Cement rodzaje właściwości, Notatki z Materiały i systemy budowlane

Pobierz Cement rodzaje właściwości i więcej Notatki w PDF z Materiały i systemy budowlane tylko na Docsity! Cementy – rodzaje, właściwości, możliwości aplikacji w budownictwie Podział spoiw budowlanych Materiały wiążące Powietrzne Gips Wapno Hydrauliczne Cementy Wapno hydrauliczne NORMY INNE PN-EN 14216:2005 „Cement – Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów specjalnych o bardzo niskim cieple hydratacji” PN-EN 413-1:2005 „Cement murarski – Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności” PN-B-19707:2013”Cement – Cement specjalny – skład, wymagania i kryteria zgodności” NORMY INNE PN-90/B-30010/Az3:2002 „Cement portlandzki biały (zmiana Az3)” PN-EN ISO 10426-1:2002 + PN-EN ISO 10426- 1:200/A1:2005 Przemysł naftowy i gazowniczy – Cementy i materiały do cementowania otworów PN-EN 197-1:2012 „Cement- Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku” „Cement – Część 2: Ocena zgodności” Składniki główne cementu wg PN-EN 197-1 Nazwa Oznaczenie Klinkier portlandzki K Granulowany żużel wielkopiecowy S Popiół lotny krzemionkowy V Popiół lotny wapienny W Pucolana naturalna P Pucolana przemysłowa Q Łupek palony T Wapień L, LL Pył krzemionkowy DD o d at ki m in er al n e Produkcja cementu Klinkier portlandzki wymagania wg PN-EN 197-1 Klinkier portlandzki (K) - materiał hydrauliczny składający się z krzemianów wapnia oraz glinianów i glinianożelazianów wapniowych Wytwarzany jest przez spiekanie surowców zawierających tlenek wapnia, dwutlenek krzemu, tlenek glinu, tlenek żelaza i niewielkie ilości innych materiałów. Wymagania: • zawartość krzemianów wapnia i pozostałości zawierającej glin i żelazo związane w fazach klinkierowych ≥ 67%, • stosunek masy (CaO)/(SiO2) ≥ 2, • zawartość MgO ≤ 5,0%. Surowce do produkcji klinkieru Kamień wapienny Margiel Syderyt 47,2% 51% 1,8%
Jakie należy podjąć działania w celu zmniejszenia zużycia złóż naturalnych? – Zmniejszenie wydobycia – zmniejszenie produkcji?! – Zastąpienie surowców kopalnianych surowcami alternatywnymi Młyny surowca (susząco-mielący) Ramiona dociskowe Napęd Separator Role mielące
Czynnik suszący gorące gazy z pieca Składowanie i dozowanie mączki surowcowej Silosy mączki surowcowej:
Zdolność magazynowania: – 4x4500 ton – silosy homogenizacyjne, – 4x9000 ton – silosy mączki gotowej Transport mączki do silosów i pieców:
2 elewatory kubełkowe (2x920 ton na godzinę) – Wysokość wieży – 98,5 m – Dozowanie do pieca – rynny aeracyjne 20 Hydratacja krzemianów wapnia C3S: 2C3S + 6H → C3S2H3 + 3CH C2S: 2C2S + 4H → C3S2H3 + CH 21 Hydratacja glinianów i siarczanoglinianów wapnia C3A + 6H → C3AH6 (hydrogranat) C3A + 3CSH2 + 26H → C6AS3H32 (ettryngit) 2C3A + C6AS3H32 + 4H → 4C4ASH12 (monosiarczan) C4AF + 3CSH2 + 30H → C6AS3H32 + CH + FH3 2C4AF + C6AS3H32 + 12H → 3C4ASH12 + 2CH + 2FH3 C4AF + 10H → C3AH6 + CH + FH3 Hydratacja cementu
Poszczególne składniki reagują z różną prędkością. Efekt: szybkość hydratacji jednych faz zależy od szybkości innych faz.
Najszybciej reagują C3A i C3S – przyspieszacze
Opóźniacze: CSH2, półhydraty (tworzą tzw. fałszywe wiązania) – wiążą najwolniej.
