Charakterystyka strumieni pieniężnych - Notatki - Finanse i bankowość, Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Charakterystyka strumieni pieniężnych - Notatki - Finanse i bankowość i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!

FINANSE

FINANSE .............................................................................................................................................................. 1

FINANSE I ICH FUNKCJE

• FINANSE I ICH FUNKCJE
  • 1.POJĘCIE FINANSÓW
• Finansami nazywamy pieniężną formę podziału wartości globalnej a wśród niej podziału pkb. .....................................
  • FINANSAMI NAZYWAMY ZASOBY PIENIĘŻNE GROMADZONE I WYDATKOWANE. .....................................................................
  • 2.FUNKCJE FINANSÓW (PODZIAŁ W ZALEŻNOŚCI OD AUTORÓW):
  • 3.CHARAKTERYSTYKA STRUMIENI PIENIĘŻNYCH NA TLE PRODUKCJI DUSTRYBUCYJNEJ ( ROZDZIELCZEJ ) FINANSÓW
    • Wr tworzy Pr Wr=Pr ...................................................................................................................................
  • RÓWNOWAGA JEST ZACHOWANA GDY DK = O PS = O R
  • 4 BILANS STRUMIENI I STANÓW PIENIĄDZA
• II. KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH.
• III. KREDYT I JEGO FUNKCJE
  • 1. POJĘCIE KREDYTÓW
  • 2 PRZYCZYNY ISTNIENIA KREDYTU
    • a. Nierównomierność istnienia procesów gospodarczych
    • b. Istnienie oszczędności (patrz prostokąty)
  • 3.FUNKCJE KREDYTU ( BANKOWEGO)
  • 1.POJĘCIE SYSTEMU FINANSOWEGO
  • 2.OGNIWA SYSTEMU FINANSOWEGO
• V. SKRÓTOWA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU BANKOWEGO
  • 1.UWAGI WSTĘPNE
  • 2.MECHANIZM KREACJI PIENIĄDZA
  • 3. O BIEG TRANZAKCYJNY I DOCHODOWY PIENIĄDZA
  • 4 KSZTAŁTOWANIE PODAŻY PIENIĄDZA W POLSCE.
• V. OCENA POLITYKI MONETARNEJ BANKU CENTRALNEGO
  • 1.SZKOŁA APROBUJĄCA POLITYKĘ MONETARNĄ BANKU C ENTRALNEGO
  • 2.SZKOŁA NIE APROBUJĄCA POLITYKĘ MONETARNĄ
• VI ROLA I INSTRUMENTY BANKU CENTRALNEGO W REGULOWANIU PODAŻY PIENIĄDZA.
  • 2. WYRÓŻNIAMY INSTRUMENTY:
    • 1.kwantytatywne (ilościowe), limity i pułapy zadłużenia,
    • 2.kwalitatywne (jakościowe).
    • 1.) stopa procentowa Banku Centralnego,
    • 2.) poziom przyznanych kredytów (dla budżetu państwa, dla banków),
    • 3.) operowanie systemami rezerw,
    • 4.) operacje otwartego rynku (open-market) Zapożyczone z WB. Polegają na :
  • 3.OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BANKÓW DEPOZYTOWO KREDYTOWYCH W POLSCE
• VII RYNEK FINANSOWY
  • 1.RYNEK SKŁADA SIĘ Z TRZECH SEGMENTÓW:
    • Podmiotami uczestniczącymi są
    • Na rynku finansowym występują:
  • 2.R YNEK FINANSOWY I JEGO ELEMENTY
  • I. RYNEK PIENIĘŻNY
  • II R YNEK DEWIZOWY
  • III RYNEK KAPITAŁOWY
  • IV RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - PRZEDMIOTEM SĄ TRANSAKCJE:
  • RODZAJE PRZYWILEJÓW :
• VIII CECHY I OBROTY PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI
  • OBRÓT PIERWOTNY
  • OBRÓT WTÓRNY
    • cenę nominalną.............................................................................................................................................................
    • cena emisyjna
  • CENA RYNKOWA
  • OGÓLNY MECHANIZM FUNKCJONOWANIA RYNKU FINANSOWEGO.

• dystrybucyjna, polega na gromadzeniu i podziale zasobów pieniężnych w celu dokonania rozdziału wartości globalnej a w jej ramach PKB. Jest nieodłącznie związana ze stymulacyjną. Funkcję dystrybucyjną finanse pełnią w sposób ostateczny (zakup konsumowanych usług i dóbr), albo w postaci transferów)
• stymulacyjna, która nie może występować bez dystrybucyjnej - polega na pobudzaniu, albo hamowaniu aktywności za pośrednictwem ruchu pieniądza. Niekiedy może działać sprzecznie z intencjami autora.
  • stymulacja pozytywna (płaca)
  • stymulacyjna hamująca ( ↑ % od kredytu bankowego),
  • niezamierzona stymulacja jałowa (wysoka stopa % działa czasem proregresyjnie),
  • neutralna żadne efekty,
  • pobudzanie negatywne ↑ ceł na import samochodów.

