Zmiany Demograficzne w Polsce: Analiza Trendów i Wyzwań, Notatki z Bezpieczeństwo narodowe państwa

Pobierz Zmiany Demograficzne w Polsce: Analiza Trendów i Wyzwań i więcej Notatki w PDF z Bezpieczeństwo narodowe państwa tylko na Docsity!

Bezpieczeństwo społeczne

Temat 1 Kategoria bezpieczeństwa społecznego. Zapewnienie bezpieczeństwa jest jedną z najważniejszych sfer aktywności państwa. W wyniku znaczącego rozszerzenia zakresu pojęciowego zjawiska bezpieczeństwa wyróżniła się kategoria bezpieczeństwa społecznego, która wiązana jest z bezpieczeństwem państwa. Definicję bezpieczeństwa społecznego można znaleźć w określeniu Międzynarodowej Organizacji Pracy, która kładzie nacisk na zapobieganie ekonomicznej i społecznej nędzy w aspekcie deprywacji zapobiegania oraz popadania w nią. W tym miejscu podkreślić jednak należy różnicę pomiędzy bezpieczeństwem społecznym i socjalnym. Istotę bezpieczeństwa socjalnego stanowią bowiem gwarancja uzyskania pomocy zewnętrznej w przypadkach zdarzeń losowych i w innych sytuacjach prawem bądź umowami określonych. Definicje polityki społecznej. Na bezpieczeństwo społeczne wskazują różne definicje polityki społecznej:

• Celową działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych, mająca na celu między innymi zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, zapewnienie ładu społecznego.
• Działalność państwa, samorządu i organizacji pozarządowych, której celem jest wyrównywanie drastycznych różnic socjalnych między obywatelami, dawanie im równych szans i asekurowanie ich przed skutkami ryzyka socjalnego.
• Odpowiedzi polityki państwowej na podstawowe ryzyka społeczne dla zatrudnienia, dochodu i bezpieczeństwa socjalnego. Definicja bezpieczeństwa społecznego. Do pojęcia bezpieczeństwa społecznego została wprowadzona koncepcja wykluczenia społecznego jako braku warunków rozwoju psychospołecznego. Natomiast w rozumieniu socjalno-ekonomicznym bezpieczeństwo społeczne kojarzone jest z zabezpieczeniem społecznym. Bezpieczeństwo społeczne rozpatrywane jest także przedmiotowo jako kategoria bezpieczeństwa, która zwraca uwagę na działania prawne, organizacyjne i realizowane przez różne podmioty, które mają na celu zapewnienie pewnego poziomu życia określonym osobom oraz grupom społecznym. Część badaczy bezpieczeństwo społeczne określa jako jedną z kategorii bezpieczeństwa narodowego, oznaczającą ochronę egzystencjalnych podstaw życia oraz umożliwiającą realizację aspiracji życiowych przez tworzenie warunków do pracy i nauki, ochronę zdrowia oraz gwarancje emerytalne. Definicje bezpieczeństwa społecznego. Janusz Gierszewski zaproponował definicję bezpieczeństwa społecznego jako zbiór przepisów i regulacji normatywno-prawnych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa poprzez wykorzystanie wewnętrznych i zewnętrznych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego oraz organizację instytucji, które gwarantują niezagrożony rozwój oraz ład społeczny w kontekście bezpieczeństwa państwa.

Wszystkie przywołane definicje ujmują treści bezpieczeństwa społecznego systemowo, podkreślając integralne elementy systemu, takie jak prawo, instytucje czy czynniki rozwoju. Systemowe podejście do budowy modelu społecznego implikuje przede wszystkim konieczność postrzegania systemu jako zbioru norm prawnych oraz organizacji wzajemnie zależnych od otoczenia. Modelowanie bezpieczeństwa społecznego. Bezpieczeństwo społeczne uzależnione jest w głównej mierze od państwa, a dokładniej od ustroju oraz możliwości warunkujących istnienie, rozwój i normalne funkcjonowanie społeczeństwa. Bezpieczeństwo społeczne jest dotychczas definiowane niespójnie, nie ma dokładnego rozróżnienia podmiotu i przedmiotu, to znaczy można się zastanowić, czy mówimy o ochronie (kogo, czego) społeczeństwa przed zagrożeniami, czy mówimy: bezpieczeństwo (jakie) społeczne, tzn. takie, które uzależnione jest od zasobów i ich dystrybucji, sprawiedliwej lub nie, równej lub nie itp. Pytania o bezpieczeństwo społeczne. Prostą metodą wyodrębnienia bezpieczeństwa społecznego w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym są pytania w rodzaju: ✓ Kogo bezpieczeństwo społeczne dotyczy? ✓ Czego bezpieczeństwo społeczne dotyczy? ✓ Jakie instytucje należą do systemu bezpieczeństwa społecznego? Pomiędzy tymi kryteriami istnieją określone związki i zależności. Relacje pomiędzy poszczególnymi rodzajami bezpieczeństwa wydają się oczywiste i dostrzegane w praktyce społecznej. Modelowanie bezpieczeństwa społecznego. Otoczenie (polityka) – mierniki – otoczenie (gospodarka) Wejście (ryzyka) – poziom krajowy, regionalny, lokalny – bezpieczeństwo społeczne (system: prawo, instytucje) – podsystem: kierowania wykonawczy – wyjście (brak zagrożeń) Temat 2 Istota bezpieczeństwa społecznego. Istotę bezpieczeństwa społecznego z jednej strony stanowi zapewnienie bezpieczeństwa, rozumianego w jego klasycznej formie, a więc zabezpieczenie potrzeby: istnienia, przetrwania, pewności, stabilności, tożsamości, niezależności, ochrony poziomu życia i jakości życia. Z drugiej strony, do istoty bezpieczeństwa społecznego należeć będzie rozwój jednostki, a przez to całego społeczeństwa. W tym ujęciu zbiegają się ze sobą kompetencje państwa, grup społecznych oraz samych jednostek. Na państwie spoczywać będzie zadanie stworzenia takich warunków egzystencji swoich obywateli, dzięki którym będą oni mogli realizować swoje aspiracje życiowe. Klasyczna istota bezpieczeństwa społecznego. W klasycznym kontekście na bezpieczeństwo społeczne składają się dwa ściśle ze sobą powiązane pojęcia: stan odczuwania i proces, czyli określone działanie kompetentnych organów. Prowadzi on do

