Pobierz Barok-podstawowe informacje i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
4. Epoka irracjonalna
barok
1. WPROWADZENIE
Barok - nazwa epoki pochodzi od portugalskiego barocco- dziwny, tak nazywano perły o dziwnym, nieregularnym kształcie. W sztuce tej epoki odrzucano renesansowy kanon piękna oparty na umiarze. Barok jako kierunek w sztuce powstał we Włoszech i w Rzymie.
2. Ramy czasowe
✓ XVI w. - XVII w. (Włochy) ✓ XVI w. - XVII w. (Europa) ✓ lata 80 XVI w. - lata 40. XVIII w. (Polska)
3. Wydarzenia
Świat: ✓ 1545 r. - 1563r. - sobór trydencki ✓ 1600r. - „Hamlet” W. Szekspira ✓ 1606 r. - „Makbet” W. Szekspira ✓ 1635 r. - powstaje Akademia Francuska ✓ 1655 r. - potop szwedzki ✓ 1664 - „Świętoszek” Moliera Polska: ✓ 1581 r. - śmierć Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ✓ 1584r. - śmierć Jana Kochanowskiego ✓ 1584r. – 1620r. – wczesny barok ✓ 1620r. – 168 0r. – dojrzały barok ✓ 1640 r. - śmierć Daniela Naborowskiego ✓ 1691 r. – 1695 r. - „Pamiętniki” Paska ✓ 1680 r. – 1730 r. – późny barok
4. NajwaŻniejsi twórcy i ich dzieŁa
✓ William Szekspir – „Hamlet”, „Makbet” ✓ Molier – „Świętoszek”, „Skąpiec” ✓ Jan Chryzostom Pasek – „Pamiętniki” ✓ Mikołaj Sęp Sarzyński – wiersze polskie ✓ Rembrandt van Rijn – „Powrót syna marnotrawnego” ✓ Peter Paul Rubens – „Trzy Gracje” ✓ Giovanni Lorenzo Bernini – „Dawid”, „Apollo i Dafne”
5. WaŻne cytaty epoki
✓ „Pokój szczęśliwość, ale bojowanie / Byt nasz podniebny” (O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem) - Mikołaj Sęp Szarzyński ✓ „Między śmiercią, rodzeniem byt nasz ledwie może / Nazwan być czwartą częścią mgnienia; wielom była / Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła.” (Krótkość żywota) - Daniel Naborowski ✓ „Świat hołduje marności.” (Marność) – Daniel Naborowski ✓ „To na wieki nie minie, Że marna marność słynie.” (Marność) - Daniel Naborowski ✓ „Leżysz zabity i jam też zabity, / Ty - strzałą śmierci, ja - strzałą miłości.” (Do trupa) - Jan Andrzej Morsztyn ✓ „Życie jest tylko przechodnim półcieniem, / Nędznym aktorem, który swoją rolę / Przez parę, godzin wygrawszy na scenie / W nicość przepada - powieścią idioty, głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą.” (Makbet) – William Szekspir ✓ „Zdaje mi się, że widzę... gdzie? - Przed oczyma duszy mojej.” (Hamlet) – William Szekspir ✓ „Czymże jest człowiek w przyrodzie? Nicością wobec nieskończoności, wszystkim wobec nicości.” – Blaise Pascal (Myśli) ✓ „Znajmy więc wartość; jesteśmy czymś, lecz nie jesteśmy wszystkim.” – Blaise Pascal (Myśli) ✓ „Człowiek jest jak trzcina na wietrze, ale to trzcina rozumna.” - Blaise Pascal (Myśli) ✓ „Cogito ergo sum” („Myślę, więc jestem”) – Kartezjusz, Blaise Pascal, Baruch Spinoza ✓ „A jednak się kręci” – Galileusz (teoria teocentryzmu)
6. Kluczowe pojĘcia
KONTRREFORMACJA – ruch społeczno-polityczny mający na celu walkę z reformacją i odbudowanie osłabionej (przez pojawienie się protestantów) pozycji Kościoła. Zapoczątkowana na soborze trydenckim (1545-1563r.). METAFIZYKA – oznacza to wszystko co jest poza materią. Jest to zwrot ku sferze duchowności w wyniku zagubienia, poczucia lęku, osamotnienia. MARINIZM (KONCEPTUALIZM) – nurtu w poezji baroku, charakteryzujący się bardzo kunsztownym stylem, najważniejsze jest to aby zadziwić odbiorcę (czytelnika). MANIERYZM – w sztuce przejawiał się dążeniem do kunsztu, doskonałości. Zachęcał do wolności twórczej. MISTYCYZM – przekonanie, że osobiście możemy obcować z Bogiem. SARMATYZM – przekonanie szlachty o pochodzeniu od starożytnego ludu - Sarmatów a także o wyjątkowej pozycji Polaków w Europie.
