Budowa i funkcje naczyń krwionośnych, Notatki z Biologia

Pobierz Budowa i funkcje naczyń krwionośnych i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity! Budowa i funkcje naczyń krwionośnych Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela Krew rozprowadzana jest po całym organizmie naczyniami: tętnicami, żyłami oraz naczyniami włosowatymi. Ich ściany zbudowane są według podobnego schematu, jednak ich budowa jest dostosowana do pełnionych przez nie funkcji oraz panującego w nich ciśnienia. Twoje cele Omówisz budowę naczyń krwionośnych. Przedstawisz funkcje naczyń krwionośnych. Wykażesz różnice między żyłami a tętnicami. Budowa naczyń krwionośnych. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., Na podstawie: Biologia Campbella, praca zbiorowa, Rebis, Poznań 2016, licencja: CC BY-SA 3.0. Budowa i funkcje naczyń krwionośnych Naczynia włosowate, zwane także włośniczkami, stanowią najważniejszy element układu naczyniowego. Umożliwiają przemianę materii i oddychanie tkankowe, a co za tym idzie – pozwalają układowi krążenia na spełnienie swoich zadań. Zbudowane tylko z jednej warstwy – śródbłonka – mają najcieńsze ściany spośród wszystkich naczyń. Dodatkowo zaopatrzone są w liczne pory, które umożliwiają wymianę substancji między krwią a tkankami. Naczynia włosowate przekazują komórkom substancje energetyczne (np. glukozę), budulcowe (np. aminokwasy), regulujące (np. hormony), a zabierają dwutlenek węgla, produkty przemiany materii oraz energię cieplną. Tworząc gęstą sieć oplatającą i unaczynniającą narządy, zwiększają powierzchnię wymiany substancji między krwią a otoczeniem. Im aktywniej pracuje narząd, tym jego sieć naczyń włosowatych jest gęstsza (np. wątroba i nerki są oplecione bardzo gęstą siecią włośniczek). Naczynia włosowate nie oplatają m.in. rogówki, soczewki, chrząstki i powierzchniowego nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Wąskie światło i liczne zakręty sieci powodują, że w naczyniach tych spada szybkość przepływu krwi, co usprawnia przenikanie substancji przez śródbłonek. Trzy rodzaje naczyń krwionośnych. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Naczynie włosowate stanowią strefę przejściową nie tylko między tętnicami i żyłami. Na przykład w nerce tworzy się sieć dziwna (zwana cudowną), w której tętniczka rozgałęzia się i ponownie przechodzi w tętniczkę (a nie w żyłę). Szczególne znaczenie ma układ, w którym żyła przechodzi w żyłę, co ma miejsce w krążeniu wątrobowym, zwanym wrotnym. Do wątroby uchodzi żyła wrotna, niosąca substancje odżywcze z przewodu pokarmowego i śledziony. Tu przechodzi ona w sieć naczyń włosowatych, które zbierają się w wychodzącą z wątroby żyłę wątrobową, wpadającą następnie do żyły głównej i dalej do prawego przedsionka. Ciekawostka Dlaczego czasem puchną nam stopy? Przy dłuższym przebywaniu nieruchomo w pozycji stojącej lub siedzącej pojawia się wokół kostek stóp lekki obrzęk. Czasem nazywany jest „objawem skarpetkowym”, ponieważ w okolicy kostek odciska się wzór skarpetki. Obrzęk spowodowany jest zbyt wysokim ciśnieniem hydrostatycznym w naczyniach włosowatych stóp i nadmiernym przesiąkaniem wody do tkanek. Organizm broni się przed tym niekorzystnym zjawiskiem przez odruchowy skurcz naczyń oporowych przedwłośniczkowych oraz wyłączaniem pewnej ilości naczyń włosowatych z mikrokrążenia. Słownik naczynia włosowate bardzo cienkie naczynia krwionośne oplatające tkanki ciała, w których następuje wymiana gazowa oraz przekazywanie substancji odżywczych między krwią a komórkami serce główny narząd układu krwionośnego zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej; działa jak pompa ssąco‐tłocząca i wymusza krążenie krwi w naczyniach krwionośnych tętnica naczynie krwionośne transportujące krew (pod dużym ciśnieniem) od serca do tkanek zastawka błoniasty fałd występujący w przegrodzie serca między przedsionkami i komorami oraz w żyłach i naczyniach limfatycznych; wymusza jednokierunkowy przepływ krwi w sercu i naczyniach krwionośnych żyła naczynie krwionośne zaopatrzone w zastawki; transportuje krew z komórek ciała do przedsionków serca Grafika interaktywna Polecenie 1 Budowa naczyń krwionośnych. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., Na podstawie: Biologia Campbella, praca zbiorowa, Rebis, Poznań 2016, www1.udel.edu/biology, licencja: CC BY-SA 3.0. Polecenie 2 Przeanalizuj grafikę interaktywną przedstawiającą budowę naczyń krwionośnych. Wykaż różnice między żyłami i tętnicami oraz związek ich budowy z pełnionymi przez nie funkcjami. Omów budowę i funkcję aorty. Ćwiczenie 5 Wskaż rolę zastawek w przepływie krwi przez naczynia żylne. Zastawki sprawiają, że krew przepływa w jednym kierunku (od serca), zgodnie z prawem grawitacji. Zastawki sprawiają, że krew przepływa w jednym kierunku (do serca), zgodnie z prawem grawitacji. Zastawki sprawiają, że krew przepływa w jednym kierunku (do serca), zapobiegają cofaniu się krwi. Zastawki sprawiają, że krew przepływa w jednym kierunku (od serca), zapobiegają cofaniu się krwi.     醙 Ćwiczenie 6 Żylaki kończyn dolnych są wynikiem poszerzenia żył powierzchownych, czemu towarzyszy ich wydłużenie i charakterystyczne poskręcanie. Rozszerzenie światła prowadzi do niewydolności zastawek i skutkuje cofaniem się oraz zaleganiem krwi, co powoduje dalsze poszerzanie się naczyń. Schemat przedstawia mechanizm przepływu krwi w naczyniach żylnych kończyn dolnych człowieka. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Na podstawie powyższego tekstu oraz analizy schematu wyjaśnij, dlaczego długotrwałe stanie w jednym miejscu może być przyczyną powstawania żylaków. Ćwiczenie 7 Miażdżyca to choroba polegająca na gromadzeniu się w błonie wewnętrznej tętnic cholesterolu i innych lipidów. Prowadzi to do zmniejszenia światła tętnic oraz ich elastyczności. Wyjaśnij, w jaki sposób miażdżyca tętnic wieńcowych zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca. 醙 難 Ćwiczenie 8 W układzie krwionośnym człowieka występują trzy różne typy naczyń krwionośnych, do których należą tętnice, żyły i naczynia włosowate. Poniżej przedstawiono zdjęcie mikroskopowe preparatu przekroju poprzecznego żyły i tętnicy. Przekrój poprzeczny przez żyłę (V) oraz tętnicę (A). Źródło: University of Delaware, Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Porównaj i wskaż główne cechy różniące te naczynia krwionośne. 難