ü wysoki poziom bezrobocia, ü brak funduszy na kupno bądź utrzymanie mieszkań, ü radykalizmy religijne, ü narkomania, ü wykluczenie społeczne, ü prostytucja, ü ksenofobia i szowinizm, ü brutalizacja relacji społecznych, ü alkoholizm, ü zatracenie ludzkich wartości, Państwo a bezpieczeństwo społeczne. Istotę i potrzebę państwowego interwencjonizmu znakomicie oddają cztery przesłanki leżące u jego podstaw, wskazywane przez Jakuba Wiśniewskiego: ➤ rynek nie jest wstanie wygenerować niezbędnych do kreowania więzi społecznej wyższych idei (obywatelstwo, patriotyzm, sprawiedliwość); ➤ państwo jest odpowiedzialne za eliminowanie wszelkich negatywnych dla członków społeczeństwa wpływów zewnętrznych (np. w sferze ochrony środowiska naturalnego życia, wychowania); ➤ państwo zapewnia dobra publiczne (zagospodarowanie sfery leżącej poza własnością prywatną i świadczenie usług w tej sferze) jak i dobra mieszane; ➤ nieregularny rynek jest źródłem niestabilności - kryzysy wpisane w mechanizmy rynkowe wymagają asekuracji. Cele polityk społecznych.

• bezpieczeństwo socjalne - obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie);
• inwestycje w człowieka - tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia (to czynnik rozwoju ekonomicznego);
• ład (mir, pokój) społeczny - jest podstawą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji różnic między ludźmi. Wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej;
• życie rodzinne - akcentowanie życia rodzinnego oznacza powrót do wartości związków między ludźmi i poczucia bezpieczeństwa na podstawie więzi emocjonalnych i uczuciowych. Temat 3 Definicja polityki społecznej. Polityka społeczna najczęściej jest opisywana jako celowa działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych, mająca na celu między innymi zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu, zapewnienie ładu społecznego.

Nauka polityki społecznej nie może nie wartościować poruszanych w jej ramach problemów społecznych. W związku z tym polityka społeczna nigdy nie była i prawdopodobnie nie będzie jednolita. Nie stanowi również własności jednej tylko opcji ideologicznej czy politycznej. Uwarunkowania historyczne. Przełom XIX i XX wieku przyniósł konieczność poszerzenia pomocy państwowej w kwestii socjalnej. Powodem tego stały się coraz większe różnice między rozwijającą się kapitalistyczną gospodarką, a będącym w stagnacji postępem społecznym. Państwa narodowe nie mogły nie uwzględnić nasilających się postulatów społeczeństwa, które oczekiwało zapewnienia szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Doprowadziło to do tego, że prawa socjalne stały się równie ważne jak prawa polityczne i cywilne. Poza tym coraz wyraźniejsza była zależność pomiędzy kwalifikacjami robotników a gospodarką, ponieważ obie te sfery zaczęły na siebie oddziaływać. Z jednej strony przemysł potrzebował ludzi wykształconych, a ci ostatni potrzebowali pracy. Z drugiej strony lepsze zdolności organizacyjne ludności wzmagały także proces urbanizacji. Uwarunkowania historyczne. Genezy państwa dobrobytu można doszukiwać się jako efektu następujących zmian: ü nasilenia się wewnętrznych konfliktów między klasami i grupami społecznymi oraz wśród samych kapitalistów - od końca XIX wieku do II wojny światowej; ü emancypacji społeczeństw, będącej konsekwencją dwóch wojen światowych; ü kryzysu gospodarki wolnorynkowej; ü pojawienia się, w teorii i w praktyce, alternatyw dla kapitalizmu w postaci ideologii i rewolucji socjalnej. Doktryna państwa dobrobytu. Ogólnie doktryna państwa dobrobytu jest rezultatem wyboru tzw. trzeciej drogi - pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem. W życiu gospodarczym zakłada istnienie gospodarki mieszanej, która łączy korzyści prowadzenia prywatnej inicjatywy z zaletami planowania, wyrównywania dochodów, dążenia do utrzymania pełnego zatrudnienia oraz zapewnienia minimum środków gwarantujących najuboższym odpowiedni standard życia. W życiu społecznym państwo dobrobytu dąży do podniesienia zamożności obywateli, stabilności cen i rozbudowy świadczeń socjalnych. Doktryna państwa dobrobytu. Mając na uwadze interes społeczny, działalność socjalna państwa ma się koncentrować na przeciwdziałaniu ubóstwu, z punktu widzenia gospodarki na utrzymaniu siły nabywczej społeczeństwa, a biorąc pod uwagę interes jednostki ma się wyrażać w zapewnieniu jej poczucia bezpieczeństwa na wypadek wystąpienia różnego rodzaju ryzyka życiowego przez zapewnienie środków utrzymania. W aspekcie życia politycznego zgodnie z tą doktryną dążono do utrzymania. systemu kapitalistycznego, przy równoczesnym rozszerzeniu zakresu swobód obywatelskich i praw politycznych.

