Pobierz Biologia klasa 3, rozszerzenke i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity!
Mięsień
sercowy i mięśnie
gładkie
■ Mięsień
sercowy Mięsień sercowy jest zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie . prążkowanej serca. Komórki tej tkanki, zwane również kardiomiocytami albo włóknami mięśniowymi,mają widlasto rozgałęzione końce oraz i~~no lub dwa jądrapołożone centralnie. Komórki przylegają do siebie, a mieisca ich styku są widoczne jako tzw. wstawki. Dzięki nimkardiomiocyty tworzą przestrzenną sieć, której skurcz zmniejsza objętość jam serca. wstawka
mięśniowe
jądro
komórkowe W mięśniu sercowym jestmniejmiofibryli niż w mięśniach szkieletowych, co powoduje, że jego sku~cze sąsłabsze. Mięsień ten kurczy sięniezależnie od woli. Skurcze mięśnia sercowegc umożliwiają rozprowadzanh krwi po całym organizmie. ■ Mięśniegładkie Mięśniegładkiesą zbudowane z tkanki mięśniowej gładkiej. Komórki tej tkanki mają wrzecionowaty kształt i zwykle jedno centralnie położonejądro komórkowe. komórka m1ęsniowa jądro komórkowe Komórki mięśni gładkich zawierają kilkakrotnie mniej
n:1i~fi~ryli niżwłókna
mięśni szkieletowych
oraz m1ęsnia sercowego, dlatego ich skurcze są
słabsz~, powolne
i trwajądłużej.Są one niezależne
od woli. Mięśnie gładkiewystępują w ścianact nar~ądó~ wewnętrznych, m.in. naczy krw~onosnych i przewodu pokarmowi g_dz,~ wywierają nacisk na otaczaną ~ s1eb1e przestrzeń. Tym samym umożl np. ~trzymanie odpowiedniego ciśniE krwi czy przesuwanie się pokarmu.
Wybrane
mięśnie
szkieletowe
człowieka
Mięśnie
szkieletowe
stanowią
ok. 40% masy
ciała
człowieka.
Jest ich ok. 400.
Każdy
z nich ma
swoją
nazwę,
która pochodzi
od położenia
mięśnia,
miejsca
jego przyczepu,
kształtu,
budowy lub wykonywanej
czynności.
Mięsień
piersiowy
więk~zy
bierze udział
w poruszaniu
kończyną
górną,
np. opuszcza
uniesione
ramię.
Mięsień
dwugłowy
ramienia
(biceps) -
odpowiada m.in. za
zginanie
kończyny
w stawie
łokciowym.
Mięsień
trójgłowy
ramienia
(triceps) -
odpowiada m.in. za
prostowanie
kończyny
górnej w stawie
łokciowym.
Mięsień
.czworoboczny
udział w ruchach
głowy,
pozwala
również
na podnoszenie
kończyny
górnej.
Mięsień
pośladkowy
wielki
ionową
postawę
ciała,
ostuje kończynę
dolną
wie biodrowym.
~~
\lelO..
... .
s~ Y\,w:>wJ)
~c1JJ
Mięsień
prosty
brzucha
ścianę
brzucha,
a jego skurcz
powo-
duje zgięcie tułowia
do przodu.
Mięsień
czworogłowy
uda:-
unosi
udo podczas chodzenia
i prostuje
nogę
w kolanie.
Ś u~ j.,.O \4. c. V:.., ''1)'
85
9 Molekularny
mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego
wskurczu mięśnia
szkieletowego
biorąudział
jony wapniaoraz
białkawchodzące
w skład miofilamentów
cienkich
igrubych.Tropomlozyna
Itroponina
pełniąfunkcję
regulatorową,
natomiast
aktynaimiozyna
odpowiadają
zaskracanie
się sarkomerów.
8 Po przesunięciu sięwłókna
aktyny głowa
miozyny
przyłączacząsteczkę
ATP
ATP
i odłączasię od
aktyny.
Jednocześnie jon
wapnia
odłączasię od
troponiny,
a
tropomiozynawraca
do
pierwotnego
położenia
Następuje
relaksacja.
