Pobierz Cele edukacyjne wychowania fizycznego jednostki metodycznej i więcej Opracowania w PDF z Pedagogia tylko na Docsity! Wykład 2 OPERACJOPNALIZACJA CELÓW EDUKACYJNYCH WYCHOWANIA FIZYCZNEGO DO JEDNOSTKI METODYCZNEJ CELE- SĄ TO ZAMIERZONE OSIĄGNIĘCIA (Niemierko, 1991). CELE OGÓLNE I SZCZEGÓŁOWE- ODNOSZĄ SIĘ DO INTENCJI I ZAMIARÓW W EDUKACJI I WYRAŻAJĄ INNY STOPIEŃ OGÓLNOŚCI I KONKRETNOŚCI (Cohen, Manion, Morrison, 1999). CELE OGÓLNE- WSKAZUJĄ OGÓLNE KIERUNKI I ZAMYSLY DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH; WYRAZ INTENCJI O STOPNIU OGÓLNOŚCI OD BARDZO OGÓLNEGO (CELE DŁUGOTERMINOWE) DO MNIEJ OGÓLNYCH (CELE KRÓTKOTERMINOWE). CELE OGÓLNE DŁUGOTERMINOWE- WYRAŻAJĄ KONCEPCJĘ CELOWĄ SZKOŁY, DEFINIUJĄ ISTOTĘ I CHARAKTER KOŃCOWEGO PROGRAMU EDUKACJI W POWIĄZANIU Z POTRZEBAMI SPOŁECZNYMI I INDYWIDUALNYMI A OCZEKIWANE PRODUKTY KOŃCOWEJ EDUKACJI MAJĄ CHARAKTER PONADCZASOWY (WARTOŚCI); CELE OGÓLNE KRÓTKOTERMINOWE- STANOWIĄ LOGICZNY PUNKT WYJŚCIA DO TWORZENIA PROGRAMU NAUCZANIA I ODPOWIEDNIEGO ROZKŁADANIA MATERIALU NAUCZANIA, ZAKŁADAJĄ NAMACALNE EFEKTY W FORMIE STWIERDZEŃ, CZEGO NALEŻY SIĘ SPODZIEWAĆ NA DANYM ETAPIE EDUKACJI FORMALNEJ; ZALETY CELÓW OGÓLNYCH (KRUSZEWSKI, 1993): - BOGATE ZNACZENIOWO - AKCENTUJĄ WAŻNE WARTOŚCI SPOŁECZNE - SĄ PERSWAZYJNE - SĄ ZWIĘZLE - WADY CELÓW OGÓLNYCH; - WIELOZNACZNOŚĆ, NIEOKREŚLONOŚĆ - IDEALIZACJA ZAŁOŻEŃ - DEKLARATYWNOŚĆ - NIEJASNY ADRESAT PRZYKŁADY: CEL OGÓLNY- 1/ WZBUDZIĆ ZROZUMIENIE I TOLERANCJĘ DLA NAJWIĘKSZYCH RELIGII ŚWIATA 2/ DZIECKO POWINNO UMIEĆ SŁUCHAĆ W SKUPIENIU I ZE ZROZUMIENIEM WYBRANEGO TEKSTU LITERACKIEGO CELE SZCZEGÓŁOWE- SĄ POCHODNYMI PRZEDE WSZYSTKIM CELÓW OGÓLNYCH KRÓTKOTERMINOWYCH I ICH PRZEŁOŻENIEM NA KONKRETNE I UCHWYTNE KATEGORIE NIEZBĘDNE DO PLANOWANIA TOKU ZAJĘĆ (LEKCJI LUB JEDNOSTEK METODYCZNYCH); PRZYKŁADY: CEL SZCZEGÓŁOWY- 1/ ZAPOZNAĆ KLASĘ Z PODSTAWOWYMI CECHAMI SKRZYPIEC 2/ DZIECKO WYMIENI I NAZWIE 6 FIGUR STYLISTYCZNYCH W DANYM FRAGMENCIE PROZY; CELE SZCZEGÓŁOWE MOGĄ OKREŚLAĆ WYMIERNE ZACHOWANIA UCZNIÓW, ICH JAWNE OSIĄGNIECIA- SĄ TO CELE OPERACYJNE (DZIECKO WYKONA PRZEWROT W PRZÓD Z PRZYSIADU DO PRZYSIADU); JEŻELI CELE ODNOSZĄ SIĘ DO JAKOŚCI MNIEJ UCHWYTNYCH, NIE OKREŚLAJĄ KONKRETNEGO ZACHOWANIA KOŃCOWEGO- SĄ TO CELE NIEOPERACYJNE (ZAPOZNAĆ DZIECI Z PRZYRZĄDAMI GIMNASTYCZNYMI). CELE OPERACYJNE POWINNY ZAWIERAĆ ELEMENTY: (Cohen, Manion, Morrison, 1999). 1. OKREŚLENIE, KTO MA PREZENTOWAĆ POŻĄDANE ZACHOWANIE (UCZEŃ, OSOBA UCZĄCA SIĘ, KLASA) 2. PRECYZYJNY I ZWIĘZŁY OPIS KONKRETNEGO ZACHOWANIA KOŃCOWEGO OSOBY UCZĄCEJ SIĘ 3. WYSZCZEGÓLNIENIE STOSOWANYCH WARUNKÓW, W KTÓRYCH MA WYSTĄPIĆ ZACHOWANIE 4. OKREŚLENIE STANDARDU, KTÓRY POSŁUŻY DO OCENY WYNIKÓW. Cele operacyjne stosujemy w planowaniu jednostek lekcyjnych. CELE NIEOPERACYUJNE SĄ FORMUŁOWANE JASNO I PROSTO I MOGĄ BYĆ WYRAŻONE: 1. W SPOSÓB OKREŚLAJĄCY, CO POWINIEN UCZYNIĆ NAUCZYCIEL (WYJAŚNIC FUNKCJE UKŁADU ODDECHOWEGO W KSZTAŁTOWANIU WYTRZYMAŁOŚCI) 2. W POSTACI PROBLEMOW, POJĘĆ LUB UOGÓLNIEŃ (POJĘCIE WYTRZYMAŁOŚCI) 3. W POSTACI UOGÓLNIONEGO WZORCA ZACHOWANIA ODNOSZĄCEGO SIĘ DO KONKRETNEGO OBSZARU TEMATYCZNEGO (DOPROWADZIĆ DO DOCENIANIA PRZEZ DZIECI BIEGÓW PRZEŁAJOWYCH DLA ROZWIJANIA WYDOLNOŚCI