biblia wszystko o epoce 1 lo, Notatki z Język polski

Pobierz biblia wszystko o epoce 1 lo i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

BIBLIA (od gr. biblos - biblioteka, zbiór ksiąg)

• zbiór tekstów sakralnych, przez Żydów i chrześcijan uznany za księgę świętą, objawioną
• składa się ze Starego Testamentu (46 ksiąg) i Nowego Testamentu (27 ksiąg)
• czas powstania: Stary Testament - od XIII w. p.n.e. do I w. p.n.e. Nowy Testament - od 51 do 96 r. n.e.
• język: Stary Testament- hebrajski, niektóre fragmenty w aramejskim i greckim Nowy Testament - grecki, Ewangelia według św. Mateusza - po aramejsku
• autorzy i podział na części  Stary Testament zaczyna się od pięciu ksiąg prawodawcy religii żydowskiej Mojżesza ( Pięcioksiągu czyli Tory ). Pięcioksiąg obejmuje księgi: Rodzaju (Genesis), Wyjścia (Exodus), Kapłańską, Liczb, Powtórzonego Prawa i zawiera dzieje ludzkości od stworzenia świata, dzieje patriarchów od Noego do Mojżesza, wyjście z Egiptu do ziemi obiecanej, historię Izraelitów do śmierci Mojżesza. Po Pięcioksiągu następuje część Prorocy (wydarzenia po śmierci Mojżesza, dzieje księstw izraelskiego i judzkiego), a następnie Pisma (utwory poetyckie - między innymi Księga Psalmów i Pieśń nad pieśniami, dzieła filozoficzne, księgi historyczne).  Nowy Testament zawiera Księgi historyczne t.j. cztery Ewangelie spisane przez Mateusza, Marka, Łukasza, Jana (opowiadają one o życiu i działalności Jezusa) oraz Dzieje apostolskie (przedstawiające działalność św. Piotra i Pawła); Księgi dydaktyczne (listy św. Pawła) i Księgę prorocką (Apokalipsę).
• wiele przekładów Wulgata (od łac. vulgatus - powszechny, przystępny) - łaciński przekład Biblii z IV wieku przypisywany św. Hieronimowi

Znaczenie Biblii

Jest świętą księgą społeczeństw chrześcijańskich i wyznawców judaizmu

 pokazuje jaki jest w rozumieniu chrześcijańskim sens świata i życia ludzkiego  jest źródłem kultury moralnej  stanowi ważne dzieło literackie  w naszym języku funkcjonują związki frazeologiczne, które swój rodowód biorą z Biblii

Wielogatunkowość Biblii

 poezja i proza  przykłady gatunków: przypowieść, kazanie, pieśń, epos, dialog filozoficzny, hymn, saga rodowa, psalm

przypowieść (parabola) - gatunek literatury moralistycznej, utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i zdarzenia nie są ważne ze względu na swe cechy jednostkowe, lecz jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Właściwa interpretacja przypowieści wymaga przejścia od jej znaczenia dosłownego do ukrytego.

Przykłady przypowieści biblijnych: o samarytaninie, o synu marnotrawnym, o siewcy

kazanie - przemówienie religijne, wykładające podstawy wiary bądź przekazujące nauki moralne.

psalm - hebrajska pieśń religijna o charakterze modlitewno- hymnicznym

Wybrane pojęcia z Biblii

dekalog - dziesięć przykazań objawionych Mojżeszowi na górze Synaj przez Boga, wyrytych na kamiennych tablicach. Są one podstawą moralności żydowskiej i chrześcijańskiej.

apokalipsa - wizja końca świata i sądu ostatecznego. Biblia zawiera Apokalipsę św. Jana (nie jest to jedyna, ale najważniejsza apokalipsa w Biblii). Proroctwo św. Jana napisane jest szczególnym językiem - pełnym symbolicznych obrazów i znaków (siedem trąb i siedem pieczęci, czterej jeźdźcy apokalipsy, smok walczący z kobietą i inne). Pokazuje walkę dobra i zła, upadek ludzkości i przywracanie ładu świata.

Wybrane postacie z Biblii

Mojżesz - prawodawca Izraela, wyprowadził Żydów z Egiptu, kontaktował się z Bogiem

Dawid - król izraelski, wzór władcy. Biblia podaje, iż jest on autorem psalmów (w rzeczywistości psalmy stworzyło wielu ludzi). Strzelając z procy zabił olbrzyma Goliata.

Salomon -syn Dawida, król izraelski. Dbał o kulturę i gospodarkę państwa, unikał wojen. Zasłynął ze swej niezwykłej mądrości.

Hiob - dla wypróbowania jego pobożności poddany próbie - pozbawiony majątku i dzieci, dotknięty trądem znosi wszystko cierpliwie nie tracąc wiary w sprawiedliwość boską. Jego cierpienie jest niezawinione

Wybrane wyrazy i wyrażenia o rodowodzie biblijnym

hiobowa wieść - bardzo smutna wiadomość

Eden - kraina szczęścia (w Biblii - raj)

zakazany owoc - zakazana przyjemność (w Biblii - jabłko zerwane przez Ewę)

manna z nieba - nieoczekiwana pomoc (w Biblii - wędrującemu pod wodzą Mojżesza narodowi izraelskiemu Bóg zsyłał z nieba jadło zwane manną).

Judasz - zdrajca (w Biblii - apostoł, który zdradził Chrystusa)

Sodoma i Gomora - gniazdo rozpusty (w Biblii - miasta rozpusty skazane przez Boga na zagładę)

stanąć jak słup soli - znieruchomieć (w Biblii - Bóg uratował z Sodomy Lota i jego żonę, którzy wychodząc z miasta mieli nie oglądać się za siebie. Kobieta nie posłuchała nakazu i została zamieniona w słup soli).

sprzedać coś za miskę soczewicy - oddać coś bezcennego za rzecz o małej wartości (w Biblii - za miskę soczewicy głodny Ezaw, wróciwszy z pola, sprzedał młodszemu bratu Jakubowi swoje prawo pierworództwa

Wybrane fragmenty Biblii

1. Stworzenie świata ten fragment miał zobrazować ludziom prawdy:  istnieje tylko jeden Bóg, jest on wieczny  wszystko co Bóg stworzył jest dobre  po pracy nastaje czas odpoczynku
2. Stworzenie człowieka Bóg formuje ludzkie ciała z ogromną pieczołowitością, schyla się po glinę  wyróżnienie człowieka wśród innych bytów
3. Księga Koheleta (kohelet to nie imię własne, lecz oznaczenie funkcji lub urzędu mędrca przemawiającego na zebraniu)

Jan Kasprowicz: Dies irae Piotr Skarga: Kazania

Parafraza - przeróbka utworu, rozwijająca jego treść (często swobodnie i żartobliwie)

Mark Twain: Pamiętniki Adama i Ewy

Obecność motywu biblijnego (Boga, Chrystusa, Szatana itd.)

Bogurodzica Jan Kochanowski: Czego chcesz od nas Panie za twe hojne dary Franciszek Karpiński: Bóg się rodzi Czesław Miłosz: Piosenka o końcu świata