Optymalizacja polityki społecznej. Polityka społeczna koncentruje głównie się na praktycznym, optymalizacyjnym aspekcie wywołania pożądanych zmian struktury społecznej, czerpiąc przesłanki z dorobku naukowego wszystkich dyscyplin zajmujących się zarówno diagnozą, jak i prognozą. Autorzy licznych opracowań definiujących pojęcie polityki społecznej na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat, proponują traktowanie polityki społecznej jako tej sfery działania państwa oraz innych ciał publicznych i sit społecznych, która zajmują się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich. Organizacja państwa bez polityki społecznej byłaby nie tyle problematyczna w obecnych czasach co powodowałaby olbrzymie niepokoje społeczne. Temat 4 Cele polityki społecznej. Celem państwa jest zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa społecznego, a w szczególności zagwarantowanie zaspokojenia podstawowych potrzeb jednostek. Za ważne uznaje się również tworzenie więzi społecznych opartych na obustronnym zaufaniu, poczucia wspólnoty, wartości, interesów i celów, a także warunków rozwoju przez umożliwienie obywatelom aktywnego uczestnictwa w kulturze i edukacji, dążenie do emancypacji oraz przygotowanie ludzi do radzenia sobie w otaczającym ich świecie. Nie tylko państwo ma obowiązki wobec społeczeństwa, lecz także społeczeństwo ma obowiązki wobec państwa. Wartościowanie polityki społecznej. ü Godność ü Podmiotowość jednostki ü Wolność wyboru ü Wolność wyrażania pragnień (preferencji) i opinii ü Sprawiedliwość społeczna ü Równość (rozumiana jako przeciwieństwo dyskryminacji) ü Solidarność Polityka społeczna wobec osób starszych. Wielu ekspertów definiuje politykę społeczną wobec ludzi starszych jako system działań, skierowanych do osób w wieku poprodukcyjnym i ich rodzin. Działania te mają na celu wszechstronną kompensację malejących z wiekiem możliwości samodzielnego zaspokojenia potrzeb, integrację z lokalną społecznością oraz przygotowanie do starości. Wśród celów polityki społecznej znajduje się zapewnienie podmiotowości i samodzielności stosownej do poziomu sprawności życiowej (w tym ujęciu podmiotowość jest najsilniej kojarzona z samodzielnością). Samodzielność niewątpliwie umożliwia realizację wolności i godności jednostki, czyli wartości wyrażanych w nowej polityce. Modelowanie bezpieczeństwa seniorów. ü Osoby starsze są liczną i wewnętrznie zróżnicowaną zbiorowością ü Starość to zmienna i dynamiczna faza życia - to proces, a nie stan.

ü Między zdrowiem a chorobą występują liczne stany pośrednie, podobnie jak między aktywnością a biernością, czy między pełnią społecznego uczestnictwa a samotnością. ü Źródłami wsparcia społecznego są: o sieci społeczne tworzone przez członków rodziny, znajomych, sąsiadów (tzw. pierwotne źródła wsparcia) o instytucje, grupy samopomocowe itd. (wtórne źródła wsparcia). ü Dobre wsparcie pochodzi z pierwotnych i wtórnych źródeł, których układ o rola powinny być dostosowane do indywidualnych, zmieniających się potrzeb. ü Korzystanie człowieka starego ze wsparcia nie może ograniczać jego praw ludzkich i obywatelskich. Cele wsparcia osób starszych.

