Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Baza z finansów publicznych, Notatki z Finanse publiczne

Baza pytań na egzamin z finansów publicznych

Typologia: Notatki

2022/2023

Załadowany 13.02.2024

mlody-student
mlody-student 🇵🇱

1 dokument

1 / 12

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
1) Subwencja ogólna i jej części.
Subwencja ogólna jest formą zasilania polskich jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa.
Subwencja ogólna składa się z pięciu części:
1)%%%%%%%podstawowej,
2)%%%%%%%oświatowej, której wysokość zależy od zakresu zadań oświatowych realizowanych przez jednostki oraz liczby
uczniów i rozdzielanej według zasad określonych w rozporządzeniu ministra edukacji,
3)%%%%%%%wyrównawczej, której zadaniem jest sztuczne wyrównywanie zamożności poszczególnych rejonów kraju
poprzez dofinansowywanie ze wspólnego budżetu jednostek samorządu terytorialnego o niższym dochodzie na
jednego mieszkańca,
4)%%%%%%%rekompensującej, która ma pokryć utracone dochody,
5)%%%%%%%drogowej.
Część podstawowa przysługuje jedynie gminom, część rekompensująca przysługuje jedynie tym gminom, które utraciły
dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień określonych w ustawach o podatku rolnym i o lasach, części oświatowa i
wyrównawcza przysługują wszystkim jednostkom samorządu terytorialnego, zaś część drogowa przysługuje powiatom i
województwom.
2) Czynniki plasowania nowych emisji skarbowych.
Na współczesnych silnie konkurencyjnych rynkach ważny jest skuteczny marketing skarbowych instrumentów dłużnych.
Plasowanie nowych emisji wymaga dobrego rozpoznania rynków oraz zastosowania efektywnych technik sprzedaży,
takich jak:
 aukcja
 oferta publiczna
 sprzedaż wybranym inwestorom
 emisja niepubliczna na życzenie dla określonych inwestorów
3) Wydatki transferowe.
Wydatki transferowe dokonywane są na rzecz innych podmiotów, co albo wiąże się z istniejącym systemem finansów
publicznych, albo wynika z prowadzonej przez państwo polityki finansowej. W związku z tym należy rozróżnić:
%%%%%%%%%transfery wewnętrzne, czyli transfery dokonywane wewnątrz systemu finansów publicznych,
%%%%%%%%%transfery zewnętrzne, czyli na rzecz podmiotów znajdujących się poza sektorem publicznym.
1.%%%%%%%Transfery wewnętrzne oznaczają wydatki publiczne jednych gestorów funduszy publicznych na rzecz innych
gestorów funduszy publicznych. W wyniku tych transferów nie zmienia się ogólna wielkość środków publicznych,
natomiast zmienia się struktura ich finalnego wydatkowania.
2.%%%%%%%Transfery zewnętrzne oznaczają zasilanie podmiotów prywatnych w pieniądz pochodzący ze środków publicznych;
mogą one być związane z finansowym wspieraniem przez władze publiczne realizacji ważnych celów społecznych i
gospodarczych. Mogą to być np. transfery na rzecz spółdzielczego i prywatnego budownictwa mieszkaniowego czy
transfery na rzecz prywatnego rolnictwa.
Można też rozróżnić takie odmiany transferów jak:
%%%%%%%%%dotacja podmiotowa,
%%%%%%%%%dotacja przedmiotowa.Pierwszy rodzaj transferu ma charakter ogólny i jest związany z całokształtem działalności
danego podmiotu. Drugi rodzaj transferu wiąże ilość środków publicznych z konkretnymi potrzebami lub celami
wydatkowania.
%
4) Znaczenie podatków bezpośrednich w dochodach na 2009r oraz na tle innych podatków (czy jakoś
podobnie).
Podatki bezpośrednie stanowią około 30% wszystkich podatków
Podatki pośrednie stanowią około ¾ wszystkich podatków
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Baza z finansów publicznych i więcej Notatki w PDF z Finanse publiczne tylko na Docsity!

1) Subwencja ogólna i jej części.

