Biblia w kontekście historii literatury, Egzaminy z Historia i teoria literatury

Pobierz Biblia w kontekście historii literatury i więcej Egzaminy w PDF z Historia i teoria literatury tylko na Docsity!

Historia literatury

(średniowiecze, renesans,

barok) – opracowanie

zagadnień

1. Biblia – jej geneza, struktura i styl, obecne w niej gatunki

literackie.

Biblia, Pismo Święte (z greckiego βιβλίον, biblion – zwój papirusu, księga, l.m. βιβλία, biblia – księgi) – zbiór ksiąg, spisanych pierwotnie w językach hebrajskim, aramejskim i w greckim (w formie koinè (gr. κοινὴ), uznawanych przez judaistów i chrześcijan za natchnione przez Boga. Biblia i poszczególne jej części posiadają odmienne znaczenie religijne dla różnych wyznań. Na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament. Biblia hebrajska – Tanach –

obejmuje księgi Starego Testamentu. Poszczególne odłamy i tradycje chrześcijańskie mają nieco inny kanon ksiąg świętych.

Polskie przekłady Biblii – ogół tłumaczeń Pisma Świętego na język polski powstających prawdopodobnie od XIII wieku. Przekłady te powstawały w różnych kręgach wyznaniowych. Pierwsze były tłumaczone przede wszystkim z łaciny a później zazwyczaj z języków oryginalnych. Podobnie jak w innych krajach z kręgu chrześcijaństwa przekłady Biblii były jedną z najważniejszych dziedzin piśmiennictwa. Najstarsze należą do zabytków literackich języka polskiego.

Lista polskich przekładów Biblii Wymienione poniżej są przekłady co najmniej Nowego Testamentu. Historyczne Katolickie

• Biblia królowej Zofii (1455)
• (^) Nowy Testament w przekładzie Marcina Bielskiego (1556)
• Biblia Leopolity lub Biblia Szarffenbergowska (1561)
• Biblia Wujka (1599) Protestanckie
• (^) Nowy Testament w przekładzie Stanisława Murzynowskiego (1552)
• Biblia brzeska (1563)
• Nowy Testament w przekładzie Szymona Budnego (1574), (1589)
• Nowy Testament w przekładzie Marcina Czechowica (1577)
• Biblia nieświeska (1572)
• Nowy Testament w przekładzie Walentego Szmalca (1606)
• Biblia gdańska (1632)
• Nowy Testament i Psalmy w przekładzie Bolesława Goetze (ok. 1860)
• Biblia Ekumeniczna (Nowy Testament i Psalmy – 2001, Księgi Dydaktyczne ST – 2008, Księgi Deuterokanoniczne – 2012, Pięcioksiąg – 2015)
• Ekumeniczny Przekład Przyjaciół (Nowy Testament) – Czajkowski, Anchimiuk, Kwiecień

Gatunki literackie w „Biblii”

kronika (Pierwsza Księga Kronik – (hebr.א הַיָּמִים דִּבְרֵי Di 1 E 0 7rê Hayyāmîm 1 ) jedna z ksiąg Starego Testamentu, powstała aby zdopingować żydowskich repatriantów, którzy powrócili z niewoli babilońskiej. Początkowo obie księgi 1 i 2 Kronik stanowiły prawdopodobnie jeden zwój, który później dla wygody podzielono. Żydzi nazywali je Diwré Hajjamím , co dosłownie znaczy sprawy dni , a więc kroniki dni lub czasów. Dzisiejszą nazwę księga ta prawdopodobnie zawdzięcza Hieronimowi, który opracowując łacińską Wulgatę zaproponował nazwę Chronikón całych Boskich dziejów)

PRZYPOWIEŚĆ: Utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady uniwersalnych prawideł i zasad ogólnoludzkiej egzystencji. Prosta i uboga fabuła jest tylko ilustracją i pretekstem do ukazania ważnych treści. Właściwa interpretacja przypowieści wymaga odrzucenia dosłownego znaczenia utworu i przejścia do znaczenia ukrytego. Przypowieść często posługuje się symbolem. Wyróżnia się przypowieść alegoryczną (która ma dwa plany, jej treść jest ukryta) oraz przypowieść exemplum (tzn. dosłowną, wykładającą swe pouczenie bez metafory, jest wiernym przedstawieniem wzorca postaw).

