Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Na wcześniejszych zajęciach podział klasy na 4 grupy. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie krótkich prezentacji na lekcję powtórzeniową: grupa 1: definicja ...
Typologia: Schematy
1 / 24
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Wprowadzenie Przeczytaj Film Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Marek Kucia, Piotr Sztompka, Socjologia. Lektury, Kraków 2006, s. 310–313. Źródło: oprac. własne. Źródło: Socjologia. Lektury, red. Marek Kucia, Piotr Sztompka, Kraków 2006, s. 310–313.
Do jakich grup należysz? Czy za każdym razem był to twój wybór? Czy dwie osoby tworzą już grupę społeczną? Czy istnieją jakieś ograniczenia, jak liczna może być grupa? Wreszcie – czy można funkcjonować poza wszelkimi grupami i tym samym wypisać się ze społeczeństwa?
Twoje cele
Odróżnisz grupy społeczne od innych typów zbiorowości ludzkich. Zanalizujesz powiązania między typami grup społecznych oraz charakterystycznymi dla nich rolami i pozycjami społecznymi. Ocenisz spójność i efektywność rodziny jako grupy społecznej, określając sposób pełnienia ról przez jej członków. Odwołasz się przy tym do zasad wzajemności, zaufania i pomocy.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Chętnie lub z oporami, w sposób zaplanowany lub zupełnie spontanicznie, świadomie lub wbrew swojej woli. Samo określenie „wchodzi” należy traktować umownie. Na przykład: wejście ucznia w grupę społeczną, jaką stanowi klasa, nie polega przecież na wejściu do sali, którą ona zajmuje. Pracownik podpisujący umowę o pracę zapoznaje się z regulaminem służbowym i wie, co robi, wchodząc do zespołu. Jednak dziecko dorastające w rodzinie nawet nie wie, że jest członkiem jakiejkolwiek grupy.
Wejście w grupę społeczną to zajęcie w niej określonej pozycji przez podjęcie roli , jaką pełnimy w tej grupie. Za to grupa nagradza nas, przypisując określoną wartość – status.
Rola, pozycja i status mają charakter społeczny. To oznacza, że o tym, co się na nie składa, decyduje zbiorowość, a nie my jako jej członkowie. Niemniej pełnimy rolę po swojemu, w sposób indywidualny. W życiu wchodzimy też do wielu grup społecznych i w wielu z nich funkcjonujemy równocześnie. Rodzi to pewne konsekwencje i daje nam określone możliwości. Ma też konsekwencje dla sposobu określania roli, statusu i pozycji.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Nie ma jednego, wyczerpującego sposobu, w jaki socjologowie wyodrębniają typy grup społecznych. To, do jakiego typu zaliczymy daną zbiorowość, zależy od kryterium wyodrębnienia, czyli od tego, na co zwracamy uwagę. Ponadto ten sam zbiór ludzi tworzących grupę społeczną może być przypisany do wielu typów równocześnie.
Ze względu na rodzaj przynależności i charakter więzi dzielimy grupy na pierwotne i wtórne.
W grupach pierwotnych występuje więź nieformalna oparta na bliskich, zażyłych stycznościach osobistych. Mają one silne zabarwienie emocjonalne. Grupami pierwotnymi (według Charles’a Coolleya, który wprowadził to pojęcie do socjologii) były:
rodzina; grupa rówieśnicza; grupa sąsiedzka.
Obecnie rezerwuje się tę nazwę tylko dla rodzin oraz grup rówieśniczych. Grupy te odgrywają główną rolę w uspołecznieniu jednostki, w nich dokonuje się socjalizacja pierwotna. Z tego powodu mają tak zasadnicze znaczenie dla jednostki i społeczeństwa. Termin grupy wtórne wprowadził do socjologii Ezra Park. Są to grupy celowe, w których więź oparta jest na stycznościach rzeczowych i interesach członków. Najczęściej są to grupy o złożonej wewnętrznej strukturze i zarazem formalne. Jednak już grupa przestępcza może być grupą małą, celową i na dodatek o niejawnej dla obserwatora zewnętrznego strukturze.
