Cały wykład - Notatki - Ekonomia rozwoju - Część 2, Notatki z Ekonomia

Pobierz Cały wykład - Notatki - Ekonomia rozwoju - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

 Na kolejnym etapie specjalizacja w eksporcie dóbr wysokiej techniki  strategia promowania eksportu.

Modele industrializacji państw Ameryki Łacińskiej.

 Kraje Ameryki Łacińskiej startowały od etapu produkcji zdominowanej przez artykuły żywnościowe i surowce, zaś już w latach 30-tych zaczęły przechodzić do fazy uruchomienia nowych gałęzi przemysłu, wytwarzających nietrwałe dobra konsumpcyjne, substytucyjne wobec importu,  W końcu lat 50-tych zainicjowały kolejny etap uprzemysłowienia, który polegał na substytucji importu trwałych dóbr konsumpcyjnych i dóbr produkcyjnych krajową produkcją antyimportową,  W odróżnieniu od państw regionu Azji Południowo – Wschodniej, kraje Ameryki Łacińskiej nie zdecydowały się do końca lat 80-tych na realizację strategii rozwoju produkcji eksportowej  strategia substytucji importu.

Porównanie modeli industrializacji państw Azji Południowo – Wschodniej i ameryki Łacińskiej.

Dotychczasowe przeciętne tempo wzrostu gospodarczego i obrotów handlu zagranicznego państw Azji Południowo – Wschodniej było znacznie szybsze od dynami rozwoju krajów Ameryki Łacińskiej  strategia ekspansji eksportu skuteczniejsza od strategii substytucji importu?

WYKŁAD 4 – SEKTOR ROLNY W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ.

Dwa typy rolnictwa:  Kraje uprzemysłowione – rozwinięte rolnictwo o nowoczesnych technologiach,  Kraje rozwijające się – gospodarka rolna ale zacofana technologicznie.

… warunkują strategie rozwojowe:  Ekspansja eksportowa krajów OECD,  Dążenie do utrzymania rynku wewnętrznego dla rodzimych farmerów w krajach rozwijających się.

Zmienia się znacząco struktura światowego handlu rolnego.  Ograniczony trudnym dostępem do rynków krajów rozwiniętych, eksport krajów rozwijających się rośnie wolniej niż import,  Subwencje w krajach OECD równoważą korzyści komparatywne, jakie posiadają kraje rozwijające się.

Charakterystyka sektora rolnego w krajach rozwijających się.

 Niska produktywność siły roboczej (MPL=0?),  Dualizm,

 Tradycyjne metody produkcji,  Duży wpływ klimatu i zmienność warunków pogodowych (częste susze, powodzie, huragany),  Żywność kluczowa dla przeżycia – brak substytutów,  Istota ziemi jako czynnika produkcji; nierówność i różne formy podziału ziemi (np. wielkoobszarowe rolnictwo w Brazylii),  Słaby dostęp do kredytu,  Sektor rolny dominuje w gospodarce (wysoki udział w PKB).

Formy współużytkowania ziemi:  Farmy rodzinne:  ograniczone środki;  utrudniony dostęp do kredytu;  brak możliwości wykorzystywania korzyści skali;

Koncepcja wzrostu zubażającego ( immiserising growth ) wg J. Bhagwatiego

 Możliwość wystąpienia niekorzystnego oddziaływania zwiększonego eksportu produktów rolnych i surowców na dobrobyt,  Jeśli wzrost gospodarczy polega na zwiększaniu produkcji i eksportu artykułu rolno – spożywczego lub surowca przez taki kraj, który dostarcza znaczną część całej światowej podaży tego towaru (np. Brazylia na rynku kawy lub Wybrzeże Kości Słoniowej na rynku kakao), to poważny wzrost wielkości dostaw – przy niezmienionym, sztywnym popycie – spowoduje spadek cen światowych eksportowanego produktu,  Pociągnie to za sobą pogorszenie się terms of trade kraju – eksportera, bo należy oczekiwać, że ceny importowanych przezeń towarów nie spadną w tym samym czasie,  W przypadku, kiedy straty wywołane pogorszeniem się terms of trade danego kraju będą większe od przyrostu jego wpływów eksportowych z tytułu zwiększenia wolumenu eksportu surowca, wówczas – mimo realizowanego wzrostu gospodarczego – nastąpi spadek ogólnego dobrobytu kraju, specjalizującego się w eksporcie artykułów rolno – spożywczych lub surowców górniczych.