3.Charakterystyka strumieni pieniężnych na tle produkcji dustrybucyjnej

(rozdzielczej) finansów

Wyróżniamy następujące strumienie i stany pieniądza:

• przychód rynkowy Pr - przychód uzyskany z tytułu sprzedaży dobra lub usługi. Mówi się czasami, że jest to przychód ekwiwalentny tzn. uzyskany za jakieś świadczenie, ale nie w finansach, bo trudno naprawdę ocenić czy przychód był ekwiwalentny.
• wydatek rynkowy Wr - (strumień odwrotnych do strumienie przychodów) wydatek skierowany na zakup dobra lub usługi rynkowej. Wr tworzy przychód rynkowy Pr. Wr jest zawsze równe Pr

Wr tworzy Pr Wr=Pr

• dochody transferowe Dt - są to dochody powstałe bez świadczeń rynkowych otrzymującego je podmiotu, są uzyskiwane w wyniku nieodpłatnego przekazu pieniędzy. Dt tworzone są z wydatków transferowych Wt. (Wt to nieodpłatne, dobrowolne lub przymusowe przekazanie pieniądza na rzecz innego podmiotu) Wt są to przepływy strumienia pieniądza nie związane bezpośrednio z rynkiem. Wt tworzą Dt i są zawsze sobie równe.

Wt tworzy Dt Wt=Dt Zakłada się, że przy dochodach transferowych nie ma kosztów materialnych w związku z tym, w transferze używamy pojęcia dochód, a nie przychód. To określenie ma charakter ekonomiczny, a nie finansowy.

Przychód w ekonomii równa się dochodowi powiększonemu o koszty materialne.

P = D + Km natomiast w finansach przychód = dochód + koszty uzyskania dochodu.

P = D + K; ⇒ D = P - K

Następne wielkości pieniężne: dochody kredytowe (dochody kreowane) Dk. Dochody te to dochody tworzone przez banki a nie pochodzące z wydatków.

Produkt to coś co można wytwarzać na skład. Usługa - jest jednocześnie produkowana i konsumowana.

Przeciwstawnym pojęciem do dochodów kreowanych są oszczędności (czyli niewydatkowany dochód. To nie jest strumień to jest STAN.

Wyróżniamy oszczędności:

• pieniężne O p (niewydatkowane dochody)
• spontaniczne O ps (dobrowolne)
• wymuszone O w (powstające wskutek niemożności wydania pieniędzy lub w wyniku wzrostu cen)
• rzeczowe O r (nieskonsumowana produkcja)

O

p

O

r D k

Przykład uproszczony: brak wpływu zagranicy na kształtowanie popytu i podaży.

Popyt = podaży pod względem wielkości i struktury. Op (oszczędności pieniężne) powoduje powstanie Or (oszczędności rzeczowe) oznacza, że podmioty , które chciałyby nabyć określone dobra, nie mają pieniędzy, oznacza również, że Or reprezentuje strukturalnie i jakościowo wadliwe wyroby.

Powstawanie Op powoduje powstanie Or. Żeby Or się nie zmarnowały trzeba stworzyć dodatkowy dochód pieniężny, który umożliwia ich wykorzystanie (kupienie), czyli dać pieniądze w postaci kredytów.

Równowaga jest zachowana gdy Dk = Ops = Or Przychody kredytowe są emitowane pod stan tworzących się oszczędności spontanicznych. W praktyce może okazać się, że:

D k < O p to jest sytuacja deflacyjna (za mało pieniędzy), trzeba zwiększyć D k. D k > O p to jest sytuacja inflacyjna (za dużo pieniędzy) i wtedy mogą powstać Ow w dwóch postaciach razem lub osobno:

1. gdy ↑ ceny część posiadanych pieniędzy nie będzie można wydać i powstaną wtedy Ow (↓ konsumpcji i ↑ oszczędności), ponieważ za określoną sumę pieniędzy z poprzedniego okresu może spożyć/kupić mniej.
2. Jako niewydatkowany z przymusu dochód (nie można kupić bo brak) = charakterystyczne dla gospodarki socjalistycznej.

4 Bilans strumieni i stanów pieniądza

EX ANTE

Pr + Dt + Dk = Wr + Wt + Op

Pr = Wr Dt = Wt

Obie strony są równe, gdy Dk = Op ⇒WARUNEK

EX POST

Pr + Dt + Dk = Wr + Wt + (Ops + Opw) ex post - formalnie, ilościowo obie strony bilansu są sobie równe, ponieważ Dk = Ops + Opw.

