Bankowość i finanse - Notatki - Bankowość, Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Bankowość i finanse - Notatki - Bankowość i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!

Bankowość i finanse WSTiH 2008

LITERATURA (podręczniki)

• J. Kukulski, J. Pluta - karty płatnicze-teoria i praktyka, 1988
• L. Stecki - karty kredytowe, 1988
• A. Bursy karty płatnicze- przewodniki finansowe
• J. Głudowski, J. Szmbelańczyk bankowość (podręcznik dla studentów), 1999 r.
• L. Oręziak, B. Pietrzak bankowość na świecie i w Polsce, 2001
• E. Pietrzak, M. Markiewicz finanse, bankowość i rynki finansowe
• W. L. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński banki, rynek, operacje, polityka
• S. Owsiak finanse publiczne, teoria i praktyka CZASOPISMA Banki i Kredyty, NBP miesięcznik Bank miesięcznik Gazeta Bankowa tygodnik

I. HISTORIA POWSTANIA KART PŁATNICZYCH

KARTY PŁATNICZE

1894 USA Hotel Credit Letter Company, 1917 USA Metalowe karty firmowe Smart& Roebuck 1959 USA Rozliczeniowe karty Diners Club 1951 USA Karty o charakterze rozliczeniowym Franklin National Bank 1958 USA American Express 1958 USA Karty kredytowe - Bank Americard emitowane przez Bank of America 60-te JAPONIA Japaneese Credit Bureau - JCB60-te UK Barday Card emitowane przez Barday Bank 70-te Utworzenie sieci akceptacji kart VISA 80-te USA Zmiana Master Charge na Master Card W POLSCE: 70-te, 80-teAkceptacja kart cudzoziemców Orbis, PLL Lot, Pewer, Baltona 90-te Akceptacja kart sieci lokalnych i międzynarodowych EC/MC, Visa, Diners Club, JCB, AmEx, Polcard, Bisiners Główne systemy kart płatniczych:

• Diners Club
• VISA International
• EuroCard /MasterCard
• American Express
• JCBSystem

Diners Club system powstał w 1950 r. wejście na rynek wschodnioeuropejski 1969 system stanowi własności Citibank od 1990 w systemie emitowane są głównie karty typu charge system funkcjonuje w wersji lokalnej i międzynarodowe karta DC jest kartą elitarną dla bogatych klientów VISA International 1958 - Americard wydana przez Bank of America 1960 - liczba wydanych kart przekracza 1 mln 1966 - powstanie BSC (Bank Americard Service Corporation) 1970 - przyłączenie do system znacznej liczby banków amerykańskich 1974 - powstanie IBANCO 1977 - przekształcenie IBANCO w VISA International 1996 - wydanie 500 mln kart (54% kart na świecie) System EuroCard/ MasterCard 60-te utworzenie przez kalifornijskie banki CBCA, w celu wydania własnej larty 1974 wchłonięcie brytyjskiego systemu Access 1979 zmiana nazwy MasterCharge na MasterCard 1979 - wejście na rynki europejskie - połączenie ze szwedzkim systemem Eurocard 1988 wprowadzenie Eurocard/Mastercard 1985 powstanie pierwszej karty typu business 1988 ekspansja systemu BC/MC w Chinach 1989 podbój rynku rosyjskiego 1992 powstanie organizacj Europay International 1996 BC American Express jest to karta tyou klubowego wyemitowana przez biuro podróży 1958 emisja zielonej karty AmEx funkcjonującej jako karta T&F lata 60- te emisja kart na większą skalęRodzaje kart American Express: Zielona karta AmEx

• typ podstawowy dla nowych członków Złata karta AmEx dla stałych klientów posiadających nienaganną opinie Platynowa dla wybitnych osobistości Optima wydawana w 3 powyższych kolorach Corporate w kolorze zielonym dla pracowników firm jako klientów służbowych Karta AmEx dla ludzi zamożnych System JCB jest to jeden z najmłodszych globalnych systemów kart płatniczych funkcjonujący na rynku karta system JCV jest kartą T&F system ten zaczął być rozpowszechniany w innych krajach świata od roku 198 Podział kart według kryterium funkcji:

