Pobierz Budowa I Funkcje Komórki i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity!
Budowa i funkcje komórki. Rodzaje komórek
Komórka - podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna organizmu, zdolna do wykonywania wszystkich czynno ś ci ż yciowych Organizmy jednokomórkowe - zbudowane z 1 komórki, która wykonuje wszystkie czynno ś ci ż yciowe Organizmy wielokomórkowe - zbudowane z wielu zale ż nych od siebie komórek:
Poziomy organizacji komórkowej organizmów
Organizmy plechowe - maj ą cia ł o niezró ż nicowane / s ł abo zró ż nicowane na tkanki Organizmy tkankowe - maj ą cia ł o wyra ź nie zró ż nicowane na tkanki, ka ż da z tkanek ma inn ą budow ę , pe ł ni ś ci ś le okre ś lon ą funkcj ę Formy kolonijne - zespo ł y komórek po łą czonych ze soba za pomoc ą ś cian komórkowych / galaretowatych otoczek, stadium po ś rednie mi ę dzy organizmami jednokomórkowymi a wielokomórkowymi, powstaj ą wskutek nierozdzielenia si ę komórek potomnych po podziale komórki macierzystej lub jednoczenia si ę pojedynczych komórek w wi ę ksze grupy, komórki maj ą taki sam wygl ą d i s ą niezale ż ne od siebie pod wzgl ę dem funkcjonalnym Organizmy jednokomórkowe Formy kolonijne Organizmy wielokomórkowe Plechowe Tkankowe Protisty, grzyby, ro ś liny Ro ś liny, zwierz ę ta pierwotnie wodne Bakterie, protisty, grzyby, Bakterie, protisty ro ś liny pierwotnie wodne
Rozmiary i kształty komórek
Du ż a obj ę to ść komórki zmniejsza efektywno ść transportu substancji w jej obr ę bie - maj ą one do pokonania d ł u ż sz ą drog ę , stosunek powierzchni do obj ę to ś ci jest niekorzystny Ma ł a powierzchnia komórki - zmniejsza wydajno ść pobierania ze ś rodowiska potrzebnych substancji, usuwania do ś rodowiska zb ę dnych
Rodzaje komórek i ich budowa
Prokariotyczne (^) Eukariotyczne Komórki bakterii Ro ś linne Zwierz ę ce Grzybowe · · · ⑧ ⑧ · · ·
Komórki prokariotyczne (bezj ą drowe) Materia ł genetyczny - koli ś cie zamkni ę ta cz ą steczka DNA Le ż y bezpo ś rednio w cytozolu P ę tle chromosomu s ą stabilizowane przez zasadowe bia ł ka niehistonowe = chromosom bakteryjny Komórki eukariotyczne (j ą drowe) Materia ł genetyczny - liniowe cz ą steczki DNA Cz ą steczki DNA s ą nawini ę te na zasadowe bia ł ka histonowe i tworz ą chromosomy eukariotyczne
Cechy wspólne komórek prokariotycznych i eukariotycznych
Oddzielone od cytozolu otoczk ą j ą drowa ą Oddzielone od otoczenia b ł on ą komórkow ą , cz ę sto ś cian ą komórkow ą Ich wn ę trze wype ł nia cytozol - wodny, koloidalny roztwór ró ż nych zwi ą zków g ł ównie bia ł ek Materia ł genetyczny ma posta ć DNA Zawieraj ą rybosomy
Cechy różniące komórki prokariotyczne od eukariotycznych
Prokariotyczne Eukariotyczne Zbudowana z peptydoglikanu mureiny Z polisacharydów celulozy u ro ś lin, chityny u Grzybów Ś ciana komórkowa DNA Koliste cz ą steczki, bezpo ś rednio w cytozolu Liniowe cz ą steczki oddzielone od cytozolu otoczka j ą drow ą B ł ony ś ródplazmatyczne (^) Nie wystepuj ą Liczne, dziel ą komórk ę na przedzia ł y (kompartmenty) o ró ż nej budowie i ró ż nych funkcjach (kompartmentacja)
·
I I
Komórki eukariotyczne
Maj ą j ą dro komórkowe Rozmiary 10-100 μm Wysoko uorganizowany system b ł on ś ródplazmatycznych - tworz ą w komórce przedzia ł y o ró ż nej budowie i funkcjach (organelle oddzielone b ł onami)
Komórki zwierz ę ce
Komórki ro ś linne
Komórki grzybowe
Oddzielone od ś rodowiska tylko b ł on ą komórkow ą Maj ą lizosomy Materia ł zapasowy - glikogen Ś ciana komórkowa zbudowana z celulozy Wakuole i plastydy (np. chloroplasty) Materia ł zapasowy - skrobia Ś ciana komórkowa zbudowana z chityny Materia ł zapasowy - glikogen · · · · · · m · · · · ·
Organelle otoczone dwiema błonami
J ą dro komórkowe - zawiera DNA, który jest materia ł em genetycznym odpowiedzialnym za cechy organizmu i procesy zwi ą zane z dziedziczeniem cech Mitochondria - zachodzi w nich oddychanie tlenowe, w którego wyniku ze zwi ą zków organicznych jest uwalniana energia Chloroplasty - w komórkach ro ś lin i protistów ro ś linopodobnych, zachodzi w nich fotosynteza
Organelle otoczone jedną błoną
Organelle nieotoczone błoną
Siateczka ś ródplazmatyczna szorstka - pokryta rybosomami, miejsce syntezy bia ł ek Siateczka ś ródplazmatyczna g ł adka - miejsce syntezy lipidów, magazynowania jonów i detoksykacji substancji toksycznych Aparat Golgiego - odpowiada za modyfikowanie, sortowanie i transport bia ł ek Lizosomy - zachodzi w nich trawienie wewn ą trzkomórkowe Peroksysomy - miejsce zachodzenia reakcji utleniania ró ż nych zwi ą zków i neutralizacji reaktywnych form tlenu Wakuole - odpowiadaj ą za stan uwodnienia komórek, magazynuj ą ró ż ne substancje, bior ą udzia ł w procesie trawienia Rybosomy - przeprowadzaj ą syntez ę bia ł ek Centrosomy - uczestnicz ą w podzia ł ach komórek · · · · · · · · · · ·