2. w Polsce, byłym ZSRR istnienie trudności płatniczych.

(Kredyt towarowy występuje w postaci skredytowanej dostawy, różnego typu zaległości płatniczych związanych z dostawami oraz w postaci sformalizowanej jako weksel).

Kredyt może mieć charakter: krótkoterminowy do 1 roku (często 3 miesiące), Kredyt ten gdy jest towarowy może być

• niesformalizowany (przesłanie towarów i oczekiwanie zapłaty)
• sformalizowany (weksel). średnioterminowy 1 rok do 3 lat, długoterminowy 3 lata do 15 lat

WEKSEL dokument kredytu krótkoterminowego, w którym wystawca (emitent) zobowiązuje się podanemu na wekslu posiadaczowi oddać określoną kwotę w określonym miejscu i czasie. Nie wykonanie tego obowiązku przez wystawcę powoduje oddanie weksla do protestu, czyli przyspieszonej, sądowej egzekucji - dlatego też jest to dogodna forma rozliczeń. W Polsce propagowana przez bank NBP, ale ma ona marginalne znaczenie.

Z wyjątkiem specyficznych weksli finansowych np. bonów skarbowych weksel finansowy nie różni się od weksla handlowego od strony formalnej różni się jedynie merytorycznie bo:

• weksel finansowy odzwierciedla brak pieniędzy u wystawcy
• weksel handlowy odzwierciedla transakcje handlowe

Wyróżniamy(ze względu na powiązanie weksla z obrotem gospodarczym):

• weksle finansowe - skrypt dłużny o takiej samej formie jak weksel handlowy. Weksle finansowe niechętnie są skupowane przez banki. 1. bony skarbowe tzn. krótkoterminowe zobowiązania budżetu państwa kupowane/rozporządzane przez banki; mają na celu sfinansowanie przejściowego deficytu budżetowego. Może być na kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat. 2. weksel dente , który ma na celu wyłudzić kredyt bankowy.
• weksle handlowe - tzn. taki, który wyniknął z transakcji handlowej, od strony formalnej wyróżniamy:
  1. weksel sola (pojedynczy) - występuje:
     • emitent (wystawca),
     • remitent (odbiorca) czyli (osoba wskazana na wekslu do uzyskania wykupu).
  2. weksel trasowany (ciągniony) - emitent (wystawca) i remitent (odbiorca) występują w 3 osobach:
     • trasant (1),
     • trasat (2),
     • remitent (3).

Trasant wystawia weksel , w którym zleca trasatowi zapłacić określoną kwotę remitentowi. Rozliczenie to stosuje się najczęściej między podmiotami o stałych związkach ekonomicznych.

Remitent może prosić trasata o wyrażenie akceptu, czyli zgody na zapłatę. Gdy jako gwarant występuje bank to taką gwarancję bankową (poręczenie bankowe) nazywamy awalem.

Weksle trasowane (ciągnione) mają zastosowanie głównie w rozliczeniach międzynarodowych, gdy trasat i remitent są w jednym kraju, a trasant w innym - unika się niepotrzebnego przeliczania i strat z tego wynikłych.

Może wystąpić także indos weksla. Indos polega na przekazaniu weksla osobie trzeciej, która zostaje umieszczona na wekslu (bo jest to związane z kolejnymi transakcjami). Każdy z podmiotów wpisany na wekslu przy indeksie odpowiada solidarnie za wykup weksla.

Weksel może także być sprzedany bankowi. Operacja ta nosi nazwę dyskonta weksla , w tym przypadku kredyt towarowy przekształca się w bankowy. Bank pobiera za tą usługę stopę dyskontową i potrąca ją od nominalnej wartości weksla. Bank handlowy może zaciągnąć kredyt w Banku Centralnym przy operacjach wekslowych - tego typu operacje nazywa się redyskontowaniem weksla , Bank Centralny pobiera wtedy stopę redyskontową. Weksel i czeki służą do rozliczeń, ale nie można ich mylić. Czek służy do pokrycia należności (jest dokumentem płatniczym), a weksel jest zobowiązaniem do pokrycia należności, (dokumentem kredytowym).

Kredyt bankowy jest elementem finansów, towarowy nie jest częścią finansów, ale łączy się z finansami bo:

1. kredyt towarowy często przechodzi w pieniężny,
2. gdy powstaje kredyt towarowy, zmniejsza się zapotrzebowanie na pieniądze,
3. w momencie spłaty kredytu zwiększa się zapotrzebowanie na pieniądze.