Ze względu na strukturę dzielimy grupy na małe i duże.
Odróżnia je ich wewnętrzna struktura. Grupy małe mają strukturę prostą, składają się tylko z członków (minimum trzech) lub ewentualnie członków oraz par (na przykład małżeństwo, które jest parą, i dziecko w trójkę stanowią rodzinę, podstawową grupę społeczną).
Grupy duże mają złożoną strukturę, w której można wyróżnić podgrupy, pary, jednostki. Wbrew intuicji liczebność grupy nie jest kryterium odróżniania grup małych od dużych. Porównajmy rodzinę złożoną z rodziców i jedenaściorga dzieci (grupa mała) oraz firmę liczącą dziesięciu zatrudnionych, która złożona jest z trzech zespołów pracowniczych (grup), każdy po trzy osoby i kierownika. Nasza firma ma mniej członków niż 11‐osobowa rodzina, ale jest dużą grupą, bo ma strukturę złożoną z podgrup.
Ze względu na poziom organizacji i charakter więzi społecznej dzielimy grupy na formalne i nieformalne.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
deprywacja
stan ciągłego niezaspokojenia potrzeb; najczęściej dotyczy potrzeb psychicznych, ale także materialnych; zazwyczaj wiąże się z dużym stresem dla jednostki doświadczającej takiego niezaspokojenia
instytucja społeczna
element struktury grupy lub społeczeństwa organizujący zachowania i działania jednostek lub grup społecznych, wyposażony w sankcje wymuszające podporządkowanie się działaniu instytucjonalnemu
kategoria społeczna
zbiór ludzi mający dla zewnętrznego obserwatora jakąś wspólną cechę, niezależnie od tego, czy sobie ją uświadamiają, czy nie
makrostruktura
największe elementy składowe społeczeństwa: warstwy, klasy, kategorie zawodowe, zbiorowości religijne, etniczne itp.
mezostruktura
zbiorowości terytorialne, w których następuje nałożenie makrostruktury na mikrostrukturę społeczną (np. społeczność lokalna, wioskowa, osiedlowa)
mikrostruktura społeczna
najmniejsza ze struktur społecznych; najczęściej po prostu mała zbiorowość, w której dominują relacje bezpośrednie („twarzą w twarz”); małe grupy, w których jest czytelny system ról i pozycji przypisanych do jednostek, z dającymi się obserwować stosunkami społecznymi między tymi jednostkami
organizacja społeczna
układ wzorów zachowania, instytucji, ról społecznych oraz środków kontroli społecznej, który umożliwia funkcjonowanie zbiorowości, zaspokajanie potrzeb członków i rozwiązywanie potencjalnych problemów i konfliktów
pozycja społeczna
miejsce w hierarchicznie uporządkowanej zbiorowości społecznej lub w społeczeństwie
reguła wzajemności
zasada kierująca zachowaniem ludzi, mówiąca o tym, że należy odwzajemnić się osobie, która nas czymś obdarowała lub coś dla nas uczyniła; respektowanie tej reguły jest warunkiem tworzenia więzi społecznej
rola społeczna
względnie trwałe, spójne oczekiwania, jakie wobec podejmującego rolę członka ma zbiorowość społeczna
solidarność
wspólnota działań dla realizacji interesów lub aprobowanych i podtrzymywanych wartości
status członka grupy
pozycja w hierarchicznej strukturze grupy i związany z nią prestiż społeczny
status społeczny
klasyfikacja jednostek i grup w strukturze uwarstwienia społecznego warunkowana przez wiele czynników, zależnie od konkretnego społeczeństwa (np. prawnych, politycznych, ekonomicznych religijnych, etnicznych czy rasowych)
uogólnione zaufanie
gotowość do podejmowania działań wynikająca z przekonania o tym, że inni ludzie i instytucje działają w sposób dla nas korzystny
Film
Polecenie 1
Obejrzyj wywiad z dr. hab. Stanisławem Kłopotem, profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego, socjologiem, wieloletnim badaczem i nauczycielem akademickim. Zwróć uwagę, jakie funkcje pełni rodzina jako grupa społeczna. Zastanów się, w jaki sposób realizuje ona zasady: wzajemności, zaufania i pomocy. Spróbuj ocenić pod tym względem znaną ci rodzinę.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DBS0xli0C Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Nagranie filmowe omawiające zagadnienie rodziny jako grupy społecznej.
