Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Skóra jest utworzona z naskórka i skóry właściwej, którą łączy ze strukturami leżącymi głębiej tkanka podskórna. Rys.1. Warstwy skóry. Page 9. „Projekt ...
Typologia: Egzaminy
1 / 38
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci: mgr Anna Uss-Wojciechowska mgr Ewa Kurlej-Bielak
Opracowanie redakcyjne: mgr Małgorzata Sołtysiak
Konsultacja: mgr Małgorzata Sołtysiak mgr marek Rudziński
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 514[02].Z1.01, „Charakteryzowanie budowy i fizjologii skóry”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik usług fryzjerskich.
Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat budowy i fizjologii skóry, a także ułatwi Ci praktyczne wykorzystanie zdobytych wiadomości w pracy z klientem. Poradnik ten zawiera:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Schemat układu jednostek modułowych
514[02].Z Anatomia, fizjologia i choroby skóry
514[02].Z1. Charakteryzowanie budowy i fizjologii skóry
514[02].Z1. Rozpoznawanie patologicznych zmian skórnych
514[02].Z1. Rozpoznawanie zaburzeń wzrostu, uszkodzeń i chorób włosów
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Budowa i funkcje skóry Skóra (cutis) jest osłoną pokrywającą całą powierzchnię ciała człowieka. Jest narządem o złożonej, warstwowej budowie i zróżnicowanej funkcji. W okolicach naturalnych otworów ciała przechodzi w błonę śluzową. U człowieka dorosłego waży ok. 3,5–5,5 kg czyli ok.6% masy ciała, a jej powierzchnia to nawet 1,8–1,9 m². Żadna okolica skóry nie jest pod każdym względem identyczna. U kobiet jest cieńsza niż u mężczyzn, a po stronie przedniej ciała cieńsza niż po stronie tylnej. U człowieka charakteryzuje ją skąpe uwłosienie (z wyjątkiem głowy, pach i okolic płciowych), bogate unaczynienie, duża sprawność regulowania gospodarki cieplnej, stałe rogowacenie naskórka, oraz obecność gruczołów łojowych, potowych i apokrynowych. Skórę unaczyniają tętnice i żyły, które pełnią nie tylko funkcję odżywczą, ale również biorą udział w regulowaniu ciepłoty ciała. Tętniczki dochodzące do skóry pochodzą głównie od tętnic zaopatrujących mięśnie, a żyły skórne odprowadzają krew do żył powierzchownych i głębokich. Ich główna sieć biegnie w skórze właściwej i tkance podskórnej. Żyłom powierzchownym towarzyszą naczynia chłonne, które prowadzą chłonkę do węzłów chłonnych. Skóra jest unerwiona przez gałęzie skórne odchodzące od nerwów rdzeniowych oraz od trzech nerwów czaszkowych (trójdzielnego, twarzowego i błędnego). Włókna dośrodkowe przewodzą czucie dotyku, ucisku, bólu, zimna i ciepła. Oprócz włókien somatycznych dochodzą do skóry również włókna autonomiczne, które unerwiają gruczoły skóry i mięśnie gładkie tworzące mięśnie przywłosowe oraz mięśnie wchodzące w skład ściany naczyń skórnych. Skóra jest utworzona z naskórka i skóry właściwej, którą łączy ze strukturami leżącymi głębiej tkanka podskórna.
Rys.1. Warstwy skóry
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Zewnętrzna część tej warstwy stale złuszcza się i oddziela, ale część głębsza jest bardziej spoista i nadaje naskórkowi właściwości bariery mechanicznej i chemicznej. Naskórek jest najbardziej aktywną biologicznie warstwą, spełnia wiele funkcji. Łączy się poprzez brodawki skórne z położoną głębiej warstwą – skórą właściwą.