Pi-----s
ADP---
O Tropomlozyna
blokuje
połączenie
miozyny
z aktyną,
tropomlozyna
troponina'
aktyna
ATP
i1r----
głowa miozyny
akty'na
aktyna
. '
f)
Jony wapnia,które
są
uwalniane
pod wpływem
pobudzenia, łączą
się
z troponiną,
powodując
odsunięcie
tropomlozyny
odaktyny. Dzięki
temuna
aktynie
zostająodsłonięte
miejsca
wiązaniagłów
miozyny.
Zachodzi
hydrolizaATP
związanego
z miozyną.
C, ADPi P
1
odłączają się od głoWy .
miozyny. Wywołuje to wiosłoWy ruch
cząsteczki miozyny, która - zginając
się - pociąga za sobą włókno aktyny.
Następuje skrócenie sarkomeru.
8 Aktyna łączysię
z miozyną.
89
88
Mecha,1izn1skurczu
mięśnia szkieletowego
Mięśnie szkieletowe kurcząsię pod wpływem
impulsów przesyłanych za pomocą komórek nerwowych.
Rozgałęzienia
aksonów docierają do włókienmięśniowych
i tworzą z nimi synapsy nerwowo-mięśniowe. Stan
pobudzenia zostaje przekazanyna sarkolemę, a następnie
na błonę siateczki sarkoplazmatycznej, z
której są
uwalnianieJonywapnia.Jonyte inicjują skurcz mięśnia.
O Zakończenie aksonu wydzieladosynapsy
nerwowo-mięśniowej
(płytki ruchowej)
neuroprzekaźnikacetylocholinę.
akson
/. \
' \
f)
Acetylocholina łączysię zrecep-
torami na powierzchni sarkolemy
igeneruje stan
pobudzenia.
acetylocholina --=-:.l~•
•;
8 Pobudzenie sarkolemy rozprze-
strzenia
się nakanalikiT.
sarkolema
siateczka
sarkoplazmatyczna
O Pod wpływem pobudzenia docierają
cego przez kanalikiTsiateczkasarko~
plazmatyczna uwalnia zmagazynowa-
nejonyCa
E) JonyCa
mięśniowym
szereg procesów,
wwyniku których miofilamenty
aktynowe wślizgująsięmiędzy
miofilamenty
miozynowe.
C, Skracanie się sarkomerów powoduje
skurcz włókna mięśniowego.
Po
za~ończonym
skurczu pompa wapniowa
transportuje jony wapnia
z sarkoplazmy
do siateczki sarkoplazmatycznej.
kanalikT
j
j
rece~
~ jonyCa
2
włókno
miozyny
włókno
aktyny
Mięśnie antagonistyczne
ramienia
Przykładem pary mięśn.i działających
antagonistycznie są mięśnie uczestniczące w zginaniu
i prostowaniu stawu łokciowego. Ich przyczepy
(ścięgna) są zlokalizowane w
obrębie stąwów
barkowego i łokciowego, co umożliwia przemieszczanie
siękości względem siebie.
Mięsień dwugłowy
ramienia jest zgina-
czem. Jego skurcz •
powoduje zgięciekoń
czyny górnej w stawie
łokciowym ..
,
:,:
-:::---::;--:ri. ...:·.....;?...--_~
przyczep mięśni~
.,
,\
.. ...._
•,..~
·-,._
''-
'.,
'
'"- •
~ '""---
·-,,.,,~.
'Mięsień tr~jgłowy ramienia
.-"~-- ~,._\
, 'k' J ' ' , "
jest prostowni ,em._ ego .. . ,.>\
skurcz powoduje wypro-
._ ~"' "-.. • - ....'.
stowanie kończyny górnej
,.,"•,,'-.,-:·,
w stawie łokciowym.
··-~ ~
':- --..~,
".
\
..
"-'~,~~~
Cecha
Źródła
bezpośrednie
Rezerwy
Zaciąganie długu
tlenowego
Przemiana
Czas pracy
mięśnia
ATP -
ADP
+ P
1
+ energia
ułamek
sekundy
fosfokreatyna
+ ADP -
kreatyna
+ ATP
2-
sekundy
glukoza
ADP +
P
1
2
2
+ H
2
O + ATP
do kilkunastu minut
glikogen
+ H
2
O -
glukoza
do 40 minut
tłuszcze
H
2
O -
glicerol
+ kwasy
tłuszczowe
do kilku godzin
glukoza
+ ADP
+ p
1
+ ATP
po
wyczerpaniu zapasów
fosfokrea
i przy
niedoborze tlenu
Choroby układu ruchu
niejszenie gęstości mineralnej kości i zmiany ich struktury.