W OKRESIE DOJRZEWANIA). Cele nieoperacyjne stosujemy w opracowywaniu ogólnych i szczegółowych planów pracy dla klasy (rozkłady materiału). ZAMIANA CELÓW OGÓLNYCH NA OPERACYJNE- OPERACJONALIZACJA CELÓW (NIEMIERKO, 1991). ZASADA ZMIENNOŚCI PRACY MIĘŚNIOWEJ I UMYSŁOWEJ – zapewnia zainteresowanie ucznia lekcją, wypełnianie potrzeb rozwojowych dziecka (zgodnie oczywiście z zas. wszechstronności) 1. różnicować formy pracy i formy organizacyjne 2. zmieniać często pozycje wyjściowe ćwiczeń oraz kierunki i płaszczyzny ćwiczeń 3. tak szeregować ćwiczenia, by inaczej angażować grupy mięśniowe, by zmiennie kształtować zdolności motoryczne 4. pracę dynamiczną powinno się przeplatać z pracą statyczną 5. ćwiczenia o dużym stopniu trudności powinny być uzupełniane ćwiczeniami łatwymi 6. zadania atrakcyjne należy stosować naprzemiennie z zadaniami mniej atrakcyjnymi 7. ćwiczenia, które wymagają dużego skupienia uwagi powinny wystąpić naprzemiennie z ćwiczeniami doskonale opanowanymi ZASADA STOPNIOWEGO NATĘŻENIA WYSIŁKU – krzywa natężenia wysiłku W czasie lekcji wf trzykrotnie wzrasta zapotrzebowanie dziecka na tlen. Idealna krzywa – pkt. szczytowy 30 min. – jest to trudne do osiągnięcia: - Zróżnicowanie grupy ze względu na rozwój fizyczny - Różny poziom sprawności fizycznej - Różny poziom opanowania umiejętności technicznych Ustalając stopień natężenia wysiłku należy wziąć pod uwagę stopień zmęczenia dzieci, zajęcia przed i po lekcji 1. Ruchy większych partii mm. poprzedzamy mniejszymi gr. mm. 2. Ćw. o małej intensywności przed ćw. o dużej intensywności 3. Ćw. o znacznym obciążeniu poprzedzone ćw. przygotowującymi 4. Bardziej obciążają ucznia ćw. w poz. niskich niż wysokich 5. Najwyższe natężenie intensywności wysiłku winno przypadać na końcową część głównej części lekcji TYP LEKCJI – odmiana lekcji, której układ uwzględnia stosunek do ogniw nauczania i stopnia ich realizacji: PODAJĄCA (NAUCZAJĄCA) – podaje nowe wiadomości i umiejętności DOSKONALĄCA – doskonalenie i utrwalanie wiadomości, umiejętności i nawyków KONTROLNA – kontrola dotycząca wiadomości, umiejętności i nawyków KOMBINOWANA (MIESZANA) – realizuje kilka zadań dydaktycznych, łączy różne ogniwa procesu nauczania Tok lekcji w zależności od typu lekcji PODAJĄCA czynności związane z przygotowaniem uczniów do właściwych zadań lekcji podanie nowego materiału sprawdzenie stopnia opanowania utrwalenie poznanego materiału czynności związane z zakończeniem lekcji DOSKONALĄCA czynności związane z przygotowaniem uczniów do właściwych zadań lekcji sprawdzenie stopnia opanowania materiału z poprzedniej lekcji doskonalenie tego materiału z bieżącą korektą utrwalenie poznanego materiału czynności związane z zakończeniem lekcji KONTROLNA czynności związane z przygotowaniem uczniów do właściwych zadań lekcji sprawdzian nabytych kompetencji czynności związane z zakończeniem lekcji MIESZANA czynności związane z przygotowaniem uczniów do właściwych zadań lekcji sprawdzenie stopnia opanowania materiału poznanego na poprzedniej lekcji doskonalenie tego materiału podanie nowego materiału sprawdzenie stopnia opanowania i utrwalenie czynności związane z zakończeniem lekcji RODZAJE LEKCJI