Bezpieczeństwo państw zrzeszonych w NATO i Unii Europejskiej
1. Główne zagrożenia i wyzwania:
- podczas zimnej wojny: USA i Europa Zach. – zapobieganie atakowi zbrojnemu ze strony
ZSRR przy wykorzystaniu własnej dyplomacji i potencjału wojskowego; siły zbrojne i
potencjał nuklearny – rola odstraszająca; po rozpadzie bloku – zagrożenie przestało istnieć, ale
-pozostały inne: duży i niezupełnie kontrolowany potencjał zbrojny, niebezpieczeństwo
proliferacji broni jądrowej, przemyt broni małych i lekkich, nasilenie nacjonalizmu i
konfliktów na tle etnicznym (Irlandia Północna, Kraj Basków), zamachy terrorystyczne,
zaburzenia i protesty społeczne, destabilizacja polityczna i ekonomiczna zw. z procesami
transformacji na Wschodzie
=> spowodowało to konieczność ustanowienia wspólnej polityki bezpieczeństwa UE
2. Adaptacja wielostronnych instytucji bezpieczeństwa do nowych uwarunkowań:
- państwa zach. musiały dokonać redefinicji swoich koncepcji bezpieczeństwa,
-adaptacja struktur europejskich i euroatlantyckich na trzech płaszczyznach: poszerzanie kompetencji,
reformy wew., partnerstwo i rozszerzenie o nowych członków
NATO
-powst. 1949r.,
-szczyt rzymski 1991r. – NATO jako system zbiorowej obrony 16 państw czł., prowadzenie dialogu i
współpraca z p. nieczłonkowskimi
-poszerzenie kompetencji NATO: początkowe: udzielenie pomocy w razie agresji na któregoś
członków wzmocnione (modyfikacja doktryny strategicznej) o wspomaganie ONZ w prowadzeniu
operacji pokojowych poza granicami sojuszu; Bruksela 1992r.: prowadzenie wspólnych akcji
ratowniczych i misji pokojowych (wsparcie sojuszu dla misji zapowiedzianych przez KBWE);
-problem z legitymizacją operacji, bo USA wywierały presję na sojuszników (np. 1999r. operacja w
Kosowie)
-reforma wew. NATO: 1990r. ograniczenie rozmiarów i roli broni jądrowej w strategii sojuszu, tzw.
koncepcja zredukowana (czyli koncepcja wysuniętej obecności wojskowej); 1991r. włączenie
Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (ESDI) do sojuszu, w związku z tym pojawiły się
obawy USA, że UZE zbuduje własne nowoczesne siły zbrojne, więc w 1996r. utw. wielonarodowe
siły szybkiego reagowania-CJTF (do zadań petersberskich); w praktyce nieskuteczne, ESDI
nierealizowana
-reforma struktury wojskowej do operacji out of area, od 1999r. program dozbrojenia
(niezrealizowany, zastąpiony słabszym z mniejszą liczbą przedsięwzięć i równomierniejszym
rozłożeniem kosztów pomiędzy członków sojuszu); zmiany w formule dowodzenia – redukcja
struktur dowódczych
-1998r. Euroatlantyckie Centrum Koordynacji Reagowania w Sytuacjach Katastrof – EADRCC
-współpraca partnerska i rozszerzenie: 1994r. Partnerstwo dla Pokoju, 1997r. Stała Wspólna Rada
NATO-Rosja; 1997r. Śródziemnomorska Grupa Współpracy; 1999r. przyjęte: Polska, Rep. Czeska,
Węgry; 2004r.- Bułgaria, Słowacja, Słowenia, Rumunia, Estonia, Litwa, Łotwa
UZE
pow. 1948r., uśpiona do 1984r., by nie dublować funkcji NATO; później jako część rozwoju UE
zobowiązana do wykonywania decyzji podejmowanych w ramach WPZiB
poszerzenie kompetencji: 1992 – misje petersberskie; budowanie zasobów i zdolności obronnych;
stworzenie rozbudowanej struktury organów polit. i wojsk.;
od 1992r. ustanowienie sił podległych UZE: narodowe siły FAWEU, wielonarodowe siły FAWEU;
proces budowania sił wielonarodowych rozp. przez Francję i Niemcy decyzją o utw. Korpusu
Europejskiego
Współpraca partnerska i rozszerzenie UZE było konsekwencją realizowania koncepcji komponentu
obronnego UE. W 1995r. – 4 kategorie uczestników: członkowie pełnoprawni (Francja, WB,
Holandia, Belgia, Luksemburg, RFN, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja), czł. stowarzyszeni
(Islandia, Norwegia, Turcja, Polska, Rep. Czeska, Węgry), obserwatorzy (Dania, Austria, Szwecja,
Finlandia, Irlandia), partnerzy stowarzyszeni (Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja,
Słowenia); wszyscy mogli uczestniczyć w dyskusjach;
docsity.com