Kredyt pieniężny ma 2 formy: kredyt bankowy lub pożyczka pozabankowa. Jako kredyt będziemy traktować pożyczkę bankową ze względu na wpływ banku na podaż pieniądza.

2 Przyczyny istnienia kredytu

a. Nierównomierność istnienia procesów gospodarczych Nierównomierność można rozpatrywać w dwóch aspektach:

a) cykl produkcji trwa w różnych dziedzinach w niejednakowym czasie, b) procesy gospodarcze tzn. produkcję, transport i popyt ulegają w ciągu roku periodycznym zmianom. Przyczynami tych wahań są pory klimatyczne, a także zwyczajowe i przyzwyczajenia ludności. Przy krótkim ze względów technologicznych okresie produkcji nie potrzeba generalnie kredytu na bieżącą działalność. Natomiast przy długim (wzrost kosztów, a nie wzrost sprzedaży) ten kredyt jest potrzebny. Przy zmiennym natężeniu produkcji w jednych dziedzinach powstaje zwiększone zapotrzebowanie na pieniądz, a w innych zmniejszone. To się ciągle powtarza.

b. Istnienie oszczędności (patrz prostokąty)

c.Kredytowa emisja znaków pieniężnych.

Krajowa zapotrzebowanie w pieniądz teoretycznie może być realizowane na 3 sposoby:

1.przez państwo jako tzw. emisja budżetowa, albo skarbowa

• emituje się pieniądz na pokrycie wydatków, gdy te są większe od dochodów (finansowanie deficytu budżetowego), jednakże (ów deficyt) ten brak pieniędzy w budżecie nie musi oznaczać niedoboru pieniędzy w gospodarce narodowej, wręcz odwrotnie z reguły oznacza nadmiar pieniądza prowadzący do inflacji. Dlatego po II WS we wszystkich krajach gospodarki rynkowej budżet został pozbawiony prawa emisji pieniądza.

Praktycznie działają jedynie dwa kanały:

2.przez system bankowy jako tzw. emisja bankowa, albo kredytowa. 3.zagranica - zaopatruje kraj w pieniądz:

• bezpośrednio - jeżeli istnieje dwu lub więcej walutowość,
• pośrednio - poprzez skup pieniędzy zagranicznych przez Bank Centralny.

musi pobudzić popytu. W warunkach natomiast koniunktury ↑ stopy % też może być nieskuteczne, ponieważ przedsiębiorcy spodziewają się wysokich zysków.

IV. SYSTEM FINANSOWY I JEGO OGNIWA

1.Pojęcie systemu finansowego

System finansowy stanowi ogół norm prawnych, zasad, urządzeń i instytucji regulujących gospodarkę kraju.

Zasady - to wypracowane przez teorię i praktykę sposoby postępowania Norma - łamana zawsze - zasada równowagi budżetowej Urządzenie - budżet państwa, bilans płatniczy, Instytucje - M.Finansów, Urzędy Skarbowe, Izby Skarbowe, Banki

2.Ogniwa systemu finansowego

Ze względu na charakter własności możemy mówić o:

• systemie finansów publicznych (gospodarki terenowej)
• systemie finansów prywatnych,
• systemie finansów gospodarstw domowych

Ze względu na podmiot finansów:

• system budżetowy,
• system bankowy,
• system ubezpieczeniowy,
• system finansów przedsiębiorstw,
• system gospodarstw domowych.

V. SKRÓTOWA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU

BANKOWEGO

1.Uwagi wstępne

a) w Polsce jak we wszystkich krajach gosp. rynkowe istnieją 2 poziomy systemu bankowego:

• Bank Centralny zwany bankiem banków,
• Bank depozytowe - kredytowe

System ten jest stworzony głównie dla poprawnej regulacji podaży pieniądza.

2.Mechanizm kreacji pieniądza

Mechanizm będzie oparty na przykładach aktualnej dwustopniowej organizacji aparatu bankowego tzn. na istnieniu Banku Centralnego jako banku banków i Banków Depozytowo Kredytowych jako banków kredytu bezpośredniego. Na skutek zerwania związku między banknotami a kruszcem szlachetnym, od strony technicznej Bank Centralny nie ma żadnych ograniczeń w emisji pieniądza. Ograniczenia mają charakter merytoryczny (ekonomiczny). Banki posługują się doktrynami ekonomicznymi - o poziomie emisji decyduje doktryna ekonomiczna wyznawana przez władze Banku Centralnego. Banki depozytowo-kredytowe mogą tworzyć pieniądz kredytowy (bezgotówkowy) w określonej relacji wobec rezerw (przypomina to rezerwy kruszcowe), którym jest pieniądz Banku Centralnego w jego posiadaniu tzn. gotówka i pieniądze bezgotówkowe (zobowiązania Banku Centralnego wobec danego banku - rachunek w Banku Centralnym) na rachunkach w Banku Centralnym (poza obowiązkową rezerwą). Mogą być tworzone dodatkowe obostrzenia w postaci relacji kredytu do funduszy własnych banku.

