Budowa układu odpornościowego, Streszczenia z Transport

Pobierz Budowa układu odpornościowego i więcej Streszczenia w PDF z Transport tylko na Docsity!

Budowa układu odpornościowego

W materiale przedstawiono budowę układu limfatycznego, skład i funkcje limfy oraz scharakteryzowano reakcje odpornościowe organizmu. Materiał zawiera:

1.Starter, w którym znajduje się zdjęcie mikroskopowe limfocytów i makrofagów, odwołanie do wcześniejszej wiedzy ucznia związanej z tematem zasobu oraz cele sformułowane w języku ucznia

2.Rozdział: Limfa, który zawiera rysunek przedstawiający powstawanie limfy, polecenie i ciekawostkę

3.Rozdział: Narządy układu limfatycznego i ich rola, który zawiera rysunek układu limfatycznego, rysunek układu limfatycznego i jego związku z układem krwionośnym, rysunek migdałków podniebiennych, zdjęcie masażu limfatycznego oraz polecenie

4.Rozdział: Komórki i cząsteczki układu odpornościowego, który zawiera galerię zdjęć różnych rodzajów leukocytów, ciekawostkę i polecenie

5.Podsumowanie zawierające 2 polecenia

6.Słowniczek zawierający wyjaśnienia terminów: grasica, limfa, limfocyty B, limfocyty T, makrofagi, przeciwciała, śledziona, węzły chłonne

7. Zestaw 4 ćwiczeń interaktywnych

Budowa układu odpornościowego

Czy wiesz, że w twoim organizmie funkcjonuje układ, który posiada podstawowy zestaw pierwszej pomocy i stanowi linię obrony organizmu przed atakiem czynników chorobotwórczych?

Źródło: Marcin Sadomski, Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY 3.0.

Już wiesz

krew dostarcza do komórek ciała niezbędne substancje; komórki organizmu potrafią się rozpoznawać i zwalczać obce; organizm narażony jest na codzienne ataki ze strony bakterii i wirusów.

Nauczysz się

wyjaśniać, z czego wynika podobieństwo składu krwi i limfy; wymieniać elementy składające się na układ limfatyczny; opisywać rolę narządów układu limfatycznego; wymieniać komórki i narządy układu odpornościowego.

1. Limfa

2. Narządy układu limfatycznego i ich rola

Układ limfatyczny (chłonny) tworzą takie narządy, jak: śledziona, grasica, naczynia limfatyczne, grudki i węzły limfatyczne, oraz powstające w nich komórki odpornościowe i produkowane przez nie substancje.

Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.

Układ limfatyczny towarzyszy układowi krwionośnemu i ściśle z nim współpracuje. W przeciwieństwie do niego jest otwarty. W układzie otwartym płyn znajduje się w naczyniach oraz wypełnia przestrzenie pomiędzy komórkami. Limfatyczne naczynia włosowate zbierające płyn tkankowy z przestrzeni międzykomórkowych są ślepo zakończone. Łączą się w większe naczynia limfatyczne i w końcu odprowadzają limfę do żył. Naczynia limfatyczne, podobnie jak żyły, transportują płyn pod małym ciśnieniem, mają cienkie ściany i są zaopatrzone w zastawki. Ruch limfy wymuszany jest przez komórki mięśniowe ścian naczyń limfatycznych oraz mięśnie narządów położonych w pobliżu tych naczyń. Chłonka, płynąc w naczyniach, przepływa przez węzły chłonne. Oczyszczają one limfę, wyłapując z niej ciała obce. Gdy w ustroju pojawia się większa ilość drobnoustrojów, węzły chłonne ulegają powiększeniu. Obecne tam komórki odpornościowe pożerają obce ciała.

Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Czasem płyn śródtkankowy gromadzi się w skórze i tkance podskórnej, powodując obrzęki. Pomaga wtedy masaż powodujący przesuwanie limfy w naczyniach chłonnych.

Źródło: Nazareth (hps://commons.wikimedia.org), public domain.

Największym narządem układu limfatycznego jest śledziona. Tu namnażają się krwinki białe, a giną zużyte erytrocyty i trombocyty. W klatce piersiowej znajduje się grasica, w której dojrzewają białe ciałka krwi, a wśród nich limfocyty T (tu nabywają umiejętność rozpoznawania intruza). Gruczoł ten po 18 roku życia stopniowo zanika, wypełniając się komórkami tłuszczowymi.

Odporność organizmu zawdzięczamy m.in. białym ciałkom krwi. Wyróżniamy kilka rodzajów leukocytów. W szpiku kostnym i układzie limfatycznym powstają krwinki białe, które rozwijają się w makrofagi i limfocyty. Uczestniczą one w reakcjach odpornościowych organizmu, zwalczając czynniki chorobotwórcze dostające się do organizmu. Makrofagi to największe krwinki białe. Mają zdolność poruszania się ruchem pełzakowatym do miejsc zainfekowanych. Pochłaniają i niszczą bakterie, wytwarzają substancje hamujące namnażanie się wirusów i rozwój komórek nowotworowych.

Limfocyty powstają w szpiku kostnym. Część z nich tu pozostaje, dojrzewa i nabywa zdolności do walki z czynnikami chorobotwórczymi. Są to limfocyty B, które wędrują do krwi i tu wytwarzają przeciwciała rozpoznające oraz niszczące ciała obce. Reszta limfocytów – limfocyty T – przechodzi ze szpiku do grasicy. Tam dojrzewa i uzyskuje zdolność rozpoznawania intruza, niszczenia zainfekowanych komórek i komórek nowotworowych. Limfocyty T wytwarzają również substancje pobudzające inne komórki obronne ustroju do działania. Dojrzałe limfocyty B i T krążą w limfie i we krwi obwodowej.

Ciekawostka

Każdego dnia organizm człowieka wytwarza ok. 15 mld limfocytów, czyli ponad 2 razy więcej niż jest ludzi na Ziemi. Dojrzałe limfocyty B mogą w ciągu sekundy wyprodukować do 2000 przeciwciał.

Źródło: Marcin Sadomski, Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 3

Wyjaśnij, jaką rolę w prawidłowym funkcjonowaniu komórek układu odpornościowego odgrywają szpik kostny i grasica.

Podsumowanie

Układ limfatyczny składa się z narządów limfatycznych (grasicy, śledziony, gruczołów limfatycznych) i otwartego systemu naczyń limfatycznych. Naczynia limfatyczne mają podobną budowę jak żyły. Limfa jest przesączem krwi. Narządy układu limfatycznego, komórki oraz przeciwciała odpowiadają za reakcje odpornościowe organizmu. W niszczeniu czynników chorobotwórczych specjalizują się makrofagi oraz limfocyty T i B.

Praca domowa

Polecenie 4.

Stwórz tabelę, w której porównasz komórki uczestniczące w zwalczaniu czynników chorobotwórczych, biorąc pod uwagę miejsce ich powstawania oraz funkcję.

Polecenie 4.

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że jedynym zadaniem układu limfatycznego jest drenowanie tkanek i zapobieganie zalaniu ich przez osocze krwi? Uzasadnij odpowiedź.

Słowniczek

grasica

Ćwiczenie 1

Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2

Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.

Uporządkuj struktury, zaczynając od góry w taki sposób, by ich kolejność ilustrowała drogę limfy podążającej w kierunku serca.

żyła główna

większe naczynia limfatyczne

przestrzenie międzykomórkowe

włosowate naczynia limfatyczne

serce

Przyporządkuj pojęcia i opisy odpowiedniemu układowi.

układ krążenia

układ limfatyczny

serce

naczynia otwierają się do przestrzeni międzykomórkowych

węzły chłonne

transport gazów oddechowych

zamknięty system naczyń

krew

obrona organizmu przed patogenami

limfa

Ćwiczenie 3

Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 4

Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.

Uzupełnij luki, wybierając brakujące elementy z listy.

Limfocyty T i B powstają w. W grasicy nabywają zdolności do rozpoznawania czynników chorobotwórczych. Limfocyty B rozpoznają ciała obce i produkują .

przeciwciała fibrynogen osocze szpiku kostnym przeciwciała chłonkę

osoczu makrofagi grasicy limfocyty B limfocyty T limfie

Wskaż właściwy komentarz do opisanej poniżej sytuacji. Asia ma lekko powiększone i bolesne migdałki.

To dobrze, ponieważ w migdałkach zgromadziła się limfa.

To źle, ponieważ świadczy o tym, że Asia ma obniżoną odporność.

To dobrze, ponieważ w ich wnętrzu zwalczana jest infekcja.