Pobierz Bezrobocie - Notatki - Ekonomia - Część i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!
Rynek pracy – podstawowe pojęcia
Bezrobocie jest wynikiem nierównowagi na rynku pracy, czyli sytuacji, kiedy popyt na pracę różni się od podaży pracy, czyli nieustannie ją prze wyższa. Na początku zdefiniuje najważnie jsze pojęcia związane z rynkiem pracy.
Rynek pracy
Pojęcie „rynek pracy” jest powszechnie znane i używane. W wymiarze uogólniającym „rynek pracy” to ogół form i procesów najmu pracowników przez pracodawców, a także ogół instytucji, uwarunkowań oraz czynników negocjacji warunków zatrudnienia, pracy i płac. W wymiarze konkretyzującym termin „rynek pracy” obejmuje konfrontację ofert pracy i ofert chętnych do podjęcia pracy, czyli dotyczy stosunków między popytem na pracę a jej podażą.
POJĘCIE BEZROBOCIA
Z najpowszechniej przyjmowanych definicji przyjmowanych w literaturze można wyróżnić następujące:
- jest to grupa osób pozostających bez pracy to znaczy nie wykorzystujących pracy najemnej, nie pracujących na własny rachunek;
- grupa osób zdolnych i gotowych do pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce
- bezrobocie dotyczy osób poszukujące pracy
- liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy.
W każdej gospodarce istnieje rynek pracy, a bezrobocie wynika z dwóch zasadniczych wielkości: popytu na prace i jej podaży. Zjawisko bezrobocia, zatem najprościej można określić jako nadwyżkę podaży siły roboczej na rynku pracy nad popytem na prace w danym sektorze.
Popyt na prace oznacza liczbę i strukturę miejsc pracy, która jest oferowana przez pracodawców w skali makroekonomicznej.
Podaż na pracę to liczba osób gotowych do pracy za oferowaną płacę w określonym czasie na określonym rynku.
Obecnie rynek pracy w Polsce znajduje się w sytuacji nadwyżki siły roboczej, co jest okazją dla pracodawców by oferować niższą płacę za tę samą pracę, za którą w sytuacji równowagi rynkowej na rynku pracy pracodawca musiałby zapłacić więcej.
Równowaga rynkowa na rynku pracy to sytuacja gdzie popyt na pracę= podaży siły roboczej.
RODZAJE BEZROBOCIA
W gospodarce polskiej istnieje zjawisko masowego bezrobocia. Zgodnie z tą maksymą nauki ekonomiczne sklasyfikowały bezrobocie w zależności od kryterium:
- biorąc pod uwagę przyczyn powstawania bezrobocia możemy je podzielić na: bezrobocie normalne w skład którego wchodzą: frykcyjne – jest to nieunikniona forma bezrobocia, gdyż na rynku pracy następują nieustanne przemieszczenia siły roboczej na przestrzeni: regionów gospodarczych, sektorów gospodarczych, działów gospodarczych, gałęzi gospodarczych, przedsiębiorstw
Dobrowolne – ta forma wynika z braku potrzeby podjęcia pracy; to określona liczba bezrobotnych w wieku produkcyjnym (kobiety do 60 roku życia, mężczyźni do 65 roku życia) zdolnych do podjęcia pracy, która z jakichś powodów nie podejmuje pracy.
Sezonowe - występuje wówczas redukcja popytu na prace sezonowe w takich działach gospodarki narodowej, jak: rolnictwo, budownictwo lub transport.
Strukturalne – powstaje w rezultacie niedopasowań struktury podaży i popytu na siłę roboczą przede wszystkim w aspekcie regionalnym.
Bezrobocie normalne występuje w gospodarce zawsze i jest nieuniknione. Nie powinno ono przekraczać 3 do 4,5% zasobów siły roboczej. Przy takiej wysokości występuje równowaga na rynku pracy.
ze względu na przestrzenne zróżnicowanie bezrobocia: lokalne pows zechne
ze względu na uwarunkowania demograficzne i społeczno – zawodowe: bezrobocie kobiet bezrobocie mężczyzn bezrobocie młodzieży bezrobocie robotników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych bezrobocie poszczególnych kategorii zawodowych
ze względu na czas trwania:
krótkotrwałe do 3-ch miesięcy średniookresowe 4 – 6 miesięcy długookresowe 7 – 12 miesięcy długoterminowe powyżej 12 miesięcy
- Inne rodzaje bezrobocia:
osobom, które długo pozostają bez pracy obniżają się kwalifikacje i spada motywacja do podjęcia pracy
BAEL
Podstawą metodologii BAEL ( badanie aktywności ekonomiczne j ludności) są definicje dotyczące ludności aktywnej zawodowo, pracujących i bezrobotnych, przyjęte na XIII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w październiku 1982 r. i zalecane do stosowania przez Międzynarodową Organizację Pracy i EUROSTAT. Ludność aktywna zawodowo (inaczej mówiąc siła robocza) obejmuje wszystkie osoby uznane za pracujące lub bezrobotne zgodnie z definicjami podanymi poniżej.
