Bezrobocie - Notatki - Ekonomia, Notatki z Ekonomia

Pobierz Bezrobocie - Notatki - Ekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

Bezrobocie jako przedmiot polityki

ekonomicznej - sposoby ograniczania

bezrobocia.

Zjawisko bezrobocia należy do kluczowych problemów społecznych, politycznych, ekonomicznych. XXI wieku. Zjawisko bezrobocia od dawna przyciąga uwagę ekonomistów. Choć pojęcie bezrobocia wprowadzano do ekonomii dopiero w końcu XIX wieku, to zjawisko bezczynności zawodowej siły roboczej dostrzegano w myśli ekonomicznej już wcześniej. Zostało zauważone już w okresie ekonomii klasycznej, aczkolwiek do jego określenia używano wówczas terminu „nadmiar ludności”. Pojęcie bezrobocia w sensie przymusowej bezczynności zawodowej wprowadził angielski ekonomista J. Hobson w połowie lat 90 - tych XIX wieku. Bezrobocie jest nieodłączną cechą współczesnych gospodarek rynkowych. Kiedy przyjmuje znaczne rozmiary, staje się poważnym zagrożeniem ekonomicznym, społecznym i politycznym. Bezrobocie nie tylko wpływa na standard życia ludności i dynamikę rozwoju gospodarczego, ale w istotnej mierze decyduje o nastrojach społecznych i popularności rządów To właśnie z tych względów jest ona przedmiotem zainteresowania polityki gospodarczej państwa, próbującej ograniczyć rozmiary tego zjawiska. Na rynku pracy, czyli tam gdzie spotyka się popyt i podaż na pracę lub też potencja lni pracobiorcy z pracodawcami, można wyróżnić kilka grup osób. Przede wszystkim są to: aktywni i bierni zawodowo. Aktywni to ci, którzy pracują lub pozostają bezrobotni czyli zasoby siły roboczej obejmują osoby w wieku produkcyjnym, zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach (zwłaszcza płacowych), zaś bierni – wszyscy ci, którzy uczą się, są na emeryturze lub nie chcą pracować. W Polsce istnieją co najmniej dwa źródła danych o sytuacji na rynku pracy (metod obliczania bezrobocia) i jednocześnie dwie różne definicje bezrobocia. Pierwszym źródłem są prowadzone kwartalnie od 1992 roku badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL). Są one zgodne z metodyką Międzynarodowej Organizacji Pracy. Za bezrobotne uznaje się wówczas osoby spełniające jednocześnie trzy warunki:

1. które nie pracowały w ciągu ostatniego tygodnia (nawet przez okres 1 godziny),
2. lecz przynajmniej przez 4 tygodnie aktywnie poszukiwały pracy oraz
3. były gotowe i mogły podjąć pracę w badanym bądź następnym tygodniu Prowadzone w różnych krajach badania ankietowe siły roboczej opierają się bowiem na rekomendacji Międzynarodowej Organizacji Pracy, toteż uzyskiwane wyniki dają się łatwo porównać w układzie międzynarodowym. Zgodnie z drugą metodą stosowaną przez urzędy pracy w oparciu o ustawę z 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu bezrobotnym był ktoś, kto niezatrudniony i nie wykonujący pracy zarobkowej, zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym

O pełnym zatrudnieniu mówimy, gdy na rynku pracy powstaje równowaga, czyli popyt na pracę zrównuje się z jej podażą. Oznacza to, że wszyscy poszukujący pracy za daną oferowaną na rynku płacę, znajdują ją i przyjmują. Mimo to, istnieje także wówczas grupa osób, która wciąż pozostaje bezrobotna – bezrobocie dobrowolne (naturalne). W związku z tym nie jest możliwe całkowite zlikwidowanie bezrobocia. Przyjmuje się, że naturalna stopa bezrobocia w normalnych czasach (nie w trakcie boomów, czy recesji gospodarczych) może wynosić przeciętnie 5-6%. Ponieważ czynniki określające naturalną stopę zmieniają się z upływem czasu, obecne tendencje wpływają na obniżanie się stopy naturalnej. Istnieje jednak wiele sposobów, głównie należących do działań państwa, na zmniejszenie rozmiarów i łagodzenie skutków bezrobocia. Polityka państwa na rynku pracy w gospodarce rynkowej obejmuje cześć aktywną, mająca na celu redukcje bezrobocia, oraz cześć pasywną, której celem jest pomoc socjalna dla osób bezrobotnych. W ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania aktywną polityką pasywną na rynku pracy, i to zarówno w rozwiniętych krajach zachodnich, jak i w krajach dokonujących transformacji systemowej, w tym również w Polsce. Wiąże się to przekonaniem o stosunkowo malej skuteczności polityki biernej. Aktywna polityka państwa na rynku pracy opiera się na wykorzystaniu szeregu instrumentów ekonomicznych. Zgodnie z powszechnie stosowana klasyfikacją można z niej wyodrębnić politykę makroekonomiczną oraz politykę mikroekonomiczną. Polityka makroekonomiczna polega na wykorzystaniu instrumentów fiskalnych (podatków, wydatków budżetowych) i pieniężnych (stopy procentowej, podaży pieniądza) do oddziaływania na rozmiary agregatowego popytu na towary. Redukcja bezrobocia wymaga oczywiście zwiększania agregatowego popytu. Jest to typowo keynesistowska metoda, nastawiona na zwalczanie bezrobocia związanego z niedostatecznym popytem. Ekspansywna polityka fiskalna lub pieniężna to zwiększanie wydatków przez państwo i przyrost podaży pieniądza; powoduje wzrost zagregowanego popytu w gospodarce i jednoczesne zwiększenie produkcji i zatrudnienia w przedsiębiorstwach; państwowe wydatki powinny być koncentrowane wówczas w pracochłonnych dziedzinach gospodarki. Polityka mikroekonomiczna obejmuje zespół instrumentów mających na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy oraz redukcje bezrobocia w określonych grupach siły roboczej. Polityka mikroekonomiczna pełni kilka głównych funkcji, a mianowicie:

1. aktywizacji zawodowej bezrobotnych,

2. zmniejszania niedopasowań strukturalnych na rynku pracy,
3. podnoszenia produkcyjności siły roboczej,
4. oddziaływania na wielkość zatrudnienia i bezrobocia,
5. weryfikacji gotowości bezrobotnych do pracy Wśród jej instrumentów należy wymienić:
6. publiczne programy zatrudnienia (w szczególności programy „robót publicznych”), polegające na tworzeniu przez państwo dodatkowych miejsc pracy w dziedzinach nie cieszących się zainteresowaniem sektora prywatnego,
7. subsydiowanie zatrudnienia, polegające na udzielaniu przez państwo bezzwrotnej pomocy finansowej przedsiębiorstwom, które rezygnują z planowanej redukcji zatrudnienia lub tworzą nowe miejsca pracy
8. pożyczki dla przedsiębiorstw w celu tworzenia nowych miejsc pracy oraz pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek,
9. Polityka przemysłowa – np. tworzenie specjalnych stref ekonomicznych, w rejonach szczególnie zagrożonych masowym bezrobociem; wprowadzanie ulg podatkowych, udzielanie tanich kredytów, itp.
10. szkolenia zawodowe, umożliwiające bezrobotnym zdobywanie, podwyższeniu i przekwalifikowaniu kwalifikacji zawodowych,
11. usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy, dotyczące zwłaszcza gromadzenia i udzielania informacji o wolnych miejscach pracy i bezrobotnych poszukujących pracy,
12. w wielu krajach państwo stosuje różnorodne środki zachęcające do zmniejszania czasu pracy pracowników (poprzez dzielenie całego etatu miedzy kilku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, skracaniu czasu pracy, wprowadzaniu dodatkowych zmian roboczych, przymusowym urlopowaniu pracowników, wcześniejsze emerytury, wydłużenie okresu kształcenia, ,wydłużanie urlopów.
13. Obniżenie opodatkowania płac – zmniejszenie podatku dochodowego, czy choćby płaconych przez pracodawców obowiązkowych składek ubezpieczeniowych, powoduje wzrost wynagrodzenia, co jednocześnie może przyczynić się do wzrostu zatrudnienia; część dobrowolnie bezrobotnych zdecyduje się na podjęcie pracy za wyższą stawkę płac.
14. Zmiana relacji zasiłek – płaca – gdy maleje zasiłek zmniejsza się także relacja zasiłek

• praca (iloraz zasiłku i wynagrodzenia netto); skoro zasiłek jest niski, nie opłaca się rejestrować jako bezrobotny; więcej osób decyduje się zaakceptować przedkładane im