Bezpieczeństwo i obronność, Prezentacje z Politologia

Pobierz Bezpieczeństwo i obronność i więcej Prezentacje w PDF z Politologia tylko na Docsity!

STOSOWANIE TORTUR

W WYBRANYCH PAŃSTWACH

JAKO WYZWANIE DLA SYSTEMÓW

OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

STAROŻYTNOŚĆ

• (^) W relacjach Herodota (ok. 485-421 p.n.e.) przedstawione są okrutne poczynania starożytnych przywódców wymierzone w politycznych polityków.
• (^) Tukidydes (ok.460-400 p.n.e.) udokumentował stosowanie tortur w wojnie peloponeskiej.
• (^) Kwestię tortur w starożytności badał także Arystoteles. W swoim dziele pt. Retoryka, opisał jak tortury wpływają na prawdziwość zeznań.
• (^) Rzymianie, uważali, że tortury są iście ważnym elementem procesu sądowego, gdyż osoba oskarżona, nie wyznałaby prawdy, gdyby nie była poddana torturom.
• (^) Rzymski prawnik Ulpian Domicjusz uznawał tortury za niedoskonałe. Zdefiniował on tortury jako „działania, w czasie których ciału zadawany jest ból w celu odkrycia prawdy.”
• (^) Augustyn z Hippony w swoim dziele O państwie Bożym, podobnie jak Arystoteles, poddał wątpliwością niezawodność stosowania tortur.
• (^) Opublikowany w 438 roku Kodeks Teodozjański zezwalał na dopuszczanie się kar cielesnych oraz tortur, jednak określał jakim karą, torturą, mogą być poddawane osoby piastujące stanowiska urzędnicze czy też kapłani.
• (^) List papieża Mikołaja I Wielkiego do bułgarskiego cara Borysa, datowany na 13 listopada 866 roku stanowił interesujący i wymowny głos sprzeciwu wobec ówcześnie stosowanych praktyk.

NOWOŻYTNOŚĆ

• Renesansowy humanista, Michel de Montagine, w swoim dziele pt. Próby, stwierdził, iż brak jest zasadności w prowadzeniu jakichkolwiek dochodzeń w za pomocą przemocy fizycznej.
• (^) Karol Ludwik Monteskiusz. W swojej pracy O duchu praw opowiadał się przeciwko torturą, argumentując, że zadawanie cierpienia przesłuchiwanym nie jest wskazane, gdyż jest to wbrew naturze oraz istnieją miejsca, gdzie ich zakazano i mimo to, instytucje śledcze bardzo dobrze prosperują.
• (^) Wysoce umiejętnie i z dużym rozgłosem o zakaz stosowania tortur walczyli dwaj włoscy prawnicy – Cesare Beccaria i Pietro Verri. Idee te wspierał również polski pisarz i pedagog Wincenty Skrzetuski.
• Z aprobatą postrzegał stosowanie tortury Alfons Liguorie, który wydał podręcznik Theologia Moralis, zwracający uwagę na trzy założenia związane z torturami.
• (^) Czasy oświecenia charakteryzowały się postępującą prohibicją wobec tortur na kontynencie europejskim.
• (^) Fryderyk II Wielki w 1740 roku zezwolił na posuwanie się do tortur jedynie w trzech przypadkach: obrazie majestatu, morderstwie i zdradzie. Natomiast czternaście lat później całkowicie zabronił stosowania tej praktyki na terenie Prus.
• (^) W Polsce Sejm zniósł tortury w 1776 r.
• (^) We Francji zakaz stosowania tortur wprowadził w 1789 roku Ludwik XVI, zaś w Rosji podobne regulacje zaczęły zradzać się na początku XIX wieku.
• (^) Rewolucją była bulla Papieża Piusa VII, który kategorycznie w 1816 roku zakazał stosowania tortur.

WSPÓŁCZESNOŚĆ

• (^) Za swoiste zwieńczenie procesu delegitymizacji tortur można uznać rozmaite powstałe po II wojnie światowej dokumenty, które wypracowała społeczność międzynarodowa.
• Artykuł 5 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku stanowi jednoznacznie, że „nikt nie może być poddawany torturom albo okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu.”
• (^) Kolejnym dokumentem była podpisana rok później Konwencja Genewska.
• (^) Do stosowania tortur odniosła się także Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności20 z 1950 roku. Wolność od tortur została wyrażona expresiss verbiss w artykule 3, który stanowi, że „nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.”
• (^) W 1966 roku w Nowym Jorku podpisany został Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych22, który podobnie do pozostałych międzynarodowych aktów zanegował praktykowanie tortur.
• (^) Następny ważny dokument został wydany przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1984 roku, czyli Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania labo karania.

