Barok – powtórzenie wiadomości cz. 1, Streszczenia z Historia

Pobierz Barok – powtórzenie wiadomości cz. 1 i więcej Streszczenia w PDF z Historia tylko na Docsity!

Barok – powtórzenie wiadomości cz. 1

Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja mulmedialna Mapa myśli Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Karol Estreicher, Historia sztuki w zarysie, Warszawa – Kraków 1977.

Twoje cele

Powtórzysz wiadomości z epoki baroku. Wskażesz cechy charakterystyczne sztuki baroku. Rozpoznasz współczesne nawiązania do sztuki baroku.

Źródło: domena publiczna.

Karol Estreicher

Historia sztuki w zarysie Spośród wielkich stylów kolejno występujących w Europie, tj. romańskiego, gotyku, renesansu i baroku, właśnie barok jest najżywszy. […] Barok wprowadził z gruntu nowe odczucie sztuki, zmiękczył formy renesansu i klasycyzmu, postawił przed nią nowe zadania. Bez odkryć baroku, tj. bez nadania wartości światłu i przestrzeni, sztuka naszych czasów byłaby uboższa. Ciągle powracają pewne barokowe efekty i jeśli ich zabraknie w wystroju jakiegoś wnętrza, brak w nim ciepła lub rozmaitości. Źródło: Karol Estreicher, Historia sztuki w zarysie, Warszawa – Kraków 1977.

Barok – powtórzenie wiadomości cz. 1

Przeczytaj

Charakterystyka epoki

Nazwa epoki pochodzi od portugalskiego słowa barroco oznaczającego perłę o nieregularnym, osobliwym kształcie, a także

• w terminologii scholastycznej – skomplikowaną figurę logiczną ( baroco). Ten źródłosłów wskazuje na takie cechy sztuki epoki, jak dziwaczność, nadmiar, nieregularność, znaczny stopień komplikacji. Słowo, używane od XVI w. na oznaczenie stylu zrywającego z renesansową harmonią, przez długi czas miało odcień negatywny. Takie znaczenie nadali mu francuscy encyklopedyści w XVIII w., piętnując dziwaczność architektury tworzonej w wieku poprzednim.

Po renesansowym zachwycie nad pięknem ludzkiego ciała i możliwościami jego umysłu, koniec XVI w. przyniósł dominującą myśl o kruchości i dramacie ludzkiego istnienia, o jego bezsile i bezbronności wobec nieuchronnej śmierci. Barokowy artysta podkreśla właśnie rozdarcie, dysonans, a nie harmonię. Zwraca się w swoich dziełach ku sprawom ostatecznym, poszukuje sensu życia w Bogu, którego istotę rozważa. Większa dostępność tekstów biblijnych, wydawanych od czasów reformacji w językach narodowych, wywołuje też powszechniejsze zainteresowanie problematyką teologiczną. Przyczynia się do tego również rozwijający się ruch reformacyjny i mająca mu przeciwdziałać kontrreformacja, która stanowiła odpowiedź Kościoła katolickiego na rozłam w chrześcijaństwie i poglądy głoszone przez protestantów. Miała na celu na powrót przyciągnąć wiernych do Kościoła działającego pod przewodnictwem papieży. Dominował zakon jezuitów (Towarzystwo Jezusowe), prowadzący szkoły i kolegia, które kształciły przyszłe elity kraju i wychowywały młodzież w wierności religii katolickiej. Jezuici promowali także sztukę religijną. Spod ich piór wychodziły liczne dzieła literackie o wysokiej wartości artystycznej. Kontrreformacja miała także swoje ciemne oblicze w postaci inkwizycji – instytucji tropiącej odstępstwa od wiary katolickiej i karzącej je

Fresk sufitowy Trompe l'oeil autorstwa Andrei Pozzo. Sufit jest całkowicie płaski, łącznie z kopułą po lewej stronie.Zdjęcie zrobione z poziomu posadzki w centrum kościoła. Efekt iluzji kopuły jest nieco lepszy z wyższego punktu obserwacyjnego (na poziomie oczu). Źródło: Bruce McAdam, 14.01.2009 r., dostępny w internecie: File:Sant ignazio ceiling.jpg, licencja: CC BY-SA 2.0.

nierzadko śmiercią – oraz cenzury (wprowadzenie indeksu ksiąg zakazanych). W Polsce charakterystycznym elementem kultury epoki był sarmatyzm.

druga połowa XVI w. XVII w. pierwsza połowa XVIII w.

wczesny barok, manieryzm dojrzały barok, początki klasycyzmu we Francji

późny barok, klasycyzm, rokoko Torquato Tasso; w sztuce: El Greco, Benvenuto Cellini, ogrody Boboli we Florencji