WYKŁAD 5 – SEKTOR FINANSOWY W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ.

Rynki finansowe są to wszystkie transakcje, których rezultatem jest kreowanie i obrót aktywami finansowymi. Transakcje te umożliwiają przepływ funduszy pomiędzy podmiotami oszczędzającymi a podmiotami dokonującymi inwestycji w aktywa realne: aktywa materialne (maszyny, zapasy, wyposażenie) oraz aktywa niematerialne (np. patenty).

Aby mógł zachodzić proces rozwoju gospodarczego:

 Oszczędności muszą być na odpowiednim poziomie,  Oszczędności musza być przekształcane na inwestycje,  Inwestycje musza prowadzić do akumulacji kapitału,  Akumulacja kapitału musi prowadzić do wyższego poziomu produkcji i dochodów,  Odpowiednia część dochodu musi być przekształcana na oszczędności.

Motywacja do oszczędzania: Środek zabezpieczający, Przezorność, Kalkulacja, Poprawa stylu życia, Niezależność, Przedsiębiorczość, Ambicja, Chciwość.

Dualizm rynków kredytowych w krajach rozwijających się:

 Rynek zorganizowany: banki centralne oraz instytucje rynku finansowego,  Rynek nieformalny: posiadacze ziemi, kupcy, rodzina, znajomi.  Kto najczęściej udziela kredytu? banki i inne instytucje formalnego rynku finansowego? lokalni pożyczkodawcy na rynku nieformalnym?

Charakterystyka rynków kredytowych w krajach rozwijających się:

 Bariera informacyjna,  Segmentacja (głównie rynek wiejski),  Duża zmienność stóp procentowych pomiędzy rynkiem formalnym i nieformalnym (z reguły wyższe stopy procentowe na rynku nieformalnym) oraz pomiędzy poszczególnymi miejscowościami,  Wysokie ryzyko.

Słabe zabezpieczenia a mimo to w przypadku tej formy finansowania mamy blisko 100% spłatę pożyczek.

Grameen Bank działał w oparciu o wypracowane przez siebie unikalne zasady:

 Kredyt zależy od otoczenia a nie techniki bankowej,  Współpraca z bankiem jest długotrwałym procesem, opiera się na aspiracjach i zaangażowaniu obu stron,  Bank dłuży ubogim – oficerowie kredytowi przychodzą do wioski a nie odwrotnie, bank służy też pomocą w rozwiązywaniu trudności ze spłatą,  Na początku kredyt jest kierowany do najbardziej produkcyjnych zastosowań, udzielany grupom ufających sobie członków,  Bank zachęca do oszczędności w grupie,  Monitoring kredytowy jest oparty na prostych i zrozumiałych zasadach.

ROA – wskaźnik rentowności aktywów – to stosunek zysku netto spółki do wartości jej aktywów. (ROA = Zysk netto / Aktywa ogółem * 100%). ROE – zwrot z kapitału własnego – wskaźnik rentowności oznaczający jak wiele zysku udało się wygospodarować spółce z wniesionych kapitałów własnych (ROE = Zysk netto / Kapitał własny * 100%).

Mikrofinansowanie – korzyści.

1. Rozwój gospodarki,
2. Rozwijanie pozytywnego wzorca przedsiębiorczości,
3. Redukcja problemów społecznych takich jak patologia czy bezrobocie.

WYKŁAD 6 – INNOWACYJNOŚĆ A ROZWÓJ GOSPODARCZY.

Gospodarka oparta na wiedzy ( knowledge-based economy ).