1. Jak najdłuższe utrzymanie aktywności i autonomii osób starszych;
2. Jak najdłuższe pozostawanie osób starszych w ich dotychczasowym środowisku zamieszkania, jeżeli tego sobie życzą;
3. Wzmacnianie nieformalnych więzi społecznych tworzących sieć wsparcia i zastępowanie ich wsparciem formalnym, gdy zachodzi taka potrzeba;
4. Zapewnienie seniorom poczucia bezpieczeństwa fizycznego (np. opieka, pomoc w czynnościach dnia codziennego, usługi podtrzymujące zdrowie, ochrona przed przemocą i nadużyciami), socjalnego (świadczenia zapewniające należyty poziom konsumpcji) i społecznego (zapewnienie społecznego uczestnictwa);
5. kształtowanie środowiska zamieszkania w taki sposób, by było przyjazne osobom starszym Formy wsparcia społecznego osób starszych. ü Emocjonalne (wyrażanie troski, zaufania, współczucia itd.), ü Wartościujące (oceniające) (akceptacja, potwierdzanie znaczenia danej osoby, zachęcanie itd.). ü Informacyjne (udostępnienie potrzebnych informacji w zrozumiałej, czytelnej formie, włączanie do lokalnych systemów obiegu informacji, odpowiednie oznakowanie przestrzeni publicznej itd.), ü Instrumentalne (pomoc, a jeśli to niezbędne wyręczanie w wykonywaniu różnych czynności, organizowanie w przemieszczaniu się w przestrzeni itd.), wolnego, pomoc czasu ü Materialne (świadczenia społeczne, darowizny, umożliwienie zarobkowania, odpowiednie do potrzeb wyposażenie mieszkań itd.), Kto udziela wsparcia osobom starszym? v Rodzina i bliscy znajomi. v Lokalne instytucje świadczące usługi społeczne (opiekuńcze, medyczne, rekreacyjne, kulturalne, edukacyjne). v Media – szczególnie lokalne – i instytucje oraz osoby prywatne - wytwarzające informacje i wprowadzające je do informacyjnego obiegu

Definicja ryzyka społecznego. Eksponując przypisywaną ryzyku cechę możliwej straty, możemy przyjąć, że ryzyko to zagrożenie zdarzeniem, którego zaistnienie powoduje stratę w posiadanych lub spodziewanych zasobach podmiotu ekonomicznego (albo: ryzyko to zagrożenie dla konkretnego podmiotu ekonomicznego, objawiające się ewentualnym zdarzeniem losowym, powodującym w konsekwencji stan oceniany przez dany podmiot negatywnie). Podmiotami ekonomicznymi narażonymi na ryzyko i uczestniczącymi w zarządzaniu ryzykiem są przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa domowe i tworzący je ludzie. Ocena ryzyka społecznego. o Bezpieczeństwo społeczne obejmuje całokształt działań prawnych, organizacyjnych realizowanych przez podmioty rządowe (krajowe i międzynarodowe), pozarządowe oraz samych obywateli. o Wszystkie działania społeczne mają na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu życia osobom, rodzinom i grupom społecznym oraz niedopuszczenie do ich marginalizacji i wykluczenia społecznego. o Zadaniem państwa jest zapewnienie pomocy ludziom czasowo lub trwale niezdolnym do pracy zawodowej, którzy znaleźli się w takiej sytuacji w wyniku w trudnej sytuacji życiowej, lub padli ofiarą niezależnych od nich zdarzeń losowych. Rodzaje zagrożeń dla bezpieczeństwa społecznego. Praprzyczyną poszukiwania bezpieczeństwa są różnego rodzaju zagrożenia, a w przypadku bezpieczeństwa społecznego chodzi o zagrożenia społeczne. Bezpieczeństwo społeczne może być zagrożone zarówno przez problemy wewnątrzpaństwowe jak i tradycyjne zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. W społeczeństwie ryzyka, stopniowo albo skokowo powstaje masa krytyczna, która prowadzi do katastrof. Zagrożenia w ujęciu indywidualnym mogą mieć dwojaki wymiar: ➤mogą występować niezależnie od jednostki ➤mogą być zależne od działań jednostki jeśli podejmuje ona zbyt duże ryzyko. Zagrożenia możemy usystematyzować również ze względu na powstawanie: è Przyroda è Technika è Społeczeństwo è Agresja è Destrukcja Zagrożenia potrzeb. Niezaspokojenie potrzeb powoduje stan braku, który może stawać się czynnikiem kumulowania różnych trudnych sytuacji w życiu jednostek i ich rodzin. Zaliczamy do nich: Ø zagrożenie bytu, Ø zagrożenie schronienia,

Ø zagrożenie pracy, Ø zagrożenie środowiska, Ø zagrożenie zdrowia, Ø zagrożone dzieciństwo, Ø zagrożenie samotnością, Ø zagrożenia ekonomiczne i rozwoju Zagrożenia zabezpieczenia dochodu. Inny temat to zabezpieczenia dochodu. Najpoważniejsze zagrożenia mogące powodować stratę w dochodach gospodarstwa domowego. Na tej podstawie można przyjąć, że klasyczny katalog ryzyk (zagrożeń) społecznych obejmuje: ü ryzyko choroby, ü ryzyko macierzyństwa, ü ryzyko inwalidztwa, ü ryzyko śmierci żywiciela, ü ryzyko wypadku przy pracy, ü ryzyko bezrobocia, ü ryzyko starości, ü ryzyko nagłych wydatków Eliminacja zagrożeń - art. 67 Konstytucji.