Karty płatnicze: karty bankowe karty niebankowe

transakcji Karty wstępnie płacone (przedpłacone) - Visa Cash- Mondex (Master Card)- Clip-Proton Klasyfikacja kart według kryterium technologii karty z paskiem magnetycznym mało odporne na zakłócenia elektrostatyczne I magnetyczne łatwe do podrobienia mała pojemność informacji karty mikroprocesorowe odporne na zakłócenia pól elektromagnetycznych i temperatury średnia pojemność informacji wysoki standard zabezpieczeń uniwersalność karty wirtualne nie istnieją fizycznie umożliwiają przeprowadzenie transakcji przez Internet karty bezstykowe (mikroprocesowe) duża odporność za za zakłócenia realizacja transakcji na niewielkie kwoty ( 50 zł, bez podawania PIN-u) wielofunkcyjneInne kategorie kart:- karty wypukłe oraz płaskie

• karty lojalnościowe (loyality cards)- umożliwiają zbieranie punktów wymuszonych na nagrody
• karty co - bradowe (co - branded cards)- wydawane we współpracy z firmami komercyjnymi (sieci sklepów czy supermarketów). Na karcie znajduję się logo banku i logo formy.
• karty wydawane we współpracy z organizacjami klubowymi (Afinity cards)
• są oznaką prestiżu i podkreślenia związków z organizacją klubową
• kary wydawane ze współpracy z organizacjami społecznymi ( charity cards)
• mają za zadanie wspierać określone cele charytatywne, część z dochodu związanego z obrotem kartowym przeznaczony jest na cel charytatywny Zalety stosowania kart płatniczych:
• wygoda
• prostota
• bezpieczeństwo
• łatwy dostęp do pieniędzy dla posiadacza karty
• wiarygodność
• wyższa jakość usług
• ubezpieczenie OC i NW
• możliwość zakupu na kredyt
• racjonalne zarządzanie budżetem Organizacje opiniotwórcze Krajowa Rada Wydawców Kart (rok powstania 1994) - jednym z jej zadań było wyłonienie organizacji naliczającej transakcje w POS i bankomatach VISA Forum Polska Europay Forum Polska Korzyści wynikające ze stosowania kart płatniczych:

1. dla posiadacza karty
2. dla banku

3. dla akceptantów Korzyści dla posiadacza karty

• wiarygodność
• prestiż (zwłaszcza dla posiadacza karty GOLD)
• bezpieczeństwo (możliwość zastrzegania)
• dostęp do kredytu
• możliwość realizowania transakcji na całym świecie
• płatność w walucie Korzyści dla banku prowizja od: akceptantów za używanie karty (od posiadacza) od wypłat gotówkowych z tytułu wymiany walut odsetki od kredytów odsetki przeterminowane Korzyści dla akceptantów pozyskanie nowych klientów wzrost prestiżu placówki wzrost liczby kupowanych towarów i usług ograniczenie ryzyka fałszerstw i napadów szybszy obrót pieniądza, niż w przypadku czeków Mankamenty: wysokość prowizji może być porównywalna z marżą sprzedawcy Uczestnicy transakcji :
• Posiadacz karty
  • Emitent karty
• Akceptant
• Bank obsługujący placówki usługowo – handlowe - Centrum VISA (Mastercard, itp.)Przyjmowanie zapłaty kartą : odbywa się przy pomocy:
• Imprintera ( posiadacz mechaniczny )
• dokonanie autoryzacji transakcji
• Terminal elektroniczny POS kartę przesuwa się przez czytnik terminala i następuje połączenie z centrum autoryzacyjno- rozliczeniowym.- Terminal elektroniczny POS z PIW-padem Elementy bezpieczeństwa przy realizacji transakcji