PSALM: Jest to krótki utwór poetycki, w którym mieszają się ze sobą charakter modlitewny i pochwalny. Wypowiedź w psalmie skierowana jest do Boga. Do niego kierowane są prośby, błagania, podziękowania. Psalmy zbudowane są z wersetów. Psalmy dzielimy na błagalne, pochwalne, dziękczynne, mądrościowe, patriotyczno - religijne.

„Ewangelie” (św. Mateusza, św. Łukasza, św. Marka i św. Jana) oraz „Dzieje Apostolskie” (słowo „ewangelia” pochodzi z potocznego języka greckiego i oznacza „szczęśliwe posłannictwo”, „dobrą nowinę”). Około 150 r. n.e. wyraz ten odniesiono do pism „Nowego Testamentu”, zawierających opowieści o ziemskim życiu Chrystusa); Księgi dydaktyczne (mądrościowe): w „Starym Testamencie” to m.in. księgi: „Hioba”, „Przysłów”, „Psalmów”,, „Mądrości”, „Koheleta”; w „Nowym Testamencie” – „Listy” (głównie św. Pawła, lecz również św. Jana, św. Piotra, św. Jakuba, św. Judy); księgi prorocze(prorockie): to w „Starym Testamencie” m.in. księgi: „Izajasza”, „Ezechiela”, „Daniela”, „Jeremiasza”, a w „Nowym Testamencie” – „Apokalipsa św. Jana”.

„Ewangelia”(gr. euangelion – dobra nowina) – cztery księgi „Nowego Testamentu”; opisuje dzieje i naukę Jezusa egzegeza – wyjaśnienie, komentowanie oraz interpretowanie tekstów religijnych; synoptyczny(gr. synopsis– wspólne spojrzenie) – w kontekście „Ewangelii” oznacza to odnalezienie wspólnych fragmentów dla wszystkich tekstów teodycea– nurt filozoficzny zajmujący się uzgadnianiem sprzeczności między wiarą w moc i dobroć Boga a istnieniem zła; w filozofii chrześcijańskiej naukowe, racjonalne uzasadnienie istnienia Boga i jego cech wraz z ich poznaniem „apokalipsa spełniona”– termin dotyczy II wojny światowej mistyka– religijność oparta na wierze w możliwość bezpośredniego kontaktu – za pomocą intuicji, objawienia – (duszy) człowieka z Absolutem paruzja– ponowne przyjście Chrystusa profetyzm– przepowiadanie przyszłości

Ważne postacie biblijne

Adam i Ewa - pierwsi ludzie, Kain i Abel, Noe, Abraham, Józef - syn Izaaka – wnuk Abrahama, Mojżesz, Dawid, Salomon, Piłat, św. Mateusz - autor pierwszej „Ewangelii”, pisał w języku aramejskim, św. Marek - uczeń apostoła Piotra, autor drugiej „Ewangelii” (Rzym, ok. r. 70),spisał tekst według nauczania Piotra, św. Łukasz - jego „Ewangelia” ma charakter historyczny – dzieje przedstawione są chronologicznie,wiele przejął z „Ewangelii według św. Marka”, św. Jan -najmłodszy z apostołów – dożył sędziwej starości, „Ewangelię” napisał ok. 95–100 r. w języku greckim

średniowiecze - motyw piety, czyli Matki Boskiej opłakującej zmarłego syna: „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”, motyw Męki Pańskiej i zmartwychwstania – dramat liturgiczny renesans - Jan Kochanowski „Czego chcesz od nas, Panie...”– motyw Boga jako doskonałego architekta, twórcy harmonijnego świata; „Treny”– motyw raju barok - Bóg i Szatan w poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego – „Sonety”