Subwencja ogólna jest formą zasilania polskich jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa. Subwencja ogólna składa się z pięciu części:

  1. podstawowej,
  2. oświatowej, której wysokość zależy od zakresu zadań oświatowych realizowanych przez jednostki oraz liczby uczniów i rozdzielanej według zasad określonych w rozporządzeniu ministra edukacji,
  3. wyrównawczej, której zadaniem jest sztuczne wyrównywanie zamożności poszczególnych rejonów kraju poprzez dofinansowywanie ze wspólnego budżetu jednostek samorządu terytorialnego o niższym dochodzie na jednego mieszkańca,
  4. rekompensującej, która ma pokryć utracone dochody,
  5. drogowej. Część podstawowa przysługuje jedynie gminom, część rekompensująca przysługuje jedynie tym gminom, które utraciły dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień określonych w ustawach o podatku rolnym i o lasach, części oświatowa i wyrównawcza przysługują wszystkim jednostkom samorządu terytorialnego, zaś część drogowa przysługuje powiatom i województwom.

2) Czynniki plasowania nowych emisji skarbowych.

Na współczesnych silnie konkurencyjnych rynkach ważny jest skuteczny marketing skarbowych instrumentów dłużnych. Plasowanie nowych emisji wymaga dobrego rozpoznania rynków oraz zastosowania efektywnych technik sprzedaży, takich jak:  aukcja  oferta publiczna  sprzedaż wybranym inwestorom  emisja niepubliczna na życzenie dla określonych inwestorów

3) Wydatki transferowe.

Wydatki transferowe dokonywane są na rzecz innych podmiotów, co albo wiąże się z istniejącym systemem finansów publicznych, albo wynika z prowadzonej przez państwo polityki finansowej. W związku z tym należy rozróżnić:  transfery wewnętrzne, czyli transfery dokonywane wewnątrz systemu finansów publicznych,  transfery zewnętrzne, czyli na rzecz podmiotów znajdujących się poza sektorem publicznym.

  1. Transfery wewnętrzne oznaczają wydatki publiczne jednych gestorów funduszy publicznych na rzecz innych gestorów funduszy publicznych. W wyniku tych transferów nie zmienia się ogólna wielkość środków publicznych, natomiast zmienia się struktura ich finalnego wydatkowania.
  2. Transfery zewnętrzne oznaczają zasilanie podmiotów prywatnych w pieniądz pochodzący ze środków publicznych; mogą one być związane z finansowym wspieraniem przez władze publiczne realizacji ważnych celów społecznych i gospodarczych. Mogą to być np. transfery na rzecz spółdzielczego i prywatnego budownictwa mieszkaniowego czy transfery na rzecz prywatnego rolnictwa. Można też rozróżnić takie odmiany transferów jak:  dotacja podmiotowa,  dotacja przedmiotowa.Pierwszy rodzaj transferu ma charakter ogólny i jest związany z całokształtem działalności danego podmiotu. Drugi rodzaj transferu wiąże ilość środków publicznych z konkretnymi potrzebami lub celami wydatkowania.

4) Znaczenie podatków bezpośrednich w dochodach na 2009r oraz na tle innych podatków (czy jakoś

podobnie).

Podatki bezpośrednie stanowią około 30% wszystkich podatków Podatki pośrednie stanowią około ¾ wszystkich podatków

5) Programowanie budżetowe.

Racjonalizacja wydatków publicznych jest tym trudniejsza, im większy jest ich stopień agregacji. Najwięcej trudności występuje więc przy racjonalnym kształtowaniu na szczeblu centralnym, mniej w przypadku budżetów budowanych dla poszczególnych jednostek sektora publicznego i budżetów szczebla podstawowego. Aby wydatki były jak najbardziej racjonalne oraz aby wyeliminować marnotrawstwo przyjęto założenie, że wydatkowanie publiczne musi być poddane nowoczesnym procedurom wynikającym z teorii i praktyki zarządzania. Podejście to nazwano programowaniem budżetowym. Do najbardziej rozwiniętych metod należy zaliczyć:

  1. Planning- Programming- Budgeting System (PPBS)
  2. Rationalisations des ChoixBudgetaries (RCB)
  3. Cost- Benefit- Analysis
  4. Zero- Base Budgeting (ZBB)

6) Metoda ZBB.