1. sprawdzenie całości karty czy nie jest uszkodzona, sklejana
2. sprawdzenie, czy karta jest podpisana gdy jest to możliwe- porównanie podpisu z wzorem na karcie z wzorami podpisów
3. sprawdzenie, czy pasek na karcie nie został zaklejony lub nie nastąpiła próba jego wytarcia4. sprawdzenie, czy numer karty nie został zastrzeżony
4. autoryzacja transakcji dla wyższych kwot
5. autoryzacja transakcji, gdy klient zachowuje się podejrzanie
6. limitowanie transakcji
7. system nagród dla pracowników, którzy kartę skradzioną lub sfałszowaną zatrzymali
8. PIN- kod na karcieUstawa o elektronicznych instrumentach płatniczych (12.09.2002)

zmuszenie posiadacza karty do wybrania gotówki przy pomocy karty, a następnie oddanie gotówki nadużywanie kart przez dzieci (np. gdy karty wysyłane są do domów pocztą) Karty płatnicze oszustwa

• Podszycie się pod autentycznego posiadacza karty
• Przerobienie karty zmienione dane na awersie karty
• Fałszerstwo elektroniczne przekodowanie zawartości paska magnetycznego
• Posługiwanie się kartami niedoręczonymi
• Nielegalne wykorzystanie numeru karty -Skimming - klonowanie pasków magnetycznych np. przez nieuczciwych sprzedawców
• Manipulowanie bankomatami - instalowanie urządzeń na bankomatach
• Phishing- przesyłanie informacji nakłaniających do odwiedzenia spreparowanych stron internetowych w celu pozyskania login-u i hasła dostępu
• Pharming- przekierowanie do spreparowanych stron internetowych, przypominających autentyczne strony

III. ARYTMETYKA BANKOWA

Oprocentowanie- jest narzędziem ustalania przyszłej wartości kapitału na podstawie jego wartości początkowej: Kn= Ko O Kn - wartość kapitału końcowego Ko - wartość kapitału początkowego O - wartość odsetek Proces odwrotny względem oprocentowania nazywamy dyskontowaniem Ko= Kn – O Dyskontowanie - polega on na ustalaniu bieżącej wartości kapitału na podstawie jego wartości końcowejStopa procentowa- jest ceną czasowego kapitału (pieniądza)Zgodnie ze standardem światowym stopę procentową podaje się w odniesieniu do podstawowego okresu oprocentowania, którym jest weksel.Roczna stopa procentowa określa względny przyrost początkowego kapitału w ciągu roku P= K1 - Ko Ko realną stopę zysku ( marżę użyczającego kapitał ) przewidywaną inflację ryzyko, które jest uzależnione od: - czasu, na jaki udzielono pożyczki/kredytu - wypłacalności i stabilności finansowej kredytobiorcy - ryzyka powodzenia przedsięwzięcia ekonomicznego Stosunek wartości kapitału po roku do kapitału początkowego, określany jest mianem rocznego współczynnika procentowego r r= K1 Ko Stąd : r= 1 p

Wartość stopy procentowej określane jest zasadniczo przez trzy elementyArytmetyka bankowa- procent złożonyPo każdym okresie odsetkowym następuje kapitalizacja odsetek, tj. dopisanie odsetek do kapitału Kn= Ko r n- liczba okresów kapitalizacji PRZYKŁADY: 1)Klient dysponuje kartą płatniczą typu charge. Karta ta umożliwia zaciągnięcie długu bez oprocentowania. Jedynym kosztem, jaki klient płaci jest prowizja w wysokości 3% kwoty transakcji. Co bardziej się opłaca kredyt w ROR oprocentowane 19,5% czy pożyczka przy pomocy kartyZałożenia:kwota pożyczki 100złodsetki 0= 0,195/ *1000 = 16zł 25 grprowizja 3% * 1000zł = 30zł