DEFINIOWANIE TORTUR

• (^) Ewolucji również uległo definiowanie tortur, które potocznie określane są jako „umyślne zadawanie ostrego, fizycznego lub psychicznego bólu.”33 Pojęcie tortur zostało wyjaśnione we wspomnianych powyżej konwencjach i umowach międzynarodowych. Nadto każde państwo, które respektuje zakaz stosowania tortur, szeroko rozwija owe pojęcie w obowiązującym na swoim terytorium kodeksie karnym.
• Bardzo szczegółowo termin ten opisał Marcin Dąbrowski uznając, że „pojęcie „tortura” oznacza każde umyślne działanie powodujące dotkliwy ból lub cierpienie zarówno fizyczne, jak i psychiczne, zadawane jakiejkolwiek osobie w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, ukarania jej za popełniony przez nią lub przez osobę trzecią czyn lub o którego popełnienie jest podejrzana, a także w celu zastraszenia jej lub osoby trzeciej, albo z jakiejkolwiek innej przyczyny opartej na dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie są zadawane przez funkcjonariusza publicznego albo za jego namową czy też zgodą, albo innej osoby działającej w oficjalnym charakterze.”
• (^) Wielki wpływ na definiowanie tortur wywarł Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii (MTKJ).
• (^) Za tortury uznaje się następujące nieludzkie traktowanie: „1) złe traktowanie zatrzymanych, którym nakazano szczegółowe i powtarzające się kontrole i rewizje osobiste; 2) przesłuchania „badawcze”; 3) brutalne działanie policji przy okazji zatrzymania podejrzanego lub w izbie zatrzymań; 4) przemoc stosowana przez służby więzienne, aby zabezpieczyć wyjście z celi osoby pozbawionej wolności; 5) przedłużające się tymczasowe zatrzymania i aresztowania; 6) prowadzenie przesłuchań z użyciem tzw. białego hałasu, submarino, technik waterboarding, walling, stania przy ścianie, ciasnego odosobnienia i innych specjalnych technik przesłuchania. (…) gwałt, okaleczanie seksualne, przymusowe badania ginekologiczne.”

POLSKA

• (^) W Polsce tortury były prawnie dopuszczane do 1776 r.
• (^) Podstawowym dokumentem zakazującym stosowania tortur jest oczywiście Konstytucja RP. Artkuł 40 ustawy zasadniczej stanowi, że „nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.” Dodatkowo artykuł 30 nawiązujący do wolności jednostki ludzkiej, nakłada na władzę publiczną obowiązek poszanowania i ochrony wszelkich godności człowieka. Nadto nie można pominąć artykułu 91 Konstytucji, który to nakazuje obowiązek stosowania się do ratyfikowanych umów międzynarodowych, będących częścią polskiego porządku prawnego.
• (^) Zakaz praktykowania tortur uwzględniony został także w Kodeksie postępowania karnego. 44 Artykuł 171 § 5 stanowi, że niedopuszczalne jest „wpływanie na wypowiedzi osoby przesłuchiwanej za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej; 2) stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej organizmu w związku z przesłuchaniem.” Natomiast w Kodeksie karnym46 ustanowiono wymiar kary, za naruszenie któregokolwiek z ww. zakazów.
• (^) W Polsce za tortury rozumiane zgodnie z obowiązującą Konwencją z 1984 roku, skazuje się wielu funkcjonariuszy policji.

FEDERACJA ROSYJSKA

• (^) Artykuł 21 ustęp 2 Konstytucji stanowi, że „nikt nie może być poddany torturom, przemocy ani

innemu brutalnemu lub poniżającemu godność ludzką traktowaniu lub karaniu. Nikt, bez

dobrowolnie wyrażonej zgody, nie może być poddany medycznym, naukowym lub innym

eksperymentom.”

• (^) Od wieków państwo to słynie z nieludzkiego traktowania czy też osadzania ludzi, dawniej w

tzw. łagrach, a obecnie koloniach karnych. Jak dowiadujemy się z wielu źródeł rosyjskie

więzienia na co dzień opiewają w „tortury, bicie, wyzysk, głodzenie, gwałty, choroby i

przypadki śmierci osadzonych.”

• (^) Obecnie sprawa ta jest nagłaśniania za sprawą Aleksieja Nawalnego, którego próbowano otruć

za sprawą rosyjskiego środka chemicznego z grupy Nowiczok, gdyż głośno krytykował on

postępowanie Kremla.