(budżetowanie zerowe, od podstaw) – jest najnowszą metodą programowania budżetowego; eliminuje słabe strony metod wcześniejszych, a w szczególności to, że trudno było się oderwać od przeszłości. Zasadniczą cechą jest rezygnacja z budżetowania przyrostowego (tzn. podstawą budżetowania nie są budżety z ostatnich lat) Fazy budżetowania w ZBB: 1)Wybranie pakietów decyzyjnych 2A) Ustalanie hierarchii pakietów decyzyjnych w oparciu o analizę kosztów i korzyści 2B) Ustalenie podziału środków odpowiadającym tym pakietów

7) Mnożnik zatrudnienia Kahna

Wzrost zatrudnienia przy robotach publicznych powoduje mnożnikowy wzrost zatrudnienia w całej gospodarce. Mechanizm polega na wzroście popytu konsumpcyjnego, spowodowanym wzrostem funduszu płac, który pociąga za sobą wzrost zatrudnienia i dochodu w gałęziach dóbr konsumpcyjnych. ( W rzeczywistości państwa z kłopotami często ograniczają roboty publiczne)

8) Cechy współczesnego systemu podatkowego.

  1. wprowadza się kilka podatków, przy czym trzy lub cztery ich rodzaje stanowią podstawę finansów (funduszy) państwa
  2. sięga się do różnych przedmiotów opodatkowania, tzn. dochodów, wydatków, majątku, nabycia praw majątkowych
  3. stosuje się podatki bezpośrednie i pośrednie (w różnych proporcjach w różnych krajach)
  4. podatki bezpośrednie wprowadza się dlatego, że są one trudniej przerzucalne i stanowią pewne i systematyczne, choć mniej wydajne źródło dochodów.
  5. Podatki pośrednie, choć łatwiej przerzucalne, ale sposób ich poboru czyni z nich wydajne źródło dochodu.
  6. Nadmierne dochody podmiotów gospodarczych ogranicza się przez progresywne skale podatkowe
  7. Równomierne obciążenie podmiotów realizuje się wg ich zdolności dochodowej
  8. W opodatkowaniu przedsiębiorstw stosowane są skale podatkowe progresywne i degresywne w związku z przebiegiem cyklu koniunkturalnego ważnym instrumentem podatkowego oddziaływania na gospodarkę są różne ulgi, wakacje i zwolnienia podatkowe
  9. Podstawowe rodzaje podatków ustala się na szczeblu władz centralnych; wynika to z istotnego znaczenia tego instrumentu dla funkcjonowania przedsiębiorstw oraz społeczeństwa
  10. Z psychologicznego punktu widzenia łatwiej jest zwiększać ciężary podatkowe przez podwyższenie istniejącego już podatku niż wprowadzenie nowego
  11. Wśród istniejących już podatków łatwiej jest zwiększyć ciężary podatkowe za pomocą podatków pośrednich niż bezpośrednich
  12. W celu przeciwdziałania oszustom podatkowym władze publiczne stosują rozwinięty system kontroli oraz system kar.

nieskończona elastyczność popytu i podaży – wzrost ceny powoduje:

 drastyczny spadek popytu  drastyczny spadek ceny netto – ponieważ producent nie może wkalkulować podatku, ponieważ wyższa cena nie zostałaby zaakceptowana przez nabywcę Wniosek: im mniej elastyczna podaż i mniej elastyczny popyt na dany towar lub czynnik produkcji, tym mniejszy jest wpływ podatku. (Warto, aby państwo kierowało się tą zasadą, ponieważ podatki mogą wywołać negatywne skutki, zniekształcając procesy gospodarowania)

15) Iluzja fiskalna – omówić

luzja fiskalna polega na ukryciu opodatkowania, wysokości rzeczywistych ciężarów podatkowych,

zróżnicowania ciężarów podatkowych, kamuflażu rzeczywistych beneficjentów środków publicznych itp.

Mogą być wywołane przez:

1) ukrywanie związku między wielkością finansowych środków publicznych a korzyściami odnoszonymi

przez podatnika

2) wywołanie wrażenia u podatnika, że płacone przez niego podatki są korzystne

3) zastępowanie podatków opłatami w związku z usługami na rzecz danej osoby

4) wykorzystywanie nastrojów społecznych dot. kwestii, rozwiązanie której wymaga pieniędzy

5) zastraszanie społeczeństwa negatywnymi skutkami nie wprowadzenia podatku

6) wprowadzenie wielu tytułów podatkowych

7) niedokładne sprecyzowanie, kogo właściwie obciąża dany podatek

16) Jak funkcjonują fundusze celowe? Podaj przykładowe.