Wyróżniamy z punktu widzenia kreacji wkłady pierwotne i wtórne.

• Wkład pierwotny to wkład pieniężny od klienta banku, deponowany przez klienta banku.
• Wkład wtórny to wkład wykreowany przez bank.

Inaczej rzecz ujmując zdolności kredytowe banku, a więc zdolności do emisji pieniądza bankowego jest pochodną w znacznym stopniu kredytów refinansowych i wkładów pierwotnych. Wkład pierwotny decyduje o poziomie wkładów wtórnych.

Należy pamiętać że pieniądz gotówkowy w Banku Centralnym (w każdym innym Banku gotówka = pieniądz) nie ma charakteru pieniądza - jest drukiem ścisłego zarachowania i ewidencjonowany jest po cenie nabycia. Pieniądz gotówkowy jako siła nabywcza jest własnością posiadaczy, natomiast jego postać rzeczowa jest własnością eminenta.

3. Obieg tranzakcyjny i dochodowy pieniądza

Pieniądz powinien zaspokajać potrzeby tranzakcyjne i potrzeby dochodowe w gospodarce narodowej.

Obieg tranzakcyjny jest to obieg który umożliwia od strony finansowej przesuwanie produktów od producenta (poprzez wszystkie stadia przybliżenie owego produktu) do konsumenta = producent-hurtownik-detalista-klient).

Obieg dochodowy (obrót dochodowy) polega na:

• z jednej strony wypłatach na rzecz konsumentów i inwestorów
• z drugiej strony na ponoszeniu wydatków przez konsumentów i inwestorów (jest to wydatek natury konsumpcyjnej-inwestycyjnej).

Gdy ilość pieniądza tranzakcyjnego (w gospodarce-constans) ↓ -regres

↑ - progres

O

p s

= D

k

P

t

= P

t

Dk obsługuje obrót dochodowy (pieniądz tranzakcyjny) musi bowiem być zabezpieczenie w towarze (musi być towar aby dokonać wydatku dochodowego).

V. OCENA POLITYKI MONETARNEJ BANKU CENTRALNEGO

Są dwie szkoły spierających się: aprobująca i nieaprobująca politykę monetarną

1.Szkoła aprobująca politykę monetarną Banku Centralnego

Stwierdza iż polityka jest właściwie prowadzona, ponieważ istnieje conajmniej równowaga między popytem a podażą pieniądza co więcej z roku na rok prognozowana podaż pieniądza jest niższa od realnie występującej. Czynnikiem równoważącym popyt z podażą na pieniądz jest cena pieniądza czyli procent (bankowy) od kredytu. Procent ten określany jest jako realny tzn. jest on wyższy od przewidywanej stopy inflacji. To że zatory płatnicze kształtują się na wysokim poziomie (1/3 PKB) jest rezultatem niewłaściwego funkcjonowania systemu rozliczeń bankowych (brak zainteresowania banków tym systemem rozliczeń, relatywnie nadal nikły postęp prywatyzacyjny, trudna sytuacja budżetowa (zadłużenie szkół, służby zdrowia)) - jest to więc wina nie Banku Centralnego tylko złego funkcjonowanie gospodarki w okresie transformacji.

2.Szkoła nie aprobująca politykę monetarną

Gdyby abstrahować od 2 pierwszych lat transformacji to niezaspokojone w gospodarce narodowej są potrzeby transakcyjne i dochodowe. Prawdą jest równowaga popytu i podaży, ale to wcale nie oznacza że jest zaspokojone zapotrzebowanie na pieniądz. Dowodzą tego ogromne zatory płatnicze. Trzeba odróżnić popyt na pieniądz od zapotrzebowania na pieniądz. (podaż na leki jest obecnie zaspokojona, ale popyt nie bo są za drogie. O równowadze między popytem i podażą decyduje cena. Cena gasi popyt na kredyt).

Krytycy polityki NBP twierdzą, że w tej polityce nie uwzględnia się korzystnych zmian związanych z transformacją gospodarczą, zmian systemowych oraz nieprawidłowości.

