowadzona w celu wniesienia do organizacji wartości dodanej i usprawnienia jej funkcjonowania. Audyt wewnętrzny wspiera organizację w osiąganiu wytyczonych celów poprzez ocenę mającą poprawiać efektywność zarządzania ryzykiem, system kontroli oraz procesy zarządzania organizacją. Definicje audytu wewnętrznego zawarte są w trzech regulacjach ustawie o finansach publicznych, komunikacie Ministra Finansów z 12 grudnia 2016 w sprawie standardów audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych oraz w Międzynarodowych Standardach Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego. Historia standardów IIA sięga roku 1947, kiedy to wydany został ,,Zakres obowiązków audytu wewnętrznego" i poprawiany w latach następnych. W 1978 roku opublikowano Standardy profesjonalnej praktyki audytu znanych audytorom jako „czerwona księga". W związku ze zmieniającymi się warunkami równocześnie następowała ich aktualizacja. Główna zmiana standardów IIA nastąpiła w 2004 roku i pozwoliła ona audytorom pełnić również rolę doradczą. Standardy IIA są regularnie aktualizowane tak by odpowiadały na bieżące potrzeby zarówno organizacji jak i samych audytorów. Również w 2009 roku została wydana poprawka standardów, która wprowadziła istotne zmiany poprzez zamianę słów z ,,audytor wewnętrzny powinien" na ,,audytor wewnętrzny musi". Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych:- dział VI audyt wewnętrzny oraz koordynacja audytu w jednostkach sektora finansów publicznych. - ogół działań oceniających funkcjonowanie jednostki pod względem legalności, gospodarności, celowości, rzetelności, przejrzystości i jawności przez niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce. Standardy są zestawem obowiązkowych zasad, składającym się: -ze stwierdzeń, określających podstawowe wymogi wobec praktyki zawodowej audytu wewnętrznego i oceny skuteczności działań. Wymogi te stosowane są na całym świecie, na poziomie organizacyjnym i indywidualnym; -z interpretacji, wyjaśniających terminy lub pojęcia użyte w Standardach. Szczegółowy sposób i tryb prowadzenia audytu wewnętrznego na podstawie delegacji art. 285 uofp Minister Finansów wydał w drodze rozporządzenia. Treść rozporządzenia jest zgodna z Międzynarodowymi Standardami IIA Komunikat Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 12 grudnia 2016 r. w sprawie standardów audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych, Dz. Urz Min. Roz i Fin., poz. 28. Standardy sklasyfikowane i ponumerowane zostały wg poszczególnych serii. Standardy atrybutów należą do serii 1000 a działania w serii 2000 i następnie oznaczone literą A-dla działań zapewniających i C- dla działań doradczych. Następne podrozdziały opisują szczegółowo poszczególne standardy. Aktualnie obowiązujące standardy IIA w porównaniu do dawniej stosowanych standardów, które charakteryzowała znaczna szczegółowość ukazują znaczny postęp w stosunku do poprzednich wersji. Aby lepiej określić rolę i odpowiedzialność audytorów wewnętrznych standardy kończą się słownikiem terminów. Trzeci poziom organizacji audytu wewnętrznego w sektorze publicznym tworzą wskazane w Ustawie jednostki sektora finansów publicznych oraz jednostki samorządowe gromadzące znaczące środki publiczne bądź dokonujące znacznych wydatków publicznych. Prowadzenie audytu wewnętrznego w tych instytucjach jest wymogiem nałożonym przez ustawodawcę. Organem koordynujący ich działalność są poszczególni ministrowie oraz powołane przez nich komitety audytu. Podległość organizacyjna komórki audytu wewnętrznego Inną ważną kwestię w zakresie funkcjonowania audytu wewnętrznego w sektorze finansów publicznych stanowi usytuowanie audytora wewnętrznego, jak i komórki audytu wewnętrznego, w strukturze organizacyjnej jednostki. Na mocy ustawy o finansach publicznych, zobligowano instytucje tego sektora do zapewnienia komórkom audytu wewnętrznego niezależności organizacyjnej poprzez bezpośrednią podległość pod kierownika jednostki, w której ta komórka funkcjonuje. Działalnością komórki audytu wewnętrznego, zgodnie z Ustawą o finansach publicznych, koordynuje