Bezrobocie i inflacja w Polsce - Notatki - Ekonomia - Część 1, Notatki z Ekonomia

Pobierz Bezrobocie i inflacja w Polsce - Notatki - Ekonomia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

Bezrobocie i inflacja w Polsce

Bezrobocie w Polsce i na Świecie

Bezrobocie stanowi jeden z najtrudniejszych problemów społeczno-gospodarczych współczesnej gospodarki. W ostatnim dwudziestoleciu nastąpił znaczny wzrost bezrobocia w krajach gospodarczo rozw iniętych. Pojawiło się masowe bezrobocie w krajach postsocjalistycznych centralnej i wschodniej Europy. W krajach OECD (25 krajów rozwiniętych) pod koniec lat sześćdziesiątych łączne bezrobocie sięgało 5 - 6 mln osób. Obecnie przekroczyło 32 mln osób, a więc jest wyższe niż w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego lat trzydziestych. Bezrobocie w Polsce zbliżyło się do poziomu 3 mln osób, tj. 16 % ludności aktywnej zawodowo.

Stopa bezrobocia w Polsce na dzień 31 w rześnia 2002r.

1 DOLNOŚLĄSKIE 21,3% 2 KUJAWSKO-POMORSKIE 21,9% 3 LUBELSKIE 15,2% 4 LUBUSKIE 24,9% 5 ŁÓDZKIE 18,1% 6 MAŁOPOLSKIE 13,4% 7 MAZOWIECKIE 13,6% 8 OPOLSKIE 18,2% 9 PODKARPACKIE 16,3% 10 PODLASKIE 14,8% 11 POMORSKIE 20,4% 12 ŚLĄSKIE 16,0% 13 ŚWIĘTOKRZYSKIE 18,0% 14 WARMIŃSKO - MAZURSKIE 28,1% 15 WIELKOPOLSKIE 15,5% 16 ZACHODNIOPOMORSKIE 25,4%

DEFINICJA BEZROBOCIA

Bezrobocie występuje wówczas, gdy liczba osób poszukujących pracy jest większa niż liczba ludzi zdolnych do pracy, chcących pracować i akceptujących istniejący poziom wynagrodzeń, pozostaje bez pracy.

ZNACZENIE BEZROBOCIA We współczesnych społecznościach bezrobocie jest problemem kluczowym. Ilekroć jest ono wysokie, występuje marnotrawstwo zasobów, a dochody ludzi kurczą się; w takich

Badanie ankietowe dzieli całość populacji od szesnastu lat wzwyż na trzy grupy:

• pracujący - ludzie wykonujący różnego rodzaju prace płatne.
• Bezrobotni - grupa ludzi która nie jest zatrudniona, ale poszukująca pracy.
• Nie czynni zawodowo - obejmuje 37% ludności - uczęszczających do szkoły, prowadzących gospodarstwa domowe, będące na emeryturze, będących w tak złym stanie zdrowia, iż uniemożliw ia im to podjęcie pracy lub w reszcie tych, którzy zrezygnowali z poszukiwania pracy.

A więc reguła jaką stosuje rząd, jest następująca: Ludzie mający swoje miejsce pracy są to zatrudnieni; ci którzy aktualnie nie mają pracy, ale jej poszukują, są to bezrobotni; ludzie bez miejsc pracy, którzy nie szukają zatrudnienia nie zaliczają się do czynnych zawodowo. Stopę bezrobocia oblicza się jako stosunek liczby bezrobotnych do łącznej liczby osób zawodowo czynnych.