Do pracujących zaliczono wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia:
wykonywały pracę przynoszącą zarobek lub dochód, tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym (lub dzierżawionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodarczą poza ro lnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem, nie wykonywały pracy (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych, strajku), ale formalnie miały pracę jako pracownicy najemni bądź pracujący na własny rachunek. Do pracujących - zgodnie z międzynarodowymi standardami - zaliczani byli również uczniowie, z którymi zakład pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę zawodu lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymywali wynagrodzenie. Ze względu na przyjęte założenia metodologiczne, liczba pracujących uzyskana z BAEL nie obe jmuje niektórych kategorii osób, które są wliczane do pracujących w sprawozdawczości z zakresu zatrudnienia, m.in.:
pracujących, mieszkających w hotelach pracowniczych, pracujących za granicą na rzecz polskich pracodawców.
Aktywne i pasywne środki walki z bezrobociem.
Bezrobocie – oznacza sytuację, w której popyt na siłę roboczą jest mniejszy od jej podaży, czyli na rynku pracy występuje wolna siła robocza nieznajdująca możliwości zatrudnienia. Siła robocza= Bezrobotni + Zatrudnieni. Bezrobocie dzielimy na: frykcyjne – wynika z przerw w aktywności zawodowej spowodowanej zmianą miejsca pracy bądź wchodzeniem na rynek pracy ludzi młodych poszukujących swego pierwszego zajęcia; s ezonowe – wynika z sezonowości produkcji w niektórych dziedzinach gospodarki b ezpośrednio bądź pośrednio uzależnionych od warunków klimatycznych; strukturalne – wynika ze zmian struktury gospodarki, spowodowanych wprowadzeniem nowoczesnych technologii lub produktów wymagających odpowiednich umiejętności; cykliczne – koniunkturalne wynika z załamania gospodarczego spowodowanego spadkiem popytu na dobra i usługi. Ekonomiści badają rynek pracy posługując się określonymi miernikami takimi jak: ws półczynnik aktywności zawodowe j – oblicza się jako procentowy udział siły roboczej w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym, wskaźnik zatrudnienia - oblicza się jako procentowy udział pracujących w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym, stopę bezrobocia – jako procentowy udział bezrobotnych w zasobach siły roboczej, naturalną stopę bezrobocia –
jako procentowy udział ludzi chwilowo niepracujących z własnego wyboru, lub zmuszonych przez krótki czas nie pracować na skutek zmian strukturalnych w gospodarce, w zasobach siły roboczej. Rząd stara się złagodzić skutki bezrobocia stosując aktywne i pasywne środki zaradcze. Aktywne – prace interwencyjne, publiczne, sezonowe; ochrona istniejących miejsc pracy i tworzenie nowych; kursy dokształcające lub zmieniające kwalifikacje; pożyczki na założenie nowych firm, organizację zatrudnienia u pracodawców zagranicznych. Pasywne – osłona socjalna dla bezrobotnych, promowanie pracy w niepełnym wymiarze godz.; obniżenie wieku emerytalnego. Państwo, aby wspomóc ludzi bezrobotnych organizuje różne formy pomocy w zakresie
- pomocy doradczo – szkoleniowej , czyli:
- organizowanie i finansowanie przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowanie;
- prowadzenie poradnictwa zawodowego i poradnictwa pracy. Pomoc szkoleniowa organizowana jest bezpłatnie lub na korzystnych warunkach finansowych.
- pomocy finansowej, czyli:
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków szkoleniowych;
- wypłacanie dodatków wyrównawczych;
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych;
- udzielanie pożyczek ze środków Funduszy Pracy;
- wypłata świadczeń przysługujących pracownikom (np. zasiłków rodzinnych);
- finansowanie biletów kredytowych.
- pośrednictwa pracy, czyli:
- kierowanie obywateli polskich do pracy za granicą;
- inicjowanie tworzenia dodatkowych miejsc pracy i ich finansowanie (subsydia)
- inicjowanie, organizowanie i finansowanie prac interwencyjnych. Bezrobotnych przybywa, więc państwo więcej wydaje na zasiłki dla osób. Unia Europejska odnotowała, że przez to w Polsce spadły wydatki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Jednym ze sprawdzonych sposobów zachęcenia firm do zatrudniania pracowników jest system pożyczek. Fundusze pożyczkowe działają dzięki środkom publicznym. Przewaga funduszy pożyczkowych nad innymi formami pozyskiwania kapitału polega na tym, że oferują tańszy pieniądz i nie wymagają tak wielu zabezpieczeń jak banki a procedura starania się o nie,nie jest tak skomplikowana jak w przypadku programów pomocy zagranicznej. Takie są powody, dla których po pożyczkę powinien sięgnąć przedsiębiorca.