Wnioski wynikające z istnienia funduszy celowych:  powstanie funduszu celowego oznacza wyodrębnienie części środków z ogółu środków publicznych, skutkiem tego jest zapewnienie źródeł finansowania dla wybranej dziedziny działalności  z drugiej strony związanie części środków publicznych z wyznaczonymi zadaniami ogranicza swobodę alokacji  następuje podniesienie rangi tych zadań, ponieważ są wyłączone spod rutynowej procedury alokacji, co powinno gwarantować uniknięcie „rywalizacji” z innymi zadaniami publicznymi  zadania te mają zapewnioną ciągłość finansowania, ponieważ nie podlegają procedurze rocznego planowania (jest to ważne w przypadku zadań inwestycyjnych), ale ta ciągłość jest zapewniona tylko, gdy źródła dochodów są wydajne, nie są wymagane dotacje z budżetu, ponieważ dzięki temu finansowanie tej dziedziny jest uniezależnione od decyzji parlamentu  fundusze celowe umożliwiają kumulację niewykorzystanych w danym roku środków – większa swoboda w dysponowaniu środkami

17) Indywidualny współczynnik zadłużenia sektorowego (coś w tym stylu).

18). Budżet 2009 największe wydatki i reakcje społeczeństwa.

19) Co łączy przychody budżetowe z deficytem budżetowym.

Budżet przyjmuje strumienie dochodów od jednych podmiotów i kieruje je do innych. Jednak rzadko te

strumienie dochodów są zgodne pod względem rozmiarów i czasu ze strumieniami wydatków.

Budżet jest z reguły uchwalany na 1 rok kalendarzowy. Techniki realizacji dochodów oraz ich

rozdysponowywania, stwarzają możliwość niezrównoważenia budżetu w różnych momentach. Jednak ze

względu na ogrom operacji dochodowo- wydatkowych budżetu aparat skarbowy ani bankowy nie zauważą

naruszenia równowagi, jeśli na koniec okresu dojdzie do samoczynnego zrównoważenia dochodów i

wydatków. Oznacza to stabilność układu budżetowego

20) Budżet 2009 ze szczególnym uwzględnieniem dotacji z UE.

21). Deficyt budżetowy i zasada uprzedniości.

22) System ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych.

Rola państwa w zakresie ubezpieczeń społecznych może sprowadzać się do:  tworzenia podstaw prawnych ubezpieczeń ubezpieczeń społecznych – ustanowienie obowiązku ubezpieczenia

 przejęcia przez państwo obowiązku organizacji systemu ubezpieczeń oraz przejęcie odpowiedzialności materialnej za świadczenia społeczne W pierwszym przypadku finanse publiczne nie są istotnie wciągnięte w ubezpieczenia społeczne, rola państwa ogranicza się do działania konstytuującego system ubezpieczeń i ewentualnej interwencji, gdy niepubliczne instytucje finansowe nie wywiązują się należycie ze swoich powinności. Jednak społeczeństwo oczekuje od państwa nie tylko odpowiedzialności politycznej, ale także gwarancji finansowych. W ramach ubezpieczeń społecznych państwo jest odpowiedzialne za:  świadczenia emerytalno-rentowe  ubezpieczenia zdrowotne (zaspokojenie elementarnych potrzeb związanych z ochroną zdrowia i leczeniem, źródłem finansowania są dochody gospodarstw domowych, kwestią sporną jest ustalenie w jakim stopniu fundusz ten ma być zasilany w formie podatków, a w jakim stopniu finansowany z funduszy prywatnych)  ubezpieczenia na wypadek bezrobocia

23) Cechy charakterystyczne wydatków na 2009.

24). Danina publiczna.

świadczenie (bezzwrotne lub zwrotne) na rzecz państwa lub innego związku publicznoprawnego (np. gminy,

funduszy ubezpieczeń społecznych), ustalane jednostronnie na mocy określonego aktu prawnego, którego

realizacja jest zabezpieczona możliwością zastosowania przymusu państwowego[1]. Świadczenie to może mieć

formę:

 daniny osobistej (np. obowiązek służby wojskowej),

 daniny rzeczowej (np. obowiązek dostarczania kontyngentów żywnościowych),

 daniny pieniężnej – będące obecnie najpowszechniejszą stosowaną formą danin publicznych.