rzyczyny: zmniejszone wydzielanie hormonów płciowych i niedobór wapnia
N organizmie. •
a rozwój choroby wpływają: starszy wiek (zwłaszcza u kobiet), czynniki genetyczne,
. ieta uboga w wapń i białko, długotrwałe unieruchomienie, zbyt mała aktywność fizycŻna, . rzyjmowanie niektórych leków (np. sterydowych), niedobór witaminy 0
3
, palenie papierosów
nadużywanie alkoholu.
bjawy: w początkowej fazie choroba przebiega bezobjawowo. Po pewnym czasie,
wtaszcza pod wpływem obciążenia, zaczynają pojawiać się bóle kości długich. Może też
ojść do obniżenia wzrostu w związku ze złamaniami kręgów lub powstania nadmiernej
ifozy piersiowej oraz złamań kości długich przy niewielkich urazach.
. rofilaktyka: uzupełnianie niedoborów wapnia, witaminy o
3
oraz białka w diecie, aktywność
1zyczna, unikanie picia alkoholu i palenia papierosów.
1-' ~
. •'
. I, . I
-~, ·;
..
Kość prawidłowa. Osteoporoza.
~ \ kości ..
zywica
niejszenie mineralizacji kości podczas-ich wzrostu w wyniku zaburzeń gospodarki
, pniowo-f(?sforanowej. Choroba ta dotyczy głównie dzieci- sprawia, że ich kości
ją się miękkie i podat~e na deformacje.
rzyczyny: niedobór witaminy 0
3
.
bjawy: zniekształcenie kości kończyn, nadmierne spłaszczenie lub uwypuklenie
klatki piersiowej.
Profilaktyka: dieta bogata w witaminę 0
3
i wapń oraz bezpieczna ekspozycja
kóry na działanie promieni słonecznych. •
\
I
I
!
I
\
I
I
J
/.
_..,..
Kości osoby zdrowej. Kości osoby z krzywicą.
liWadypostawy-skrzywienia
kręgosłupa
Zniekształcenia naturalnych krzywizn kręgosłupa.
. •
'dl • ycJ·i ciała nierównomierne
utrzymywanie nieprawi oweJpoz ,
obciążenie szkieletu.
- Profilaktyka: utrzymywan'ie
prawidłowej postawy ciała,aktywność
fizyczna.
Skolioza poleganabocznym
skrzywieniu kręgosłupa.
Nieleczona możeprowadzić
dosilnego bólu
kręgosłupa,
a zniekształcona
klatka piersiowa
możeuciskać sercei płuca.
■Płaskostopie
l
'-
Nadmierna
kifoza piersiowa
poleganazbyt dużymwygięciu
kręgosłupa kuty/owi. Nieleczona
możedoprowadzić m.in.
do
powstania garbuiproblemów
zoddychaniem.
.,
'I
t>
\
Nadmierna lordoza lędźwio~
poleganazbyt dużymwygięciu
kręgosłupa doprzodu.Praw
do wywieranianadmiernego
uciskuna kręgosłup, coobj
się bólem.
Wada polegająca na obniżeniu
fizjologicznego wysklepienia stopy. Powoduje
ból i drętwienie stóp 'I! c
staniai poruszania
się.
- Przyczyny: osłabieniemięśni i więzadeł
stopy. Możebyć ono wrodzone lub nabyte w wyniku
urazów.
____,,.·- ----- ·, ___
Stopa o prawidłowej
budowie niedotyka podłoża
całą powierzchnią.
Jej kości układająsię w łuk.·
l
Płaskostopiep·owoduje;Ie'prawie·cała stopap.
••
do podłoża. Kości w takiej stopie leżą wlinii prostej.
odpowiedniego obuwia, utrzymywanie prawidłowej
masy ciała,ćwiczenia.
■ Urazy mechaniczne
Do urazów
mechanicznych sz~ieletu należą:zwichnięcia i skręcenia
stawów oraz złamaniakości.
stawu polega na niewiel~im uszkodzeniu torebki
stawowej i więzadeł.
polega na zerwaniu torebki stawowej i więzadeł
oraz przemieszczeniu względem
siebie powierzchni stawowych kości.
kości polega na przerwaniu ciągłości kości.
