Barok – powtórzenie wiadomości cz. 2
Wprowadzenie
Przeczytaj
Prezentacja TED
Sprawdź się
Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Czesław Miłosz,
Historia literatury polskiej
.
Źródło: Stanisław Grochowiak,
Rozbieranie do snu
.
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Informacje i wskazówki
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Ranking uczelni
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Nasze e-booki ratujące uczniów i studentów!
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Barok – powtórzenie wiadomości cz. 2, Schematy z Historia
Przypomnisz sobie podstawowe informacje na temat filozofii baroku. Źródło: domena publiczna. Czesław Miłosz. Historia literatury polskiej. Artysta barokowy ...
Typologia: Schematy
2022/2023
1 / 16
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Dokumenty powiązane
Podgląd częściowego tekstu
Pobierz Barok – powtórzenie wiadomości cz. 2 i więcej Schematy w PDF z Historia tylko na Docsity!
Barok – powtórzenie wiadomości cz. 2
Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja TED Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej. Źródło: Stanisław Grochowiak, Rozbieranie do snu.
Twoje cele
Przypomnisz sobie podstawowe informacje na temat filozofii baroku.
Źródło: domena publiczna.
Czesław Miłosz
Historia literatury polskiej Artysta barokowy usiłował zaskoczyć swego czytelnika przez łączenie nie pasujących do siebie elementów zarówno komicznych, jak brzydkich albo podniosłych, które przedstawiał w sposób pełen ekspresji; stąd fascynacja nieoczekiwanymi metaforami i pomysłami. (...) nową wizję determinowała zmiana we wrażliwości religijnej, pokrewnej tej z czasów późnego średniowiecza. (...) Okres barokowy charakteryzowała powszechna mania pisania. (...) Tym, co potomność usposabiało niechętnie do baroku, była też osobliwa mieszanina dwóch języków, polskiego i łaciny, dająca tzw. styl „makaroniczny”. Źródło: Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej.
Barok – powtórzenie wiadomości cz. 2
Przeczytaj
Filozofia
Myśl filozoficzna baroku jest z jednej strony wciąż w dużym stopniu zależna od teologii katolickiej i kontrreformacji, z drugiej jednak pojawiają się poglądy nieortodoksyjne, protestanckie, a także takie, które Kościół zwalczał, ale mimo to odcisnęły znaczące piętno na tej epoce i epokach następnych. Do najbardziej wpływowych filozofów tego okresu należeli:
Frans Hals, Portret Kartezjusza (1596-1650) Wikimedia Commons, domena pubiczna
Kartezjusz (właśc. René Descartes, 1596-1650) filozof i matematyk francuski, mieszkający jednak głównie w Holandii, dokąd schronił się przed prześladowaniami Kościoła. Stworzył własną doktrynę filozoficzną, zwaną kartezjanizmem, charakteryzującą się postawą krytyczną wobec scholastyki i dążeniem do objaśniania świata w sposób rozumowy, bez odwoływania się do przyczyn ponadnaturalnych (racjonalizm). Kartezjusz uważał, iż dowodem na istnienie duszy jest jej umiejętność myślenia ( Cogito ergo sum -"myślę więc jestem"),a dowodem na istnienie Boga jest istniejąca w duszy wrodzona idea Boga jako bytu doskonałego. Człowiek jest bytem w niewytłumaczalny sposób złożonym z myślącej duszy i ciała (dualizm). Głównym dziełem filozoficznym Kartezjusza jest Rozprawa o metodzie (1637).
Anonimowy portret B. Pascala Wikimedia Commons, domena publiczna
Blaise Pascal (1623-1662) matematyk, fizyk, pisarz i filozof francuski, krytykujący moralność jezuicką, zwolennik kartezjanizmu. Kwes onował jednak kartezjański racjonalizm, wyrażając wątpliwości co do możliwości rozumu w niektórych przynajmniej dziedzinach (zajmował zatem wobec rozumu postawę sceptyczną). Pascal uważał, iż w kwes ach moralnych i religijnych należy polegać na poznaniu uczuciowym ("serce") i intuicyjnym. Taką postawę nazywa się fideizmem. Swoje idee filozoficzne, dotyczące m.in. wewnętrznego rozdarcia człowieka, zmagającego się z przeciwieństwem duszy i ciała, zawarł w dziele Myśli (wyd. 1670). Sformułował wielokrotnie później cytowany "zakład Pascala", według którego trzeba żyć tak, jakby Bóg istniał, nawet jeśli nie ma się co do tego pewności. Jego autorstwa jest także zdanie, że człowiek to "trzcina myśląca" (istota bardzo krucha, ale obdarzona rozumem).
W baroku pojawia się także nowy typ poezji, zwany metafizycznym, w którym podmiot liryczny podejmuje refleksję na temat sensu, początku oraz kresu ludzkiego istnienia, a także stosunku do Boga. Powraca przy tym motyw marności, czyli vanitas, znany z Księgi Koheleta. Tego typu poezję tworzyli Daniel Naborowski oraz Mikołaj Sęp‐Szarzyński
Jednocześnie istotny jest kierunek, który podejmuje pochwałę zmysłowej urody świata, podkreśla siłę miłości erotycznej. To tak zwana poezja dworska, którą tworzył m.in. Jan Andrzej Morsztyn. Dla barokowej liryki charakterystyczna jest jej strona formalna: kunszt poetycki przejawiał się w mnogości środków artystycznych stosowanych w wierszu, takich jak oksymorony, hiperbole, anafory, peryfrazy.