W ustawie o finansach publicznych pojęcie daniny publicznej odnosi się do świadczeń pieniężnych śród

których zostały wymienione : podatki, składy, opłaty, cła.

25). Ekonomiczne rodzaje deficytu budżetowego i relacje miedzy nimi.

Deficyt budżetowy nie jest tylko rachunkowym wynikiem działalności państwa w sferze finansów

publicznych, ma także głęboką treść ekonomiczną. Rozpoznanie tej treści jest trudne ze względu:

1) 1 rok- czyli czas, na jaki sporządza się budżet- jest zbyt krótki , by ocenić przyczyny zjawiska

2) Rok budżetowy nie przystaje na ogół do cyklu koniunkturalnego, a poszczególne fazy cyklu wpływają na

dochody i wydatki budżetowe

3) Deficyt może dotyczyć budżetów bieżących, majątkowych, zwyczajnych i nadzwyczajnych; kwestia, jak

interpretować ewentualne deficyty poszczególnych rodzajów budżetów i związki między saldami tych

budżetów.

4) Deficyt nie dotyczy tylko budżetu centralnego ale całego systemu funduszy publicznych; transfery

między budżetem centralnym a budżetami samorządowymi i funduszami ubezpieczeń społecznych

5) Deficyt jest związany w pewnym stopniu z polityką monetarną państwa, np.. wysoka stopa % -> niższa

aktywność gospodarcza -> niższe wpływy z podatków

6) Stan budżetu centralnego jest pod wpływem otoczenia zewnętrznego: kształtu

26) Zasada uprzedniości.

zakłada uchwalenie budżetu przed okresem, w jakim ma być wykonywany. Ustawy

samorządowe, realizując postulat zawarty w tej zasadzie, zakładają generalną zasadę uchwalenia

budżetu do końca roku poprzedzającego rok budżetowy.

27). System rezydualny w ubezpieczeniach zdrowotnych.

Państwo nie bierze odpowiedzialności za organizację i finansowanie opieki zdrowotnej. Pozostaje ona

przede wszystkim sprawą indywidualną obywatela. Model oparty jest na prywatnym ubezpieczeniu, chociaż

funkcjonuje od silnym nadzorem organizacji lekarskich. Model zakłada więc istnienie różnych form

organizacji i finansowania opieki zdrowotnej.

28) Podmioty sektora finansów publicznych.

1) organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa,

sądy i trybunały, a także jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki;

Stałymi są te wydatki, które nakładają na państwo ustawowe zobowiązania wobec obywateli oraz wydatki

związane z obsługą długu publicznego.

 Wydatki sztywne to wydatki, których poziomu nie da się zmienić, które państwo w danym roku

budżetowym musi bezwzględnie ponieść; obowiązek ponoszenia przez władze publiczne wydatków

sztywnych jest bardziej rygorystyczny niż ponoszenia wydatków stałych.

 Najczęściej za wydatki sztywne uważa się wydatki związane z obsługą długu publicznego.

 Nieprzeznaczenie wydatków na te cele oznaczałoby zachwianie wiarygodności władz publicznych na

rynkach pożyczkowych, co utrudniłoby państwu zaciąganie pożyczek w przyszłości, a także wywołałoby

szereg innych negatywnych skutków związanych z podważaniem zaufania obywateli do instytucji państwa.

 Niezrealizowanie jednych i drugich rodzi negatywne konsekwencje w postaci braku zaufania do władz

publicznych danego państwa.

36) Podmioty należące i nie należące do sektora finansów publicznych (przykłady)

Do sektora finansów publicznych zalicza się:  organy władzy publicznej, administracji rządowej, kontroli, sądy i trybunały, jednostki samorządu terytorialnego  jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze  fundusze celowe  państwowe szkoły wyższe  jednostki badawczo-rozwojowe  zakłady opieki zdrowotnej  państwowe lub samorządowe instytucje kultury  ZUS, KRUS i inne fundusze  NFZ  Polska Akademia Nauk

NIE ZALICZA SIĘ : inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie

odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw,

instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

37) Funkcje cła i jaki jest udział ich w dochodach państwa.