Wykres obok – schemat ilościowych zmian fazowego składu zaczynu cementowego Przemiał cementu • Uderzenie • Ścieranie • Ściskanie I komora II komora Granulowany żużel wielkopiecowy wymagania wg PN-EN 197-1 Granulowany żużel wielkopiecowy (S) - jest otrzymywany przez gwałtowne chłodzenie płynnego żużla o odpowiednim składzie, otrzymywanego przy wytapianiu rudy żelaza w wielkim piecu. Jest to materiał, który wykazuje właściwości hudrauliczne przy odpowiedniej aktywacji. Wymagania: • zawartość fazy szklistej ≥ 67%, • zawartość CaO + MgO + SiO2 ≥ 67% , • stosunek CaO + MgO/SiO2 ≥ 1. Wielki piec Surówka żelaza żużel Granulowany żużel wielkopiecowy Surowce wsadowe: • ruda żelaza • koks • topniki (wapień, boksyty) Stopiony żużel wielkopiecowy SurówkaGorące powietrze (spalanie koksu) Granulowany żużel wielkopiecowy Skład tlenkowy CaO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO Klinkier 67,2 % 21,7 % 5,7 % 2,8 % 1,3 % Żużel 42,0 % 40,7 % 8,6 % 1,0 % 6,3 % Możliwości redukcji emisji CO2 w wyniku użycia granulowanego żużla wielkopiecowego Popiół lotny krzemionkowy wymagania wg PN-EN 197-1 Popiół lotny jest otrzymywany przez elektrostatyczne lub mechaniczne osadzanie pylistych cząstek spalin z palenisk opalanych pyłem węglowym. Popiół otrzymywany innymi metodami nie powinien być stosowany w cemencie zgodnym z normą EN 197-1. Popiół lotny krzemionkowy (V) - jest to bardzo drobny pył, złożony głównie z kulistych cząstek, mający właściwości pucolanowe. Składa się z reaktywnego dwutlenku krzemu (SiO2 ) i tlenku glinu (Al2O3). Pozostałość zawiera tlenek żelaza (Fe2O3) i inne związki. Wymagania: • udział reaktywnego CaO max 10,0%, • zawartość wolnego CaO ≤ 1,0% (jeżeli zawartość wolnego CaO mieści się w przedziale 1,0-2,5% należy dokonać badania stałości objętości mieszaniny 30% masy popiołu i 70% masy cementu CEM I. Zmiana objętości nie może przekroczyć 10 mm), • zawartość reaktywnego SiO2 min. 25%, • zawartość strat prażenia (nie spalonego węgla) kat. A≤ 5.0%; kat. B≤7.0%; Kat. C≤9,0% (Jeżeli zawartość strat prażenia jest powyżej 7% należy sprawdzić trwałość, mrozodoporność i kompatybilność z domieszkami chemicznymi zaprawy lub betonu). Reakcja pucolanowa
Proces dwuetapowy Reakcja pucolanowa (Popiół lotny) Ca(OH)2 + SiO2 CSH H2O
Rozpuszczanie popiołu lotnego – źródło krzemionki Zależy od: - Aktywnej powierzchnii - Składu fazy szklistej - Wartości pH - Temperatury - Wilgotności
Przyłączanie jonów wapnia – tworzenie fazy CSH EMI Reakcja pucolanowa 25 ———— 20 m_p] - = 0/M.-% FA E 5 ++ 20|M.