II. Skóra właściwa (dermis, corium) Zbudowana jest z mocnej tkanki łącznej, w której przebiegają liczne naczynia krwionośne włosowate. Od góry sąsiaduje z naskórkiem, a od dołu bez wyraźnej granicy przechodzi w tkankę podskórną. W skórze właściwej można wyróżnić dwie warstwy: brodawkowatą i siateczkowatą. W graniczącej z naskórkiem warstwie brodawkowatej, zbudowanej z tkanki łącznej włóknistej, występują fibrocyty wytwarzające włókna kolagenowe, sprężyste i retikulinowe oraz komórki układu odpornościowego: histiocyty, komórki tuczne, limfocyty. W sieci elastycznych włókien kolagenowych znajdują się sploty naczyń krwionośnych i chłonnych oraz liczne zakończenia nerwowe. W obrębie skóry właściwej znajdują się również gruczoły potowe i łojowe oraz komórki mięśniowe gładkie tworzące mięśnie przywłosowe. Głównym składnikiem budulcowym skóry są włókna kolagenowe, które stanowią około 72% jej suchej masy. Cechuje je rozciągliwość i oporność na urazy mechaniczne. Włókna sprężyste tworzą siatkę oplatającą włókna kolagenowe. Są bardzo rozciągliwe (do 50%), odpowiadają za rozciągliwość i sprężystość skóry. Budują je aminokwasy, a przestrzenie między nimi wypełnia bezpostaciowa substancja glikoproteinowa. Włókna retikulinowe stanowią siatkę w warstwie brodawkowatej w okolicy naczyń krwionośnych itp. Przeplatające się ze sobą włókna nadają skórze mechaniczną odporność. Od ich kondycji zależy wygląd zewnętrzny skóry. Substancja podstawna, określana mianem matriks skóry, to śluzowielocukry, kwas hialuronowy i chondroitynosiarkowy, białka i glikoproteiny. Warstwa siateczkowata znajduje się pod warstwą brodawkowatą, ma znacznie grubsze utkanie włókienkowe. Skóra jest odżywiana przez rozległą sieć małych naczyń krwionośnych, które dostarczają tlen, substancje odżywcze, hormony regulujące jej wzrost i metabolizm. Nie może być odżywiana z zewnątrz.
III. Tkanka podskórna (subcutis, tela subcutanea) Zbudowana jest przede wszystkim z luźnej tkanki łącznej, posiadającej charakterystyczną wiotkość budowy uwarunkowaną dużą ilością istoty podstawowej oraz przewagą utkania komórkowego nad włóknistym. Budowa ta umożliwia wchłanianie znacznej ilości wody. Tkanka podskórna zawiera dużą ilość komórek tłuszczowych różnej wielkości zgrupowanych w tzw. zraziki tłuszczu. Ponadto znajdują się w niej naczynia krwionośne i chłonne oraz włókna nerwowe. Pełni funkcje podporowe i chroni przed urazami mechanicznymi. Stanowi jednocześnie magazyn energetyczny organizmu. Tkanka podskórna ma różną grubość w poszczególnych okolicach ciała, a w niektórych nie występuje w ogóle np. na powiekach. Łączy skórę właściwą z głębiej położonymi strukturami. Zawiera włókna klejorodne i sprężyste.
Funkcje skóry Zdrowa skóra pełni różnorodne funkcje, a najistotniejsze z nich to:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Cechy skóry Wśród najistotniejszych cech skóry wymienić należy:
napięcie (elastyczność) Zdrowa skóra jest dobrze napięta i sprężysta. Elastyczność zależy od dwóch czynników: napięcia włókien elastycznych (tonus) oraz zawartości płynów ustrojowych w tkankach (turgor). Z upływem lat czynniki te maleją poprzez co zmniejsza się elastyczność skóry związana z procesami starzenia.
połysk W warunkach fizjologicznych, przy prawidłowej czynności gruczołów łojowych zdrowa skóra jest matowa.
rzeźba Oglądając skórę np.: przez mikroskop można stwierdzić, że jej powierzchnia nie jest jednolita, a tworzy charakterystyczne poprzecinane licznymi bruzdami, trójkątne i kwadratowe pola. Są one spowodowane obecnością tak zwanych grzebieni skóry (listewek). Te drobne wypuklenia naskórka powstają wskutek wypuklenia się do naskórka falisto ułożonych brodawek skóry właściwej. Między listewkami znajdują się zagłębienia zwane bruzdami międzybrodawkowymi. Na listewkach i między nimi występują drobne punkciki, które są ujściami gruczołów potowych. Ten układ listewek i bruzd jest różny dla każdego człowieka, a w obrębie dłoni i podeszwy stóp tworzy linie papilarne. Oprócz tych drobnych bruzd na całym ciele występują głębsze, widoczne gołym okiem bruzdy, które dzielą całą skórę na pola o kształcie romboidalnym i z których wyrastają włosy.