Pobierane jest przy okazji przekraczania towaru granicy celnej kraju. Ogranicza napływ danego

rodzaju towarów, generuje zyski dla skarbu państwa i wpływa na ostateczną cenę produktu

w kraju

38) Przyczyny długu publicznego.

uporczywie utrzymujący się deficyt budżetowy  okres wzmożonych wydatków publicznych, zwłaszcza okresy wojen i głębokich kryzysów  realizowana doktryna ekonomiczna, która może zakładać świadome utrzymywanie deficytu  osiąganie celów politycznych rządzącej elity  wpadnięcie w pułapkę zadłużenia

39) Najczęściej stosowane instrumenty finansowania deficytu

  1. Weksle (bony) skarbowe- krótkoterminowe papiery wartościowe, emitowane w dużych nominałach, przeznaczone do transakcji na rynku blokowym (hurtowym)
  2. Obligacje skarbowe- papier wartościowy, który zawiera obowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi obligacji jej nominalnej wartości wraz z odsetkami. Gwarantują one stałe oprocentowanie, określone są warunki wypłaty odsetek. Obligacje są przedmiotem obrotu giełdowego i posiadają cechę płynności finansowej Wyróżnia się obligacje:  Krótsze niż 5-letnie (krótkoterminowe)  6-16 lat (średnioterminowe)  Dłuższe niż 15 letnie (długoterminowe) Podział ze względu na emitenta:

 Obligacje skarbowe  Obligacje manipulacyjne (emitowane przez władze lokalne lub ich agencje) Obligacje są trwalszym instrumentem do dokonywania wydatków bez pokrycia

40) Budżet zadaniowy

to metoda zarządzania finansami publicznymi, ukierunkowana na osiąganie większej skuteczności oraz efektywności i przejrzystości wydatkowania środków publicznych, polegająca na:

  1. opracowywaniu budżetu państwa w oparciu o cele budżetu zadaniowego, zgodne ze wskazaniami zawartymi w dokumentach strategicznych i programowych rządu, w ramach których to celów, umieszczane są - właściwe przedmiotowo tym celom - zadania, wraz z adekwatnymi miernikami informującymi o rezultatach/wynikach realizacji tych zadań - a także o rezultatach/wynikach realizacji ich części składowych (a zarazem - o stopniu osiągania celów budżetowych zadań w aspekcie skuteczności oraz efektywności),
  2. monitorowaniu oraz ewaluacji poszczególnych zadań budżetu zadaniowego za pomocą mierników, dzięki czemu wytwarzane są informacje efektywnościowe (ang. performance information) służące podnoszeniu jakości alokacji w planowaniu budżetu w kolejnych latach/okresach planowania budżetowego,
  3. praktycznym stosowaniu informacji efektywnościowych w procesie planowania budżetu przez rząd, a także wykorzystaniu ich podczas prac parlamentarnych nad uchwalaniem ustawy budżetowej (najczęściej jako tzw.: performance-informedbudgeting)

50) Funkcje budżetu państwa

  1. Funkcje ekonomiczne  redystrybucyjna - budżet państwa, przejmując podatki, cła i inne opłaty od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych dokonuje ich rozdziału pomiędzy inne podmioty, zarówno w wyniku transferów nieodpłatnych (renty, emerytury, pomoc publiczna, nieoprocentowane kredyty) jak i przez zakup dóbr i usług na rynku.  skarbowa - budżet przejmuje podatki, cła i inne opłaty  alokacyjna - budżet służy rozmieszczeniu dóbr i usług w gospodarce, przez finansowanie inwestycji publicznych  bodźcowa - przez redystrybucję dochodu budżet (zwłaszcza zakupy dóbr i usług, ale także dotacje i subwencje) stymuluje działalność podmiotów gospodarczych, podaż, popyt i ceny
  2. Funkcje polityczne  planowości - budżet jest planem finansowym państwa, do którego wykonania zobowiązana jest administracja  kontrolna - umożliwienie kontroli nad władzą wykonawczą co do prawidłowego wykonywania budżetu  polityczna - umożliwienie kontroli władzy wykonawczej przez ustawodawczą, gdyż budżet uchwalany jest w formie ustawy