Niemiecki filozof i uczony, który opracował dwójkowy system liczbowy, odkrył rachunek różniczkowy, skonstruował maszynę do liczenia.
9. Kierunki filozoficzne epoki
✓ Kartezjanizm (Kartezjusz) – np. dualistyczną koncepcję istnienia Boga. ✓ Racjonalizm (Kartezjusz) – wszystko można osiągnąć za pomocą rozumu. ✓ Sceptycyzm (Pascal) – człowiek jest wątłą, ale myślącą trzciną.
10. Najwybitniejsi uczeni epoki
✓ Francis Bacon ✓ Giordano Bruno ✓ Galileusz ✓ Isaac Newton ✓ John Locke
11. Wzorce osobowe wystĘpujĄce w epoce
✓ Sarmata – szlachcic polski posiadający wady (niezdyscyplinowanie, nietolerancja religijna, lekceważenie ludzi niższego stanu, zabobonność, nieposzanowanie prawa) i zalety (odwaga, poczucie humoru, ciekawość świata, pewność siebie, zaradność). ✓ Dworzanin – człowiek wykształcony, posiadający dobre maniery, lubiący filtrować. ✓ Mistyk – człowiek rozdarty między ciałem (pragnie korzystać z przyjemności, które daje nam świat), a duszą (pragnie zbawienia). ✓ Patriota – człowiek, wojownik, żołnierz, który dzielnie znosi wojenne trudy, stawia dobro ojczyzny nad osobiste interesy, dbający o damy, wykonujący polecenia króla, władcy, niesprzeciwiający się wierze.
12. Sztuka baroku
✓ Architektura – wysoko rozwinięte zdobnictwo, dynamika, krzywa linia. ✓ Malarstwo – wykorzystanie gry światła i cienia w celu podkreślenia dynamiki, jaskrawe kolory, kontrast, skupienie się na wewnętrznych przeżyciach postaci. ✓ Rzeźba – dynamika, estetyka, ruch, teatralne pozy i gesty, silne uczucia przedstawionych postaci.
13. DzieŁa z epoki baroku
✓ Bazylika św. Piotra w Rzymie ✓ Pałac w Wilanowie ✓ Kościół II Gesù w Rzymie ✓ Kamienice mieszczańskie w Gdańsku ✓ Rzeźba „Ekstaza św. Teresy” – Bernini ✓ Obraz „Trzy Gracje” – Peter Paul Rubens ✓ Obraz „Podniesienie krzyża” – Peter Paul Rubens ✓ Obraz „Lekcje anatomii doktora Tulpa ” – Rembrandt van Rijn ✓ Obraz „Powrót syna marnotrawnego” – Rembrandt van Rijn ✓ Obraz „Złożenie do grobu” – Michelangelo Caravaggio ✓ Obraz „Panny dworskie” – Diego Velázquez ✓ Obraz „Zmartwychwstanie” – El Greco ✓ Rzeźba „Dawid” – Giovanni Lorenzo Bernini ✓ Rzeźba „Apollo i Dafne” – Giovanni Lorenzo Bernini
14. Motywy popularne w epoce
✓ „vanitas vanitatum” („marność nad marnościami”) ✓ Przemijanie ✓ Śmierć ✓ Bóg ✓ Szlachcic ✓ Dwór ✓ Miłość ✓ Patriotyzm ✓ Żołnierz