-% FA 6 15 OŃ 3 o CE 10 FL O a 5 0 0.127 28 91 182 365 730 1095 Alter in Tagen (t'7) Ilość Ca(OHp 0,22 0,20 0,18 0,16 0,14 0.12 - 0,10 - 0.08 - 0.06 - 0,04 - 0,02 - 0,00 Ilość Ca(OH), w stwardniałym kamieniu cementowym E17 dni E128 dni E/90 dni E1365 dni 0 10 20 30 40 50 Zawartość popiołu lotnego [%] 60 Kamień wapienny wymagania wg PN-EN 197-1 Wapień (kamień wapienny) (L, LL) - powinien zawierać co najmniej 75% CaCO3, zawartość gliny (iłów) nie powinna przekraczać 1,2g/100g wapienia. Zawartość ogólna węgla organicznego (TOC) powinna spełniać jedno z kryteriów: • LL: nie powinna przekraczać 0,20% masy, • L: nie powinna przekraczać 0,50% masy. Stopień zmielenia wapienia powinien wynosić ok. 5000 cm2/g. wg Blaine’a. Proces produkcji cementu CEMENT Rodzaj Nazwa Symbol Składniki główne klinkier żużel pył pucolana popiół lotny wapień Składniki K wielko- piecowy S krze- mion- kowy D natu- ralna P prze- mysłowa Q krze- mionkowy V wapien- ny W łupek palony T L LL drugo- rzędne CEM I cement portlandzki CEM I 95÷100 - - - - - - - - - 0÷5 CEM II cement portlandzki żużlowy CEM II/A-S 80÷94 6÷20 - - - - - - - - 0÷5 CEM II/B-S 65÷79 21÷35 - - - - - - - - 0÷5 cement portlandzki krzemionkowy CEM II/A-D 90÷94 - 6÷10 - - - - - - - 0÷5 cement portlandzki pucolanowy CEM II/A-P 80÷94 - - 6÷20 - - - - - - 0÷5 CEM II/B-P 65÷79 - - 21÷35 - - - - - - 0÷5 CEM II/A-Q 80÷94 - - - 6÷20 - - - - - 0÷5 CEM II/B-Q 65÷79 - - - 21÷35 - - - - - 0÷5 cement portlandzki popiołowy CEM II/A-V 80÷94 - - - - 6÷20 - - - - 0÷5 CEM II/B-V 65÷79 - - - - 21÷35 - - - - 0÷5 CEM II/A-W 80÷94 - - - - - 6÷20 - - - 0÷5 CEM II/B-W 65÷79 - - - - - 21÷35 - - - 0÷5 cement portlandzki łupkowy CEM II/A-T 80÷94 - - - - - - 6÷20 - - 0÷5 CEM II/B-T 65÷79 - - - - - - 21÷35 - - 0÷5 cement portlandzki wapienny CEM II/A-L 80÷94 - - - - - - - 6÷20 - 0÷5 CEM II/B-L 65÷79 - - - - - - - 21÷35 - 0÷5 CEM II/A-LL 80÷94 - - - - - - - - 6÷20 0÷5 CEM II/B-LL 65÷79 - - - - - - - - 21÷35 0÷5 cement portlandzki wieloskładnikowy CEM II/A-M 81÷94 <-------------------------------------------------------12÷20--------------------------------------------------> 0÷5 CEM II/B-M 65÷79 <-------------------------------------------------------21÷35-------------------------------------------------> 0÷5 CEM III cement hutniczy CEM III/A 35÷64 36÷65 - - - - - - - - 0÷5 CEM III/B 20÷34 66÷80 - - - - - - - - 0÷5 CEM III/C 5÷19 81÷95 - - - - - - - - 0÷5 CEM IV cement pucolanowy CEM IV/A 65÷89 - <--------------------11÷35--------------------> - - - 0÷5 CEM IV/B 45÷64 - <--------------------36÷55--------------------> - - - 0÷5 CEM V cement wieloskładnikowy CEM V/A 40÷64 18÷30 - <-------18÷30-------> - - - - 0÷5 CEM V/B 20÷38 31÷50 - <-------31÷50-------> - - - - 0÷5 Rodzaje i skład cementu wg normy PN-EN 197-1 Rodzaje cementów powszechnego użytku wg PN-EN 197-1 z uwagi na zawartość dodatków mineralnych Nazwa cementu Oznaczenie wg PN-EN 197-1 Składnik Zawartość dodatku mineralnego % cement wieloskładnikowy c CEM V/A CEM V/B S + P, Q, V 36– 60 62 - 80 c Dla CEM II/A,B –M oraz pozostałych cementów składniki inne niż klinkier należy deklarować poprzez oznaczenie cementu CEM V/A (S+P, Q, V) CEM V/B (S+P, Q, V) Możliwości redukcji emisji CO2 w wyniku