1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.
2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa. Niwelowanie występowania ryzyka. Nadrzędnym celem działań państwa w dziedzinie bezpieczeństwa społecznego jest zapewnienie szybkiej i odczuwalnej poprawy jakości życia obywateli. W tym celu państwo realizuje następujące zadnia: ü radykalne ograniczenie sfery ubóstwa i zmniejszenia obszarów wykluczenia społecznego poprzez wzrost realnych dochodów wszystkich grup społecznych oraz zmniejszenie stopy bezrobocia; ü wzrost zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej; ü wzrost integracji społecznej i doskonalenie systemu zabezpieczenia społecznego; ü niwelowanie różnic cywilizacyjnych pomiędzy miastem i wsią; ü przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom demograficznym oraz migracji obywateli młodego pokolenia Niwelowanie występowania ryzyka. Ryzykami zaistnienia straty można zarządzać - podejmować decyzje zmierzające do zapewnienia rodzinnym gospodarstwom domowym odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, co polega zarówno na zmniejszaniu prawdopodobieństwa zaistnienia potencjalnych zdarzeń losowych (aspekt

ü Bezpieczeństwo jako wartość umożliwiająca podmiotowi bezpieczeństwa zaspokajanie jego niższych i wyższych potrzeb, w tym potrzeby rozwoju, aż do osiągnięcia samorealizacji (aspekt aksjologiczny). ü Bezpieczeństwo jako proces rozwoju, w którym realizuje się personalny i społeczny wymiar zwiększania się potencjału autonomicznej mocy sprawczej, ochronnej i obronnej, danego podmiotu bezpieczeństwa (aspekt ontologiczny). ü Bezpieczeństwo jako konstrukt społeczny, efekt działania mocy społecznych więzów, współzależności oraz interakcji w ludzkiej zbiorowości społecznej, pozwalający skutecznie przeciwstawiać się rozlicznym i różnorodnym zagrożeniom (aspekt społeczny) Zagrożenia bezpieczeństwa społecznego. Zagrożenia wraz z rozwojem cywilizacyjnym cały czas ewoluują. Ich częsty podział na militarne i niemilitarne jest w dalszym ciągu aktualny, ale ze względu na realia XXI wieku jest zbyt ogólny i tym samym mało precyzyjny. Posiadanie wiedzy i umiejętność prawidłowej identyfikacji aktywnych bądź prognozowanych zagrożeń może pozwolić na podjęcie działań prewencyjnych oraz działań neutralizujących - ochronnych i obronnych. W literaturze przedmiotu zagrożenia dzieli się na zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne. Ten podział można odnieść zarówno do jednostki ludzkiej i grupy społecznej, jak i do całego narodu oraz państwa. Zagrożenia bezpieczeństwa społecznego. Eksperci wskazują podział zagrożeń bezpieczeństwa na trzy następujące grupy ü zagrożenia narodowe - skutki tych zagrożeń mogą prowadzić do zerwania więzi społecznych oraz problemów politycznych i gospodarczych; w tej skali mieszczą się zagrożenia, z którymi nie mogą poradzić sobie nawet społeczności lokalne i regionalne; ü zagrożenia regionalne - manifestują się one na terenie województwa, zaś do zadań władz wojewódzkich należy zapanowanie nad tego typu zagrożeniami; z kolei władze państwa muszą być gotowe do udzielenia wsparcia i pomocy w celu zapobiegnięcia rozprzestrzenienia się kryzysu na terytorium całego kraju; ü zagrożenia lokalne - występują na terytorium powiatu i gminy, skutki takich zagrożeń nie uniemożliwiają prawidłowego funkcjonowania państwa czy województwa. Zagrożenia bezpieczeństwa społecznego.

• zagrożenia militarne i polityczne;
• zagrożenia społeczno-kulturowe, które są związane ze świadomością narodową oraz korelującą z nią tożsamością narodową w jej indywidualnym i społecznym wymiarze;
• zagrożenia ekonomiczne: gospodarka i finanse;
• zagrożenia prawno-administracyjne, np. skutki wadliwego stanowienia prawa, niespójność i przerosty liczby uregulowań prawnych czy regulaminowych, biurokratyzm, opresyjność;
• zagrożenia ekologiczne i surowcowe (surowce dla przemysłu wytwórczego, paliwowo energetyczne oraz woda i żywność);
• zagrożenia cybernetyczne;
• zagrożenia przestępstw pospolitych,
• bezdomność, bezrobocie, ubóstwo,
• zagrożenia zdrowotne i socjalne.

