Budżet państwa - Notatki - Finanse i bankowość , Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Budżet państwa - Notatki - Finanse i bankowość i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity! Budżet państwa W systemie finansów publicznych centralne miejsce zajmuje budżet państwa. Wynika to nie tylko stąd, że w budżecie państwa gromadzi się i dzieli największą część środków publicznych, lecz także stąd, że władze centralne nadal są dominującym podmiotem systemu politycznego, gospodarczego i społecznego kraju. Budżet państwa dokonuje też istotnych transferów na rzecz innych elementów systemu finansów publicznych, zwłaszcza budżetów samorządowych oraz funduszy ubezpieczeń społecznych. Budżet państwa odgrywa ważną rolę w kształtowaniu finansowych stosunków międzynarodowych. m.in. jako źródło pożyczek dla innych krajów. Budżet państwa przedstawiany jest jako scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, która upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. W tym sensie budżet państwa jest aktem prawnym o określonym czasie obowiązywania. Cele i zadania państwa realizowane za pomocą budżetu muszą być z góry określone. Można go zatem traktować jako plan finansowy państwa Obecny kształt budżetu jest wynikiem wielowiekowych burzliwych dziejów tej instytucji ekonomicznej, prawnej i politycznej. Najogólniej można stwierdzić, że rozwój budżetu państwa jest ściśle związany z rozwojem instytucji państwa. Dla rozwoju instytucji budżetu państwa decydujące znaczenie miały:  rozwój stosunków towarowo-pieniężnych,  oddzielenie majątku państwa od majątku królewskiego,  rozwój parlamentaryzmu,  rozwój socjalnych funkcji państwa,  rozwój gospodarczych funkcji państwa,  rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych i finansowych,  procesy integracyjne zachodzące, we współczesnym świecie. Cechy budżetu państwa Na podstawie obserwacji funkcjonowania budżetu państwa można wymienić następujące jego cechy: 1. budżet państwa jest funduszem scentralizowanych zasobów pieniężnych gromadzonych i dzielonych przez państwo w związku z realizacją zadań (funkcji państwa); 2. gromadzenie środków budżetowych odbywa się - z reguły - w sposób przymusowy; ten tryb gromadzenia zasobów budżetowych jest charakterystyczny dla działalności państwa wynikającej z atrybutu władzy; 3. szczególna rola budżetu w funkcjonowaniu państwa; 4. procesy gromadzenia i dzielenia dochodów za pomocą budżetu implikują zasady ustrojowo-konstytucyjne; najogólniej chodzi o zakres uprawnień władzy ustawodawczej i wykonawczej w określaniu źródeł, wysokości i rodzajów dochodów oraz kierunków wydatków; wymaga to nadania budżetowi państwa formy normatywnej, tzn. formy aktu prawnego wysokiej rangi - ustawy; 5. procesy gromadzenia i dzielenia przez państwo dochodów w budżecie zawsze mają charakter nie tylko ekonomiczny, lecz także społeczny; wyraża się to w przejmowaniu części produktu społecznego i dysponowaniu nią, co wpływa na sytuację dochodową i socjalną poszczególnych osób, grup społecznych itd.; 6. dochody budżetowe powstają na skutek definitywnego przejęcia ich przez państwo od różnych podmiotów; oznacza to, że dochody budżetowe gromadzone w budżecie są bezzwrotne; 7. budżet państwa dotyczy działalności organów i podmiotów państwa w przyszłości, stąd też zawsze jest planem dochodów i wydatków państwa na z góry ustalony czas; 8. budżet jako fundusz musi cechować specjalizacja, polegająca na nadaniu rygorów prawnych wydatkom budżetowym; 9. wiązanie dochodów i wydatków budżetowych z działalnością państwa w zamkniętym okresie oznacza, że w istocie budżet państwa tworzą strumienie dochodów i strumienie wydatków; 10. strumieniowy charakter budżetu oznacza, z reguły, konieczność egzekwowania należnych w danym okresie dochodów, jak również obliguje do wydatkowania środków budżetowych przed upływem okresu budżetowego; ta cecha gospodarowania środkami budżetowymi powoduje istotne skutki dla racjonalności budżetu; właściwych przedstawicieli do władz uchwalających budżet i kontrolujących jego wykonywanie. Reasumując rozważania dotyczące funkcji budżetu państwa - na podstawie analizowanych poglądów teoretycznych - można wyciągnąć wniosek. że funkcje budżetu są ponadustrojowe. Budżet ze swej istoty nie jest ani feudalny, ani kapitalistyczny. Budżet państwa jest więc instytucją istniejącą niezależnie od ustroju. Zasady budżetowe  W literaturze wymienia się najczęściej następujące zasady budżetowe.  równowagi,  zupełności (powszechności),  jedności formalnej,  jedności materialnej,  szczegółowości,  jawności,  przejrzystości,  realności,  uprzedniości,  gospodarności,  operatywności,  jednoroczności,  polityczności. Zasada zupełności wymaga ujęcia w budżecie wszystkich dochodów i wydatków państwa. Zasada reaIności postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków państwa. Zasadla jawności głosi, iż wszystkich dochody i wydatki państwa powinny być jednym planem budżetowym. Zasada specjalizacji budżetu na charakter złożony, gdyż wedle niej: - dochody i wydatki powinny być ujmowanie nie w sumach ogólnych lecz z dokładnym określeniem źródeł dochodów oraz przeznaczenia wydatków, - środki budżetowe powinny być wydatkowane tylko do wysokości ustalonej w budżecie, - środki budżetowe powinny być wydatkowane w okreśonym czasie. Zasada operatywności budżetu wymaga opracowania go w układzie podmiotowym, czyli wskazania zadań w zakresie gromadzenia dochodów oraz realizacji wydatków dla konkretnych podmiotów. Układ budżetu przejrzysty co pozwala na rozpoznanie procesów zachodzących w obszarze budżetu państwa. Zasada jawności głosi konieczność prezentowania dochodów i wydat- ków społeczeństwu. Zasada gospodarności wymaga racjonalnego, a więc i oszczędnego, wydatkowania środków budżetowych. Reasumując należy stwierdzić, że zasady budżetowe są i pozostaną w przyszłości ważnymi oraz pożytecznymi wskazówkami do prowadzenia działalności finansowej państwa.