Barok - filozofia epoki | Notatki Język polski

Temat: Człowiek wobec nieskończoności – filozofia czasów baroku.

Filozofię baroku cechowała duża różnorodność. Przeplatały się w nim sprzeczności, raz zwyciężał umysł, a

raz uczucia. Wśród najważniejszych koncepcji filozofii baroku znalazły się:

racjonalizm (kartezjanizm) – René Descartes, czyli Kartezjusz

sceptycyzm – Blaise Pascal

panteizm – Baruch Spinoza

spirytualizm – św. Teresa z Avili i św. Jan od Krzyża

koncepcja państwa – Thomas Hobbes

Problemy ideologiczne epoki baroku krążyły wokół sporu o predestynację i absolutyzm

moralności chrześcijańskiej.

Predestynacja(od łac. praedestinare „przeznaczyć z góry”) – koncepcja religijna, według której losy

człowieka (jego zbawienie lub potępienie) są z góry określone przez wolę Boga.

Absolutyzm moralnyto pogląd z dziedziny etyki, według którego istnieją normy8moralne8obowiązujące

niezależnie od konsekwencji czynów.8Absolutyzm moralny8jest przeciwieństwem konsekwencjalizmu,

poglądu, mówiącego o wyłącznej zależności wartości8moralnej8uczynków od ich konsekwencji.

Zwolennik absolutyzmu to ktoś, kto powie, iż dobro ma charakter niezmienny i obowiązuje zawsze i

wszędzie, niezależnie od subiektywnych nastawień jednostek i interesów grup społecznych czy procesów

historycznych. Za zwolenników absolutyzmu etycznego możemy uznać wszystkich chrześcijan. W

chrześcijańskiej nauce moralnej dziesięć przykazań stanowi listę obowiązków oraz zachowań zakazanych,

których przestrzeganie ma charakter bezwarunkowy i niezależny od konsekwencji. Dla chrześcijanina

moralność wiąże się z życiem zgodnym ze wskazówkami pochodzącymi od Boga.

Kartezjusz (René Descartes) (1595 – 1650)

Autor słów:8Cogito ergo sum8– Myślę, więc jestem.

Był ojcem8racjonalizmu8– poglądu uznającego rozum za podstawę myślenia o świecie. Odrzucał wszelkie

poznanie pozanaukowe, co było bardzo nowatorskie w czasach baroku, kiedy wielką rolę przypisywano

poznaniu duchowemu, metafizycznemu. Kartezjusz myślenie rozumowe uznawał za podstawę metody

pozwalającej odkryć wszelkie prawidła świata.

Swoje słynne rozumowanie Cogito ergo sum8 przedstawił w8Rozprawie o metodzie8(1637). Wychodząc z

zasadniczego zwątpienia o wszystkim, co nazywane bywa poznaniem, dochodzi Kartezjusz do stwierdzenia,

iż jedynie uświadomienie sobie zwątpienia jest bezwzględnie pewne. Wątpienie jest aktem myśli. Fakt

myślenia jest zdaniem Kartezjusza8dowodem na istnienie myślącego podmiotu. Tak Kartezjusz dochodzi do

swego twierdzenia: „cogito ergo sum” („myślę, więc jestem”). Tak więc autor słynnej maksymy8„Cogito,

ergo sum”8– „myślę, więc jestem” poszukując czegoś pewnego, jakiegoś założenia, którego nie można

zakwestionować, stwierdził, że wszystko można poddać w wątpliwość poza samym faktem zwątpienia.

Wątpię, myślę – a to dowodzi, że istnieję.

Blaise Pascal (1623 – 1662)

Autor zdania:8Człowiek jest jak trzcina – najsłabsza rzecz w naturze, ale jest to trzcina myśląca.

Pascal postrzega człowieka jako istotę słabą, niezdolną do obronienia się przed dzikimi zwierzętami, a

nawet chłodem. Z drugiej strony jednak uznaje jego siłę, która tkwi w wiedzy o tym, że umrze. Według

Pascala świadomość nieuchronnej śmierci powinna być motorem do twórczego, mądrego i dobrego życia.

Filozof wymyślił coś w rodzaju gry, która miała wykazać „opłacalność” wiary w Boga. Jeśli wierzysz –

możesz zyskać wszystko: zbawienie i życie pośmiertne, a gdyby Boga nie było – nic nie tracisz. Jeśli zaś nie

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Barok - filozofia epoki i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

Temat: Człowiek wobec nieskończoności – filozofia czasów baroku. Filozofię baroku cechowała duża różnorodność. Przeplatały się w nim sprzeczności, raz zwyciężał umysł, a raz uczucia. Wśród najważniejszych koncepcji filozofii baroku znalazły się:  racjonalizm (kartezjanizm) – René Descartes, czyli Kartezjusz  sceptycyzm – Blaise Pascal  panteizm – Baruch Spinoza  spirytualizm – św. Teresa z Avili i św. Jan od Krzyża  koncepcja państwa – Thomas Hobbes Problemy ideologiczne epoki baroku krążyły wokół sporu o predestynację i absolutyzm moralności chrześcijańskiej. Predestynacja (od łac. praedestinare „przeznaczyć z góry”) – koncepcja religijna, według której losy człowieka (jego zbawienie lub potępienie) są z góry określone przez wolę Boga. Absolutyzm moralny to pogląd z dziedziny etyki, według którego istnieją normy moralne obowiązujące niezależnie od konsekwencji czynów. Absolutyzm moralny jest przeciwieństwem konsekwencjalizmu, poglądu, mówiącego o wyłącznej zależności wartości moralnej uczynków od ich konsekwencji. Zwolennik absolutyzmu to ktoś, kto powie, iż dobro ma charakter niezmienny i obowiązuje zawsze i wszędzie, niezależnie od subiektywnych nastawień jednostek i interesów grup społecznych czy procesów historycznych. Za zwolenników absolutyzmu etycznego możemy uznać wszystkich chrześcijan. W chrześcijańskiej nauce moralnej dziesięć przykazań stanowi listę obowiązków oraz zachowań zakazanych, których przestrzeganie ma charakter bezwarunkowy i niezależny od konsekwencji. Dla chrześcijanina moralność wiąże się z życiem zgodnym ze wskazówkami pochodzącymi od Boga. Kartezjusz (René Descartes) (1595 – 1650) Autor słów: Cogito ergo sum – Myślę, więc jestem. Był ojcem racjonalizmu – poglądu uznającego rozum za podstawę myślenia o świecie. Odrzucał wszelkie poznanie pozanaukowe, co było bardzo nowatorskie w czasach baroku, kiedy wielką rolę przypisywano poznaniu duchowemu, metafizycznemu. Kartezjusz myślenie rozumowe uznawał za podstawę metody pozwalającej odkryć wszelkie prawidła świata. Swoje słynne rozumowanie Cogito ergo sum przedstawił w Rozprawie o metodzie (1637). Wychodząc z zasadniczego zwątpienia o wszystkim, co nazywane bywa poznaniem, dochodzi Kartezjusz do stwierdzenia, iż jedynie uświadomienie sobie zwątpienia jest bezwzględnie pewne. Wątpienie jest aktem myśli. Fakt myślenia jest zdaniem Kartezjusza dowodem na istnienie myślącego podmiotu. Tak Kartezjusz dochodzi do swego twierdzenia: „ cogito ergo sum ” („myślę, więc jestem”). Tak więc autor słynnej maksymy „Cogito, ergo sum” – „myślę, więc jestem” poszukując czegoś pewnego, jakiegoś założenia, którego nie można zakwestionować, stwierdził, że wszystko można poddać w wątpliwość poza samym faktem zwątpienia. Wątpię, myślę – a to dowodzi, że istnieję. Blaise Pascal (1623 – 1662) Autor zdania: Człowiek jest jak trzcina – najsłabsza rzecz w naturze, ale jest to trzcina myśląca. Pascal postrzega człowieka jako istotę słabą, niezdolną do obronienia się przed dzikimi zwierzętami, a nawet chłodem. Z drugiej strony jednak uznaje jego siłę, która tkwi w wiedzy o tym, że umrze. Według Pascala świadomość nieuchronnej śmierci powinna być motorem do twórczego, mądrego i dobrego życia. Filozof wymyślił coś w rodzaju gry, która miała wykazać „opłacalność” wiary w Boga. Jeśli wierzysz – możesz zyskać wszystko: zbawienie i życie pośmiertne, a gdyby Boga nie było – nic nie tracisz. Jeśli zaś nie