barwa skóry Zależy w znacznym stopniu od jej grubości, ukrwienia, czynników chemicznych i fizycznych działających na nią oraz od zawartości barwnika skóry tzw. melaniny. Rozróżniamy rasę białą, żółtą i czarną, ale w obrębie tej samej rasy również występują duże różnice kolorystyczne poszczególnych odcieni skóry. Różnice te mogą wynikać z płci, wieku, właściwości osobniczych człowieka oraz okolicy ciała. Istotne znaczenie ma również naturalne zabarwienie włókien klejorodnych skóry, stopień aktualnego ukrwienia skóry, obecność chorobowych lub przypadkowych barwników, ale przede wszystkim ilość melaniny czyli barwnika skóry wytwarzanego przez komórki naskórka – melanocyty. Znajdują się one w warstwie podstawnej i przekazują gotowy pigment i jego prekursory do innych komórek naskórka, a po drodze ku powierzchni skóry bezbarwne prekursory melaniny zmieniają się pod wpływem działania promieni ultrafioletowych w brązowy pigment. Synteza melaniny regulowana jest przez enzym zwany tyrozyną, który powoduje przemianę prekursorów
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
− notatki z zajęć dotyczące omawianego tematu, − literatura zgodna z punktem 6.
Ćwiczenie 2 Opisz budowę i funkcje poszczególnych warstw skóry na podstawie analizy zaprezentowanego schematu/modelu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy: − model bądź schemat skóry, − przybory do pisania, − duże kartki papieru – format A3, − literatura zgodna z punktem 6.
Czy potrafisz: Tak Nie
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
płaszcza ochronnego skóry. Liczba gruczołów łojowych to ok. 50–100 na 1 cm² skóry. W niektórych okolicach występuje ich znaczne zagęszczenie, nawet do 400 na 1 cm². Do okolic tych należą: głowa, twarz i klatka piersiowa. Szczególnie duże gruczoły występują w skórze nosa, policzków, w obrębie małżowiny usznej. Brak tych gruczołów jest w skórze dłoni i podeszwy stóp. Ilość wytwarzanego łoju zależy od ilości i wielkości gruczołów łojowych, dlatego skórę głowy i twarzy cechuje zwiększone wydzielanie łoju. Czynność gruczołów łojowych podlega wpływom hormonalnym, wzrasta w okresie pokwitania i maleje w późniejszych latach. Łój skórny zawiera wolne kwasy tłuszczowe, cholesterol i związki woskowe. W temperaturze ciała jest płynny, wydziela się go ok. 1 – 2 gramów na dobę. Jeżeli z jakiegoś powodu dochodzi do usunięcia ze skóry substancji tłuszczowych, to po krótkim czasie gruczoły łojowe zaczynają wytwarzać w tym miejscu większą ilość łoju, a gdy pokrywa substancji tłuszczowych w tym miejscu wyrówna się, jego wzmożona produkcja zostaje zatrzymana. Łój powlekając włosy nadaje im miękkość i chroni przed niszczeniem, a działając na naskórek chroni go przed maceracją.
Gruczoły apokrynowe (zapachowe gruczoły potowe)– występują tylko w pewnych okolicach skóry: w obrębie otoczki sutkowej, w okolicach pach, wzdłuż linii pośrodkowej brzucha, w obrębie wzgórka łonowego, warg sromowych większych, moszny, okolicy odbytu i krocza. W nieco innej postaci występują w skórze powiek, przewodzie słuchowym zewnętrznym, przedsionku nosa. Uchodzą one przeważnie do mieszka włosowego powyżej gruczołów łojowych, rzadziej ich ujścia wolne znajdują się w skórze. Gruczoły te są nieczynne w wieku dziecięcym, a ich funkcja osiąga pełnię w okresie dojrzewania i w wieku młodym, ponieważ jest sterowana przez bodźce hormonalne, głównie hormony płciowe. Zapach wydzieliny produkowanej przez gruczoły apokrynowe jest słaby, nadaje charakterystyczną woń poszczególnym osobnikom. Wydzielina ta dla samego człowieka jest na ogół niewyczuwalna, ale jeżeli rozwiną się w nim bakterie (jest dobrą dla nich pożywką), to następuje wówczas rozkład związków w nim zawartych dając charakterystyczny, wyczuwalny zapach.
Paznokcie Mają postać elastycznej zrogowaciałej blaszki. Są wytworem nabłonkowym ochraniającym opuszkę palca. U człowieka paznokcie związane są z dotykiem, pomagają również w takich czynnościach jak np.: skrobanie. Kształt paznokci jest różny. Są wypukłe w dwóch kierunkach: podłużnie i poprzecznie. Szerokość i długość wykazują znaczne różnice. Grubość paznokci wynosi najwyżej 0,4 mm. Na ogół u mężczyzn jest większa niż u kobiet, u osób pracujących fizycznie większa niż u pracujących umysłowo. Barwa paznokci zależy od przeświecających przez nią naczyń krwionośnych i u ludzi zdrowych jest na ogół różowa. W części bliższej paznokcia występuje obłączek. Przy końcu palca występuje brzeg wolny paznokcia, który po obu stronach przechodzi w brzeg boczny. Brzeg zakryty wchodzi do zatoki paznokcia. Po stronie grzbietowej nad brzegiem zakrytym, jak również nad brzegami bocznymi uwypukla się fałd skórny zwany wałem paznokcia. Z wału nad powierzchnię paznokcia schodzi w głąb cienka warstewka nabłonka zwana obrąbkiem naskórkowym. Paznokieć składa się z ciała paznokcia i ukrytego w zatoce korzenia. Podłoże ciała i korzenia paznokcia nosi nazwę macierzy, z której paznokieć powstaje. Na powierzchni macierzy, zwróconej do ciała paznokcia, biegną podłużne listewki skóry właściwej, zwane grzebieniami macierzy paznokcia. Są one oddzielone od siebie delikatnymi bruzdami. W grzebieniach przebiegają liczne naczynia włosowate, warunkujące barwę paznokcia. Powierzchnia macierzy jest pokryta warstwą komórek naskórka, która jest widoczna pod brzegiem wolnym paznokcia i nosi nazwę obrąbka naskórkowego podpaznokciowego. Paznokieć posiada warstwę rozrodczą w obrębie obłączka. W ciągu tygodnia paznokieć
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
rośnie średnio na milimetr. Przy uszkodzeniu paznokcia ulega on regeneracji. Przy całkowitym zniszczeniu blaszki paznokciowej następuje jego regeneracja po około 100 dniach.
Rys 5. Paznokieć (widziany z góry i z boku), [6,s. 126] Włosy Są również wytworami naskórka, u człowieka w większej liczbie występują tylko na głowie, w dołach pachowych, w okolicach narządów płciowych zewnętrznych. Całkowicie pozbawione włosów są: dłonie, podeszwy stóp, u mężczyzn napletek, a u kobiet wargi sromowe mniejsze. Włos składa się z ukrytego w skórze korzenia i znajdującej się ponad skórą łodygi.
Rys. 6 Ogólna budowa włosa
Wyróżniamy kilka rodzajów włosów. Te, które pokrywają skórę płodu to meszek (lanugo), który w okresie życia osobniczego zmienia się na tułowiu i na kończynach w drobne włoski. Jeszcze u małych dzieci są one jednakowe, a później w okresie dojrzewania różnicują się zależnie od płci na owłosienie typu męskiego i typu żeńskiego. U mężczyzn pojawia się zarost na twarzy w postaci wąsów i brody (barba), a u obu płci pojawia się owłosienie pach (hirci) i włosy łonowe (pubes). U dzieci istnieją już włosy w okolicach oczodołów w postaci rzęs (cilia) i brwi (supercilia). W wieku dorosłym włosy pojawiają się również w przedsionku nosa i w przewodzie słuchowym zewnętrznym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Ćwiczenie 2 Rozpoznaj elementy budowy paznokcia i podpisz je na rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Czy potrafisz: Tak Nie
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.3. Włosy – budowa, rodzaje i właściwości
Funkcje włosów Owłosienie dzisiejszego człowieka jest bardzo skąpe poza niektórymi okolicami ciała. Lansowany ideał piękna preferuje gładką skórę, co staje się przyczyną usuwania włosów z niektórych okolic ciała, w których są one u człowieka bardziej widoczne np.: na nogach. Włosy spełniają jednak wiele ważnych ról. Najbardziej docenianą z nich jest funkcja ozdobna. Piękne i zdrowe włosy, a do tego uformowane w modną i twarzową fryzurę są powodem do dumy ich właściciela. Dlatego często określa się, że włosy stanowią czynnik o działaniu psychologicznym. Zdrowe, zadbane, w modnym kolorze i perfekcyjnie obcięte znacznie podnoszą samopoczucie, dodają pewności siebie. Odwrotnie: włosy słabe, zniszczone, zaniedbane, uformowane w postaci nie dopasowanej do twarzy fryzury często dodają lat i zmniejszają urok wizualny ich właściciela. Włosy spełniają również funkcję ochronną, ponieważ chronią przed zimnem, promieniowaniem UV. Specyficzne twory, jakimi są rzęsy i włosy znajdujące się w przewodzie słuchowym zewnętrznym i w przedsionku nosa, zatrzymują kurz, drobne zanieczyszczenia, małe insekty, dzięki czemu nie dopuszczają tych szkodliwych czynników w głąb ciała. Dzięki odruchom obronnym jak mruganie powiek czy kichanie zostają wydalone na zewnątrz i organizm się ich pozbywa. Włosy przekazują również bodźce zmysłowe. Nawet najdelikatniejszy dotyk jest natychmiast odnotowany przez komórki nerwowe mózgu. Włosy są słabym przewodnikiem ciepła, dlatego chronią przed nagrzaniem przez słońce, oraz pomagają utrzymać stałą temperaturę ciała, gdy głowa wystawiona jest na zimno. Włosy na głowie tworzą rodzaj poduszki, która ochrania czaszkę w czasie na przykład upadku lub uderzenia. Tak więc główne korzyści płynące z posiadania włosów to: − pełnią funkcję ozdobną, − utrzymują ciepło ciała, − pełnią funkcję ochronną, − są organem dotyku.
Rodzaje włosów ludzkich Włosy na ciele ludzkim rozróżnia się zazwyczaj według ich długości i grubości. Owłosienie oczu, uszu, brwi, stanowią krótkie, szczeciniaste włoski. Włosy znajdujące się na głowie, porastające brodę, okolice pach i włosy łonowe to włosy długie. Pozostałe delikatne włosy porastające prawie całe ciało człowieka, to włosy delikatne, określane jako włosy meszkowe lub meszek. Poszczególne rodzaje włosów różnią się od siebie nie tylko w obrębie danej rasy, ale także w obrębie ciała każdego człowieka. Grubość, kolor, intensywność owłosienia w poszczególnych okolicach ciała jest uwarunkowana genetycznie, sterowana hormonalnie i nie bez znaczenia jest również wpływ czynników zewnętrznych. Pod względem kształtu, długości, zabarwienia, a zwłaszcza typowego miejsca występowania, odróżniamy włosy rzęs, brwi i głowy. Rzęsy (cilia) są krótkimi i grubymi włosami; długość ich nie przekracza na ogół 10 mm. W powiece górnej znajduje się około 150 rzęs, w dolnej 75–100. Są to włosy najcieńsze ze wszystkich, w ciągu roku zmieniają się co najmniej dwukrotnie. Rzadko siwieją tylko w bardzo późnym wieku; nie mają mięśni przywłosowych, lżejsze ich dotknięcie wywołuje odruchowe zamykanie powiek.