Jakie funkcje pełni rodzina?
Zasada wzajemności:
Zasada zaufania:
Zasada pomocy:
Sprawdź się
Ćwiczenie 2
Przyjrzyj się dwóm poniższym zdjęciom, a następnie rozstrzygnij, do którego z nich pasuje określenie grupa pierwotna, a do której grupa wtórna. Odpowiedź uzasadnij.
Zdj. 1: Michał Józefaciuk, wikipedia.com, CC BY-SA 3.0 PL. Zdj. 2: White77, pixabay.com, CC0.
Zdjęcie 1
Zdjęcie 2
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj wymienione czynności wykonywane przez członków rodziny do wybranych funkcji, jakie pełni rodzina.
kulturowa
rekreacyjna
opiekuńczo-zabezpieczająca
ekonomiczna
realizacja recepty w aptece
wycieczka do muzeum
odprowadzanie dziecka do przedszkola
szycie ubrań na sprzedaż
wspólne oglądanie zdjęć rodzinnych
sprzątanie klatki schodowej na umowę o pracę zlecone przez wspólnotę mieszkaniową
opieka nad schorowaną babcią
uczestnictwo we mszy świętej
spacer z psem gra w tenisa
wycieczka rowerowa za miasto
Ćwiczenie 5
Przeczytaj treść ogłoszenia i scharakteryzuj ogłoszeniodawcę jako grupę społeczną we wszystkich czterech wymiarach. Uzasadnij swój wybór.
Źródło: oprac. własne.
Grupa pierwotna
Uzasadnienie:
Grupa pierwotna
Uzasadnienie:
Grupa pierwotna
Uzasadnienie:
Grupa pierwotna
Uzasadnienie:
Są to grupy wtórne.
Ćwiczenie 7
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
Stwierdzenie Prawda Fałsz Zasada wzajemności nakazuje nam „odpłacać pięknym za nadobne”. Rodzina to jednocześnie grupa: mała i pierwotna. Rola społeczna jest bezpośrednio powiązana z pozycją społeczną, lecz sposób jej wykonywania nie wpływa na status jednostki w grupie. Podtrzymywanie tradycji mieści się w obrębie funkcji kulturowej rodziny. Grupa społeczna to zbiorowość o ściśle ustalonej minimalnej liczebności członków. Ojciec Antosi pracuje na kontrakcie w Afryce i wiele miesięcy jest poza domem. Dlatego można powiedzieć, że nie odgrywa w rodzinie córki żadnej roli społecznej.
Ćwiczenie 8 Przeczytaj poniższy fragment opowiadania i odpowiedz, z jakim problemem boryka się bohaterka? Zaproponuj, co mogłaby zrobić, żeby ten problem rozwiązać. I to bez rezygnacji z jakiegokolwiek zadania, które ma do wykonania.
Nie wytrzymam! Czego oni wszyscy ode mnie chcą? Czy ta moja matka nie rozumie, że mam dwa sprawdziany za tydzień? Nagle przypomniała sobie o praniu? Tak, wiem, że jej obiecałam pomoc. Ale to było trzy tygodnie temu. W ogóle mnie nie pyta o zdanie. Czasami mam wrażenie, że wszyscy traktują mnie jak służącą. Antosia mam zabrać do kina wtedy, kiedy sama idę na angielski. Marta robi imprezę, wiedząc, że mam zaległą wizytę kuzynki. Jeśli nie przyjdę, to się obrazi: albo Marta, albo moja cioteczna siostra. Muszę coś odpuścić, bo inaczej w życiu nie skończę tej prezentacji na historię i nici z olimpiady. „Caryca” mnie z pewnością nie zakwalifikuje do zespołu, jeśli nawalę. Został mi zaledwie tydzień. No, nie wytrzymam.
Problem bohaterki:
Jak go rozwiązać?