CHIŃSKA REPUBLIKA LUDOWA

• (^) „Podstawowe zasady poszanowania i ochrony praw człowieka określone w Konstytucji i prawie, w pełni gwarantują, że podstawowe prawa i godność osobista (…) nie zostaną naruszane.” 55 Jednak w praktyce nie znajduje to najmniejszego odzwierciedlenia.
• (^) „Chiny nie wahają się przed stosowaniem represji, używaniem siły i łamaniem praw człowieka. Nie powstrzymuje ich status społeczny dysydenta, reakcje społeczności międzynarodowej czy nawet naoczni świadkowie. Każdy może zostać pewnego dnia aresztowany, poddany torturom, a nawet zniknąć, a to wszystko w celu ochrony bezpiecznej przestrzeni. W interesie państwa partyjnego jest brak debat i różnic poglądów, wynikający z propagandy oraz nacisków i uciszenia. Tak jest przecież lepiej dla wszystkich. Aktywiści i obrońcy praw człowieka są aresztowani, przechodzą farsowe procesy i są skazywani na długie wyroki w więzieniu bądź obozie pracy. Opozycjoniści polityczni i dysydenci są porywani z ulic i ślad po nich ginie. Za krytykę partii w internecie znikają z przestrzeni publicznej i umieszcza się ich w szpitalach psychiatrycznych. Za obronę praw człowieka grozi długie przetrzymywanie i tortury w areszcie, a za rysowanie karykatur politycznych aż sześć i pół roku w więzieniu.”
• (^) Powyższe środki są powszechnie stosowane w Chinach za sprawą wprowadzenia ustawy o bezpieczeństwie, która zezwala na aresztowanie, każdego kto dopuszcza się zakłócania porządku i podważa obowiązujące prawo.

WNIOSKI

• (^) Biorąc pod uwagę przykłady wyżej wymienionych państw, stwierdzić należy, że choć tortury są oficjalnie niedozwolone, nadal są one praktykowane i nie jest w stanie tego przezwyciężyć żaden traktat międzynarodowy czy działania podejmowane przez organizacje, których fundamentem jest ochrona praw człowieka.
• (^) Z tortur korzystano, czy to otwarcie czy skrycie, w każdym okresie historycznym. Zmieniały się jednie poglądy i opinie dotyczące ich stosowania.
• (^) Na przełomie lat społeczność międzynarodowa, biorąc sprawę we własne ręce, dokonywała stopniowych działań legislacyjnych, zmierzających do całkowitego wyeliminowania tortur z praktyk stosowanych w celu pozyskania informacji.
• (^) Dziś na straży praworządności i ochrony praw człowieka stoi szereg umów, konwencji oraz traktatów międzynarodowych, które zobowiązują swoich sygnatariuszy do upowszechniania zakazu stosowania tortur, nieludzkiego czy też poniżającego traktowania.
• Współczesne państwa demokratyczne bezwzględnie zabraniają stosowania tortur, uwzględniając go w przepisach konstytucji, prawie międzynarodowym oraz europejskim.

WNIOSKI

• (^) Tortury w XXI wieku nadal stanowią realny problem dla systemu ochrony praw człowieka. Nadmienić należy, iż mimo powszechnie obowiązujących deklaracji, na świecie nadal się je wykorzystuje.
• (^) Największym problemem dla systemu ochron praw człowieka są terytoria na których nadal nie obowiązują żadne prawne uregulowania chroniące ludzi przed praktykami wyrządzającymi szkody cielesne oraz psychiczne. W krajach tych ludzie mogą liczyć na pomoc tylko i wyłącznie ze strony organizacji międzynarodowych stojących na straży ochrony praw człowieka.
• (^) W wielu demokratycznych państwach nie wypracowano także odpowiednich definicji tortur, które by powszechnie obowiązywały w ich ustawodawstwie krajowym. Zatem w wielu przypadkach stosowanie tortur nie jest należycie karane, a osoby ich się dopuszczające bardzo często nie są pociągane do odpowiedzialności.
• (^) Raporty prowadzone w ciągu ostatnich lata przez organy i agendy ONZ oraz Amnesty International i inne organizacje, wykazują, że problem stosowania tortur jest nadal aktualny.
• By systemy ochrony praw człowieka mogły sprawnie funkcjonować i żeby ochrona przed torturami przysługiwała każdemu człowiekowi, musimy zrozumieć, czym one tak naprawdę są, za sprawą jakich okrucieństw się ukazują oraz w jaki sposób możemy im zapobiegać.