użycia granulowanego żużla wielkopiecowego 0 100 200 300 400 500 600 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Zwartość żużla w cemencie [%] E m is ja C O 2 [k g /t o n k lin ki er u ] . . .CO2 z dekarbonizacji CO2 ze spalania paliw CO2 ze zużycia energii elektrycznej 100% 90% 80% 170% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Struktura sprzedaży cementu w Unii Europejkiej 2000 2005 (CEMBUREAU) 2007 2008 2009 2010 mCEM V mCEM IV mCEM III m CEM II mCEM I Struktura sprzedaży cementu w Holandii 100 - 80 ECEM V ECEM IV FCEM III 40 ECEM II MCEM I 20 0 - J sg u R a m 8 1990 1991 | 1992 | 1993 | + n m m 1995 | 199 1999 200 2002 2003 2004 | 2005 2007 a 8 mi AH Rodzaj cementów produkowanych w Polsce Rodzaj cementu Zakres Cement portlandzki CEM I CEM I 32,5R; CEM I 32,5R-NA CEM I 42,5R; CEM I 42,5N-NA; CEM I 42,5R-NA CEM I 42N-HSR/NA; CEM I 42,5R-HSR/NA CEM I 42,5R-MSR/NA CEM I 52,5R; CEM I 52,5R-NA; CEM I 52,5N-HSR/NA Cement portlandzki wieloskładnikowy CEM II/A,B CEM II/B-V 32,5R; CEM II-B-V 32,5R-HSR CEM II/B-S 32,5R; CEM II/A-LL 32,5R CEM II/B-M(V-LL) 32,5R; CEM II/B-M(S-V) 32,5R CEM II/B-M(V-W) 32,5R CEM II/A-S 42,5R; CEM II/B-S 42,5N CEM II/B-S 42,5R; CEM II/A-V 42,5N CEM II/A-V 42,5R; CEM II/B-V 42,5N CEM II/B-M(S-V) 42,5N; CEM II/B-M(V-LL) 42,5R CEM II/A-LL 42,5N-NA CEM II/A-M(S-LL) 52,5N; CEM II/A-S 52,5N Cement hutniczy CEM III/A,B CEM III/A 32,5N-LH/HSR/NA CEM III/A 42,5N; CEM III/A 42,5N-HSR/NA CEM III/A 42,5N-LH/HSR/NA CEM III/A 52,5N-NA Cement pucolanowy CEM IV/A,B CEM IV/B (V) 32,5R-LH/HSR; CEM IV/B (W) 32,5N Cement wieloskładnikowy CEM V/A,B CEM V/A (S-V) 32,5R-LH Wymagania jakościowe stawiane cementom PN-EN 197-1 Wymagania mechaniczne:  wytrzymałość wczesna R,  wytrzymałość wczesna N  Wytrzymałość wczesna L Wymagania fizyczne:  początek czasu wiązania,  stałość objętości. Wymagania chemiczne:  straty prażenia,  pozostałość nierozpuszczalna,  zawartość siarczanów,  zawartość chlorków,  pucolanowość. Cechy specjalne:  Niskie ciepło hydratacji LH  Odporne na siarczany SR PN-B-19707 PN-EN 14216 Cechy specjalne:  odporność na siarczany HSR  niska zawartość alkaliów NA  bardzo niskie ciepło hydratacji VLH Wymagania dodatkowe • wytrzymałość na zginanie • skurcz • szczegółowy skład chemiczny • wodożądność 245 244 200 195 172 170 170 161 146 142 140 0 25 50 75 100 125 150 175 200 225 250 275 C za s, m in CEM II/B-M (V-LL) 32,5R CEM V/A (S-V) 32,5N CEM III/B 32,5L CEM III/A 32,5N CEM III/A 42,5N CEM I 42,5R CEM II/A-LL 42,5R CEM II/B-S 32,5R CEM II/B-S 42,5N CEM II/B-S 52,5N CEM I 52,5R Właściwości cementów Wymagania dla początku czasu wiązania wg PN-EN 197-1: - Klasa 32,5R i 32,5N – minimum 75 minut - Klasa 42,5R i 42,5N – minimum 60 minut - Klasa 52,5R i 52,5N – minimum 45 minut Początek czasu wiązania Czas wiązania  Cementy o wolniejszym czasie wiązania wymagają dłuższego okresu pielęgnacji  