Do zmian korzystnych wzmagających zapotrzebowanie na pieniądz należy:

1. gigantyczny wzrost podmiotów gospodarczych , prowadzących działalność na własny rachunek, a to wzmaga zapotrzebowanie na pieniądz transakcyjny,
2. ogromny wzrost obrotów w handlu zagranicznym (kiedyś 4-6 teraz 16mld), a handel zagraniczny wymaga ogromnych kredytów (patrz kredyty),
3. pojawienie się nowych rynków i dynamiczny rozwój dotąd istniejących (nowe rynki to: rynek papierów wartościowych, legalny krajowy obrót dewizowy),
4. wzrost handlu nieruchomościami (ziemia na cele rekreacyjne),
5. dynamiczny rozwój rynku usług zdrowotnych, socjalnych,
6. zmiany systemowe to między innymi podatek dochodowy od osób fizycznych, ubruttowienie płac, wprowadzenie VAT-u

Nieprawidłowości w funkcjonowaniu gospodarki to:

1. szara strefa, która niezależnie od ocen moralnych, umiejętnie wysysa pieniądz z obrotów legalnych,
2. położenie nacisku nawet wbrew prawu na rozliczenie gotówkowe

Zwolennicy poglądu 1 twierdzą, że obniżenie inflacji spowoduje obniżenie realnej stopy procentowej i udostępni kredyt w szerszym zakresie.

VI ROLA I INSTRUMENTY BANKU CENTRALNEGO W REGULOWANIU PODAŻY PIENIĄDZA.

1.Bank Centralny ma wyłączne prawo emisji pieniądza gotówkowego obok tego emituje pieniądz bezgotówkowy. Jest jednym z banków dewizowych. Ma uprawnienia do określenia zasad kształtowania kursu dewizowego.

• udziela kredytu refinansowego budżetowi państwa,
• prowadzi rachunki budżetu państwa,
• sprawuje nadzór bankowy nad wszystkimi bankami w związku z tym udziela licencji na działalność bankową,
• opracowuje i przedstawia parlamentowi do uchwalenia uchwałę o założeniach polityki monetarnej,
• jest wyposażony w zespół instrumentów do kształtowania podaży pieniądza i regulowania w tym zakresie działalności banków depozytowo-kredytowych.

2. Wyróżniamy instrumenty:

1.kwantytatywne (ilościowe), limity i pułapy zadłużenia, limit - nieprzekraczalna kwota przyznania kredytu w układzie (przekroju) sektora własności, działowo-branżowym, konkretnego przedsiębiorstwa, pułap - to dopuszczalna kwota zadłużenia (np. 50% majątku obrotowego).

Te formy są dość prymitywne i obecnie nie stosowane. Narzędziami pośrednimi są:

2.kwalitatywne (jakościowe).

1.) stopa procentowa Banku Centralnego, w Polsce stopa procentowa jest ustalona przez Bank Centralny w sposób arbitralny. Jedyną wytyczną jest to, że stopa procentowa powinna być wyższa od stopy inflacji i w związku z tym ta stopa nazywa się realną (bo jest wyższa od inflacji). Zmiana stopy procentowej przez Bank Centralny w warunkach Polskich działa raczej psychologicznie na Banki niż ekonomicznie, ponieważ udział kredytów refinansowych (skoncentrowanych na pewnych dziedzinach) nie przekracza 15% podaży kredytu.

Wzrost stopy procentowej

• ogranicza popyt na kredyt,
• stymuluje oszczędności w systemie bankowym.

Obniżka stopy procentowej

• wzrost popytu na kredyt,
• spadek zainteresowanie oszczędnościami. O ile podniesienie stopy procentowej może hamować inflację dochodową o tyle pobudza inflację kosztową. W Polsce (BC) udzielane są 3 rodzaje kredytów:
• kredyt refinansowy dla budżetu państwa,
• kredyt lombardowy dla banków (jest to kredyt udzielany głównie (nie zawsze) pod zastaw papierów wartościowych),
• kredyt redyskontowy (związany z dyskontem weksli) Oprocentowanie: najwyżej refinansowy, najniżej redyskontowy.

DYGRESJA: To wszystko nie musi się spełniać w praktyce. W normalnej gospodarce zwyżka stopy procentowej, aby zmniejszyć koniunkturę nie musi przynieść spodziewanych rezultatów, bo zyski rosną też. Niska stopa procentowa w warunkach recesji wcale nie zawsze musi pobudzić zainteresowania kredytem.

• ludność zagranicą - to pewien surogat, w którym występują zagraniczne podmioty wymienione faktycznie jako podmiot, krajowe.

Charakterystyczną cechą rynku finansowego jest to, że właściwie usytuowanie każdego podmiotu (uczestnika) nie jest dane raz na zawsze. Na rynku finansowym występują te segmenty które są wobec siebie wyodrębnione nie ostro (zazębiają się):

• rynek pieniężny,
• dewizowy,
• kapitałowy,
• papierów wartościowych.

Na rynku finansowym występują:

• walory finansowe w postaci: a)zmaterializowanej (gotówka) b)zdematerializowanej (środki bezgotówkowe, akcje w domu maklerskim) Dematerializacja stale postępuje bo walory finansowe zdematerializowane są zawsze tańsze w produkcji oraz wzrasta bezpieczeństwo.

Uwaga: jest to sprzeczne z definicją finansów bo finanse to pieniądz realny

• nierzeczywiste (wyobrażone), są to tzw. kontrakty futures - transakcja ta polega na obstawieniu pewnych wielkości,które mogą ale nie muszą zaistnieć w przyszłości.
• rzeczywiste walory (realne) Walory finansowe to:

1.pieniądz krajowy zagraniczny i jego surogaty np. czeki

2.wierzytelności pieniężne: krótkoterminowe:

a) weksle handlowe i finansowe,

b) bony skarbowe, krótkoterminowy skrypt dłużny - weksel finansowy, budżetu państwa ( ma na celu sfinansować przejściowe trudności budżetu państwa, okres zadłużenia, kilka, kilkanaście tygodni do 1 roku), procent pochodzi z dyskonta tzn. że cena emisyjna jest niższa od ceny nominalnej (wykupu)

c) certyfikaty bankowe, funkcjonują w różnej postaci jako równowartość wpłaconej lokaty do banku (są przeważnie na okaziciela),

d) krótkoterminowy kredyt bankowy,

e) KWIT, (commercial paper) papier handlowy, nowy instrument na naszym rynku, nazywa się Komercyjny Weksel Inwestycji Terminowych (KWIT) wypuszczają go nasze przedsiębiorstwa (Pepsico, Lever, Autopoland) poprzez bank który zajmuje się technicznym rozpowadzeniem kwitów. Przedsiębiorstwo składa w Banku weksel globalny na całą pożyczkę. Weksel ten może być poręczony przez ten lub inny bank. KWIT-y są krótkoterminowym (do 6 miesięcy) instrumentem finansowym dla przedsiębiorstwa mają tą zaletę że:

1.są tańsze od kredytu, 2.nabywca kwitu w przeciwieństwie do banku nie może interweniować w gospodarkę finansową przedsiębiorstwa. Dla nabywcy kwitu korzyścią jest wyższe oprocentowanie niż wkładu terminowego. KWIT jest na okaziciela i można go odstąpić osobie trzeciej.

długoterminowe (średnio): a)pożyczki bankowe,

b)obligacje, c)zastawy hipoteczne, d)tytuły własności (udziały, akcje)

2.Rynek finansowy i jego elementy

I. Rynek pieniężny

• rynek krótkoterminowych operacji finansowych (do 1 roku-weksle do 3 miesięcy), w szczególności na rynku tym występują:
  • krótkoterminowy kredyt bankowy na działalność bieżącą,
  • kredyty handlowe,
  • weksle handlowe, ale także
  • weksle finansowe w tym bon skarbowy (krótkoterminowy) - kilka do kilkunastu do 52 tygodni,
  • weksel budżetowy (celem jego jest zharmonizowanie w czasie wydatków z dochodami)

Bon skarbowy - ma niższą cenę emisyjną od ceny nominalnej. Wykup po cenie nominalnej. Certyfikaty bankowe - (bony lokacyjne) - KWIT-y Komercyjny weksel inwestycji terminowej - nowy instrument na rynku pieniężnym. Korzystne dla przedsiębiorstwa bo: 1.niższe oprocentowanie, 2.nabywca nie interweniuje w działalność przedsiębiorstw, 3.wyższy procent niż wkładu, 4.okres zadłużenia 3-12 miesięcy Emisji dokonuje bank pełnomocnik, może być gwarantowana przez bank lub inne banki. Przedsiębiorstwo (emitent) składa zobowiązanie (weksel globalny) na wykup.

Na rynku tym uczestniczą podmioty jak w punkcie 1- ich pozycja na rynku nie jest trwale ustalona.

II Rynek dewizowy

• poddany reglamentacji prawa dewizowego. Reglamentacja to może być bardziej rygorystyczna lub mniej rygorystyczna (liberalna). Polityka dewizowa jest tym bardziej liberalna im bardziej bogaty jest kraj.

Obroty na rynku dewizowym wynikają z:

1.handlu zagranicznego (płatności, kredyty, ubezpieczenia, gwarancje), 2.usług (międzynarodowych), 3.turystyki 4.transferów pieniężnych (renty, alimenty), 5.tansferów kapitałów 6.transferów zysków

O ile rynek pieniężny ma charakter rynku bieżącego (nieinwestycyjnego) o tyle rynek dewizowy jest rynkiem bieżącym i inwestycyjnym

Podmiotem funkcjonowania rynku są waluty obce (a więc pieniądz zagraniczny w pełnej wymienialności oraz surogaty pieniądza zagranicznego, weksle zagraniczne, czeki itp.