2)Obliczyć odsetki od pożyczonego kapitału w kwocie 2 mln zł za 72 dni. Przy oprocentowaniu rocznym w wysokości 45% Rozwiązanie: 0= K= 2.000. zł 0= kdp d= 72 dni 100365 p= 45% i= 0,45 0= 2.000.00072*0,45 365 Arytmetyka przykłady dyskontoK1 kapitał końcowyKo kapitał początkowyD dyskonto

3)O jaką kwotę umniejszyć nominalną kwotę weksla płatnego za 38 dni, przy stopie dyskontowej w skali roku 40 % Weksel opiewa na kwotę 20.000.000 złD= 20.000.0000,4 Ko= 19.167.123 z łArytmetyka procent złożony

4. Porównać oferty banków w zakresie warunków prowadzenia rachunku ROR, uwzględniając następujące kryteria: Oprocentowanie wkładu KapitalizacjaBank 1 7% 3 miesiąceBank 2 5% 1 miesiącBank 3 9% 3 miesiące Kwota wkładu 100 zł, okres przechowywania 1 rok Rozwiązanie: 0 = Ko(rn
5. Ko = 100zł I = 0,07/4 oraz 0,05/12 oraz 0,09/4 n = 12 okresów kapitalizacji lub 4 okresy kapitalizacji r = 1 i Bank 1, 0=100 zł (1,0175) - 1) = 7zł 19 gr Bank 2, 0=100 zł (1,0042) - 1) = 5zł 12 gr Bank 3 0= 100zł (1,0225) -1) = 9zł 31 grZabezpieczenia mają na celu jednoznaczne identyfikacje nadawcy mają na celu ochronę transmisji przed najpowszechniejsze stosowane metody zabezpieczeń to:- firewall e- token y- szyfrowanieMetody szyfrowania szyfry symetryczne- DES (Data Encryption Standard) szyfry asymetryczne- RISA (Rivest-

związku z zasobami złota lub innych metali szlachetnych, czy nawet określonych towarów. Istoty pieniądza upatruje się w jego abstrakcyjnych wartościach Cechy pieniądza:

• podzielność
• trwałość
• rzadkość występowania w przyrodzie
• jednorodność Funkcje pieniądza
• miernik wartości
• środek wymiany (cyrkulacji)
• powszechny środek płatniczy
• środek tezauryzacji
• pieniądz światowy (w odniesieniu do poprzednich funkcji)

BANK CENTRALNY Funkcje Banku Centralnego

• Bank emisyjny emisja bankomatów i marek (bilon),emisja bonów skarbowych i obligacji (operacje otwartego rynku) w celu regulacji wartości i stopy procentowe, sprzedaż i skup waluty w celu regulacji kursu walutowego
• Bank banków
• Bank państwa działalność operacyjna związana z emisją obligacji w celu pozyskania środków dla budżetu państwa Miary podaży pieniądza Agregat M Baza Monetarna

1. Rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych
2. Rezerwy nadwyżkowe banków komercyjnych
3. Obieg pieniądza gotówkowegoAgregat M Baza monetarna depozyty na żądanie w bankach komercyjnychAgregat M M depozyty krótkoterminowe w bankach komercyjnychAgregat M M depozyty średnio I długoterminowe w bankach komercyjnychAgregat ogólnej płynności gospodarczej M papiery wartościowe I dokumenty handlowe Polityka pieniężna Cele polityki pieniężnej:

• stabilizacja pieniądza, poprzez operacje otwartego rynku skup i sprzedaż waluty Inne cele
• zapewnienie bankom komercyjnym wystarczającej płynności
• tłumienie amplitudy wartości koniunkturalnych
• zwiększenie podaży pieniądza w związku ze wzrostem gospodarczym
• dostarczenie środków państwu na pokrycie deficytu budżetowego Cele polityki pieniężnej cele strategiczne

cele pośrednie cele operacyjne Instrumenty polityki pieniężnej cele polityki pieniężnej realizowane są z wykorzystaniem określonych instrumentów:- instrumenty kontroli ogólnej- instrumenty kontroli selektywnej- oddziaływanie poprzez perswazje- politykę kursu walutowego Instrumenty kontroli ogólnej to- operacje otwartego rynku- polegają na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, co wpływa na bazę monetarną i poprzez to na akcję kredytową banków - polityka rezerw obowiązkowych- w zależności od rodzaju depozytu. Bank Centralny ustala procentowy udział środków, które należy zdepozytować.

• polityka refinansowania banków :
• kredyt redyskontowy
• kredyt lombardowy Operacje otwartego rynku Transakcje REPO Kupno papierów wartościowych, przy jednoczesnym zobowiązaniu kontrahenta do ich odkupienia w umówionym terminie i po ustalonej cenie Zarobek (odsetki) są różnicą pomiędzy ceną sprzedaży, a ceną odkupu Pożyczkodawca nie ponosi ryzyka, posiada bowiem papiery, które może odsprzedać Transakcje sell-buy-backZasada taka suma jak w przypadku repo. Odmienny, forma prawna, zasady księgowania i wyliczania ceny odkupu Stopy procentowe *Bank Centralny ustala podstawowe stopy procentowe w gospodarstwie: - stopa redyskontowa
  • stopa kredytu lombardowego
  • stopy referencyjne WIBOR
    • średnia stopa procentowa oferowana przy udzielaniu lokaty innemu bankowi WIBID- średnia stopa procentowa, jaką bank jest skłonny zakupić za pozyskany depozyt LIBOR EURIBOR - średnie notowania największych Banków sfery euro *Stopy referencyjne notowane są dla następujących okresów
• ON onenight termin jednodniowy
• T/N tom/next termin jednodniowy, lecz pieniądze docierają do banku biorącego depozyt następnego dnia, a zwracane kolejnego
• S/N spot/next transakcje jednodniowe, lecz pieniądze docierają do banku biorącego depozyt w drugim dniu roboczym, zaś zwracane następnego dnia
• 1W, 2W jedno lub dwutygodniowe
• 1M, 2M, 3M, 6M, 1Y jedno, dwu lub trzymiesięczne, itd.V. Wymienialność pieniądzaWaluta jest wymienialna, jeżeli rząd danego kraju zobowiązuje się do zakupu lub sprzedaży, po jednolitym kursie, takiej ilości waluty, jaka zostanie zgłoszona na rynkuKurs walutowy Kursem

Narodowy Bank Polski Bankowość Centralna wiąże się z koniecznością realizacji następujących funkcji :

• emisji pieniądza, kontroli jego podaży
• stabilizacji systemu bankowego w państwie
• w Królestwie Polskim powstał Bank Polski (zorganizowany przez ministra skarbu)
• Polska Krajowa kasa pożyczkowa (PKKP)
• Bank Polski S.ANarodowy Bank Polski- organa NBP Prezes NBP
  • powoływany jest przez sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat Rada Polityki Pieniężnej
• ustala założenia polityki pieniężnej, składa sejmowi sprawozdanie
• zatwierdza plan finansowy NBP, przyjmuje roczne sprawozdanie
• ustala zasoby operacji otwartego rynku Zarząd NBP
• kieruje bieżącą działalność NBP Komisja Nadzoru Bankowego (obecnie KNF)
• sprawuje nadzór nad działalnością bankówPojęcie banku Pojęcie banku nie było jednoznacznie zdefiniowane
• zarówno przed jak i powojenne regulacje używały tego pojęcia nie definiując go wcześniej
• wadą tej definicji jest ogólnikowość
• definicja banku według ustawy z 1997 r. mówi: Jest to osoba prawna, która działa na podstawie zezwolenia uprawniającego ją do świadczenia czynności bankowych, które obciążają ryzykiem powierzone bankowi środkiRodzaje banków Banki w Polsce dzielą się na:
• banki uniwersalne
• banki specjalistyczne Banki hipoteczne - zajmują się udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipoteką ustanowioną na nieruchomości Nabywaniem wierzytelności innych banków również zabezpieczonych hipoteką Emitowaniem hipotetycznych listów zastawnych Banki inwestycyjne - specjalizujące się w transakcjach związanych z obrotem papierami wartościowymi, zwłaszcza akcjami będącymi w obrocie publicznym

