Budżet i polityka ekonomiczna państwa - Notatki - Makroekonomia, Notatki z Makreokonomia

Pobierz Budżet i polityka ekonomiczna państwa - Notatki - Makroekonomia i więcej Notatki w PDF z Makreokonomia tylko na Docsity!

BUDŻET I POLITYKA EKONOMICZNA PAŃSTWA

I. UDZIAŁ PAŃSTWA W GOSPODARCE

 gospodarka rynkowa  gospodarka nakazowa  gospodarka mieszana

II.ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE MIESZANEJ

1. państwo kształtuje porządek prawny , z którego wynikają prawa własności i funkcjonowania rynku
2. państwo wytwarza lub finansuje wytwarzanie dóbr publicznych (np. obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne) oraz zapewnia dostęp do dóbr społecznie pożądanych (np. oświata, ochrona zdrowia)

 dobro publiczne - w przeciwieństwie do dobra prywatnego - jest to dobro, które będąc konsumowane przez jedną osobę, może być jednocześnie konsumowane przez innych ludzi  dobra społecznie pożądane - dobra, o których społeczeństwo sądzi, że powinny być konsumowane bez względu na poziom dochodów

3. państwo zastępuje lub wspomaga mechanizmy rynkowe w dziedzinie efektów zewnętrznych (np. ochrona środowiska, popieranie postępu naukowo- technicznego)

 efekty zewnętrzne - konsekwencje decyzji lub działalności podmiotów

gospodarczych, a nie odzwierciedlane w pełni przez ceny rynkowe

4. państwo dokonuje płatności transferowych

płatności transferowe - wypłaty, w zamian za które nie są świadczone żadne usługi

(zasiłki dla bezrobotnych, stypendia, renty i emerytury, itp.)

5. państwo nakłada podatki
6. państwo kupuje i sprzedaje produkty i usługi
7. państwo jest właścicielem niektórych przedsiębiorstw (w takich dziedzinach jak np. telekomunikacja, energetyka, transport)
8. państwo prowadzi politykę gospodarczą

III.FUNKCJE PAŃSTWA

 alokacyjna  redystrybucyjna  stabilizacyjna

Udział budżetu państwa w gospodarce

Kraj 1929 1960 1987 Szwecja 8 31 62 USA 10 30 36 Francja 19 35 48 Wielka Brytania 24 35 49 Niemcy (RFN) 31 32 48

Udział wydatków budżetowych państwa w PNB (w %)

Dane dla Polski : Udział wydatków budżetowych (skonsolidowanych wydatków instytucji rządowych i samorządowych) w PKB (w%): 1995 1996 1997 45,19 44,86 44,

IV. BUDŻET PAŃSTWA

Budżet państwa - zestawienie dochodów i wydatków państwa na różne cele publiczne; na szczeblu:  centralnym  samorządowym (lokalnym)

Po stronie dochodów główną pozycje zajmują wpływy z podatków.

Podatki:  podatki bezpośrednie  podatki pośrednie

Podatki bezpośrednie (dochodowe):  Podatki dochodowe od przedsiębiorstw (CIT, Corporate Income Tax)  Podatki dochodowe od ludności (PIT, Personal Income Tax).

Wydatki budżetu państwa  transfery socjalne (emerytury, zasiłki, etc.)  inwestycje publiczne  koszty bieżące funkcjonowania sektora publicznego (tzw. budżetówki):  wynagrodzenia  pozostałe koszty bieżące w sektorze publicznym  dotacje  koszty obsługi zadłużenia wewnętrznego  koszty obsługi zadłużenia zagranicznego

V. DEFICYT BUDŻETOWY I METODY JEGO FINANSOWANIA

Saldo budżetu państwa = dochody - wydatki

Jeśli saldo jest dodatnie, wówczas występuje nadwyżka budżetowa, gdy zaś jest ujemne, występuje deficyt budżetowy

Metody finansowania deficytu budżetowego  niedopuszczenie do deficytu budżetowego:  cięcia w wydatkach budżetowych  podniesienie stóp podatkowych  emisja i sprzedaż obligacji skarbu państwa  zaciąganie kredytów w bankach komercyjnych  kredyt udzielany przez bank centralny  dodatkowa emisja pieniądza (drukowanie pieniędzy bez pokrycia)  kredyt zagraniczny

Pozytywne strony deficytu budżetowego :  lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych w zakresie usług publicznych  pełniejsze wywiązywanie się z funkcji redystrybucyjnej (ochrona warstw uboższych)  ożywienie koniunktury poprzez zwiększenie popytu globalnego, przyspieszenie wzrostu gospodarczego, zmniejszenie bezrobocia (w warunkach niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych w gospodarce)

Uwaga:  wpływ podatków i wydatków państwa na poziom produkcji realnej w gospodarce (mnożnik budżetowy Keynesa - wykład 10) Negatywne strony znacznego poziomu deficytu budżetowego :  niebezpieczeństwo inflacji  obawa, ze rząd będzie zmuszony bądź do obniżenia wydatków publicznych, bądź do podwyższenia w przyszłości opodatkowania

 narastające wraz z długotrwałym deficytem budżetowym państwa koszty obsługi długu publicznego - trudności w obniżaniu deficytu w okresie bieżącym i w przyszłości  niekorzystny wpływ na nakłady inwestycyjne w sektorze prywatnym

VI. POLITYKA GOSPODARCZA PAŃSTWA

POLITYKA MAKROEKONOMICZNA - polityka gospodarcza rządu i banku centralnego prowadzona w celu wspierania wysokiego i stabilnego poziomu zatrudnienia, produkcji (wzrostu gospodarczego) i stabilnego poziomu cen; realizowana jest przy wykorzystaniu dostępnych instrumentów.

Można wyróżnić:

 politykę fiskalną (określaną niekiedy mianem polityki budżetowej)

 politykę monetarną (pieniężną)

Instrumenty polityki fiskalnej:

• stopy podatkowe:
  • podatków bezpośrednich:
    • podatków dochodowych od przedsiębiorstw
    • podatków dochodowych od ludności
  • podatków pośrednich: podatków obrotowych, podatku VAT, akcyzy
• stawki celne
• wydatki budżetu państwa na:
  • transfery socjalne (emerytury, zasiłki, etc.)
  • inwestycje publiczne
  • koszty bieżące funkcjonowania sektora publicznego (tzw. budżetówki)
  • zatrudnienie w sektorze publicznym
  • dotacje