Przeciwdziałanie zagrożeniom i ich eliminacja. Ze względu na kryterium czasu ujawniania się danego zjawiska zagrożenia bezpieczeństwa identyfikuje się jako krótko-, średnio-, długoterminowe, bardzo długoterminowe lub mogące nastąpić w czasie nieograniczonym. Natomiast pod względem kryterium określonego jako czas eliminacji można wyróżnić zagrożenia krótko-, długo-, średnio- i bezterminowe. Jeszcze inny będzie rodzajowy podział zagrożeń - na zdarzenia, katastrofy, klęski oraz kataklizmy. Istotnym elementem, który pozwala na skuteczne reagowanie w wypadku wystąpienia zagrożenia, jest szybka identyfikacja istoty tego zagrożenia. Poza podziałem ze względu na źródło i rodzaj zagrożenia istotne jest również rozróżnienie ze względu na czas powstania, czas eliminacji, podział rodzajowy, sferę oddziaływania, natężenie i poziom zniszczeń, zasięg przestrzenny, kauzalność, możliwości dotyczące antycypacji zjawiska. Temat 7 Poczucie bezpieczeństwa lokalnego. Poczucie bezpieczeństwa wpływa na kształtowanie podstawowych więzi i tożsamości, które czynią daną społeczność miejscową organizmem spójnym, solidarnym, zdolnym do aktywnego tworzenia i ochrony wspólnych wartości i dóbr. Bezpieczeństwo stanowi nieodłączny element funkcjonowania społeczności lokalnych, wyraża się ono w zaspokojeniu podstawowych jego potrzeb w tym potrzeby bycia bezpiecznym w sensie podmiotowym jak i przedmiotowym. Szczególne zadania w tym obszarze pełni samorząd terytorialny, którego zasadniczym celem jest między innymi zapewnianie bezpieczeństwa na swoim obszarze działania. Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców danej jednostki terytorialnej są jednym z czynników rozwojowych i zarazem jej atrakcyjności. Z kolei brak zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa odczuwany przez mieszkańców i przedsiębiorców, to główny powód ich odpływu. Jednostki zarządzania lokalnego. W doktrynie gminę definiuje się, jako prawnie zorganizowany terytorialny związek osób określonym w ustawie, jako wspólnota samorządowa. Z kolei przez powiat rozumie się lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Województwo samorządowe tworzy jednostkę regionalną, która kompetencyjnie uzupełnia zadania zarówno gminy jak i powiatu. Powiat, tak jak gmina, ma wymiar społeczny. Kwalifikacja mieszkańców, jako wspólnoty następuje z mocy prawa. Przynależność do wspólnoty nie jest, zatem uzależniona ani od rozstrzygnięcia organów powiatu, ani od woli mieszkańców. Jednostki zarządzania lokalnego. Powiat jest podmiotem o charakterze terytorialnym, drugim jego elementem jest obszar. W tym zakresie powiaty stały się w zasadzie sukcesorami dawnych rejonów administracyjnych, należących do systemu organów administracji rządowej. Ustawa o samorządzie powiatowym ustanawia dwie kategorie powiatów. Powiat jest zasadniczą jednostką podziału terytorialnego, która obejmuje całe obszary graniczących z sobą gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu). Przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustalaniu ich granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie

Straże gminne i miejskie. Straż gminna funkcjonuje w niektórych krajach jako instytucja powołana w celu utrzymywania porządku publicznego i bezpieczeństwa ludzi, która podlega lokalnemu samorządowi, a nie władzy centralnej. Zazwyczaj straż gminna dysponuje bardziej ograniczonymi uprawnieniami w porównaniu z policją państwową. W Polsce straż gminna i miejska jest to umundurowana formacja w których organem wykonawczym jest burmistrz. Numer alarmowy to 986. Straż miejska ma na celu ochronę spokoju i porządku w miejscach publicznych, a także ochronę obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej. Ma też czuwać nad porządkiem i kontrolować ruch drogowy. Współdziała z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń. Straż miejska (gminna) informuje społeczność lokalną o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjuje i uczestniczy w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw, wykroczeń i zjawiskom kryminogennym i współdziała w tym zakresie z organami i państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi. Bezpieczeństwo w powiecie. Powiat, podobnie do gminy, realizuje zadania publiczne dotyczące porządku publicznego i bezpieczeństwa. Ustawa zobowiązuje starostę w sytuacjach niecierpiących zwłoki, do podjęcia niezbędnych czynności należących do właściwości powiatu, związanych z zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz spraw mających istotne znaczenie dla społeczności lokalnych. Czynności te podlegają zatwierdzeniu przez zarząd na najbliższym posiedzeniu. Zadania powiatu dotyczą:

• otrzymywanie od właściwych komendantów Policji sprawozdań o stanie bezpieczeństwa,
• wydawanie stosownych uchwał regulujących problematykę bezpieczeństwa,
• pokrywanie wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych bądź remontowych jednostek Policji,
• żądanie od właściwego komendanta Policji przywrócenia stanu zgodnego z porządkiem prawnym na danym terenie,
• finansowanie dodatkowych etatów w Policji Bezpieczeństwo w powiecie. Organem pomocniczym pełniącym dość istotną rolę w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego jest Komisja ds. bezpieczeństwa i porządku publicznego. Komisja funkcjonuje przez okres kadencyjny a do jej zadań należy:
• dokonywanie oceny zagrożeń porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na terenie powiatu;
• przygotowywanie projektu powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. Komisja przygotowuje projekt programu zapobiegania przestępczości oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, natomiast uchwalenie go należy już do wyłącznej kompetencji rady powiatu.

