biologia zadania maturalne, Egzamin maturalny z Biologia

Pobierz biologia zadania maturalne i więcej Egzamin maturalny w PDF z Biologia tylko na Docsity!

WWW.MATURABIOLCHEM.PL

Matura Lipiec 2020, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE),

Formuła od 2015 - Zadanie 11. (2 pkt)

Większość dorosłych płazów prowadzi wymianę gazową poprzez płuca i silnie ukrwioną niezrogowaciałą skórę, nabłonek jamy gębowej i gardzieli. Zaletą tego rozwiązania jest duża sprawność oddechowa w wodzie i innych wilgotnych siedliskach. Względny udział płuc i skóry, a nawet określonych obszarów skóry, w wymianie gazowej różni się zależnie od gatunku, a także, u tego samego gatunku może zmieniać się sezonowo. Nie ma płazów które oddychają tylko dzięki płucom, natomiast salamandry bez płucne oddychają tylko przez skórę i jamę gębową. Wymiana gazowa głównie przez skórę ogranicza rozmiary ciała i poza nielicznymi wyjątkami umożliwia płazom przebywanie w wodach morskich.

Na podstawie: Zoologia. Szkarłupnie – płazy , pod red. C. Błaszczak, Warszawa 2015

Zadanie 11.1. (0–1)

Wyjaśnij dlaczego płazy, u których wymiana gazowa zachodzi głównie przez skórę, nie mogą mieć dużych rozmiarów ciała.

Zadanie 11.2. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego płazy, z wyjątkiem pojedynczych gatunków, nie przebywają w wodach słonych. W odpowiedzi odnieś się do budowy skóry płazów i warunków środowiska.

Zadanie 11.1. (0–1)

V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje […] wyjaśnia zależności przyczynowo- -skutkowe […].

IV. Przegląd różnorodności organizmów. 13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych. Zdający: 2) opisuje różne rodzaje powłok ciała zwierząt.

Zasady oceniania 1 p. – za poprawne wyjaśnienie odnoszące się do malejącego, wraz ze wzrostem rozmiarów organizmu, stosunku powierzchni do objętości (przyczyna) i wynikającej z tego, niewystarczającej wymianie gazowej przez skórę u większych zwierząt (mechanizm) oraz rozmiarów w celu zapewnienia efektywnej wymiany gazowej (skutek). 0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Płazy nie mogą osiągać dużych rozmiarów ponieważ wraz z ich zwiększaniem maleje stosunek powierzchni skóry do objętości ciała. To powoduje, że wymiana gazowa, która zależy od powierzchni, nie zaspakaja potrzeb organizmu. Im mniejszych rozmiarów organizm, tym większy stosunek powierzchni ciała w stosunku do objętości, co jest korzystne dla płazów oddychających przez skórę i zaspokaja ich potrzeby, w przeciwieństwie do organizmów o dużych rozmiarach, u których wymiana przez skórę może tylko wspomagać wymianę przez narządy oddechowe takie jak płuca czy skrzela.

Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych, np. “U małych płazów stosunek powierzchni ciała do ich objętości jest korzystny, co zaspakaja ich potrzeby”.

Zadanie 11.2. (0–1)

V. Rozumowanie i argumentacja. Zdający objaśnia i komentuje informacje […] wyjaśnia zależności przyczynowo- -skutkowe […].

IV. Przegląd różnorodności organizmów. 13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych. Zdający 2) opisuje różne rodzaje powłok ciała zwierząt.

Zasady oceniania 1 p. – za wyjaśnienie uwzględniające cechę budowy pokrycia ciała płazów, jak: mały stopień zrogowacenia, brak pokrycia strukturami ochronnymi, która nie chroni przed osmotycznym odpływem wody w środowisku hipertonicznym – słonej wodzie. 0 p. – za odpowiedź nie spełniającą wymagań lub za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Ponieważ skóra płazów nie jest pokryta łuskami/żadnymi strukturami ochronnymi dlatego w wodzie słonej, stanowiącej środowisko hipertoniczne, płazy narażone byłyby na ciągły osmotyczny odpływ wody. Ponieważ skóra płazów nie jest zrogowaciała, dlatego w środowisku o większym stężeniu/hipertonicznym zwierzęta te narażone byłyby na odwodnienie. Naga skóra uniemożliwia utrzymanie równowagi osmotycznej w środowisku hipertonicznym, w którym woda wypływałaby z organizmu.