Obniżona temperatura oraz duża ilość wody wydłuża czas wiązania cementu ! Czas wiązania Wytrzymałość wczesna i normowa wg PN-EN 197-1 Klasa wytrzymałości Wytrzymałość na ściskanie MPa Wytrzymałość wczesna Wytrzymałość normowa 2 dni 7 dni 28 dni 32,5La - ≥12,0 ≥32,5 ≤52,532,5N - ≥16,0 32,5R ≥10,0 - 42,5La - ≥16,0 ≥42,5 ≤62,542,5N ≥10,0 - 42,5R ≥20,0 - 52,5La ≥10,0 - ≥52,5 -52,5N ≥20,0 - 52,5R ≥30,0 - a Klasa wytrzymałości definiowana tylko dla cementów CEM III 8,5 48,3 15,8 47,5 62,3 66,3 27,6 54,1 65,1 65,3 67,2 70,1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 2 dni 28 dni 365 dni 720 dni W yt rz ym ał o ś ć , M P a CEM III/A 32,5N CEM II/B-S 32,5R CEM I 42,5R Przyrost wytrzymałości w długich okresach twardnienia Stałość objętości Klasa wytrzymałości Stałość objętości (rozszerzalność) mm 32,5La ≤10 32,5N 32,5R 42,5La 42,5N 42,5R 52,5La 52,5N 52,5R a Klasa wytrzymałości definiowana tylko dla cementów CEM III Stałość objętości wg PN-EN 197-1 Ciepło hydratacji Hydratacja cementu Wydzielanie ciepła (proces egzotermiczny) Różnica temperatur pomiędzy powierzchnią a wnętrzem elementu Spękania » obniżenie wytrzymałości Ciepło hydratacji 500 250 900 400 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 C3S C2S C3A C4AF C ie p ło h yd ra ta cj i [ J/ g ] C3S C2S C3A C4AF 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ciepło hydratacji  Ciepło twardnienia zależy ściśle od składu mineralnego cementów.  Całkowite ciepło twardnienia faz klinkierowych [J/g] C3A 867 C3S 503 C4AF 420 C2S 260  Cementy o niskim cieple hydratacji powinny zawierać ograniczoną ilość C3A i C3S. Cement o bardzo niskim cieple hydratacji VLH wg PN-EN 14216 Rodzaj cementu VLH Wymagania VLH III/ B, C VLH IV/ A, B VLH V/ A, B Ciepło hydratacji po 41 godzinach poniżej 220 J/g (oznaczone metodą semiadiabatyczną) Ciepło hydratacji po 7 dniach poniżej 220 J/g (oznaczone metodą ciepła rozpuszczania) Właściwości specjalne cementów 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 C ie p ło h yd ra ta cj i, J /g CEM I 42,5R CEM I 52,5R CEM II/B-S 32,5R CEM II/B-S 42,5N CEM II/B-S 52,5N CEM II/B-M(V-LL) 32,5R CEM III/A 32,5N-LH/HSR/NA CEM III/B 32,5L CEM III/A 42,5N-NA 12 24 36 48 72 168 Czas, godziny Cementy o niskim cieple hydratacji < 270 J/g – LH Niskie ciepło hydratacji - LH Temperatura elementu betonowego cement = 300 kg/m3 w/c = 0,5 ∆T= 15oC Izolowana styropianem sześcienna kostka betonu o wymiarach 400mmx400mm Stwardniała Matryca Cementowa Kwasy CO2 Ługowanie Chlorki Siarczany Czynniki agresywne – stwardniała matryca cementowa  Składu chemicznego i mineralnego cementu (klinkieru)  Rodzaju stosowanego dodatku mineralnego  Ilości dodatku mineralnego Od czego zależy odporność na agresję chemiczną cementu? Trwałość i szczelność matrycy cementowej CEM I 32,5R CEM III/A 32,5N Przepuszczalność betonu CEM II/B-S 32,5R CEM II/B-V 32,5R Cement SR wg normy PN-EN 197-1:2012 Cementy portlandzkie odporne na siarczany: • CEM I...-SR 0 (C3A w klinkierze =0%) • CEM I...-SR 3 (C3A w klinkierze ≤ 3%) • CEM I...-SR 5 (C3A w klinkierze ≤ 5%) Cementy hutnicze odporne na siarczany: • CEM III/B...-SR • CEM III/C...-SR Cementy pucolanowe odporne na siarczany: • CEM IV/A (P lub V)- SR (o zawartości C3A w klinkierze ≤ 9%) • CEM IV/B (P lub V)- SR (o zawartości C3A w klinkierze ≤ 9%) Cement HSR wg normy PN-B-19707:2013 Rodzaj cementu HSR Skład cementu specjalnego Klinkier Wymagania dodatkowe a) CEM II/A-V CEM II/A-S CEM II/A-M (S-V) CEM II/B-S - Zawartość glinianu trójwapniowego e) C3A ≤ 5 % CEM II/B-V udział popiołu lotnego krzemionkowego b) V ≥ 25 % - CEM II/B-M (S-V) udział popiołu lotnego krzemionkowego b) V ≥ 20 % - CEM III/A udział granulowanego żużla wielkopiecowego S ≤ 49 % Zawartość glinianu trójwapniowego e) C3A ≤ 9 % CEM III/A udział granulowanego żużla wielkopiecowego S ≥ 50 % - CEM V/A (S-V) CEM V/B (S-V) - - a) Wymagania podstawowe dotyczące składu wg PN-EN 197-1:2012, Tablica 1. b) Popiół lotny krzemionkowy (V) powinien spełniać wymagania wg 5.1.3. e) Zawartość glinianu trójwapniowego C3A wyliczona z równania: C3A = 2,65 x Al2O3 – 1,69 x Fe2O3, na podstawie zawartości Al2O3 i Fe2O3 oznaczanych wg PN-EN 196-2. Czynniki decydujące o wyższej odporności na agresję chemiczną cementów z dodatkami mineralnymi  ograniczenie zawartości faz klinkierowych podatnych na korozję tj. glinianu trójwapniowego w składzie cementu, co wiąże się ze zmniejszeniem udziału klinkieru w składzie cementu na rzecz dodatku mineralnego (cement portlandzki popiołowy CEM II/B-V 32,5R zawiera > 25,0 % popiołu lotnego, a cement hutniczy CEM III/A 32,5N około 60,0% granulowanego żużla wielkopiecowego)  zmniejszenie zawartości Ca(OH)2 w stwardniałej matrycy spoiwowej  zmiana mikrostruktury stwardniałego zaczynu cementowego w wyniku przebiegu reakcji pucolanowej popiołu lub hydratacji żużla  doszczelnienie struktury przez niezhydratyzowane cząstki popiołu lub drobno zmielonego żużla Reakcja alkalia-kruszywo  Niektóre kruszywa mogą reagować z alkaliami pochodzącymi ze składu cementu. W wyniku przebiegu tych reakcji mogą powstać pęczniejące produkty, które w skrajnych przypadkach prowadzą do zniszczenia betonu.  Jednym ze sposobów ograniczenia tego negatywnego zjawiska jest stosowanie niskoalkalicznego cementu (NA). Cechy specjalne cementu zawarte w normach niska zawartość alkaliów NA www.cement.org Aktywna krzemionka:  opal  chalcedon  trydymit  krystobalit Na+ K+ Alkalia:  cement  domieszki + H2OH2O H2O H2O Podstawowe czynniki decydujące o wystąpieniu reakcji ASR • Odpowiednio wysoka wilgotność w betonie • Wysoka zawartość efektywnych (reaktywnych, czynnych) alkaliów w cemencie (domieszki chemiczne, środowisko zewnętrzne np. NaCl) • Kruszywo zawierające reaktywne składniki (według B. Mather