Czynności bankowe Czynności bankowe sensu stricto:

• Mogą być wykonywane wyłącznie przez banki. W odniesieniu do tych czynności banki mają przywilej wystawienia bankowych tytułów egzekucyjnych przyjmowanie wkładów pieniężnych udzielanie kredytów i gwarancji bankowych przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych emitowanie bankowych papierów wartościowych

Czynności bankowe sensu largo:

• Czynności te stają się czynnościami bankowymi, o ile są wykonywane przez bankiCzynności bankowe sensu largo Do czynności bankowych sensu largo zaliczyć możemy:
• udzielanie pożyczek pieniężnych
• nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
• operacje czekowe wekslowe
• udzielanie poręczeń Podstawowym kryterium kwalifikacyjnym czynności, jako czynność bankową, jest kryterium podmiotu jedynym wyjątkiem jest: - wydawanie kart płatniczych - wykonywanie operacji przy ich użyciu przez podmioty nie bankowe, ale nie zlecenie banku

Rachunki bankowe Aktualnie prawo bankowe wyróżnia 4 rodzaje rachunków bankowych:

• rachunki bieżące
• rachunki pomocnicze
• rachunki lokat terminowych
• rachunki oszczędnościowe Zasady prowadzenia rachunków:
• swobodnego wyboru banku
• prawo do otwierania dowolnej liczby rachunków
• zasada pełnej swobody dysponowania zgromadzonymi środkami
• możliwość oprocentowania środków na rachunku
• zasada ochrony interesów depozytariuszy Kredyt bankowy procentowe informacje Parametry kredytu bankowego
• Oprocentowanie kredytu (stałe lub zmienne- najczęściej w odniesieniu do W, BOR-u)
• Prowizje kredytowe
• za czynności związane z udzieleniem kredytu jego funkcjonowaniem prowizja przygotowawcza naliczana od kwoty całego kredytu
• za czynności związane z rozpatrywaniem wniosku kredytowego prowizja od zaangażowania
• naliczana od niekorzystnej kwoty kredytu prowizja za gotowość
• naliczana w ustalonych okresach za finansową gotowość banku do uruchomienia środków prowizja od uruchomienia
• transzy kredytu odnawialnego

Kredyty, podstawowe informacje Termin kredytowania: - kredyty krótkoterminowe (do 1 roku)

• kredyty średnioterminowe (1-3 lat)
• kredyty długoterminowe (powyżej 3 lub 5 lat)

• wypłatę środków gwarantuje beneficjentowi bank pośredniczącyZleceniodawca importer

1. Otwiera akredytywę - przekazanie instrukcji
2. Przekazuje środki na realizację transakcji
3. Lub jest zobowiązany pokazać kwoty wypłacone beneficjentowi
4. Mają prawo dochodzić odszkodowania od banku za błędną realizację jego instrukcji dotyczących sposobu przeprowadzenia akredytywy Bank otwierający bank importera

• podejmuje na podstawie pisemnego zlecenia importera samodzielne zobowiązanie zapłaty za prawidłowe dokumenty jeśli warunki akredytywy zostały spełnione
• bank otwierający nie ma obowiązku analizowania samej transakcji, a jedynie opiera się na dokumentacji, podejmując na ich podstawie decyzje o zapłacie