RODZAJ LEKCJI – odmiana lekcji, która odpowiada określonym strategiom dydaktycznym, wynikającym z teorii kształcenia wielostronnego, uczenia się przez przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie: 1. PODAJĄCA – przyswajanie nowego materiału odbywa się drogą zastosowania metod podających (odtwórczych) 2. PROBLEMOWA – rozwiązywanie zadań i sytuacji problemowych odbywa się na drodze odkrywania 3. EKSPONUJĄCA – uruchamia się emocjonalno – wolicjonalną sferę osobowości ucznia w drodze przeżywania 4. PRAKTYCZNA – postęp dydaktyczny osiąga się drogą maksymalnej aktywizacji ucznia w działaniu RODZAJE LEKCJI – ze względu na przyjęte kryterium podziału: 1. Miejsce gdzie odbywa się lekcja: - lekcja otwarta (boisko, park) - lekcja zamknięta (sala gimnastyczna, siłownia, pływalnia) 2. Rodzaj zadań: - lekcja ogólnorozwojowa - lekcja treningowo – sportowa ? 3. Rodzaj aktywności: - lekcja koszykówki, siatkówki, gimnastyki, unihokeja, ….itd. 4. Społeczne wartości (koncepcja wychowana fizycznego): - lekcja zdrowia - lekcja rekreacji - lekcja estetyczno-taneczna - lekcja sportu Lekcja wychowania fizycznego Są celowo organizowane sytuacje dydaktyczno- wychowawcze, zmierzające do realizacji fizycznego kształcenia (dokonywanie przez uczniów zmian w strukturze własnego ciała i jego funkcjach, nabywanie wiadomości, umiejętności i nawyków w zakresie kultury fizycznej) oraz wychowania młodzieży szkolnej (związane z kształtowaniem pozytywnych postaw wobec wartości kultury fizycznej). (S. Strzyżewski, 1986) Przygotowanie nauczyciela do lekcji Rzeczowe (co?)- pod względem treści Metodyczne (jak?)- budowa, sposoby opracowania treści lekcyjnych, nabycie niezbędnych umiejętności i nawyków Kontaktu pedagogicznego (dlaczego? po co?)- porozumienia i współdziałania z uczniem Plan jednej lekcji- konspekt Dokładny opis przewidywanego przebiegu lekcji; Temat lekcji Cele lekcji, zadania dydaktyczne i wychowawcze Metody nauczania Formy organizacyjne Środki dydaktyczne Temat pracy zadanej do domu W każdej jednostce lekcyjnej nauczyciel określa cel główny lekcji, który musi być możliwy do wykonania w dostępnych warunkach i za pomocą dostępnych środków. zadanie główne lekcji – temat lekcji- komunikat o tym, jakie zachowanie wykonawcze będzie wskaźnikiem świadczącym o nauczaniu. powinno określać typ lekcji poprzez zastosowanie takich określeń, jak: nauka, doskonalenie, kontrola (lub ich pochodne: zapoznanie, wprowadzenie, sprawdzian, uczymy się, utrwalamy...). tematy lekcji wychowania fizycznego mogą dotyczyć (zakresy): zdrowia, higieny i bezpieczeństwa samooceny i samokontroli pomocy, asekuracji i ochrony w trakcie wykonywania ćwiczeń organizacji i prowadzenia zajęć umiejętności rozwijania zdolności koordynacyjnych i kondycyjnych techniki i taktyki sportowej. należy stworzyć takie sytuacje dydaktyczne, aby uczeń zdobywał je w sposób aktywny, poprzez doświadczenie i przeżycie. przy opisywanie tego zadania opisując zachowanie ucznia stosujemy określenia (forma zachowania ucznia): definiuje, dobiera, grupuje, liczy, łączy, nazywa, odtwarza, opowiada, pisze, podaje, pokazuje, porusza, przedstawia, rozpoznaje, sortuje, sprawdza, stwierdza, układa, utrwala