wszystkie kruszywa są alkalicznie reaktywne) www.cement.org Destrukcyjne procesy betonu wywołane reakcją ASR są bardzo powolne, rezultaty uwidaczniają się czasami dopiero po kilkunastu latach eksploatacji konstrukcji betonowej. Charakterystyczna siatka spękań, wycieki żelu. REAKCJA ALKALIA-KRZEMIONKA :: Występowanie w konstrukcjach :: REAKCJA ALKALIA-KRZEMIONKA :: Występowanie w konstrukcjach :: Cement niskoalkaliczny NA wg PN-B-19707:2013 Rodzaj cementu NA Skład cementu specjalnego Całkowita zawartość alkaliów wyrażona jako Na2Oeqb) [% mas.] Alkalia aktywned) Na2Oeq [% mas.]Wymagania dodatkowe a) CEM I CEM II/A-LL — ≤ 0,60 0,30-0,47 CEM II/A-V udział popiołu lotnego krzemionkowego c) V ≥ 14% ≤ 1,20 0,51 CEM II/A-S udział granulowanego żużla wielkopiecowego S ≥ 14% ≤ 0,70 0,48 CEM II/A-M (S-V) udział sumy popiołu lotnego krzemionkowego c) i granulowanego żużla wielkopiecowego (S+V) ≥ 14% ≤ 1,20 0,47 CEM II/B-V udział popiołu lotnego krzemionkowego c) V ≥ 25% ≤ 1,50 0,52 CEM II/B-S — ≤ 0,80 0,48 CEM II/B-M (S-V) udział popiołu lotnego krzemionkowego c) V ≥ 20% ≤ 1,30 0,51 CEM III/A udział granulowanego żużla wielkopiecowego S ≤ 49% ≤ 0,95 0,28 udział granulowanego żużla wielkopiecowego S ≥ 50% ≤ 1,10 0,34 CEM III/B CEM III/C — ≤ 2,00 0,18-0,25 CEM IV/A (V) udział popiołu lotnego krzemionkowego c) V ≥ 25% ≤ 1,50 0,48 CEM IV/B (V) — ≤ 2,00 0,36 CEM V/A (S-V) udział sumy popiołu lotnego krzemionkowego c) i granulowanego żużla wielkopiecowego (S+V) ≤ 49% ≤ 1,60 0,28 udział sumy popiołu lotnego krzemionkowego c) i granulowanego żużla wielkopiecowego (S+V) ≥ 50% ≤ 2,00 0,16 CEM V/B (S-V) — ≤ 2,00 0,16-0,21 a) Wymagania podstawowe dotyczące składu wg PN-EN 197-1:2012 b) Zawartość Na2Oeq określana wg PN-EN 196-2:2013; Na2Oeq=Na2O+0,658K2O c)Popiół lotny krzemionkowy (V) powinien spełniać wymagania zawarte w PN-EN 197-1, dodatkowo strata prażenia nie może przekraczać 5,0% masy, oznaczana zgodnie z PN-EN 196-2, lecz przy czasie prażenia wynoszącym 1h. d) oznaczono wg ASTM C 114-04 Skurcz betonu Skurcz, wg wymagań normy EN 197-1, nie jest cechą normową cementu. Oznaczanie skurczu na zaprawie normowej nie oddaje także skurczu betonu. Betony lub zaprawy wykonane przy użyciu cementów CEM II, a zwłaszcza CEM III charakteryzują się niższym skurczem! Skurcz betonu Do podstawowych czynników wpływających na skurcz betonu należy zaliczyć: • wielkość stosunku woda/cement, • ilość cementu w składzie betonu, • skład ziarnowy kruszywa (zwłaszcza ilość piasku) • pielęgnacja betonu 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 200 300 400 500 600 700 Zawartość cementu [kg/m3] S ku rc z [ m m /m ] w/c=0,7 w/c=0,6 w/c=0,5 w/c=0,4 w/c=0,3 Barwa cementu 26,9 27,1 36,7 45,9 81,8 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 s to p ie ń b ia ło ś c i [% ] CEM II/B-V 32,5R CEM I CEM II/B-S 42,5N CEM III/A 32,5 N Cement biały CEM I 42,5