wierzysz – wiele ryzykujesz: jeśli bowiem jest, tracisz wszystko, jeśli go nie ma – nie zyskujesz nic. Baruch Spinoza (1632 – 1677) Wielu interpretatorów uważa, że nie stworzył on spójnego systemu filozoficznego, ale jego poglądy są niezwykłym świadectwem poszukiwań charakterystycznych dla epoki. Spinoza w dużej mierze był relatywistą. Ten gruntownie wykształcony Żyd zerwał z judaizmem zapewne pod wpływem filozofii Kartezjusza. Wielki znawca Biblii doszukiwał się w tym dziele sprzeczności i niewątpliwą wiarę w Boga próbował połączyć ze świadomością niedoskonałości ludzkiego losu oraz ograniczeń stwarzanych przez naturę. Uważał, że człowiek nie powinien nadmiernie ulegać swoim namiętnościom, ale też nie pragnął zamknięcia natury ludzkiej w swoistym więzieniu sztywnych, nieludzkich zasad: każdy jest bowiem wolny i każdy ma sumienie, które także może być jego drogowskazem. Baruch Spinoza Spinoza został obłożony klątwą i wydalony z gminy żydowskiej za pogląd, że Biblia jest tylko dziełem ludzkim, nie boskim. Spinoza zajął się szlifowaniem szkieł optycznych, spokojnym bytem i filozofią. Nigdy się nie ożenił, umarł na gruźlicę w wieku 44 lat. Spinoza ogłosił, że wolność polega na zrozumieniu zewnętrznych konieczności, reguły funkcjonowania przyrody. A Bóg, według Spinozy, to właśnie przyroda – „substancja” działająca zgodnie ze swymi prawami, sama w sobie, przez nikogo do działania nie zmuszana. Tylko Bóg istnieje, zatem naprawdę – istnieje we wszystkim, a wszystko w Bogu. – „Istota człowieka jest więc czymś, co jest w Bogu i co bez Boga nie może istnieć ani być pojęte…”. Najważniejsze dzieło Spinozy – Etyka. Panteizm pogląd filozoficzno-religijny utożsamiający wszystko z bogiem. Neguje istnienie boga osobowego, głosi zaś przenikanie absolutu we wszystkie substancje jakie istnieją. Thomas Hobbes To angielski filozof i myśliciel społeczny. Według Hobbesa człowiek decyduje się na utworzenie państwa na skutek w pełni racjonalnej i jednocześnie egoistycznej kalkulacji. Wszyscy tworzący państwo oddają większość władzy i jednocześnie zrzekają się prawa do używania przemocy na rzecz suwerena, w ramach powszechnej umowy społecznej. Czynią tak w zamian za identyczną obietnicę ze strony innych ludzi tworzących społeczeństwo i celem uzyskania przez wszystkich bezpieczeństwa Giordano Bruno Głosił naukę o nieskończoności wszechświata, podejrzewał, że istnieje jeszcze wiele planet takich jak Ziemia. Śmiał spojrzeć poza bramy wszechświata i nie znalazł tam ani piekła, ani takiego Boga, jakiego przedstawiali teolodzy. Zanegował także istnienie jedynej, nieruchomej Ziemi w zamkniętym, skończonym świecie. Dlatego zginął – oskarżony o uprawianie magii. Galileusz Włoski uczony – wyznawca teorii Kopernika o układzie heliocentrycznym, dowodził, że to Ziemia obraca się wokół Słońca. I ten uczony zakwestionował kościelną wizję „budowy nieba”. Wnikliwie obserwował nieboskłon, dochodził do rewolucyjnych wniosków i pragnął wolności w prowadzeniu badań naukowych. Uważał, że świat badać trzeba za pomocą rozumu i nauki. Wytoczono mu proces i kazano odwołać herezje. Schodząc z katedry, z której swoje tezy odwoływał, miał powiedzieć cicho: „a jednak się kręci”.

Barok - filozofia epoki, Notatki z Język polski

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Barok - filozofia epoki i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!