Zarządzanie kryzysowe na poziomie lokalnym. Szczególne zadania władz lokalnych w zakresie zapewniania bezpieczeństwa wynikają z ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Zadania te związane są z:

• specyficznym działaniem abstrakcyjnego podmiotu w trudnej i pełnej zakłóceń sytuacji,
• konfliktogennym charakterem stosunków między różnymi podmiotami biorącymi w nim udział,
• działaniem w czasie klęsk żywiołowych i katastrof technicznych,
• obroną cywilną,
• gotowością cywilną lub planowaniem cywilnym. Zarządzanie kryzysowe na poziomie lokalnym. W skład gminnego zespołu zarządzania kryzysowego wchodzą:
• osoby zatrudnione w urzędzie gminy,
• pracownicy zespolonych służb, inspekcji i straży skierowanych przez przełożonych do wykonywania zadań w tym zespole na wniosek wójta,
• przedstawiciele organizacji ratowniczych. Wójt, jako organ wykonawczy samorządu gminnego zapewnia na obszarze gminy realizację następujących zadań: całodobowe alarmowanie członków gminnego zespołu zarządzania kryzysowego, a w sytuacjach kryzysowych zapewnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji oraz dokumentowania prowadzonych czynności. Ma także za zadanie współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej oraz nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności. Zarządzanie kryzysowe na poziomie lokalnym. Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie powiatu jest starosta, który ma do dyspozycji powiatowy zespół zarządzania kryzysowego, który jest jego organem doradczym, a w skład którego wchodzą między innymi specjaliści z zakresu ratownictwa. Plan ratowniczy powiatu zawiera podstawowe zadania i procedury postępowania na wypadek wystąpienia zagrożeń. Starosta zapewnia skuteczne warunki realizacji bieżących zadań ratowniczych przez jednostki Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego na obszarze powiatu poprzez: uzgadnianie wspólnych działań tych jednostek, zatwierdzanie planów ratowniczych oraz programów działania powiatowych służb, inspekcji i straży oraz innych jednostek organizacyjnych powiatu w zakresie ich udziału w KSRG, określanie zadań KSRG na obszarze powiatu oraz kontrolę ich realizacji. Starosta uwzględnia w projekcie budżetu powiatu niezbędne środki finansowe na skuteczne działania ratownicze powiatowych służb, inspekcji i straży oraz innych jednostek organizacyjnych powiatu, a także dysponuje rezerwą budżetową powiatu, powołuje i przewodniczy powiatowemu zespołowi zarządzania kryzysowego. Temat 8 Definicja patologii społecznej. Istnieją różne definicje i określenia opisujące patologię społeczną. Część badawczy patologię określa jako destruktywne i autodestruktywne zachowania ludzi, grup lub całych społeczeństw, a przez

względem. Podobnie jak teoria napięć strukturalnych ujęcie to sytuuje źródło zachowań patologicznych w obrębie struktury społecznej, a w nie jednostce. Jednak również ono ma pewne ograniczenia, wskazuje bowiem wyższą nieodpowiedzialność ludzi bogatych, bezkarność ludzi władzy