ZADANIE Z ZAKRESU PSYCHOMOTORYCZNOŚCI/ MOTORYCZNOŚCI opisując to zadanie należy: 1/ określić cel – jedną wybraną zdolność motoryczną, której poświęcimy szczególną uwagę na lekcji w postaci zwiększonej liczby zadań ją rozwijających (zdolności kondycyjne: siła, szybkość, wytrzymałość, zdolności koordynacyjne: szybkość reakcji, orientacja przestrzenna, rytmizowanie, równowaga, różnicowanie ruchów, gibkość); 2/ przedstawić program -za pomocą którego zmierzamy w lekcji do realizacji celu. należy podać dokładniejsze informacje, jak: liczba powtórzeń, czas trwania, ciężar przyboru, odległość do pokonania- uczeń ma możliwość poznania ilościowego i jakościowego wymiaru stosowanych środków rozwijających wybraną zdolność motoryczną. ZADANIE USAMODZIELNIAJĄCE UCZNIA (ZADANIE WYCHOWAWCZE) opisując to zadanie należy na wstępie określić zamiar wychowawczy, a następnie przedstawić konkretne działanie, które wykona w czasie lekcji każdy uczeń, i które będzie zmieniało jego postawę we wskazanym kierunku. formułując zamiar wychowawczy stosujemy określenia opisujące postawę ucznia (formę zachowania): akceptuje, angażuje się, broni, chwali, cieszy się, kwestionuje, obserwuje, odrzuca, poszukuje, proponuje, sugeruje, toleruje, uczestniczy, uważa, wybiera, żąda. wskazane jest, aby zamiar wychowawczy (pożądana postawa) był realizowany w większych jednostkach metodycznych, np. w cyklu. Możemy go określić jako cel dotyczący: samokontroli, samooceny, współpracy, współdziałania, odpowiedzialności za zdrowie własne, za zdrowie innych, samodyscypliny, pełnienie ról podmiotowych, podejmowania czynności porządkowych, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, zasad fair play, rozwijanie inwencji twórczej, PLANOWANIE CELÓW WYCHOWAWCZYCH (Niemierko, 1991) należy mieć świadomość, że niewiele można zmienić w osobowości człowieka (ucznia) w ciągu godziny, a tak naprawdę w ciągu kilku minut, w których pojawia się aluzja do „zaplanowanej” cechy osobowości - uczeń znajduje się w złożonej sytuacji wychowawczej (dużo bodżców zew. i wew. powoduje szum) różne są preferencje uczniów w zakresie znaczeń jego cech osobowościowych dla osiągnięć życiowych (ułatwiają lub komplikują zachowanie w określonym środowisku) stopień spoistości różnych cech osobowości określa możliwości ucznia sprawnego podejmowania decyzji i samooceny każdy uczeń (człowiek) charakteryzuje się niezależnością wewnetrzną- potrzebna jest jego chęć na dokonanie zmian należy cele wychowawcze (emocjonalne )wiązać z celami długofalowymi poznawczymi- wywołują dodatnie emocje i impuls do samodzielnego dzialania, czynią, że uczeń widzi i rozumie jaki pożytek może uczynić z posiadanej wiedzy. nie należy celów wychowawczych dopisywać do innych celów dydaktycznych- do materiału nauczania. im stopień planowania bardziej ogólny, tym wcześniej powinny być rozważone zoperacjonalizowane cele wychowawcze. Tok lekcji Względnie stałe następstwo podstawowych zadań pedagogicznych Algorytm postępowania, czyli pewna doza stałości niektórych jej najbardziej ogólnie spostrzeganych elementów Stała struktura W LEKCJI WF: część wstępna (10- 15 min); część główna (25-30 min); część końcowa (3-5 min); Uniwersalny tok lekcji WF wg S. Strzyżewskiego (niezależnie od typu i rodzaju lekcji) CZĘŚĆ WSTĘPNA. 