Polska Agencja Rozwoju Regionalnego
Stopa Bezrobocia
Stopa bezrobocia - stosunek niezatrudnionej siły roboczej do ogólnej liczby zdolnych do pracy wyrażony w procentach
W polskiej statystyce (GUS) stopa bezrobocia oznacza stosunek liczby bezrobotnych zarejestrowanych do liczby ludności aktywnej zawodowo (w %)
Niezależnie od skutków zmian demograficznych oraz programów socjalnych, niektórzy ekonomiści są zdania, że stopa naturalna jest nawet wyższa od akceptowanych powszechnie szacunków, a to ze względu na wzrost bezrobocia strukturalnego. Z analiz równych rynków zdaje się wynikać, że w ostatnich dwóch dziesięcioleciach bezrobocie strukturalne przejawiło tendencję rosnącą. Rozbieżności pomiędzy regionami zwiększyły się na bardzo licznych obszarach: wzrosła dyspersja stóp bezrobocia w przekroju regionalnym i demograficznym, wzrosły także różnice w zaopatrzeniu na wsparcie w walce z bezrobociem w poszczególnych regionach. Niemniej jednak można znaleźć i pewne podstawy do optymizmu. W miarę stopniowego starzenia się zawodowo czynnych być może w następnych latach owa rosnąca tendencja stopy naturalnej ulegnie odwróceniu.
OBNIŻENIE STOPY NATURALNEJ Rozpocznę od spostrzeżenia, że chociaż termin "stopa naturalna" przyjął się w potocznym języku makroekonomistów, może on nas wprowadzić w błąd. Ta stopa naturalna nie jest w żadnym sensie "naturalna". Wpływ na nią wywierają: struktura zmian demograficznych, wstrząsy zewnętrzne, jakich doznaje gospodarka, polityka rządu w stos unku do rynku pracy, a zapewne także i historia samego bezrobocia, stopa naturalna nie jest równoznaczna z optymalną stopą bezrobocia. Istnieje, zatem możliwość, by stopa naturalna kształtowała się powyżej optymalnej stopy bezrobocia - powyżej tego poziomu bezrobocia, przy którym dobrobyt ekonomiczny netto zostaje z maksymalizowany. W związku z powyższym nasuwa się pytanie:, Jeżeli stopa naturalna nie jest ani naturalna, ani optymalna, to, dlaczego dany kraj nie jest w stanie osiągnąć niższego poziomu bezrobocia? Przyczyna leży w tym, że krok taki prowadziłby do inflacji, inflacji rosnącej i nie do przyjęcia. Ogromna dywidenda społeczna czeka, zatem na ekonomistę, który potrafi wynaleźć sposób obniżenia stopy naturalnej o 1 czy 2 punkty procentowe. Środki obniżające stopę naturalną: Synchronizacja rynku pracy. Część bezrobocia wynika z tego, że występowanie wolnych miejsc pracy nie jest zsynchronizowana z istnieniem niezatrudnionych. Gdyby się udało zapewnić lepszą informację, skomputeryzowane rejestry wolnych miejsc pracy, zwiększyć możliwość szkolenia i przeszkalania, można by obniżyć wielkość bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego. Szkolenie i przeszkolenie. Niekiedy robotnicy nie mają kwalifikacji potrzebnych do pracy na wolnych miejscach pracy. Usunięcie przeszkód natury rządowe j. Niektórzy ekonomiści, jak np. Martin Feldstein uważają, że chroniąc pracowników przed dotkliwościami bezrobocia, czy nędzy, doprowadziliśmy do podwyższenia stopy naturalnej. Ci ekonomiści domagają się obniżenia płacy minimalnej, reformy systemu ubezpieczenia na wypadek bezrobocia oraz zredukowania antybodźcowego oddziaływania programów emerytalnych, rent inwalidzkich i pomocy społecznej. Roboty publiczne. Ostatnia propozycja dotyczy zapewnienia przez rząd znacznej liczby miejsc pracy w usługach publicznych przeznaczonych dla bezrobotnych.
Krzywa Phillipsa
Związek między inflacją a bezrobociem najlepiej ilustruje krzywa Phillipsa, genialnego ekonomisty amerykańskiego, który oprał swą teorię danymi statystycznymi Wielkiej Brytanii z lat... 1861-1957. Z krzywej Phillipsa wyciągnięty zostaje wniosek, że między tempem
wzrostu płac i poziomem bezrobocia istnieje zależność odwrotna. Gdy koniunktura jest wysoka a więc i popyt przedsiębiorców na siłę roboczą także duży, ci pierws i skłonni są godzić się na wyższe płace, postulowane przez pracowników. Natomiast podczas słabnącej koniunktury gospodarczej są oni skłonni do usztywniania swego stanowiska. Należy przy tym pamiętać o logicznym wniosku, płynącym z krzywej Phillipsa; spadek bezrobocia powoduje szybszy wzrost płac realnych, a z kolei wzrost bezrobocia - stosunkowo niewielkie ograniczenie tempa ich wzrostu.
Krzywa Phillipsa
Wyraża ona zależność między inflacją a bezrobociem w krótkim okresie.
Krzywa Phillipsa stopa inflacji
(^0) stopa bezrobocia
A
B
zjawisko wymienności między stopą inflacji i stopą bezrobocia