Wyrażenie „gospodarka oparta na wiedzy” wskazuje na trendy w najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajach polegające na:  Rosnącej roli wiedzy, informacji i zaawansowanych umiejętności,  Rosnącej potrzebie łatwego dostępu do powyższych w sektorze przedsiębiorstw i w sektorze publicznym,  Rosnącej złożoności wiedzy i techniki/technologii,  Rosnącej roli powiązań między firmami i innymi podmiotami jako sposobu na zdobywanie specjalistycznej wiedzy,  Rozwoju innowacji w sektorze usług.

Znaczenie innowacyjności we współczesnej gospodarce.

 W centrum zainteresowania znajduje się związek między innowacjami a zmianami gospodarczymi,  Dzięki innowacjom tworzona jest nowa wiedza która następnie podlega dyfuzji, poszerzając potencjał gospodarki do tworzenia nowych produktów i bardziej wydajnych metod działania,  Wzrost wagi innowacji w stosunku do tradycyjnych czynników wzrostu gospodarczego, takich jak ziemia, kapitał i siła robocza,  Szacuje się, że 2/3 wzrostu krajów rozwiniętych należy łączyć z wprowadzeniem innowacji.

Syntetyczny wskaźnik innowacyjności II.

Syntetyczny wskaźnik innowacyjności SII jest oparty na zestawie 25 wskaźników opisujących efektywność innowacyjną, ujętych w 5 grup, z których 3 dotyczą uwarunkowań innowacji a 2 jej przejawów (tzw. wskaźniki wejścia i wyjścia).

Grupy wskaźników cząstkowych wchodzących w skład syntetycznego wskaźnika innowacyjności (SII):

INPUTS:

 Działalność innowacyjna ( innovation activities) to całokształt działań naukowych, technicznych, organizacyjnych, finansowych i komercyjnych, które rzeczywiście prowadzą lub mają w zamierzeniu prowadzić do wdrażania innowacji,  Niektóre z tych działań same z siebie mają charakter innowacyjny, natomiast inne nie są nowością, lecz są konieczne do wdrażania innowacji,  Działalność innowacyjna obejmuje także działalność badawczo – rozwojową (B+R), która nie jest bezpośrednio związana z tworzeniem konkretnej innowacji.

Czynniki determinujące tworzenie i efektywne działanie struktur innowacyjnych.

I. Uwarunkowania lokalizacyjne:  Kapitał ludzki (naukowcy, menedżerowie, specjaliści),  Duża powierzchnia posiadanych nieruchomości i możliwości elastycznego modyfikowania terenu,  Dobre warunki dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego (zabezpieczenie mobilności potrzebnych kadr),  Wysokiej jakości środowisko przyrodnicze,  Infrastruktura transportowa,  Bliskość jednostek naukowo – badawczych oraz intensywne z nimi powiązania  Wysokiej jakości infrastruktura ICT,  Kultura przedsiębiorczości,  Dostępność infrastruktury dla działalności gospodarczej, takiej jak centra biznesu, usługi finansowe.

II. Czynniki wspomagające:  Proinnowacyjny system finansowy, oferujący różne formy kapitału do inwestowania we wszystkie etapy procesów innowacyjnych,  Napływ kapitału z zewnątrz, np. w formie BIZ,  Odpowiednia polityka gospodarcza państwa, w szczególności polityki: innowacyjna, naukowa, przemysłowa, technologiczna, finansowa i fiskalna,  System partnerstwa w oparciu o model potrójnej helisy ( triple helix ),  Infrastruktura wspomagająca komercjalizację technologii,  Rozwój banków informacji o ofertach i zapotrzebowaniu na innowacje technologiczne.

Polityka innowacyjna a naukowo – technologiczna – czym się różnią?

Kryterium przedmiotowe – na co oddziałują obydwa typy polityki? Polityka innowacyjna , w odróżnieniu od polityki naukowo – technologicznej, stara się uchwycić w dużym stopniu nietechnologiczne aspekty rozwijania innowacji , a więc elementy o charakterze organizacyjnym, marketingowym, edukacyjnym, aplikacyjnym, infrastrukturalnym, regulacyjnym, finansowym itd.

Polityka innowacyjna pierwszej generacji (linearny model polityki innowacyjnej).

 Wywodzi się z koncepcji modelu liniowego innowacji , przedstawionego przez J. Schumpetera,  Wg tej koncepcji, rozwój innowacji polega na liniowym przesuwaniu procesu innowacyjnego , rozpoczynając od sfery nauki oraz prac laboratoryjnych i przechodząc sukcesywnie etapy aż do momentu zastosowania ekonomicznego nowej wiedzy i jej upowszechnienia w działalności gospodarczej,  Polityka pierwszej generacji kładła nacisk na sprzyjanie kluczowym kierunkom postępu naukowego i technologicznego, w związku z czym docelową grupą wsparcia były jednostki naukowe,  W modelu tym nie przewidywało się natomiast większego wsparcia dla wykorzystania wyników prac B+R w praktyce gospodarczej  wdrażanie innowacji i faktyczna działalność innowacyjna były wynikiem pionierskich działań podejmowanych przez indywidualnych innowatorów.

Polityka innowacyjna drugiej generacji – model infrastruktury i sieci.

 Wywodzi się od modelu systemowego innowacji , traktującego innowacje jako produkt interakcji między ludźmi i organizacjami a ich otoczeniem,  Najważniejszym celem tej polityki jest tworzenie interakcji i współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi i podmiotami gospodarczymi,  Nowe elementy wprowadzone przez politykę innowacji drugiej generacji to wsparcie instytucji około biznesowych oraz przedsiębiorstw wdrażających nowe rozwiązania technologiczne,  Wg modelu systemowego, głównym elementem mającym wpływ na zachodzenie procesów innowacyjnych jest już nie działalność badawczo – rozwojowa ( technological push ), ale zjawisko odwrotne, tzn. kształtowanie działalności B+R w kierunkach, na jakie istnieje zapotrzebowanie ze strony rynku ( market pull ).

Polityka innowacyjna trzeciej generacji – zintegrowany model polityki innowacyjnej.

 Odzwierciedla nie do końca jeszcze zdefiniowane zapotrzebowanie na nowe podejście do innowacji,  Innowacyjność byłaby centralnym punktem wszelkich działań polityki gospodarczej, innowacyjność jako kryterium kształtowałaby poszczególne obszary legislacyjne, a w centrum każdego z nich leżałaby polityka innowacyjna,  Kształtowanie tzw. kompleksowej polityki innowacyjnej ( innovation Policy mix ), obejmujących cały zakres możliwych obszarów działań, wpływających na innowacyjność gospodarki,  Szerokie spektrum instrumentów, których stosowanie prowadziłoby do uzyskiwania efektów synergii,  Szczególne znaczenie ma wspieranie klastrów i systemy mające silną bazę regionalną.

Wg standardów międzynarodowych zawartych w dokumentach OECD, polityka innowacyjna obejmuje m.in. następujące obszary:  Tworzenie warunków sprzyjających innowacyjności , poprzez podejmowanie działań mających na celu:  Stymulowanie konkurencyjności,  Zwiększenie finansowania działalności innowacyjnej,  Poprawę otoczenia prawnego,  Uproszczenie procedur administracyjnych i podatkowych,  Ochronę praw własności intelektualnej ( Intellectual Property Rights – IPR ) i przemysłowej.  Stymulowanie sprzężenia badań i innowacji , poprzez:  Tworzenie wizji strategicznej dotyczącej kierunków prac badawczych i rozwojowych,  zwiększanie nakładów na badania prowadzone przez przedsiębiorstwa,  Tworzenie nowych firm technologicznych,  Intensyfikację współpracy między instytucjami naukowymi i przedsiębiorstwami,  Wzmacnianie zdolności przedsiębiorstw do absorpcji nowoczesnych technologii i know–how.  Tworzenie kultury innowacji , w zakres czego wchodzą następujące elementy:  Edukacja i szkolenia, przede wszystkim w dziedzinie nauk ścisłych i technicznych,  Wymiana pracowników, studentów i naukowców między instytucjami naukowymi i przedsiębiorstwami,  Kształtowanie postaw innowacyjnych przedsiębiorców,  Podnoszenie Świadomości społecznej otwartej na innowacje,  Promowanie kooperacji na rzecz innowacyjnych rozwiązań.

WYKŁAD 7 – KONCEPCJA SYSTEMÓW INNOWACYJNYCH W

GOSPODARCE ŚWIATOWEJ.

System innowacji to instytucje i powiązania między nimi, dzięki którym dana gospodarka stanowi sprawny mechanizm dystrybucji wiedzy celem jej dalszego przetworzenia.  Koncepcja ta postrzega, że gospodarka to nie tylko tworzące ją instytucje – podmioty, ale też efekty synergii, jakie powstają w wyniku ich wzajemnej współpracy,

(jak np. w koncepcji systemów innowacyjnych dla rozwoju ( System of Innovation for Development – SID )) Charlesa Edquista,  Różne definicje NSI podkreślają, że gospodarki narodowe są odmienne pod względem struktury systemów produkcyjnych i instytucjonalnych,  Wpływa to na różnice występujących modeli narodowych systemów innowacji, które chociaż podlegają ewolucji i pewnej konwergencji, to i tak pozostaną w pewnym zakresie specyficzne dla poszczególnych gospodarek, ze względu na różne dziedzictwo technologiczne, doświadczenia, język, kulturę.

W literaturze funkcjonują różne podziały systemów innowacyjnych.

Ergas (1987) wyróżnia NSI:  Krajów ukierunkowanych na misję ( mission – oriented countries ) (centralizacja na kluczowych technologiach),  Krajów ukierunkowanych na dyfuzję ( diffusion-oriented countries ) (koncentracja na infrastrukturze B+R, transferze technologii i współpracy)  w tej grupie znajdą się NSI krajów rozwijających się.

Ratchfird (1997) dzieli NSI na:  Systemy innowacyjne dużych krajów o wysokich dochodach,  Systemy innowacyjne małych krajów o wysokich dochodach,  Systemy innowacyjne krajów rozwijających się.

Radykalno – nieciągły vs dynamiczny model NSI:  Podział NSI, który zaproponowali K. Pravitt i P. Patel,  Wyróżnia dwa typy narodowych systemów innowacji: Radykalny – nieciągły ( myopic ) oraz Dynamiczny ( dynamic ).

Radykalno – nieciągły model NSI:  Działalność innowacyjna skoncentrowana jest na kreowaniu nowych, radykalnych, nieznanych na skalę światową rozwiązań,  Struktury innowacyjne są polaryzowane i obejmują wysoce wyspecjalizowane, zaawansowane technologicznie firmy,  Istotną rolę odgrywają technologie kosmiczne i przemysłów obronnych.

Dynamiczny model NSI:  Działalność innowacyjna rozwija się wg istniejących technologicznie trajektorii,  Głównie w przemysłach tradycyjnych dla danego kraju, niż w zupełnie nowych dziedzinach,  Większe znaczenie ma w tym systemie dyfuzja innowacji w ramach poszczególnych elementów NSI i z zewnątrz  bardziej adekwatny dla krajów rozwijających się.

Kompletna taksonomia systemów innowacyjnych została zaprezentowana przez: Godinho, M. M., S. Mendonca and T.S. Pereira (2003).

Wyróżniono 4 grupy elementów, na podstawie których dokonywano kategoryzacji systemów innowacyjnych:

1. Warunki dla innowacji ( preconditions for Innovation ), 2. Wkład do systemu ( inputs into the system ), 3. Organizacja strukturalna ( structural organization ), 4. Wyniki systemu ( system outputs ).

W ramach tych 4 grup wyodrębniono 8 wymiarów innowacji zawierających 29 wskaźników.

I. Warunki dla innowacji ( preconditions for innovation).

Wymiar 1 – Warunki rynkowe ( Market conditions ):  Dochód per capita,  Całkowity PKB państwa,  Zagęszczenie ludności.

Wymiar 2 – Warunki instytucjonalne ( Institutional conditions ):  Współczynnik Ginniego (GINI index),  Odsetek ludzi młodych,  Średnia długość życia.

II. Wkład do systemu ( Inputs into the system ).

Wymiar 3 – Inwestycje w aktywa materialne i niematerialne ( Intangible and tangible investment ):  Wydatki na edukację jako % PKB,  Wydatki na edukację per capita,  Wydatki na B+R (GERD) jako % PKB,  GERD per capita,  Inwestycje w środki trwałe jako % PKB (GFCF as a percentage of GDP).

Wymiar 4 – Wiedza ( Knowledge ):  Ludność z wykształceniem wyższym jako & całkowitej liczby ludności,  Naukowcy jako % siły roboczej,  Liczba publikacji naukowych per capita,  Studenci kierunków technicznych jako % całkowitej liczby ludności.

III. Organizacja strukturalna ( Structural organization).

Wymiar 5 – Struktura ekonomiczna ( Economic structure ):  Wartość dodana w działalności wysokiej i średniej techniki ( Value Added In High – Tech & Medium High – Tech Activities (%) ),  Eksport wyrobów wysokiej i średniej techniki jako % eksportu ( High – Tech & Medium High – Tech Exports (%) ),  Wartość sprzedaży 500 najlepszych przedsiębiorstw B+R w relacji do PKB ( Sales of Home – based top 500 global R&D companies / GDP ).

Wymiar 6 – Komunikacja zewnętrzna ( External Communications ):  (Eksport + Import) / BIZ,  BIZ / PKB,  Bandwidth In international connections (bits per capita) – ilość danych jaka może zostać przesłana i odebrana w określonym czasie w połączeniach międzynarodowych – sposób na mierzenie prędkości łącz.

IV. Wyniki systemu ( system outputs ).

Wymiar 7 – Dyfuzja (Diffusion):  Liczba komputerów osobistych per capita,  Liczba komputerów z dostępem do Internetu per capita,  Liczba użytkowników Internetu per capita,  Liczba telefonów komórkowych per capita,  Liczba certyfikatów ISO 9000 + ISO 14000 per capita.

Wymiar 8 – Innowacje ( Innovation ):  Liczba patentów per capita,  Liczba znaków handlowych per capita.

Hongkong.

Stali członkowie Klastra 3 – Mniejsze systemy innowacyjne bazujące na wysokiej technice ( High Tech Smaller NIS’s ): Finlandia, Irlandia, Niderlandy, Singapur, Szwecja, Szwajcaria.

Stali członkowie Klastra 4 – Większe rozwinięte systemy innowacyjne ( Larger Developed NIS’s): Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Korea, Tajwan, Wielka Brytania, USA.

Przykłady rozwiniętych narodowych systemów innowacji.

Amerykański System Innowacji (ASI)  przykład rynkowego systemu innowacji.

 Charakteryzuje się liberalizmem i elastycznością  kreowanie innowacji w wyniku motywacji zysku i sił rynkowych,  Istnieje wiele niezależnych i rywalizujących ze sobą technologii oraz wytwarzających je podmiotów,  Mechanizm selekcji oferowanych rozwiązań technologicznych  mechanizm rynkowy,  Koncentracja działalności innowacyjnej wewnątrz przedsiębiorstw,  Znaczącą rolę odgrywa system edukacyjny i jego powiązania ze sferą produkcji,  Najbardziej aktywne branże: technologie kosmiczne, nauki biologiczne, przemysł farmaceutyczny.

Przykład – potencjał rozwoju sektora kosmicznego.

 Rynek produktów i usług związanych z nawigacją satelitarną rośnie w tempie 25% w skali rocznej,  Przewiduje się, że do 2020r. w użyciu będzie ok. 3 miliardów odbiorników nawigacji satelitarnej (liczba ta obejmuje telefony komórkowe z aplikacjami nawigacyjnymi),  Wg szacunków rynek produktów i usług do 2025r. osiągnie wartość 400 mld EURO.

Najważniejsze obszary zastosowania technologii satelitarnej.

 Transport drogowy, kolejowy, morski i lotniczy,  Usługi lokalizacyjne i połączenia alarmowe, poszukiwania i ratownictwo,  Ochrona cywilna, zarządzanie kryzysowe i pomoc humanitarna,  Logistyka,  Transport towarów niebezpiecznych,  Transport zwierząt gospodarskich, rolnictwo, pomiar gruntów,  Śródlądowe drogi wodne,  Rybołówstwo,  Geodezja, kataster gruntów,  Energia, ropa naftowa i gaz,  Ochrona środowiska naturalnego, nauka, egzekwowanie prawa.

Przykłady transferu technologii z sektora kosmicznego, które stały się źródłem innowacji w innych dziedzinach gospodarki.

 Różne systemy monitorujące stan organizmu (np. EKG),  Żaroodporne płytki ceramiczne, teflon,  Rzepy, materiał „polar”, materiały wytrzymujące najbardziej ekstremalne warunki  Żelowe długopisy,  Coraz bardziej wydajniejsze akumulatory i baterie słoneczne,  Symulatory lotów dla misji Apollo  pierwsze gry komputerowe  Zaawansowane aplikacje 3D,  Zastosowanie głosowe ostrzeżeń w urządzeniach elektronicznych,  innowacje „pochodzące z kosmosu”,  mechanizm transferu technologii i dyfuzji innowacji do innych sektorów ( cross – sectoral diffusion ). Narodowy System Innowacji Szwecji

• przykład społeczno – demokratycznego systemu innowacyjnego.

 Bardzo wysokie nakłady na B+R (jednak przy relatywnie kosztownym systemie finansowym),  Gospodarka jest mocno powiązana międzynarodowo ( strongly internationally linked )  W systemie B+R dominują wielkie korporacje transnarodowe,  Krajowe MSP inwestują relatywnie niewiele w B+R  dualizm struktury B+R,  Uniwersytety dominują w publicznym systemie B+R, przy czym mocno zaakcentowana jest ich współpraca z przedsiębiorstwami,  Rząd przeznacza niewielkie środki na B+R w przedsiębiorstwach (poza sektorem militarnym),

Koncepcja systemów innowacyjnych dla rozwoju (Systems od Innovation for Development – SID).

Charles Edquist zaprezentował koncepcję SID ( System of Innovation for Development) , który różni się od koncepcji NIS, mającej zastosowanie bardziej w przypadku krajów wysoko rozwiniętych.

Specyficzne cechy SID ( Innovation bias In SID ):  Innowacje produktowe mają większe znaczenie niż inne typy innowacji (np. procesowe) z powodu wpływu na zaawansowanie struktury produkcji (szczególnie istotną dla rozwoju gospodarczego),  Innowacje inkrementalne ( incremental innovation ) (stopniowe, przyrostowe, naśladowcze) mają większe znaczenie niż przełomowe ( radical innovation ),  Absorpcja i dyfuzja istniejących innowacji mają większe znaczenie niż rozwój nowatorskich technologii,  Innowacje w sektorach niskiej i średniej techniki są bardziej osiągalne niż w sektorach wysokich technologii.

Charakterystyka funkcjonowania systemów innowacyjnych w krajach rozwijających się (KRS).

1. Niska jakość środowiska biznesowego.  Biurokratyzacja i korupcja,  Słabość instytucjonalna. 2. Niski poziom edukacji.  Korelacja między potrzebami edukacyjnymi a fazą industrializacji gospodarki:  Faza przedindustrialna: przeważa zapotrzebowanie na podstawowe umiejętności w zakresie pisania i czytania,  Faza industrialna: zapotrzebowanie na umiejętności średniego poziomu,  Faza postindustrialna: zapotrzebowanie na wykształcenie wyższe,  GOW: wiedza kluczowym elementem przewag konkurencyjnych.  Problem drenażu mózgów ( brain drain ), jednak jest też strona pozytywna dla rozwoju innowacyjności w KRS:  Powrót do kraju po zdobyciu wiedzy w czasie pobytu zagranicznego (np. Tajwan),  Zakładanie BIZ w kraju pochodzenia (np. diaspora chińska),  Mediacja między firmami zagranicznymi i lokalnymi partnerami w KRS (np. Indie – głównie w kontakcie z firmami amerykańskimi  zwiększenie potencjału outsourcingu Indii),  Przesyłanie zarobionych pieniędzy do kraju pochodzenia, co jest drugim źródłem dochodów w KRS (po BIZ) – w 2001r. 72,3 biliona USD, co stanowiło 42% wartości BIZ i przewyższało wielkość oficjalnej pomocy rozwojowej. 3. Zapaść infrastrukturalna.  Infrastruktura transportowa,  Infrastruktura ICT. **4. Niski poziom środków finansowych na działalność innowacyjną.

5. Brak kultury innowacyjności.
6. Dualna struktura gospodarcza.**  rozwój innowacji w sektorze nieformalnym  brak dyfuzji. Ale w pewnych sytuacjach kraje rozwijające się mają przewagę związaną ze swoją tradycją np. specyficzne techniki związane z medycyną naturalną (potencjał dla rozwoju przemysłu farmaceutycznego?).

Słabości systemów innowacyjnych w KRS:  niska jakość środowiska biznesowego;  niski poziom edukacji;  dualna struktura gospodarcza;

 zapaść infrastrukturalna;  brak kultury innowacyjności;  nieefektywny system finansowy (dla innowacji).

Pomimo zidentyfikowanych słabości, koncepcja NSI może być zaadoptowana (po uwzględnieniu specyfiki) dla KRS, ponieważ:  NSI jako narzędzie analityczne musi zawsze brać pod uwagę specyfikę poszczególnych krajów i regionów,  Istnieją tam poszczególne przedmioty wchodzące w skład systemów innowacyjnych (wg koncepcji triple helix ),  Rozwój technologiczny i przemysłowy jst istotnym elementem rozwoju gospodarczego KRS,  Koncepcja innowacji nie dotyczy jedynie rozwiązań w sektorach wysokiej techniki, ale generalnie „wprowadzeniu czegoś nowego”,  Innowacje mogą być wprowadzane nie tylko w wyniku własnych prac B+R, ale również w drodze naśladownictwa lub kupowania licencji.  koncepcja SID wpisuje się w koncepcję NIS.

Potrzeby innowacyjne w krajach rozwijających się.

 Innowacje należy rozumieć jako coś nowego w kontekście lokalnym,  Kontekst ten w KRS często różni się od uwarunkowań w krajach rozwiniętych.  W KRS istnieje zapotrzebowanie na podstawowe rozwiązania innowacyjne, których celem jest np.:  poprawa podstawowych warunków życia,  rozwiązywanie problemów zdrowotnych, np. związanych z AIDS, malarią,  poprawa produktywności w rolnictwie (np. zielona rewolucja – The Green Revolution ).

Wykorzystanie i dyfuzja technologii.

 W krajach rozwijających się istnieje duża różnorodność innowacyjności i poziomu technologicznego przedsiębiorstw, często nawet działających w tych samych sektorach,  Pojawienie się „wysp modernizacji” ( Island of modernization ) we wczesnych etapach rozwoju,  Różny poziom produktywności nawet w firmach wykorzystujących tą samą technologię:  różnice w umiejętnościach kapitału ludzkiego,  potrzeba dyfuzji know – how i edukacji.

Luka technologiczna.

 Kraje rozwinięte zazwyczaj odgrywają rolę liderów technologicznych,  Kraje rozwijające się pełnią rolę naśladowców technologicznych, Istnieje luka technologiczna ( technological gap ), którą kraje rozwijające się próbują zmniejszyć przez: import technologii oraz tworzenie wewnętrznych warunków dla wykorzystywania istniejących technologii i ewentualnej ich adaptacji / poprawy.

Dwie drogi do zniwelowania luki technologicznej:

 Dyfuzja technologii z krajów rozwiniętych do KRS (neokolonializm?),

• jednakże jest to często technologia kapitałowo- i umiejętnościo- chłonna ( capital and sill – intensiva),  Rozwój własnej bazy B+R.

Trzy Główne kanały dyfuzji technologii.

 BIZ:

• Zakup istniejącego przedsiębiorstwa,