EKONOMICZNA INTERPRETACJI BEZROBO CIA

Jak pow inniśmy interpretować fakt, że ktoś nie ma pracy? Czy kategoria bezrobocia przymusowego i dobrowolnego poddają się jakiejś interpretacji z punktu widzenia ekonomii czy polityki? Występowanie dobrowolnego bezrobocia w gospodarce konkurencyjnej sygnalizuje pewne istotne pomieszanie pojęć dotyczących bezrobocia. W niektórych przypadkach dana gospodarka może funkcjonować efektywnie przy istnieniu pewnego bezrobocia. Na przykład w przypadku dobrowolnego bezrobocia pracownicy mogą pozostawać nie zatrudnieni dlatego, że rynkowa stawka płac jest niższa od ich indyw idualnej oceny wartości czasu. W niektórych przypadkach osoby o małej wydajności mogą woleć czas wolny, od pracy za niska płacę i dlatego właśnie pozostają bezrobotni. Z punktu widzenia efekt ywności w wąskim znaczeniu sytuacja taka może się zdawać "efektywna", chociaż to, że niektóre grupy ludności nie mogą znaleźć dobrze płatnego zatrudnienia, może się wydawać niespraw iedliwe. Fakt, że efektowna gospodarka może prowadzić do bezrobocia ludzi o niskiej wydajności, wspiera niejednokrotnie wysuwany przeciwko gospodarkom konkurencyjnym zarzut, a mianowicie, że są one efektywne, ale mogą być ślepe jeśli chodzi o problem sprawiedliwości. Na rynku pracy charakteryzującym się doskonałą giętkością płac nie mogą występować ani nadprodukcja, ani bezrobocie niedobrowolne. Zarów no ceny, jak płace po prostu wahają się w górę i w dół aż do chwili, w której nastąpi zrównoważenie rynku.

Bezrobocie przymusowe (niedobrowolne) - nie można sformułować eleganckiego paradygmatu o sztywności płac i cen, tłumaczącego dokładnie, w jaki mianowicie sposób

możliwe jest rów noczesne występowanie niedobrowolnego bezrobocia i wolnych miejsc pracy. Dlatego przyjęto po prostu, że płace ustalane są w taki właśnie sposób, by nie dopuszczać niedopasowane liczby poszukujących pracy oraz ilość dóbr, jakie przedsiębiorstwa chciały by sprzedać i tych, jakie fantastycznie mogą sprzedać. Współcześnie sekret niepełnego zatrudnienia kryje się w analizie sztywności płac albo też rynków nie w pełni równoważących się gospodarce. Źródła sztywności: "lepkość" cen i giętkość cen. Dlatego rynki pracy przejawiają raczej lepkość" niż giętkość cen? dlaczego ruchy na nich przypominają raczej zachowanie się ciągutek aniżeli kulek rtęci? Zapewne najbardziej podstawowym źródłem owej lepkości jest to że procedura ustanawiania lub renegocjowania płac jest rzeczą kosztowną. Kierownicy działów personalnych po prostu nie mogą renegocjować płac i ewentualnych deputatów oraz przywilejów (św iadczeń) z każdym nowym pracownikiem, podważając za każdym razem stare porozumienia i utarte obyczaje. Koszty takich negocjacji są na tyle wysokie, że przedsiębiorstwa skłonne są zmieniać płace tylko raz do roku, albo, w przypadku związkowych umów zbiorowych, raz na trzy lata.

KIM SĄ BEZROBOTNI? Ścisłe określenie, kogo nazywamy bezrobotnym, ma ważne praktyczne znaczenie dla mierzenia poziomu bezrobocia oraz przyznawania zasiłków dla bezrobotnych. W Polsce istnieją dwa źródła informacji o bezrobociu, które posługują się nieco innymi definicjami bezrobocia. Pierwsze źródło informacji oparte jest na statystyce urzędów pracy, które na bieżąco rejestrują osoby poszukujące. Pod pojęciem bezrobotnego rozumie się zwykle osobę zdolną do pracy i gotową do jej podjęcia w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostają bez pracy, nie uczą się w szkole i nie mają innego stałego źródła utrzymania. Drugie źródło informacji o poziomie bezrobocia opiera się na kwartalnym badaniu przez GUS aktywności ekonomicznej ludności, obejmującym 22,3 tys. gospodarstw domowych. W badaniu tym do kategorii bezrobotnych zostały zaliczone osoby w wieku 15 lat i więcej, które spełniały jednocześnie trzy warunki:

• w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi, tzn. nie wykonywały pracy przynoszącej zarobek przez co najmniej 1 godzinę;
• aktywnie poszukiwały pracy, tzn. podjęły konkretne działania w ciągu 4 tygodni (wliczając jako ostatni - tydzień badany), aby znaleźć pracę;
• były gotowe (zdolne) podjąć pracę w tygodniu badany m i następnym. Głównym kryterium rozróżnienia zatrudnienia i bezrobocia jest 1 godz. pracy w tygodniu. Osoba,

służbie, nie uczącą się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy, jeżeli: · ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów, · kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat, · nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego, · nie jest w łaścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domow nik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, · nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospodarstwa stanowiącego dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów podatkowych, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony d la ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indyw idualnych gospodarstwach rolnych z 2,0 ha prze -liczeniowych, ustalonego przez Prezesa Głów nego Urzędu Statystycznego, na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domow nik w takim gospodarstwie, · nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłosze niu do ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności albo nie podlega - na podstawie odrębnych przepisów - obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników, lub zaopatrzenia emerytalne-go, · jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie zatrudnienia co najmniej w poło-wie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym zaw odzie lub służbie, · nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, · nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia, · nie pobiera, na podstawie przepisów o pomocy społecznej, zasiłku stałego, stałego wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego lub renty socjalnej. PRZYCZYNY BEZROBOCIA Zawsze istnieje pew ne bezrobocie, wynikające czy to ze zmiany miejsca zamieszkania, czy to z przebiegu cyklu życia: - przeprowadzki, włączenie się po raz pierwszy w pracę zawodową i tak dalej. Najw iększe zmiany stopy bezrobocia wynikające ze wzrostu liczby

tych bezrobotnych, którzy stracili swoje miejsc e pracy. Bezrobocie będące wynikiem tego zjawiska ogromnie rośnie podczas recesji z dwóch przyczyn: po pierwsze rośnie liczba ludzi, którzy tracą dotychczasowe zatrudnienie, a następnie znalezienie nowej pracy wymaga dłuższego czasu. W zależności od przyczyn bezrobocia rozróżniamy różne jego rodzaje:

1. Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają pracę, zawód, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają na krótko na rynku pracy, ludzie zmieniają pracę , zawód, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają na krótko na rynku pracy. Bezrobocie frakcyjne występuje w każdej gospodarce, także w warunkach pełnego zatrudnienia. Jest korzystne dla gospodarki, gdyż umożliwia znalezienie pracowników w krótkim okresie czasu. Nie pociąga także dużych kosztów społecznych.
2. Bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojaw i się wówczas, gdyż następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej. Znaczna część polskiego bezrobocia, które pojaw iło się w okresie transformacji, ma charakter recesyjny.
3. Bezrobocie strukturalne - wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Może ono wynikać z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także wówczas, gdy zasoby kapitału są niewystarczające dla zatrudnienia zasobów pracy.
4. Bezrobocie technologiczne - wynika z postępu technicznego mechanizacji i automatyzacji procesów wytwórczyc h, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się ono z dużą siłą wówczas, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadzący do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.
5. Bezrobocie sezonowe - występuje niemal we wszystkich krajach, jest bowiem efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

BEZROBOCIE WŚRÓD MŁODZIEŻY Wśród nastolatków występuje na ogół najwyższa pośród wszystkich grup demograf icznych stopa bezrobocia, wśród czarnych w tym przedziale wieku w ostatnich latach występowały stopy bezrobocia wynoszące od 36 do 48 % ogółu czarnoskórych zawodowo czynnych. Jaka część tak wysokich stóp bezrobocia ma charakter f rakcy jny, jaka zaś strukturalny lub cykliczny? Nasze materiały sugerują, że - zwłaszcza w odniesieniu do białych - pokaźna część bezrobocia młodzieży jest natury frakcyjnej. Nastolat ki bardzo często odchodzą od pracy zawodowej i powracają do niej. Szybko dost ają pracę i często ją tracą albo porzucają. W