Słownik
sarmatyzm
nurt w kulturze polskiej szlachty, zapoczątkowany pod koniec XVI w., popularny do połowy XVIII w.; dotyczył zarówno obyczaju, jak i światopoglądu i znalazł swoje odzwierciedlenie w sztuce i literaturze zwłaszcza okresu baroku; nazwa pochodzi od legendarnych starożytnych Sarmatów, od których miała się wywodzić polska szlachta; wzorem osobowym tego nurtu był szlachcic‐ziemianin, katolik, pielęgnujący takie wartości, jak wolność, równość (braci szlachty), swojskość, na gruncie sarmatyzmu powstało przekonanie o szczególnej roli polskiej szlachty w dziejach świata, co przejawiało się niechęcią do obcych, trwaniem przy tradycji (do której należał strój, ale też np. wystawne biesiadowanie, zamiłowanie do zabaw i gościnności, w myśl zasady „zastaw się, a postaw się”), w literaturze najpełniejszy wyraz nurt sarmacki znalazł w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska i twórczości Wacława Potockiego
tragedia klasycystyczna
typ tragedii stworzony w XVII‐wiecznej Francji przez Corneille’a i Racine’a, ich inspiracją była tragedia starożytna; obowiązywała zasada trzech jedności (czasu, miejsca, akcji), prawdopodobieństwa (nie mogły pojawiać się postaci fantastyczne), stosowności i decorum (jednolity styl wysoki, pisanie wierszem, zakaz ukazywania scen drastycznych), tematyka mitologiczna lub historyczna
Epika Dramat
Prezentacja TED
Polecenie 1
Zapoznaj się z filmem, a następnie wyjaśnij, o jakich blaskach i cieniach baroku wspomina wykładowczyni. Scharakteryzuj je.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DWWDZCv7e
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Blaski i cienie baroku część pierwsza.
Trwa wczytywanie danych...
Sprawdź się
Pokaż ćwiczenia: (^) 輸 醙 難
Ćwiczenie 1
Zaznacz po jednym ze słów pasujących do epoki baroku:
fideizm
franciszkanizm
ateizm
obrazek
epos
powieść psychologiczna
secesja
gotyk
manieryzm
Ćwiczenie 2
Dokończ lub uzupełnij zdania. Zwróć uwagę na wielkość liter, ma ona wpływ na poprawność odpowiedzi.
- Autorem barokowego eposu pt. Transakcja wojny chocimskiej jest.
- Sonet J.A. Morsztyna Do trupa uważa się za typowy przejaw w poezji.
- Francuskim mistrzem i odnowicielem komedii XVII w. jest.
輸
輸
Ćwiczenie 3
Zaznacz poprawną odpowiedź.
Świętoszek Moliera to:
dramat groteskowy
tragedia
komedia charakteru
Twórcą zwierzęcej bajki narracyjnej w literaturze francuskiej był:
Jean de La Fontaine
Pierre Corneille
Molier
Nurt w literaturze barokowej, charakteryzujący się przekonaniem o szczególnej roli polskiej szlachty w historii świata, to:
uniwersalizm
rokoko
sarmatyzm
輸
Ćwiczenie 6
Barok określa się mianem epoki przeciwieństw. Połącz w pary kontrastowe pojęcia charakteryzujące ten okres.
asceza śmierć
pobożność przepych
miłość ateizm
Ćwiczenie 7
Scharakteryzuj krótko założenia filozoficzne Kartezjusza, a następnie napisz, jaki stosunek wobec kartezjanizmu mieli Blaise Bascal i Spinoza.
Ćwiczenie 8
Krótko scharakteryzuj trzy typy poezji barokowej, podając przykłady poetów, którzy reprezentowali każdy z kierunków
醙
難
難
Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Barok – powtórzenie wiadomości cz. 2
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe.
- Czytanie utworów literackich. Uczeń:
- rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945– 1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
- wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
- rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
- wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
- rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości. III. Tworzenie wypowiedzi.
- Mówienie i pisanie. Uczeń:
- zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
- zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji; IV. Samokształcenie.
- wykorzystuje mul medialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
- Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”.
- Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią prezentacji, a następnie wyjaśniają, o jakich blaskach i cieniach baroku wspomina wykładowczyni. Charakteryzują je w parach.
- Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach wykonali polecenie 2 zamieszczone w tej sekcji: Na podstawie filmu wyjaśnij, dlaczego Hieronima Morsztyna uznano za „gwiazdora” literatury przełomu XVI i XVII wieku. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie przedstawiają przygotowaną odpowiedź.
- Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”, dzielą się na kilkuosobowe grupy i wykonują ćwiczenia 6‐8. Po każdym ćwiczeniu wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel komentuje.
Faza podsumowująca:
- Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1‐5 z „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują odpowiedzi.
- W ramach podsumowania i powtórzenia wiadomości o baroku uczniowie odpowiadają na pytania zadane przez nauczyciela.
Praca domowa:
- Przygotuj prezentację multimedialną, w której podsumujesz zdobyte podczas lekcji wiadomości.
Materiały pomocnicze:
Shaerman J., Manieryzm, Warszawa 1970. Kubalska‐Sulkiewicz K., Bielska‐Łach M., Manteuffel‐Szarota A., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2007.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.