Pierre Corneille, Jean Baptiste Racine, Molier, Nicolas Boileau

Pierre Beaumarchais, Alexander Pope

Sztuka

W architekturze za pierwszą budowlę barokową uważa się jezuicki kościół Il Gesù w Rzymie. Na jego wzór powstało wiele świątyń europejskich, m.in. kościół śś. Piotra i Pawła w Krakowie. Największym przedsięwzięciem budowlanym doby baroku było dokończenie bazyliki św. Piotra w Rzymie, które zostało powierzone Carlo Madernie. Ostateczny kształt świątyni jest jego dziełem. Po śmierci Maderny naczelnym architektem odpowiedzialnym za dekorację wnętrza bazyliki został Gianlorenzo Bernini. Według jego projektu powstało wybitne dzieło barokowe, jakim jest cyborium (obudowa ołtarza składająca się z czterech kolumn i baldachimu) głównego ołtarza bazyliki – jego spiralne kolumny były później wielokrotnie naśladowane. Bernini był też autorem projektu placu przed bazyliką. Kolumnady, przypominające rozłożone ramiona, zdają się obejmować plac i wiernych, będąc symbolem powszechności i uniwersalności Kościoła. Bazylika i plac św. Piotra doskonale uwidoczniają cechy architektury barokowej: monumentalność, bogactwo ornamentów, wrażenie dynamizmu. Dominujący rodzaj budowli świeckich to pałac o trójskrzydłowym założeniu, umiejscowiony między dziedzińcem a ogrodem. Wzorcową realizacją, chętnie naśladowaną, jest kompleks pałacowy w Wersalu pod Paryżem. W Polsce najbardziej znanymi architektami baroku byli: Tylman z Gameren, Józef i Jakub Fontanowie,

Rzym, barokowy kościół pw. Najświętszego Imienia Jezus (il Gesù). Źródło: Fczarnowski, Wikimedia Commons, licencja: CC BY- SA 4.0.

antycznych, przywiązywał dużą wagę do zasad i reguł, stąd wiele klasycystycznych rozpraw teoretycznych, z których najbardziej znaną i wpływową dla literatury była Sztuka poetycka N. Boileau (1674). Osiągnięcie doskonałości (czyli prawdy i piękna) w sztuce miało nastąpić poprzez naśladowanie wzorów starożytnych i natury (a konkretnie tego, co rozum uzna w niej za powszechne i typowe). Szczególnie istotna była hierarchia gatunków (najwyżej stały te o rodowodzie antycznym: epos, tragedia, oda), stosowność, umiar, jednorodność estetyczna oraz jasność i czystość języka. Rozkwit klasycyzmu we Francji to czasy panowania Ludwika XIV, kiedy triumfy święciły tragedie Corneille’a i Racine’a, komedie Moliera, bajki La Fontaine’a. W literaturze polskiej klasycyzm był dominującym kierunkiem w epoce oświecenia.

manieryzm

(fr. maniérisme) styl w sztuce i literaturze europejskiej stanowiący przejściową fazę od renesansu do baroku, odznaczający się dekoracyjnością i kunsztem formy

Prezentacja mulmedialna

Polecenie 1

Na podstawie prezentacji scharakteryzuj sztukę baroku.

Polecenie 2

Opisz, które z zamieszczonych w prezentacji dzieł plastycznych najbardziej cię zaciekawiło? Uzasadnij swój wybór i nawiąż do charakterystycznych cech barokowego malarstwa.

Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę.

Przyporządkuj przedstawicieli do odpowiedniej dziedziny sztuki barokowej.

Architektura

Muzyka

Rzeźba

Józef i Jakub

Gianlorenzo Bernini

Giovanni Lorenzo Bernin

Mikołaj Zieleński Fontanowie

Tylman z Gameren

Adam Jarzębski

Antonio Vivaldi

Claudio Monteverdi

Baltazar Fontana

Twórca Zasługi Giovanni Lorenzo Bernini

opera

Carlo Maderno

oratorium, kantata i pasja

Antonio Vivaldi

Dla nauczyciela

Autor: Małgorzata Kosińska‐Pułka

Przedmiot: Język polski

Temat: Barok – powtórzenie wiadomości cz. 1

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1. rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945– 1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6. odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki; III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1. zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach; Zakres rozszerzony Teksty polecane do samokształcenia

6. Karol Estreicher, Historia sztuki w zarysie;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Chętna osoba przedstawia krótko informacje, które zapamiętała z przeczytanych materiałów.
2. Uczniowie zapoznają się z prezentacją i na jej podstawie charakteryzują sztukę baroku.
3. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach zapoznali się z mapą myśli, a następnie wykonali polecenie 1 zamieszczone w tej sekcji. Mogą korzystać z telefonów komórkowych z dostępem do internetu. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie przedstawiają przykłady, którymi uzupełnili mapę myśli. Później nauczyciel prosi o wybranie jednego z utworów przedstawionych na mapie myśli i wskazanie elementów świadczących o nawiązaniach do sztuki baroku.
4. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1 i 2. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania i powtórzenia wiadomości o baroku uczniowie odpowiadają na pytania. Przykładowe pytania:
   • Co oznaczają terminy: barok, klasycyzm?
   • Którego z twórców barokowych uważasz za najwybitniejszego?
   • Czym charakteryzuje się sztuka barokowa?

Praca domowa:

1. Wybierz z prezentacji jednego przedstawiciela sztuki baroku i przygotuj referat na temat jego stylu i dzieł.

Materiały pomocnicze:

Shaerman J., Manieryzm, Warszawa 1970. Kubalska‐Sulkiewicz K., Bielska‐Łach M., Manteuffel‐Szarota A., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.