Charakterystyka rynku mięsa wieprzowego, drobiowego i baraniego w UE i Polsce, Notatki z Polityka rolna

Pobierz Charakterystyka rynku mięsa wieprzowego, drobiowego i baraniego w UE i Polsce i więcej Notatki w PDF z Polityka rolna tylko na Docsity! Charakterystyka rynku mięsa wieprzowego, drobiowego i baraniego w unii europejskiej i Polsce 1. Ogólna charakterystyka rynku mięsa wieprzowego, drobiowego i baraniego w Unii Europejskiej i w Polsce Dominującą pozycję w strukturze spożycia mięsa w Polsce (podobnie jak i w produkcji) zajmuje wieprzowina (ok. 60%), mięso drobiowe stanowi ok. 25%, a wołowe ok. 10%; udział mięsa baraniego, koziego, króliczego, końskiego oraz dziczyzny nie przekracza kilku procent.W Polsce rynek wieprzowiny jest najważniejszym rynkiem mięsa zarówno dla producentów jak i dla konsumentów. Ze sprzedaży zwierząt i produktów zwierzęcych pochodzi ponad połowa przychodów pieniężnych w gospodarstwach rolnych. Udział produkcji zwierzęcej w towarowej produkcji rolniczej w Polsce w 2003 roku wyniósł 60%, przy czym dla trzody chlewnej ukształtował on się na poziomie 21,5%, a dla bydła i cieląt 4,6%. W Unii Europejskiej udział ten w produkcji końcowej wynosi dla wieprzowiny ponad 12%, a dla wołowiny i cielęciny prawie 10%. Znaczenie produkcji mięsa wieprzowego w Polsce w kształtowaniu przychodów rolników jest znacznie większe niż w krajach Unii Europejskiej. Świadczą o tym różnice nie tylko w strukturze produkcji towarowej, ale także w strukturze konsumpcji w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W 2003 roku konsumpcja wieprzowiny na jedną osobę wyniosła w Polsce 41,2 kg, a w Unii 43,0 kg, zaś wołowiny odpowiednio 5,5 i 19,8 kg oraz drobiu 20 i 22,8 kg/osobę. Rocznie produkujemy około 2 mln ton wieprzowiny i jesteśmy krajem więcej niż samowystarczalnym (relacja produkcji do konsumpcji w ostatnich latach wynosi 110 - 130%). W UE najwyższy procent samozaopatrzenia ma Dania - 475%, Holandia 250%, Belgia i Luksemburg - 225%. W 15 "starych" państwach UE pogłowie trzody liczy ok. 125 mln sztuk. Pod względem liczebności pogłowia jesteśmy w czołówce Europy plasując się zazwyczaj około 4 miejsca. Obecnie mamy 18 mln świń, co ilościowo stanowi wysoki potencjał produkcyjny. Z jakością jest gorzej. Mimo, że nie mamy w kraju pełnego monitoringu jakości, można przyjąć, że mięsność tuczników ubijanych w dużych zakładach ubojowych kształtuje się na poziomie 50%, podczas gdy np. w Niemczech przekroczyła 55%, a w Danii sięga 60%. W Polsce produkcja świń jest bardzo rozproszona - na statystyczne gospodarstwo trzodowe przypada 16 szt. Produkujące żywiec wieprzowy gospodarstwa unijne charakteryzuje wysoki stopień koncentracji chowu - średnio 125 szt. na jedno gospodarstwo, najwięcej świń na gospodarstwo przypada w Irlandii- 1010 szt., w Danii - 775, w Holandii 848 szt. Unia Europejska wytwarza ok. 12% światowej produkcji mięsa drobiowego (ponad 9 min ton). Po rozszerzeniu proporcja ta zwiększyła się o 2,5%.Do największych producentów mięsa drobiowego w Unii Europejskiej należą: Francja (ok. 2,2 mln ton), Wielka Brytania (ok. 1,6 mln ton), Włochy (ok. 1,2 mln ton) oraz Hiszpania i Niemcy (po ok. 1 mln ton). Wśród największych konsumentów mięsa drobiowego we Wspólnocie należy wymienić Irlandię (35 kg na 1 mieszkańca), Wielką Brytanię (30 kg), Portugalię (31,5 kg), Hiszpanię (26 kg) i Francję (25,5 kg). Najniższe spożycie mięsa drobiowego występuje w Szwecji ok. 14,5 kg na 1 mieszkańca rocznie.W produkcji drobiu w Unii Europejskiej największy i jednocześnie najbardziej stabilny udział zajmują kurczęta brojlery. Stanowią one ok. 70% w ogólnej produkcji mięsa drobiowego we Wspólnocie. Drugą pozycję zajmują indyki. Ich udział w ogólnej produkcji drobiu wynosi obecnie 21%. Kaczki stanowią ok. 4% w unijnej produkcji drobiu. Produkcja fermowa żywca rzeźnego w Polsce prowadzona jest w ok. 6 tys. kurników. Podstawową jednostką produkcyjną jest kurnik o powierzchni ok. 1 tys. 2. W ciągu roku uzyskuje się z niego ok. 180 ton żywca kurcząt brojlerów. Zaplecze surowcowe przemysłu drobiarskiego charakteryzuje się rozdrobnioną strukturą podmiotową. Ok. 70% żywca rzeźnego pochodzi bowiem z ferm dysponujących 1 lub 2 kurnikami. Jako całość, Wspólnota jest w pełni samowystarczalna w produkcji mięsa drobiowego, stopień tej samowystarczalności utrzymuje się na poziomie ok. 104%. Po rozszerzeniu UE samowystarczalność zwiększy się do ok. 106%.Baranina jest jedynym gatunkiem mięsa, którego produkcja nie zaspokaja potrzeb unijnego rynku wewnętrznego. Podaż pokrywa zapotrzebowanie tylko w 80%, pozostałe 20% pochodzi z importu. Mimo możliwości zbytu baraniny na rynku wewnętrznym krajów UE, pogłowie owiec i produkcja tego gatunku mięsa wykazują tendencję spadkową. Pogłowie owiec w Polsce wynosi 333 tyś. szt., a w UE 105 mln szt. (2002 r.) spadek w stosunku o roku 1990 r. o 10 %. Największe jest w Wielkiej Brytanii 36 mln szt., Hiszpanii 24 mln szt. i we Włoszech 11 mln szt. W Polsce również utrzymuje się trend spadkowy w produkcji baraniny. Mały popyt na rynku wewnętrznym sprawia, że pozostajemy krajem samowystarczalnym. W latach 1997-2001 samozaopatrzenie stanowiło 29-38% produkcji, a udział eksportu kształtował się w granicach 40-58%. W Polsce udział baraniny w produkcji mięsa stanowi ok. 0,1% a dla porównania w UE około 4%. Najwyższy poziom spożycia występuje w Grecji - w ciągu ostatnich 10 lat był on rzędu 13,7-14,9 kg/osobę, przy równoczesnym braku samowystarczalności tego kraju w produkcji baraniny i jagnięciny. Natomiast w Irlandii spożycie wahało się od 6,6 do 8,1 kg/ osobę. 2. Organizacja poszczególnych rynków mięsa w Unii Europejskiej Rynek mięsa wieprzowego w Unii EuropejskiejRegulacją został objęty w 1962 roku. Nigdy nie należał do uprzywilejowanych, ponieważ realia handlowe pozwalały na funkcjonowanie gospodarstw trzodowych bez 2. ceny na tusze spadną poniżej 70% ceny podstawowej DOTACJE WYRÓWNAWCZE: 1. na maciorki owcze- dwa rodzaje dotacji w zależności od systemu produkcji dla jagniąt ciężkich(minimum 25 kg żywej wagi) i dla jagniąt lekkich (produkcja mleka oraz tusz o wadze 5 6 kg) wypłaty do 50% krajowego limitu praw do premii na maciorki owcze w dotychczasowym systemie, tzn. w powiązaniu z produkcją. 2. dla producentów na obszarach górskich i wyżynnych 7 euro/szt. REGULACJE W IMPORCIE I EKSPORCIE Mięso baranie bez opłat celnych mogą eksportować producenci z Argentyny (23,0 tys. ton), Australii (18,7 tys. ton) i Nowej Zelandii (226,7 tys. ton). Nie stosuje się żadnych dopłat eksportowych w stosunku do żywych owiec i baraniny. 3. Produkcja mięsa wieprzowego, drobiowego i baraniny w Unii Europejskiej i w Polsce Tendencje w produkcji mięsa kształtują się rozmaicie w zależności od jego rodzaju,okresu analizy i kraju. Dynamika produkcji mięsa w poszczególnych krajach UE jest bardzo zróżnicowana.W latach 1990 2000 produkcja wieprzowiny w UE zwiększała się średnio rocznie o 2,8%, podczas gdy w Polsce o 1,1%, a w latach 2000-2003 odpowiednio 0,4% i 1,9%. Ogółem lata 1990-2003 charakteryzują się wzrostem produkcji wieprzowiny w UE średnio w roku o 380 tys. ton. Do największych producentów wieprzowiny w UE należały Niemcy, Hiszpania, Francja, Holandia, Włochy i Dania, a ich udział w produkcji tego mięsa w UE wynosił 80,1%.Produkcja żywca wieprzowego w Unii Europejskiej (w mln szt.)Kraj 2003 2004 1 2005 1 Wzrost/ spadek 2004 r.=100%Belgia/ Luks. 11,250 11,027 10,751 -2,5Dania 24,434 25,197 25,377 +0,7Niemcy 40,527 40,693 41,527 +2,0Fran cja 26,614 26,005 25,838 -0,6Włochy 12,574 12,810 12,262 -4,3Holandia 20,157 20,256 20,760 +2,5Aust ria 4,9484,9814,833-3,0Polska - 23,163 22,773 -1,7Hiszp ania 37,645 37684 37,743 +0,2Czechy 5,1544,9674,3 56 -12,3Węgry 5,5865,1574,760-7,7W. Brytania 9,0648,8428,842-0,1UE-15 202,513 202,707 203,109 +0,2Kraje nowo przyjęte (10) - 38,855 38,855 -4,0UE-25 - 241,562 241,562 -0,51 - dane wstępne2 - dane szacunkowe Źródło: Agra Europe 2005, nr 2184, s. M/8 W.M.Zarówno w Polsce, jak i w UE szybko rozwija się produkcja mięsa drobiowego. W latach 1990 2003 w UE zwiększała się ona średnio w roku o 215 tys. ton (o 2,7%), a w Polsce 42,3 tys. ton (o 8,4%). Tempo wzrostu produkcji mięsa drobiowego w Polsce w tych latach było 3,1-krotnie szybsze niż w UE. Produkcja mięsa drobiowego w UE (15) i w Polsce (w tyś. ton) Źródło: FAO Statistical Databases W 2002 roku, w stosunku do roku 1990, ich produkcja w Unii obniżyła się o 164 tys. ton, tj. o 14%. Największy spadek wystąpił w Wielkiej Brytanii o 71 tys. ton (o ok. 20%), we Francji o 55 tys. ton (o ok. 30%), we Włoszech o 24 tys. ton (o ok. 30%), a także w Irlandii o 13 tys. ton (o 15%) i w Niemczech o 7 tys. ton (o 12%). Zmniejszeniu produkcji baraniny w krajach UE towarzyszył spadek jej konsumpcji, import wzrósł w tym czasie tylko o 8 tys. ton (z 272 tys. ton w 2000 roku do 280 tys. ton w 2001 roku). Wpływ na zmniejszenie konsumpcji miał przede wszystkim rekordowy wzrost jej cen, zwłaszcza w krajach, które tradycyjnie importowały brytyjską baraninę.Produkcja baraniny i jagnięciny w krajach UE w latach 1990-2002 (w tys. ton)Wyszczególnienie 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2001 2002Uni a Europejska ogółem, w tym: 1139 1133 1116 1099 1066 1059 948 975Wielka Brytania 370 401 395 373 351 359 258 299Hiszpania 21 7 216 225 223 233 232 236 233Francja 185 147 140 14 6 135 133 134 130Włochy 81 82 75 74 70 65 60 57Grecja 90 88 89 91 90 78 78 77Źródło: FAO Statistical Databases Produkcja baraniny i jagnięciny w Polsce w latach 1990-2002 (w tys. ton)Wyszczególnienie 1990 1991 1994 1996 1998 2000 2001 2002pogł owie owiec (tys. szt) 4159 3234 870 552 453 362 343 345produkcja żywca (tys. ton) 95,7 104,325,2 13,6 7,8 6,5 6,2 5,4Źródło: FAO Statistical Databases Produkcja poszczególnych rodzajów mięsa w UE w latach 1990 2003 Źródło: obliczenia na podstawie: FAOSTAT Database Results, Agrarmarkte in ZahlenZMP 1999 i 2003.Produkcja poszczególnych rodzajów mięsa w Polsce w latach 1990 2003 Źródło: Rynek mięsa. Stan i perspektywy, nr 10-26 MRiRW, IERiGŻ, ARR. 4. Spożycie mięsa w Unii Europejskiej i w Polsce Między Polską a UE występują znaczne różnice w poziomie i strukturze konsumpcji mięsa. Spożycie wieprzowiny w Polsce w latach 1990-2003 wahało się od 42,2 kg (1992 rok) do 35,4 kg (1997 rok) na osobę rocznie, a jego udział w spożyciu mięsa ogółem był największy i kształtował się w przedziale 55-62%. Nie odbiega to zbytnio od średniej w Unii, gdzie spożycie tego mięsa jest większe niż w Polsce o ok. 5 6%. W UE są jednak mniejsze niż w Polsce wahania w jego spożyciu. W latach 1990 2003 konsumpcja wieprzowiny w UE zwiększała się średnio rocznie prawie o 0,4 kg/osobę, natomiast w Polsce w tym okresie zmniejszała się o 0,07 kg/ osobę. wieprzowiny kształtuje się w granicach 35,4-39,6 kg/osobę i jest zbliżone do Francji, Irlandii, Włoch, w których to krajach wynosi ono 36-38 kg. Natomiast jest zdecydowanie niższe w porównaniu do Hiszpanii (58-66 kg), Danii (63-64 kg), Niemiec i Austrii (56- 57 kg). W ostatnich latach, zarówno w Polsce, jak i w Unii, zmienia się struktura spożycia mięsa: maleje konsumpcja wołowiny, wzrasta zaś drobiu (ze względu na walory dietetyczne oraz cenę). Spożycie mięsa drobiowego w Polsce wzrosło z 7,6 kg/osobę w 1990 roku do 14,5 kg/osobę w roku 2000 i prawie 20 kg/osobę w 2003 roku. Oznacza to średnioroczny przyrost konsumpcji o 0,9 kg/ osobę. Natomiast w UE spożycie drobiu zwiększyło się z 18,5 kg/osobę w 1990 roku do 22 kg/osobę w roku 2000 i prawie 23,0 kg/osobę w 2003 roku, tj. średnio rocznie o 0,38 kg/osobę.Spożycie poszczególnych rodzajów mięsa w UE w latach 1990 2003 (kg/osobę) Źródło: obliczenia na podstawie: FAOSTAT Database Results, Agrarmarkte in ZahlenZMP 1999 i 2003.Spożycie poszczególnych rodzajów mięsa w Polsce w latach 1990 2003 (kg/osobę) Źródło: Rynek mięsa. Stan i perspektywy, nr 10-26 MRiRW, IERiGŻ, ARR 5. Ceny poszczególnych rodzajów mięsa w Unii Europejskiej i w Polsce Ceny skupu wieprzowiny, zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej, charakteryzują się znaczną zmiennością, a kierunek tych zmian jest podobny. Wahania te spowodowane są różnymi czynnikami. Podstawowe znaczenie mają wahania cykliczne i sezonowe w produkcji i podaży trzody chlewnej. Wzrost podaży rynkowej przyczynia się do obniżania cen, a jej zmniejszanie do ich wzrostu. Zmiany podaży żywca i jego cen mają przeciwstawne kierunki. Miesięczne ceny referencyjne w Unii i ceny wieprzowiny w Polsce (w zł/kg wagi poubojowej) w latach 1996 2004. Źródło: FAMMU, GUS, przeliczenia własne. Źródło: FAMMU, GUS, przeliczenia własne.Z wykresów tych wyraźnie widać wahania cen trzody chlewnej spowodowane cyklicznymrozwojem jej produkcji. Wahania te, zarówno w Polsce jak i UE, są podobne co do kierunku. Niewielkie różnice występują w ich poziomie. Pod koniec 1998 roku oraz roku 2002 w Polsce i w UE osiągnęły one prawie podobny poziom. Integracja Polski z UE powodować będzie szybsze wyrównywanie się poziomu cen tego mięsa między naszym krajem a innymi UE-25. Wynikać to będzie z likwidacji barier handlowych i swobodnego obrotu towarowego. W UE prawie jedna piąta produkcji mięsa wieprzowego objęta była obrotami między krajami członkowskimi. Obroty te sprzyjają wyrównywaniu się cen. Obecnie w niektórych krajach UE ceny te są niższe niż w Polsce. Ceny na rynku drobiarskim w Polsce w latach 2001 2004 (w zł/kg lub w zł/ szt. W przeliczeniu na kg tuszki) Źródło: na podstawie danych KRD-IG oraz MriRW Ceny skupu kurcząt rzeźnych (ceny w przeliczeniu na polskie złote za 1 kg) *Przy kursie 1 euro = 4,77 złŹródło: Agra EuropeCeny skupu kurcząt rzeźnych w Polsce kształtują się na niższym poziomie w porównaniu do cen w pozostałych państwach Unii Europejskiej. Na obecne ceny zbytu tego mięsa miała wpływ panika wywołana ptasią grypą. W ramach umów kontraktacyjnych ceny wynoszą ok. 2,2-2,3 zł/kg. Bez takiej umowy hodowcy sprzedają kurczaki nawet poniżej 2 zł/kg. Od października wzrośnie również import drobiu, częściowo pokrywając wzrost popytu.Prognozy na rynku drobiu w UE-15 w latach 2003 2010 (w mln ton) Źródło: Komisja Europejska. Rynek drobiu w UE-25 Rynek drobiu w rozszerzonej Unii Europejskiej, podobnie jak rynek wieprzowiny, rozwinie się dzięki rosnącemu popytowi ze strony nowych państw członkowskich. Według prognoz Komisji Europejskiej, produkcja drobiu wzrośnie z 10,9 mln ton w 2004 roku do 11,9 mln ton w roku 2010. Rósł będzie udział produkcji (do 0,6 mln ton) w tych państwach skierowany bezpośrednio na rynki aktualnych państw członkowskich. Wśród dziesięciu nowych państw członkowskich największym konsumentem mięsa drobiowego są Węgry, ze spożyciem na poziomie 37,8 kg/osobę (nieznacznie wyższym niż w Hiszpanii). W Polsce spożywa się rocznie 21,3 kg drobiu na osobę, co jest nieco poniżej poziomu konsumpcji we Francji. W okresie ostatnich dziesięciu lat, w odpowiedzi na wzrost spożycia, produkcja rosła 7,6% rocznie. W dziesięciu nowych państwach członkowskich mięso drobiowe obejmuje aktualnie 1/3 całkowitej produkcji mięsa. Przewiduje się, że eksport drobiu do państw Piętnastki nadal będzie rósł. Rynek drobiu w UE-25 w latach 2003-2010 (w mln ton) Źródło: Komisja Europejska. Źródło: Komisja Europejska. Rynek baraniny Pomimo stopniowego poprawiania się sytuacji na unijnym rynku baraniny po okresie kryzysu wywołanego przez epidemię pryszczycy, średnioterminowa prognoza Komisji Europejskiej wskazuje na spadek produkcji mięsa owczego w krajach Wspólnoty. Spadek ten może być częściowo związany z wprowadzeniem przez kraje Piętnastki dopłat w części pozbawionej powiązania z produkcją. W omawianym okresie może wzrastać import baraniny i koziny do krajów Wspólnoty ze względu na lepszy dostęp do rynków trzecich. Należy podkreślić, że przyjęcie nowych ośmiu państw z Europy Środkowej i Wschodniej do UE w 2004 roku miało znikomy wpływ na sektor baraniny w poszerzonej Wspólnocie. Zdecydowanie większego wpływu można się spodziewać po akcesji do UE Rumunii i Bułgarii, co może nastąpić w 2007 roku. W wyniku rozszerzenia UE pogłowie stada owiec w nowej Wspólnocie wzrośnie tylko o 2%, natomiast produkcja baraniny i jagnięciny zwiększy się o 1,3%. Łączna wielkość pogłowia owiec u ośmiu nowych członków UE nie przekracza 2mln sztuk, przy czym największe (bo ponad 1 milionowe) stado jest na Węgrzech. W ostatnich latach pogłowie tych zwierząt wykazywało stały wzrost właśnie na Węgrzech, malało zaś w Polsce (333 tys. sztuk) i na Słowacji (316 tys. sztuk). Pogłowie owiec w Czechach utrzymuje się na stałym poziomie około 100 tys. sztuk. W krajach bałtyckich znajduje się łącznie tylko 73 tys. sztuk owiec. Przyjęcie Rumunii i Bułgarii do UE będzie miało o wiele większy wpływ na sektor owczy. Bułgarskie stado owiec liczy bowiem ponad 2,4 mln sztuk, natomiast rumuńskie 7 mln sztuk; tym samym łączne pogłowie tych zwierząt we Wspólnocie wzrośnie o 8%, a produkcja baraniny i jagnięciny zwiększy się o 5%. Poszerzenie Unii wpłynie korzystnie na odbudowanie i rozwój sektora owczarskiego w krajach wstępujących do Wspólnoty; przyniesie również szerszy dostęp do unijnych rynków zbytu na baraninę, w szczególności we Francji, Włoszech Grecji i Niemczech. Rynek baraniny w UE-15 w latach 2001-2010 (w mln ton) Źródło: Komisja Europejska. Źródło: Komisja Europejska. 8. Bibliografia 1. Rycombel D., Warunki i zadania w zakresie handlu zagranicznego po akcesji Polski do Unii Europejskiej, 181 232 2. Dybowski G., Polska wieś w Europie, Rynek drobiu 3. Małkowski. J., Zawadzka D., Polska wieś w Europie, Produkcja wieprzowiny 4. Urban R., Strategia i program operacyjny restrukturyzacji i rozwoju przemysłu mięsnego w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską, 2 13 5. Stańko S., Produkcja i spożycie mięsa w Polsce i UE w latach 1990 2003, Biuletyn Informacyjny ARR (lipiec 2004) nr 7 (157), 4 11 6. Unijny rynek mięsa i drobiu prognoza 2003-2010, Biuletyn Informacyjny ARR (lipiec 2004) nr 7 (157), 12 19 7. Unie Europejska dla rolnika przewodnik dla konsultantów i doradców rolniczych, Rynek drobiu i jaj 8. Unie Europejska dla rolnika przewodnik dla konsultantów i doradców rolniczych, Rynek mięsa wieprzowego 9. Fiszka informacyjna, Centrum Informacji Europejskiej, Rynek mięsa baraniego i koziego w Unii Europejskiej 10. Fiszka informacyjna, Centrum Informacji Europejskiej, Rynek mięsa drobiowego i jaj w Unii Europejskiej 11. Fiszka informacyjna, Centrum Informacji Europejskiej, Rynek wieprzowiny w Unii Europejskiej 12. Kuraś D., Rolnictwo nr 8 (1999), Rynek wieprzowiny w Unii Europejskiejcałą praca z tabelkami w załączniku