41) Cechy wydatkowania środków publicznych

  1. Arbitralność decyzji dotyczących rozmiaru i kierunków wydatkowania środków publicznych tkwi w naturze administracyjnego mechanizmu alokacji zasobów, jej skutkiem może być lepsze lub gorsze dostosowanie wydatków publicznych do potrzeb społecznych; może być ograniczona przez wprowadzenie kryteriów przeznaczenia środków publicznych na poszczególne cele. Wynika to z faktu, że decyzje alokacyjne podlegają presji politycznej wywierane przez różne grupy interesów
  2. Niebezpieczeństwo marnotrawstwa środków publicznych wynika z tego, że alokacja ta nie jest poddana weryfikacji ekonomicznej, dlatego możliwe są sytuacje „przefinansowania” pewnych dziedzin działalności, zadań publicznych itd. Weryfikacja sposobu zużytkowania środków publicznych może się dokonywać jedynie przez administracyjne procedury. Ich ściśle postrzeganie może zresztą, paradoksalnie prowadzić do marnotrawienia środków publicznych.
  3. Niebezpieczeństwo nadużyć i korupcji podmiotów wydatkujących środki publiczne powstaje w związku z administracyjnym charakterem ich wydatkowania. Wybór partnera władz publicznych dokonuje się w warunkach ostrej rywalizacji o zamówienia, rodzi to warunki do korumpowania gestorów środków publicznych w zamian za otrzymanie

6. Wszystkie te działania powinny doprowadzić do radykalnego zmniejszenia długu publicznego, który

według nowego konserwatyzmu fiskalnego stał się uosobieniem wszelkiego zła, tak w wymiarze

ekonomicznym ja i etycznym (obciążenie przyszłych pokoleń długami obecnej generacji)

55) Systemy w ubezpieczeniach społecznych

1) System repartycyjny- dotychczasowy system emerytalny oparty na umowie pokoleniowej, w którym

pokolenie pracujące finansowało emerytów z ich bieżących składek. Pozostałością starego systemu

jest obecny I filar.

2) System rezydualny- Państwo nie bierze odpowiedzialności za organizację i finansowanie opieki

zdrowotnej. Pozostaje ona przede wszystkim sprawą indywidualną obywatela. Model oparty jest na

prywatnym ubezpieczeniu, chociaż funkcjonuje od silnym nadzorem organizacji lekarskich. Model

zakłada więc istnienie różnych form organizacji i finansowania opieki zdrowotnej.

3) Model Siemaszki-Państwo bierze pełną odpowiedzialność za ochronę zdrowia. Zakłady opieki

zdrowotnej nalezą do państwa, wydatki są finansowane całkowicie z budżetu. Pełny pakiet usług

medycznych jest bezpłatny. (państwa realnego socjalizmu)

4) Model Beveridge’a- określany jako zaopatrzeniowy bądź usługowy. Władze biorą organizacyjną i

finansową. Źródłem finansowania publicznych usług zdrowotnych są podatki wpływające do budżetu,

przy czym podatki te mają charakter ogólny, nie celowy. Gwarantowany jest jedynie podstawowy

koszyk świadczeń zdrowotnych, co praktycznie oznacza konieczność dobrowolnego ubezpieczania

się obywateli. (Dania, Finlandia, Hiszpania)

5) Model Bismarcka- opiera się na finansowaniu świadczeń ze składek zdrowotnych wnoszonych

obowiązkowo przez pracownika i pracodawcę do autonomicznych kas chorych. W modelu tym

realizowana jest zasada solidaryzmu między chorymi a zdrowymi; za organizację ochrony zdrowia

odpowiedzialne są władze publiczne. Leczenie zarówno prywatne jak i publiczne (przewaga

prywatnego). System świadczenia usług opiera się na kontraktach, na które wpływ mają izby

lekarskie i inne stowarzyszenia zawodowe. Poza systemem są ludzie o wysokich dochodach, którzy są

kierowani do prywatnych towarzystw ubezpieczeniowych. (Holandia, Francja, Niemcy)

56) Klasyfikacja budżetowa – grupowanie dochodów i przychodów oraz wydatków i rozchodów wedle określonych

kryteriów.

Ogólnie można wyróżnić trzy rodzaje kryteriów:

 podmiotowe – wg podmiotów, które upoważnione są do gromadzenia i rozdysponowywania środków

 rodzajowe – określa formy źródeł gromadzonych dochodów. Oraz formy ich rozdysponowywania

 funkcjonalne – systematyzuje środki według funkcji publicznych realizowanych za pomocą środków publicznych