Podmioty tak jak w punkcie 1 ale w zależności od zamożnośći.

III Rynek kapitałowy

ma on charakter inwestycyjny, pożyczkowy Występują na tym rynku:

• arkusza kuponowego (służy do realizacji odsetek od obligacji) - wycinanie kuponów w celu wymiany ich na procent).
• zdematerializowanej - to zapis na koncie depozytowym w banku, domu maklerskim.

Oferta obligacyjna jest szeroka. W klasycznej formule obligacja przynosi dochód stały. Przy dużych skokach inflacyjnych występuje procent zmienny (wyższy od przewidywanej stopy inflacji). Obligacje indeksowe - stały procent, indeksacji natomiast ulega o stopę inflacji podstawa naliczenia procentu (dług). Obligacje z warantem - (warantowa) rodzaj obligacji zamiennej, w których z góry określa się kurs akcji. Obligacje z kuponem “0” (z dyskontem) składa się tylko z płaszcza, cena emisyjna jest niższa od ceny nominalnej, zwrot po cenie nominalnej (inaczej obligacje z dyskontem). Obligacje ratalne - kupuje się je na raty, są imienne (z reguły), Obligacje premiowe - charakteryzuje się tym iż procent służy jako podstawa do premii, co pewien czas losuje się numery obligacji według pewnych klas ( w 1 klasie najwyżej występuje wykup obligacji oraz duża premia, w ostatniej klasie następuje jedynie zwrot pożyczki bez procentu). Ci których numery obligacji nie zostały wylosowane otrzymują na koniec okresu pożyczkowego zwrot w postaci ceny nominalnej.

BLIŻSZA CHARAKTERYSTYKA A KCJI

AKCJE actio łac. działać - papier wartościowy stanowiący tytuł własności i przynoszący dochód zmienny w postaci dywidendy. Wyróżniamy akcje:

• zwykłe, daje 1 głos na walnym zgromadzeniu i prawo do dywidenty, która jest zmienna bo zależy od osiągniętego zysku i decyzji walnego zgromadzenia, z reguły na okaziciela, zbywalna
• uprzywilejowane , z reguły imienne, o ograniczonych prawach zbywania, przywileje są różne i występują rozdzielnie (można mieć tylko 1 przywilej).

Rodzaje przywilejów:

1. stała dywidenda, odmianą tej akcji jest akcja kumulatywne - przy tej akcji następuje wypłata dywidendy nawet wtedy gdy spółka ponosi stratę. Przywilej ten jest iluzoryczny bo dywidenta skalkulowana jest na niskim poziomie,. Akcja ta jest pozbawiona (z reguły) prawa głosu stanowiącego na walnym zgromadzeniu.
2. przywilej ilością głosów w zależności od statutu (2-5 głosów),
3. pierwszeństwo kupna po niższej niż emisyjna cenie nowej emisji akcji,
4. pierwszeństwo w odzyskaniu kapitału jeśli spółka podlega likwidacji

Większość akcji funkcjonuje w postaci zdematerializowanej na rachunkach depozytowych.

VIII CECHY I OBROTY PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI

obrót pierwotny

(rynek pierwotny) to emisja papieru wartościowego - wprowadzenie na rynek

obrót wtórny

(rynek wtórny) - dalsze transakcje w tym giełdowe wyróżniamy

cenę nominalną

• jeśli papier jest zmaterializowany jest na nim umieszczona, jeśli jest zdematerializowany, można uzyskać informację co do ceny nominalnej,
• przy obligacjach cena nominalna jest z reguły ceną zwrotu pożyczki (wyj. indeksowane ↑ o stopę inflacji)
• przy akcjach cena nominalna akcji stanowi ułamek (“cegiełkę” kapitału akcyjnego, służy on do repartycji (podziału) dywidenty.

cena emisyjna

• to cena wprowadzenia papieru wartościowego na rynek. Może niekiedy przybrać formę ceny przetargowej,
• jest z reguły wyższa od nominalnej (oprócz z kuponem “0”). Wynika to z przesłanki szczegółowej dotyczy krajów postsocjalistycznych (niska podaż papierów wartościowych). Przesłanki natury ogólnej jest tzw. goodwill czyli wartość niematerialna ale firmy (np. 10% obrotu firmy)

Dzięki kapitałowi akcyjnemu możemy dysponować większym majątkiem niż wynosi wartość kapitału akcyjnego.

k a p i t a ł a k c y j n y ∠ k a p i t a ł w ł a s n y m a j ą t e k

k a p i t a ł z a p a s o w y

Comment [MF1]: