Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Badanie neuropsychologiczne pacjentów z przejściową ..., Egzaminy z Psychiatria

Pojęcie „przejściowa amnezja globalna” (transient global amnesia, TGA, prze- ... amnezję następczą dotyczącą zarówno materiału werbalnego, ...

Typologia: Egzaminy

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Irena85
Irena85 🇵🇱

4.7

(88)

302 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Badanie neuropsychologiczne pacjentów z przejściową ... i więcej Egzaminy w PDF z Psychiatria tylko na Docsity! Psychiatria Polska 2010, tom XLIV, numer 3 strony 361–370 Badanie neuropsychologiczne pacjentów z przejściową amnezją globalną Neuropsychological examination among patients suffering from transient global amnesia Monika Talarowska, Antoni Florkowski , Krzysztof Zboralski , Piotr Gałecki Klinika Psychiatrii Dorosłych UM w Łodzi Kierownik: prof. dr hab. n. med. A. Florkowski Summary Transient global amnesia (TGA) is a temporary disease with an unexplained aetiology. The clinical picture of TGA is characterised by retrograde amnesia (spanning from several days to several years), anterograde amnesia (from few to several hours, most often from 4 to 8), significant disorientation with respect to time (about 50% of the patients) and place (above 90% patients), preserved auto-orientation and preserved ability to recognise other people. The onset of transient global amnesia is sudden and unpredictable. Memory impairments in TGA are unspecific and they are not limited to one single sense or to one given type of material. In TGA there is a lack of comorbid neurological symptoms. Among 10-20% patients after one TGA episode there is a possibility of a next one. Among the risk factors of transient global amnesia we can distinguish biological and psychological variables. The aim of the study is to present symptoms and aetiology of TGA and to show several neuropsychological methods which can be used in differential diagnosis. Słowa klucze: przejściowa amnezja globalna, funkcjonowanie poznawcze, badanie neuropsychologiczne Key words: transient global amnesia, cognitive functions, neuropsychological examination Obraz kliniczny przejściowej amnezji globalnej Pojęcie „przejściowa amnezja globalna” (transient global amnesia, TGA, prze- mijająca niepamięć całkowita) zostało pierwszy raz wprowadzone przez Fishera i Adamsa w 1964 r. [1] na określenie zaburzeń, które opisali kilka lat wcześniej (1956 r.) Guyotat i Courjon [za: 2]. TGA najczęściej obserwowana jest u osób pomiędzy 50 a 80 r.ż. (ze średnią 61–62 lata). Zachorowalność jest zbliżona wśród mężczyzn i ko- biet, z nieznaczną przewagą liczebną drugiej z wymienionych grup [2]. W literaturze opisywane są przypadki TGA występujące u znacznie młodszych pacjentów, w tym Monika Talarowska i wsp.362 nawet u dzieci (w tej grupie należy liczyć się z poważnym ryzykiem padaczki) [3, 4]. TGA ma charakter przemijający, zazwyczaj rozpoczyna się w godzinach porannych lub dopołudniowych [2]. Luka pamięciowa ma charakter amnezji wstecznej (dotyczy czasu od kilku dni do kilku lat, w miarę wycofywania się dezorientacji i amnezji następczej skraca się okres niepamięci wstecznej, obejmując tylko czas trwania samego napadu) i następczej (obejmuje przedział czasu od kilku do kilkunastu godzin, najczęściej od 4 do 8, pacjent nie jest w stanie zapamiętać żadnych nowych informacji). Opisanym objawom towarzyszy również znaczna dezorientacja co do czasu (ponad 90% pa- cjentów) i miejsca (około 50% chorych). Orientacja autopsychiczna i rozpoznawanie innych osób jest zachowane. Pacjent powtarza wielokrotnie te same pytania w celu zorientowania się w sytuacji („Gdzie jestem?”, „Co się ze mną dzieje?”) [5]. Początek TGA jest nagły i niemożliwy do przewidzenia. Zaburzenia pamięci obec- ne w TGA mają niespecyficzny charakter, nie są ograniczone do jednej modalności zmysłowej czy jednego rodzaju materiału. Nie obserwuje się również współtowa- rzyszących objawów neurologicznych [6]. Atakom często towarzyszą bóle i zawroty głowy oraz nudności [2]. U 10–20% pacjentów po przebytym TGA wystąpi kolejny epizod niepamięci [7]. Etiologia TGA Pierwsze hipotezy próbujące wytłumaczyć zjawisko TGA doszukiwały się jej przy- czyn w zaburzeniu krążenia mózgowego (etiologia naczyniowa). Zgodnie z nimi TGA jest spowodowana niewydolnością krążenia podstawno-kręgowego, w obrębie dolno- -przyśrodkowych części płatów skroniowych (jednego lub obu), wzgórza i prążkowia [8]. Zwiększenie się ciśnienia w układzie żył szyjnych może spowodować zmniejszenie przepływu mózgowego oraz niedokrwienie obszarów odpowiedzialnych za pamięć [9]. Schreiber i wsp. [10] stwierdzili częstsze występowanie niewydolności aparatu zastawkowego żyły szyjnej wewnętrznej w grupie po incydencie TGA w porównaniu z grupą kontrolną. Istnieje również teoria zakrzepowo-zatorowa traktująca epizod TGA jako odmianę przemijających ataków niedokrwiennych (transient ischemic attacs, TIA) [11]. Zdaniem Lin i wsp. [12] TGA towarzyszą zawały w obrębie unaczynienia tętnicy mózgu tylnej i tętnicy przeszywającej wzgórza. Zdaniem Fishera [13], u podłoża TGA leżą nie przyczyny naczyniowe, a krótkotrwały napad padaczkowy. Zależność ta nie została jednak potwierdzona [14, 15, 16]. Kolejna grupa teorii poszukuje źródeł TGA w napadach bólów migrenowych – skurcz gałęzi tętnic kręgowo-podstawnych o me- chanizmie migrenowym [11] (zaburzenia osobowości oraz bóle migrenowe częściej pojawiają się u kobiet, czym tłumaczy się większe rozpowszechnienie TGA w tej grupie pacjentów [17]). Ponadto, zastosowanie obrazowania dyfuzyjnego rezonansu magnetycznego (DWI, diffusion-weighted imaging) pozwoliło stwierdzić niepra- widłowości w obszarze hipokampa i wzgórza utrzymujące się przez kilka godzin od rozpoczęcia TGA [18, 19]. Zmiany patologiczne są obserwowane przede wszystkim w górnej, bocznej części hipokampa (w okolicach regionu CA1, szczególnie podatnego na niedokrwienie i niedotlenienie) [20, 21]. Opisywane nieprawidłowości mogą być wynikiem zatoru żylnego [22], zmian w metabolizmie kwasu glutaminowego (neuro- 365Przejściowa amnezja globalna (przedział czasu, przez jaki informacje są przechowywane w pamięci) oraz wierność pamięci (stopień jej dokładności). W ocenie funkcji poznawczych pacjentów z TGA, poza standardowym wywiadem dotyczącym danych biograficznych, przydatne mogą być następujące metody diagnostyczne: • Krzywa Uczenia się Łurii, Test Słuchowo-Werbalnego Uczenia się Reya (AVTL, Auditory-Verbal Learning Test) – za ich pomocą bada się pamięć słuchową, zarówno bezpośrednią, jak i odroczoną oraz efektywność procesów uczenia się słuchowego [34, 35]. • Test Pamięci Wzrokowej Bentona (BVRT, Benton Visual Retention Test), Test Pamięci Figur Geometrycznych Graham–Kendall (Graham–Kendall Memory-For- Designs Test), Test Figury Złożonej Reya–Osterrietha – służą do oceny wzrokowej pamięci krótkotrwałej i odroczonej oraz sprawności koordynacji wzrokowo- -ruchowej [36, 37, 38]. • Skala Pamięci Choynowskiego (oparta na Wechsler Memory Scale) – poszcze- gólne podtesty skali pozwalają na ocenę wzrokowo-przestrzennej oraz werbalno- -słuchowej pamięci bezpośredniej i odroczonej [39, 40]. • Wiadomości oraz Powtarzanie Cyfr (wprost i wspak ze Skali Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych, WAIS-R (PL), Wechsler Adult Intelligence Scale – Revised) – pomagają ocenić werbalną pamięć bezpośrednią i odroczoną [41]. • Zestaw prób do badania procesów poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu (W. Łuckiego) – wybrane próby pozwalają na ocenę zapamiętywania obrazków oraz sensownych i bezsensownych słów, czyli pamięci wzrokowej i słuchowej [42]. • Test Łączenia Punktów Reitana A i B (TMT, Trail Making Test A & B) – za pomocą części A bada się szybkość psychomotoryczną, sprawność koordynacji wzrokowo-ruchowej, natomiast część B, poza wymienionymi, służy do oceny wzrokowo-przestrzennej pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych oraz zdol- ności przełączania się na nowe kryterium działania po wyuczeniu się jednej zasady reagowania [43, 44]. • Test Stroopa (Stroop Color-Word Interference Test) – jest testem przeznaczonym do badania werbalnej pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych (test ten nie ma polskiej standaryzacji, może być jednak stosowany jako próba kliniczna) [45, 46]. • Próba Fluencji Słownej wg Łuckiego (Verbal Fluency Test) – służą do oceny zdol- ności tworzenia i płynnego wypowiadania słów zgodnie z zaleconym kryterium [42, 47]. Przeprowadzając ocenę funkcjonowania poznawczego pacjentów z TGA, należy mieć na uwadze, iż dysfunkcje dotyczą przede wszystkim pamięci deklaratywnej, głównie epizodycznej, przy prawidłowo przebiegających procesach pamięci operacyj- nej i proceduralnej (niedeklaratywnej). Pamięć deklaratywna ma charakter jawny, jej treści mogą zostać uświadomione i zwerbalizowane. Odnosi się ona do obiektów, ich właściwości, faktów i zależności pomiędzy nimi lub też do zdarzeń. Obejmuje pamięć epizodyczną i semantyczną. Pamięć epizodyczna to pamięć zdarzeń z własnego życia w powiązaniu z zapamiętywaniem miejsc i czasu wydarzeń, związków czasowych i emocjonalnych pomiędzy różnymi zdarzeniami – występuje tylko u człowieka; Monika Talarowska i wsp.366 pamięć semantyczna obejmuje wiedzę dotyczącą pojęć, reguł, zasad, prawidłowości i umiejętności. Pamięć niedeklaratywna ma natomiast charakter utajony, niejawny. Jednym z jej rodzajów jest pamięć proceduralna, zawierająca informacje dotyczące spo- sobu wykonania pewnych czynności w dokładnie określonym kontekście sytuacyjnym [48]. Pamięć krótkotrwała – pozwalająca na przechowywanie przez krótki czas infor- macji potrzebnych do wykonywania aktualnego zadania oraz dotyczących kryteriów czynności wykonywanych w danym momencie – nazywana jest pamięcią operacyjną. Pozwala ona na włączanie danych istotnych z punktu widzenia rozwiązywanego prob- lemu, a pomijanie innych. Informacje te są przechowywane i odświeżane tak długo, jak to jest potrzebne, i odpowiednio uruchamiane zależnie od wymogów sytuacji. Ten rodzaj pamięci odgrywa istotną rolę w organizacji złożonych funkcji poznawczych, procesach adaptacyjnych, plastyczności psychicznej i świadomości [49, 50]. Podsumowanie Przebieg TGA jest łagodny. U osób, które przebyły epizod przejściowej amnezji globalnej, nie stwierdza się zwiększonego ryzyka chorób naczyniowych mózgu, ani wyraźnego skrócenia oczekiwanej długości życia w porównaniu z populacją ogólną [11]. TGA należy różnicować z amnezją psychogenną, ostrymi zaburzeniami świado- mości przebiegającymi z nieprawidłową orientacją i upośledzeniem pamięci, symulacją oraz zaburzeniami pozorowanymi (w tabeli 1 przedstawiono różnice pomiędzy TGA a niepamięcią psychogenną) [9]. Pomimo że charakter TGA jest przemijający i krót- kotrwały, w miarę możliwości należy otoczyć pacjenta opieką psychologiczną i psy- choterapeutyczną (ze względu na nieprzewidywalny i niekontrolowany przez chorego przebieg zaburzeń pamięci). Szczegółowe badanie neuropsychologiczne w przypadku pacjentów z TGA nie tylko wspomaga diagnostykę, ale stanowi najbardziej skuteczny sposób poznania sprawności poznawczej chorego. Rodzinie pacjenta również należy zapewnić wsparcie psychologa oraz dokładnie wyjaśnić przebieg zaburzenia. Tabela 1. Różnice pomiędzy przejściową amnezją globalną a amnezją psychogenną [51] Przejściowa amnezja globalna Amnezja psychogenna Zachowane poczucie własnej tożsamości. Brak zdolności zapamiętywania. Niepamięć nieselektywna. Zmiany nasilenia zaburzeń pamięci w czasie. Rzadko występuje obniżenie nastroju i lęk. Niepamięć może być powodem cierpienia. Często u osób między 50 a 70 r.ż. Utrata poczucia własnej tożsamości. Zachowana zdolność zapamiętywania nowych informacji. Niepamięć selektywna. Brak zmian nasilenia zaburzeń pamięci w czasie. Często występuje obniżenie nastroju i lęk. Obojętny stosunek do zaburzeń. Często u osób między 20 a 40 r.ż. Нейропсихологические исследования пациентов с переходящей общей амнезией Содержание Переходящая общая амнезия является кратковременным нарушением с невыясненной этиологией. Этот тип амнезии харктеризуетя забывчивостью с картиной ретроградной амнезии (относится ко времени от нескольких дней до нескольких лет). Далее охватывает временный промежуток от нескольких и более длительных часов, чаще всего от 4 до 8. Присутствует 367Przejściowa amnezja globalna при этом значительная дезориентация относительно времени симптома (более 90% больных) и места (около 50% пациентов) при сохраненной ориентации собственного психического состояния и способности узнавания иных людей. Начало переходящей обшей амнезии и его неожиданность трудная для ее определения. Нарушения памяти в общей амнезии имеют неспецифической характер, не ограничиваются до одной модальности мышления, или не одного типа материала. При этом, нет также сопутствующих неврологических симптомов. У 10–20% пациентов после перенесенного эпизода амнезии появляется такой последующий эпизод. Среди факиоров риска переходящей общей амнезии выделяются влияния биологического воздействия, как и психологического. Заданием настоящей работы является показание симптоматологии и этиологии переходящей обшей амнезии и описание психологических диагностических пособий, которые могут быть использованы в дифференциальной диагностике. Neuropsychologische Untersuchung der Patienten mit der Transzenten Globalen Amnesie Zusammenfassung Transzente Globale Amnesie (amnestische Episode, TGA, transient global amnesia) ist eine vorübergehende Störung von ungeklärter Ätiologie. Sie charakterisiert sich mit einer Gedächtnislücke (sie betrifft die Zeit von einigen Tagen bis einigen Jahren) oder einige Stunden, meistens von 4 bis 8 Stunden, einer großen Desorientierung zur Zeit (über 90% der Kranken) und zum Ort (ca. 50% der Patienten), bei der entsprechenden Orientierung und Fähigkeit, andere Personen zu erkennen. Die transzente globale Amnesie kommt abrupt und ist unvorsehbar. Die Gedächtnisstörungen in TGA sind vom nicht spezifischen Charakter, sie beschränken sich nicht auf eine Sinnesmodalität oder eine Materialart. Man beobachtet auch keine komorbiden neurologischen Symptome. Bei 10-20% der Patienten tritt nach einer TGA-Episode die folgende Episode auf. Unter den Risikofaktoren der transzenten globalen Amnesie nennt man sowohl die biologischen als auch die psychologischen Faktoren. Das Ziel der Studie ist die Beschreibung der Symptomatologie und Ätiologie der TGA und die Beschreibung der psychologischen diagnostischen Mittel, die in der Diagnostik behilflich sein können. L’examen neuropsychologique des patients souffrant de l’amnésie globale transitoire (AGT) Résumé L’amnésie globale transitoire (AGT - transient global amnesia-TGA) est le trouble de courte durée dont l’étiologie reste inconnue. Elle se caractérise par l’amnésie rétrograde (elle concerne la période de quelques jours ou de quelques années) et par l’amnésie antérograde (elle concerne le délai de quelques heures, le plus souvent de 4 à 8 heures) ainsi que par la désorientation importante concernant le temps (90% de patients) et le lieu (50% de patients) en gardant pourtant l’orientation auto-psychique et la possibilité de reconnaître les autres personnes. Le début de l’amnésie globale transitoire est subite et impossible à prévoir. Les troubles de la mémoire sont aspécifiques, ils ne se limitent pas à un sens ou à une matière. On n’y observe non plus des symptômes neurologiques accompagnants. Chez 10-20% de patients après l’épisode d’AGT on observe l’épisode successif. Comme les facteurs de risque de cette amnésie on énumère les facteurs biologiques et psychiques. Ce travail essaie de présenter les symptômes et l’étiologie d’AGT ainsi que ses méthodes diagnostiques. Piśmiennictwo 1. Fisher CM, Adams RD. Transient global amnesia. Acta Neurol. Scand. 1964; 40: 1–83. 2. Quinette P, Guillery-Girard B, Dayan J, de la Sayette V, Marquis S, Viader F, Desgranges B, Eustache F. What does transient global amnesia really mean? Review of the literature and thorough study of 142 cases. Brain 2006; 129: 1640–1658. 3. Sebastiani G, Simó M, Nebot C, Luaces Cubells M, Pineda Marfá1 JJ, García García J. La amnesia global transitoria: entidad infrecuente en la infancia. Acta Pediatr. Esp. 2007; 65: 409–412.