1.Czynności porządkowo- wychowawcze /sprawdzenie gotowości i zorganizowanie grupy/. 2.Nastawienie uczniów do zajęć. 3.Rozgrzewka, rozwój psychomotoryczny i zadania korektywne. CZĘŚĆ GŁÓWNA. 4.Kształtowanie sprawności, doskonalenie umiejętności, i rozwijanie zdolności twórczych w różnych zakresach. CZĘŚĆ KOŃCOWA. 5.Uspokojenie fizjologiczne i emocjonalne. 6.Czynności wychowawczo-porządkowe związane z zakończeniem lekcji. 7.Nastawienie uczniów do samodzielnych działań na polu KF. Część wstępna lekcji WF 1. Zorganizowanie grupy i sprawdzenie gotowości do zajęć: zbiórka, powitanie, sprawdzenie obecności i gotowości uczniów do zajęć (ubiór, biżuteria, itp….) 2. Motywacja do zajęć w lekcji: podanie tematu lekcji, jego wartości dla kultury fizycznej, wywołanie pogodnego nastroju i atmosfery efektywnej pracy 3. Rozgrzewka psychomotoryczna, profilaktyka: zabawy i gry ruchowe, pobudzenie układu krążeniowo- oddechowego, ćwiczenia kształtujące mięśnie, (zadania ruchowe wykonywane w różnym ustawieniu, z przyborami i bez -przybory standardowe i niestandardowe-, zadania problemowe), ćwiczenia korekcyjne, ćwiczenia ukierunkowane do zadań głównych lekcji Część główna lekcji WF 4. Kształtowanie sprawności, doskonalenie umiejętności, i rozwijanie zdolności twórczych w różnych zakresach: kształtowanie zdolności motorycznych nauka i doskonalenie techniki i taktyki sportowej nauka i stosowanie zabaw, gier ćwiczeń form rekreacyjno- konwencjonalnych i niekonwencjoncjonalnych stosowanie celowych zabiegów hartujących uczniów pod względem fizycznym i psychicznym, rozwijających umiejętności dbania o zdrowie kształcenie uczniów pod względem współpracy, samoochrony i ochrony współćwiczących rozwijanie umiejętności rozwiązywania sytuacji problemowych stwarzanie warunków do samosterowania rozwojem fizycznym, motorycznym i osobowościowym, własną rekreacja i w zespole rówieśniczym lub rodzinie Część końcowa lekcji WF 5.Uspokojenie fizjologiczne i emocjonalne: łatwe ćwiczenia korektywne, oddechowe, rozciągające mięśnie, rozluźniające mięśnie, relaksacyjne, zabawy o charakterze uspokajającym 6.Czynności wychowawczo-porządkowe związane z zakończeniem lekcji: uporządkowanie obiektu, podsumowanie osiągnięć dydaktycznych i wychowawczych 7.Nastawienie uczniów do samodzielnych działań na polu KF: zalecenia i instrukcje odnośnie samodzielnego usprawniania się i kształcenia w zakresie KF, przekazanie sugestii organizacyjnych związanych z działalnością własną uczniów („zadanie domowe”) Piśmiennictwo: 1. 2/ Cendrowski Z. (1997) Przewodzić innym, Agencja Promo-Lider, Warszawa 2. 3/ Demel M., Skład A. (1986) Teoria wychowania fizycznego, WSiP, Warszawa 3. 4/ Pańczyk W., Warchoł K. (2006) W kręgu teorii, metodyki i praktyki współczesnego WF, WURz, Rzeszów 4. 5/Pawłucki A. (1992) Wychowanie jako kulturowa rzeczywistośc, AWF Gdańsk –Oliwa 5. Cohen L. Manion L. Morrison K. (1999) Wprowadzenie do nauczania, Wyd. Zysk i s-ka, Poznań, 6. Galloway C. (1988) Psychologia uczenia się i nauczania, PWN, 7. Grabowski H.(1997) Teoria fizycznej edukacji, WsiP, W-wa,