audytor wewnętrzny zatrudniony przez kierownika instytucji publicznej Struktura organizacyjna zaprezentowana na rysunku powinna funkcjonować w każdej instytucji sektora publicznego. W rzeczywistości organizacja i miejsce komórki audytu wewnętrznego, jak i samego audytora wewnętrznego w strukturze organizacyjnej jednostki jest zróżnicowana. Definicje audytu wewnętrznego zawarte są w trzech regulacjach ustawie o finansach publicznych, komunikacie Ministra Finansów z 12 grudnia 2016 w sprawie standardów audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych oraz w Międzynarodowych Standardach Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego. Historia standardów IIA sięga roku 1947, kiedy to wydany został ,,Zakres obowiązków audytu wewnętrznego" i poprawiany w latach następnych. W 1978 roku opublikowano Standardy profesjonalnej praktyki audytu znanych audytorom jako „czerwona księga". W związku ze zmieniającymi się warunkami równocześnie następowała ich aktualizacja. Główna zmiana standardów II A nastąpiła w 2004 roku i pozwoliła ona audytorom pełnić również rolę doradczą. Standardy II A są regularnie aktualizowane tak by odpowiadały na bieżące potrzeby zarówno organizacji jak i samych audytorów. Również w 2009 roku została wydana poprawka standardów, która wprowadziła istotne zmiany poprzez zamianę słów z ,,audytor wewnętrzny powinien" na ,,audytor wewnętrzny musi". Przepisy prawne regulujące funkcjonowanie audytu wewnętrznego ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017, poz. 2077 ze zm.), rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 września 2015 r. w sprawie audytu wewnętrznego oraz informacji o pracy i wynikach tego audytu (Dz. U. 2015, poz. 1480), ,,Standardów audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych - j.s.f.p), załącznik nr I do Komunikat Ministra Finansów z dnia z 12 grudnia 2016 r. (Dz. Urz. M. R i F. 2016, poz.28), ,,Kodeksu etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych" stanowiącego załącznik nr 2 do Komunikatu n Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2016 r. (Dz. Urz. M. F. 04.5.28), ,,Karty audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych" stanowiącej załącznik nr 3 do Komunikatu Ministra Finansów z 12 grudnia 2016 r. Podręcznika audytu wewnętrznego w administracji publicznej, Minister Finansów, marzec 2015 r. Zasady wdrażania kontroli finansowej i audytu, Minister Finansów _ Podległość organizacyjna komórki udytu wewnętrznego uje. Działalnos teo licznej INGE Międzynarodowe standardy praktyki zawodowej audytu wewnętrzne Dnia 12 grudnia 2016 r. Komunikatem Ministra Rozwoju Finansów zostały ogłoszone Międzynarodowe standardy praktyki zawodowej audytu wewnętrznego, jako standardy audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych. Wprowadzone Standardy miały:  dostarczyć wskazówek, jak przestrzegać obowiązkowych elementów Międzynarodowych ramowych zasad praktyki zawodowej;  wyznaczyć ramowe zasady wykonywania i upowszechniania szerokiego zakresu usług audytu wewnętrznego, przysparzających organizacji wartości dodanej;  stworzyć podstawę ocen działalności audytu wewnętrznego;  przyczynić się do usprawniania procesów i działalności operacyjnej organizacji. Standardy składają się z dwóch głównych kategorii: standardów atrybutów i standardów działania. Standardy atrybutów i działania dotyczą wszystkich usług audytu wewnętrznego. Standardy atrybutów Standardy atrybutów określają cechy organizacji i osób zajmujących się audytem wewnętrznym. 1000-Cel, uprawnienia i odpowiedzialność Cel, uprawnienia i odpowiedzialność audytu wewnętrznego muszą być formalnie określone w karcie audytu wewnętrznego oraz zgodne z Misją audytu wewnętrznego i obowiązkowymi elementami Międzynarodowych ramowych zasad praktyki zawodowej. Zarządzający audytem wewnętrznym musi okresowo przeglądać i w razie potrzeby aktualizować kartę audytu wewnętrznego. Musi też przedstawiać ją do zatwierdzenia kierownictwu wyższego szczebla i radzie. Karta audytu wewnętrznego to oficjalny dokument określający cel, uprawnienia i odpowiedzialność audytu wewnętrznego. Karta audytu ustala pozycję audytu wewnętrznego w strukturze organizacji, w tym charakter podległości funkcjonalnej między zarządzającym audytem wewnętrznym a radą, uprawnia do dostępu do danych, personelu i majątku rzeczowego w zakresie wymaganym do wykonywania zadań audytowych oraz określa zakres działania audytu wewnętrznego. Karta audytu wewnętrznego jest ostatecznie zatwierdzana przez radę. 1000.A1 Charakter usług musi być określony w karcie audytu wewnętrznego (usług świadczonych dla organizacji oraz jednostkom spoza organizacji). 1000.C1 Charakter usług doradczych musi być określony w karcie audytu wewnętrznego. 1010- Uznawanie Definicji audytu wewnętrznego, Kodeksu etyki i Standardów w karcie audytu wewnętrznego 1130-Naruszenie niezależności lub obiektywizmu W przypadku rzeczywistego lub domniemanego naruszenia niezależności lub obiektywizmu, wszelkie informacje na ten temat muszą zostać ujawnione odpowiednim osobom. Sposób ich ujawnienia zależy od charakteru naruszenia. 1130.A1 Audytorzy wewnętrzni muszą powstrzymać się od dokonywania oceny działalności za którą byli uprzednio odpowiedzialni. 1130.A2 Zadania dotyczące obszarów, za które odpowiada zarządzający audytem wewnętrznym muszą być nadzorowane przez osobę spoza audytu wewnętrznego. 1130.C1 Audytorzy wewnętrzni mogą świadczyć usługi doradcze także w zakresie działań operacyjnych, za które byli wcześniej odpowiedzialni. 1130.C2 Jeżeli w momencie wykonywania usługi doradczej może nastąpić ograniczenie niezależności lub obiektywizmu audytorów wewnętrznych, informacja ta musi zostać ujawniona zleceniodawcy przed podjęciem się zadania. 1200-Biegłość i należyta staranność zawodowa Zadania muszą być wykonywane przez audytorów wewnętrznych z biegłością i należytą starannością zawodową. 1210-Biegłość Audytorzy wewnętrzni muszą posiadać wiedzę, umiejętności i inne kompetencje potrzebne do wykonywania ich indywidualnych obowiązków. Audyt wewnętrzny jako zespół musi posiadać lub zdobyć wiedzę, umiejętności i inne kompetencje niezbędne do wykonywania jego obowiązków. Biegłość to ogólne określenie odnoszące się do wiedzy, umiejętności i innych kompetencji wymaganych od audytorów wewnętrznych, aby mogli skutecznie wykonywać swoje obowiązki. Oznacza m.in. znajomość obecnych działań, trendów, pojawiających się zagadnień, co jest konieczne, by służyć radą i przedstawiać dobre zalecenia. Zachęca się audytorów wewnętrznych do potwierdzenia biegłości poprzez zdobywanie odpowiednich dyplomów zawodowych i innych potwierdzeń kwalifikacji, takich jak tytuł Dyplomowanego Audytora Wewnętrznego (CIA) i inne tytuły oferowane przez Instytut Audytorów Wewnętrznych oraz inne odpowiednie organizacje zawodowe. 1220-Należyta staranność zawodowa Audytorzy wewnętrzni muszą wykazywać się starannością i umiejętnościami, jakich oczekuje się od odpowiednio rozważnego i kompetentnego audytora wewnętrznego. Należyta staranność zawodowa nie oznacza nieomylności. Realizując zadanie doradcze audytorzy wewnętrzni muszą postępować z należytą starannością zawodową, uwzględniając:  potrzeby i oczekiwania zleceniodawców, przede wszystkim co do charakteru zadania, terminu wykonania i sposobu informowania o wynikach:  względną złożoność i zakres prac niezbędnych do osiągnięcia celów zadania;  koszt realizacji zadania doradczego w porównaniu z potencjalnymi korzyściami. Audytorzy wewnętrzni muszą działać z należytą starannością zawodową, uwzględniając  zakres pracy niezbędny do osiągnięcia celów zadania;  względną złożoność, istotność oraz znaczenie spraw, do których stosowane są procedury zapewniające:  adekwatność i skuteczność procesów: kształtujących ład organizacyjny, zarządzania ryzykiem i kontroli;  prawdopodobieństwo wystąpienia istotnych błędów, oszustw lub niezgodności;  koszt realizacji zadania zapewniającego w porównaniu z potencjalnymi korzyściami 1310-Wymagania dotyczące programu zapewnienia i poprawy jakości Program zapewnienia i poprawy jakości musi uwzględniać zarówno oceny wewnętrzne, jak i zewnętrzne. 1311-Oceny wewnętrzne Oceny wewnętrzne muszą obejmować:  bieżące monitorowanie działalności audytu wewnętrznego;  okresowe samooceny lub oceny przeprowadzane przez inne osoby - w ramach organizacji - posiadające wystarczającą znajomość praktyki audytu wewnętrznego. Bieżące monitorowanie jest integralną częścią codziennego nadzoru, przeglądu i pomiaru działalności audytu wewnętrznego. Jest też nieodłączną częścią codziennych zasad i praktyki zarządzania audytem wewnętrznym. Wykorzystuje procesy, narzędzia i informacje konieczne do oceny zgodności z Kodeksem etyki i Standardami. Okresowe oceny służą do oceny zgodności z Kodeksem etyki i Standardami. Wystarczająca znajomość praktyki audytu wewnętrznego wymaga co najmniej zrozumienia wszystkich elementów Międzynarodowych ramowych zasad praktyki zawodowej. 1312-Oceny zewnętrzne Oceny zewnętrzne muszą być przeprowadzane co najmniej raz na pięć lat przez wykwalifikowaną, niezależną osobę lub zespół spoza organizacji. Zarządzający audytem wewnętrznym musi omówić z radą: formę i częstotliwość oceny zewnętrznej; kwalifikacje i niezależność osoby lub zespołu oceniającego, w tym wszelkie potencjalne konflikty interesów. Wykwalifikowana osoba lub zespół oceniający posiadają kompetencje w dwóch obszarach: praktyce audytu wewnętrznego i procesie oceny zewnętrznej. Kompetencje mogą wynikać z połączenia doświadczenia i wiedzy teoretycznej. Doświadczenie zdobyte w organizacjach podobnych pod względem wielkości, złożoności, specyfiki i sektora lub branży jest cenniejsze niż doświadczenie zdobyte w innych organizacjach. W przypadku zespołu oceniającego nie każdy członek musi posiadać wszystkie kompetencje: wykwalifikowany jest zespół jako całość. Oceniając, czy dana osoba lub zespół posiadają wystarczające kompetencje by uznać ich za wykwalifikowanych, zarządzający audytem wewnętrznym posługuje się zawodowym osądem. Niezależność osoby lub zespołu oceniającego oznacza, że nie występuje rzeczywisty lub domniemany konflikt interesów i osoby te nie są częścią, ani nie pozostają pod kontrolą organizacji, której audyt wewnętrzny jest oceniany. W celu ograniczenia rzeczywistego lub domniemanego konfliktu interesów, zarządzający audytem wewnętrznym powinien zachęcać radę do nadzorowania oceny zewnętrznej. 1320- Sprawozdawczość dotycząca programu zapewnienia i poprawy jakości Zarządzający audytem wewnętrznym musi przekazać kierownictwu wyższego szczebla i radzie wyniki programu zapewnienia i poprawy jakości. Ujawnieniu powinny podlegać:  zakres i częstotliwość ocen zewnętrznych i wewnętrznych;  kwalifikacje i niezależność osoby lub zespołu oceniającego, włączając w to potencjalny konflikt interesów;  wnioski osób dokonujących oceny;  plany działań naprawczych. Forma, zawartość i częstotliwość informowania o wynikach programu zapewnienia i poprawy jakości są ustalane w drodze dyskusji z kierownictwem wyższego szczebla i radą. Uwzględniają opisane w karcie audytu obowiązki audytu wewnętrznego i zarządzającego audytem wewnętrznym. W celu poinformowania kierownictwa wyższego szczebla i rady o zgodności z Kodeksem etyki i Standardami, wyniki zewnętrznej oraz okresowej wewnętrznej oceny są przekazywane po zakończeniu procesu oceny, natomiast wyniki bieżącego monitorowania - co najmniej raz na rok. Wyniki zawierają ocenę stopnia zgodności wydaną przez osobę lub zespół oceniający. 1321- Użycie formuły ,,zgodny z Międzynarodowymi standardami praktyki zawodowej audytu wewnętrznego" Stwierdzenie, że audyt wewnętrzny funkcjonuje zgodnie z Międzynarodowymi standardami praktyki zawodowej audytu wewnętrznego jest uzasadnione tylko wtedy, gdy wyniki programu zapewnienia i poprawy jakości potwierdzają ten stan. Audyt wewnętrzny funkcjonuje zgodnie z Kodeksem etyki i ze Standardami wtedy, gdy osiąga rezultaty w nich opisane. Wyniki programu zapewnienia i poprawy jakości obejmują zarówno oceny wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Wszystkie działania audytu wewnętrznego będą objęte wynikami ocen wewnętrznych. Działania audytu wewnętrznego wykonywane od co najmniej pięciu lat będą objęte także wynikami ocen zewnętrznych.