• oszustwa wyborcze, krętactwa polityczne, manipulacje głosowe itp. Teoria naznaczania - etykietowania. Teoria naznaczania (etykietowania) głosi, że zachowanie jednostek kształtowane jest przez reakcje innych ludzi. ,,Kiedy komuś przyczepi się etykietę dewianta-zbrodniarza, przestępcy, wariata, narkomana czy alkoholika - wówczas często zaczyna się on zachowywć by spełniać oczekiwania z nią związane..." Takie etykietki odbierają ludziom szanse odejścia od dewiacji i wpychają na powrót w rolę dewiantów. Presja ta łączy się z niemożnością nawiązania do niedewiacyjnych więzi interpersonalnych, no bo kto chce utrzymywać kontakty z prostytutką, przestępcą, umysłowo chorym czy alkoholikiem. Po pewnym czasie, kiedy etykietka wciąż jest narzucana, ludzie nabierają o sobie wyobrażenia, które odpowiada takiemu określeniu, i zaczynają postępować zgodnie z nim, utwierdzając innych w przekonaniu, że ich ocena była słuszna. W ten sposób etykieta zostaje sformalizowana i zinstytucjonizowana, co sprawia, że pracodawcy, właściciele domów, potencjalni znajomi, agencje opieki społecznej itp. zachowują się tak jakby naznaczeni nadal odbiegali od normy, mimo że tak już nie jest. Teoria kontroli - wpływu. Teoria kontroli (decydującego wpływu) zakłada, że ci, którzy zachowują się w sposób patologiczny, mają słabe więzi z innymi ludźmi, niewiele zainwestowanych w sfery niedewiacyjne, mniej czasu i energii poświęcali na dostosowanie się do obowiązujących norm, nie mają też wyrobionych przekonań co do słuszności takiego postępowania". W konsekwencji koszty zachowań dewiacyjnych są dla nich mniejsze, a ponieważ dewiacja może być źródłem wielu nagród (łatwe i szybkie pieniądze uzyskiwane ze sprzedaży narkotyków, z rozboju czy morderstwa, lokalna sława związana z aktami przemocy), łatwo jest dojść do racjonalnego wniosku, że przewyższają one znacznie jej koszty. Teoria zróżnicowanych powiązań. Teoria zróżnicowanych powiązań głosi, że jednostki uczą się przestępczości w trakcie socjalizacji. Poprzez interakcje z osobnikami patologicznymi ,,jednostki rozwijają taki rodzaj przekonań, postaw i wartości, jaki sprawia, że są one mniej lub bardziej chętne do stosowania się do norm przestępczych. Popełnianie przestępstwa w znacznej mierze zależy od natury wpływu i ilości czasu, jaki ludzie spędzają z innymi, którzy popierają i kształtują zachowania dewiacyjne". Według teorii zróżnicowanych powiązań, przestępstwo jest po prostu rezultatem obecności subkultury patologicznej, za pośrednictwem której ludzie uczą się norm i zachowań prowadzących do aktów antyspołecznych. Dotyczy to przede wszystkim ludzi młodych, którzy mają zbyt małe doświadczenie, by ocenić zachowania patologiczne. Są przez to bardziej podatni na różnego rodzaju wpływy, także te, które prowadzą do działali przestępczych. Źródła patologii społecznych. Na podstawie przedstawionych teorii wyjaśniających źródła patologii społecznej można wskazać, że tkwią one głównie w:
  • osłabieniu więzi społecznych, zakłóceniu w stosunkach międzyludzkich i zachwianiu społecznej kontroli zachowań ludzi i ich poczucia dobra i zła;

• wzroście napięcia między potrzebami i aspiracjami a możliwościami ich urzeczywistnienia na określonym poziomie i w określonym czasie, przy jednocześnie niesprawiedliwym podziale już wytworzonych dóbr;
• zwłaszcza potęgowaniu się jego zagrożeniu bezpieczeństwa jednostki, a zagrożenia;
• nasilaniu się różnorodnych i sprzecznych interesów grup ludzi o charakterze etnicznym, językowym, kulturowym, religijnym Źródła patologii społecznych. Źródeł patologii społecznej trzeba też poszukiwać w skutkach procesów przemian społeczno ekonomicznych, kulturowych i politycznych. Najbardziej wymiernym i najbardziej dalekosiężnym w skutkach kosztem różnych transformacji jest gwałtowny wzrost bezrobocia. Negatywne następstwa długotrwałego bezrobocia występują przede wszystkim w:
• sferze materialnej - następuje obniżenie poziomu konsumpcji, przede wszystkim dóbr podstawowych: żywności, odzieży, co sprowadza się do prostej wegetacji;
• w sferze psychicznej - przeważa poczucie depresji, beznadziejności, lęku przed przyszłością, rozgoryczenia, poniżenia, chroniczne obciążenie stresowe prowadzące do zaburzeń emocjonalnych;
• w sferze kondycji fizycznej pojawiają się dolegliwości zdrowotne jako następstwo złego odżywiania, obciążeń stresowych, braku rekreacji;
• w sferze społecznego funkcjonowania rodziny - narastanie konfliktów wewnątrzrodzinnych prowadzi do rozbicia i rozpadu rodziny oraz problemów wychowawczych z dziećmi Źródła patologii społecznych. Patologia społeczna ma wymiar jednostkowy i grupowy. Patologia dotycząca zjawisk związanych z życiem jednostki określana jest mianem patologii indywidualnej. Jej przejawy to m.in. alkoholizm, narkomania, prostytucja, samobójstwa, słowem samozniszczenie. Patologia indywidualna godzi przede wszystkim w osoby nią dotknięte, jednakże jej skutki stanowią zagrożenie dla najbliższego otoczenia, grupy i społeczeństwa. Wielu badaczy coraz częściej wskazuje na zależności między nasilaniem się przejawów patologii społecznej (jak np. narkomania, zaburzenia psychiczne) a narastającym zanieczyszczeniem środowiska, wywołanym przez rozwój przemysłu, chemizację rolnictwa itp. Czynniki te charakteryzują się tym, że działają z małą intensywnością, ale ich wpływ na człowieka jest zwykle długotrwały. Zdegenerowane środowisko stwarza więc również nieodpowiednie warunki psychospołeczne, powodujące patologiczne zachowania. Przeciwdziałanie patologiom społecznym. Do strategii kreatywnej - nierepresyjnej zalicza:

1. przekonywanie, czyli wskazywanie argumentów przemawiających za wyborem prospołecznego zachowania,
2. oddziaływanie na zachowanie poprzez sferę emocji oraz podświadomości;
3. przekazywanie wiedzy pozwalającej adaptować się do normalnych warunków życia społecznego. Do strategii destruktywnej - represyjnej zalicza: